Pellen, pellen aan een
rol, tot kern overblijft
Kirmon
\Nu nog geen A.O.W. voor
I Ida Wasserman
„Je moet er altijd
I beste van maken'
Kwartaalbericht
VRIJDAG 14 JANUARI 1966
LEIDSCH DAGBLAD
1 5
(Speciale medewerking)
Dit is geen artikel, luaar een geruststelling. Ida
Wasserman wordt morgen wel 65 jaar en dus pen-
IV, sioengerechtigd, maar die dag zal onopgemerkt
voorbijgaan, het wordt gelukkig geen mijlpaal in
^liaar carrière.
Trouwens A.O.W. krijgt een van Neerlands
grootste actrices ook nog niet. Het is misschien wel
symbolisch: „Ik krijg niets. Mijn man is twee jaar
jonger. Ik heb het niet goed uitgekiend'" spot Ida
Wasserman vrolijk als was het een misstap, die al
lang verjaard is. „Nee, ik dacht ook dat ik wat
zou krijgen, maar daar zit ik naast. Ik was niet zo
goed op de hoogte blijkbaar.
klein café aan de Graan
markt bij de Antwerpse Schouw
burg hangen nog de jeugdfoto's van
Ida Wasserman en Joris Diels tus
sen de portretten van Vlaamse ac
teurs en actrices, die vroeger of la
ter carrière hebben gemaakt. Een
kwarteeuw heeft zü haar geluk in
België beproefd. Toen keek zij
naar het noorden en kwam bij Tar-
in Rotterdam terecht. Het was
in Nederland dat zij ontdekte
haar landgenoot Joris Diels te
houden. Zij trouwde in 1928 met
hem.
Ida Wasserman was niet bang
tor de nuchtere Nederlandse men-
- tiliteit„Het zijn die paar kilome-
jtrs maar en toch is het eigenlijk
van eikaar gescheiden, vroe-
natuurlijk meer dan nu".
)e verschillen hebben voor de twee
Antwerpenaren nooit zo zwaar ge
wogen. „Het enige waai- wij ons druk
maakten was altijd als wij een
brief kregen uit Holland en er stond
dan op „monsieur et madame". Dan
we kwaad. Moet je nou toch
kijken, die Hollanders zeg. Die
erll dachten zeker dat wij Fransen wa
rt A ren. Want wij zaten als jonge men-
i ten allemaal in die Vlaamse bewe
ging. Dat was een strijdbare periode
natuurlijk. Wij vochten echt voor
het Nederlands". Er klinkt nog iets
heldhaftige barricadesfeer in
•nt Ida Wassermans stem als zij zegt:
i.den ons pioniers voor de
|taal".
De komst naar Nederland was een
toeval en bleek later niet definitief.
De kennismaking met Joris Diels is
in Amsterdam opnieuw aangeknoopt.
soort toevlucht van „wü
run toch maar Vlamingen". Dat ge
voel hadden wij hèèl sterk: dat de
Hollanders ons toch niet zo erg
mochten. Laat ik het zó zeggen: we
leden aan een minderwaardigheids
complex. Onze directeur uit Antwer
pen, dr. De Gruyter, die een belang-
riike vent was hij is helaas heel
jong gestorven heeft ons terug
gehaald. Hij vond ons deserteurs.
gauw terug. En we waren
eigenlijk blij dat we terug mochten".
a Hebt u in het begin van uw car-
®rrière typisch Vlaams gesproken?
.Jawel, als je scherp hoort, hoor je
het bij mij nog heel goed. Van jezelf
het natuurlijk niet, maar
prof. Higgins zou het vast horen!!!
stf,
Je en „gaiii
or
Voor de entree van een Vlaams
acteur in Nederland kan zijn uit
spraak wel een bezwaar zijn. „Er
er die heel goed praten, het is
kwestie van gehoor en opleiding
ook al. Het was bü ons zo in Ant
werpen, wij zaten bij elkaar en
praatten plat Antwerps. En dan
kwamen we op het toneel en deden
onze repetities en dan spraken wij
>on Nederlands. En dat was voor
ons toch een soort boekentaal. Dat
is toch niet goed, daar zit een dis
crepantie in". Wij hadden in Ant
werpen een spraakleraar, Jan Brou
wers. Als wij aan het werken waren
rat hij op de voorgrond en zei: „Zeg
jÜ. kom eens, je „i" deugt niet, je
„o" deugt niet, dit deugt niet, dat
deugt niet en dan moesten we ko
men lessen".
„Ze spreken nu in België veel
beter dan vroeger. De bezwaren zul
len langzaam maar zeker wel weg
gaan. We hadden er vroeger geen
iciee van dat we zo slecht spraken.
Als iedereen slecht spreekt dan hoor
1L. Je dat niet. hè. Dr. De Gruyter werd
gek van ons, helemaal stapelgek.
Die zei: „Ik houd ermee op en ik
Ch iuUie lessen." Dat was pijnlijk.
Die man is van ellende dood gegaan,
werkelijk hoor! Hij had geijverd
voor de omgangstaal op het toneel.
2e spraken toen nog van ge en gij.
D kunt denken wat voor taal dat
ge kunt. Dat was zo stijf
«Is het maar enigszins kon. Die dr.
Ida Wasserman
morgen 65 jaar
Dat Den Haag op toneelge
bied tegenwoordig met Am
sterdam de eerste viool speelt
heeft onze stad voor een niet
gering deel te danken aan
Ida Wasserman, die in de af
gelopen 20 jaar bij het Resi
dentie-Toneel en De Haag-
sche Comedie een niet meer
te tellen reeks bijzondere to
neelfiguren heeft gespeeld.
Zij is er bijna steeds in ge
slaagd de meest wezenlijke
kenmerken in haar toneel
figuren te ontdekken en voor
het publiek herkenbaar te
maken. Zeer velen zien dan
ook in haar de grootste Ne
derlandse actrice van de na
oorlogse periode. Kijken en
luisteren en luisteren naar
i Ida Wasserman betekent dat
i de toeschouwer niet onver-
schillig blijft.
t Morgen wordt Ida Wasser-
i man 65 jaar, haar toneelcar-
rière gaat verder, hetgeen
i Nederlands toneelpubliek
i veel plezier zal doen.
De Gruyter zei: „Waarom zeg je
niet je?"
Ida Wasserman haalt breed uit
met haar stem: „Wij zeggen gaiii!
En toch niet jij en je". Dat was al
lemaal niks, hè? Moderato laat zij
erop volgen: „Toen zei dr. De Gruy
ter: in West-Vlaanderen zegt. nie
mand gij. Daar zeggen ze allemaal
je. Dus het is jullie Antwerpse trots
eenvoudig, die jullie parten speelt".
Eén met Nederland
Ida Wasserman en Joris Diels voe
len zich nu volkomen één met hun
tweede vaderland. „Ik heb helemaal
niet het gevoel een buitenstaander
te zijn. Ik zou liegen als het zo was.
Integendeel als we nu naar Antwer
pen gaan, zoals verleden week
Joris zijn moeder leeft namelijk nog:
die is 86 dan praten we met zijn
allen Antwerps. Ik zou het
toch niet in m'n hoofd halen tegen
Joris' zijn moeder Nederlands te
piaten? Dan zou ze zeggen: „Zeg
mens, doe maar gewoon, wat heb je?
Dus w\j praten daar allemaal Ant-
We gingen 's avonds terug over de
Moerdijk en dan heb je het gevoel
ik ga naar huis, ik ben thuis. Niet
dat ik daar niet meer thuis ben, het
is mij allemaal zeer vertrouwd. Maar
IDA WASSERMAN
hebben. Zover ben ik dan wel. dat
ik dan niet zeg: „Oh wat erg en
wat zeggen ze nu weer? Het cal wel
zo zijn. Er zal wel iets niet deugen"
„Je hebt je rol en je probeert er
het beste van te maken. Soms lukt
het en soms lukt het niet. Zo is het
eigenlijk. Je schiet tekort of je schiet
in de roos. Het ligt ook niet altijd
aan jezelf.
Ida Wasserman werkt graag on
der regie van haar man. „De samen
werking is bijzonder prettig omdat
ik precies weet wat hij wil. Regie
is zo'n moeilijk iets. Het is een speci
aal vak. Er zijn er heel weinig die
dat kunnen, vooral in Holland. In
Holland denkt iedere acteur dat hij
kan regisseren, maar dat is niet
wordt je een rol opgelegd en dat is
maar goed ook, want als we het zelf
moesten kiezen dan zouden we al
tijd miskiezen. We kennen onszelf
toch niet?" Ida Wasserman corri
geert: „We zouden waarschijnlijk
mis kiezen. Er wordt je een rol opge
legd, je komt naar de lezing, volgt
de repetities en je probeert het zo
goed mogelijk te doen. Soms hand
in hand met de regisseur en soms
in gevecht met de regisseur dat
is soms wel naar hoor maar het
doet er niet toe hoe een voorstelling
tot stand komt als het resultaat
maar goed is".
Het spelen van een rol gaat meer,
geloof ik, in je onderbewustzijn
door dan in wat anders. Ik geloof
niet dat je het allemaal zo pasklaar
op een lijntje hebt liggen en dat
je je daarnaar gedraagt dat stuk
van Popplewell „Er is 'n moord ge
pleegd". We hebben eraan gerepe
teerd voor de vakantie. Je gaat het
overdrijven, je gaat denken: dat is
zo, je ziet er een soort typetje van.
Nu voor de vakantie was de genera
le helemaal klaar. Toen we terug
kwamen kon je helemaal opnieuw
beginnen: je had afstand genomen
en je had ineens een heel ander
Dan denk je, hè, het is veel een
voudiger dan ik dacht: afpellen
maar, afpellen maar, minder, min
der, eenvoudiger. Nee, die pruik dat
deugt niet, dat is een typetje, dat
is niet interessant voor de mensen,
de hele avond naar een typetje kij
ken. Zo ga je afpellen alsof je de
schillen van een ui haalt".
NOORDEINDE 142-144
DEN HAAG
De Nieuwe Komedie Residentie-Orkest onder
Italianen stalen
kunstvoorwerpen
De politie van Rome heeft vier
Italianen gearresteerd op verden
king van het stelen van kunstvoor
werpen. Een aantal van deze voor
werpen met een totale waarde van
2,6 miljoen gulden is teruggevonden.
De politie heeft meegedeeld dat ze
onbeschadigd zijn aangetroffen in
een flat in Ostia, een badplaats ten
zuiden van Rome.
Onder de stukken is een Christus-
portret van de 16de eeuwse schilder
Guercino, ter waarde van f 300.000,-,
dat in september uit een particuliere
verzameling te Perugia is gestolen.
Ter gelegenheid van het
60-jarig bestaan van de Amster
damse Specialisten Vereniging
werden in 11 ziekenhuizen in
Amsterdam schilderijtentoonstel
lingen geopend. De kunstwerken
hangen in de gangen van de zie
kenhuizen. patiënten en verple
gend personeel kunnen ze tegen
gereduceerde prijzen kopen. Het
is de bedoeling, dat de schilde
rijen in de ziekenhuizen rouleren.
Er is grote belangstelling voor
deze ..expositieswaardoor
soms opstoppingen in de gan
gen ontstaan. Hierbij bekijken
verpleegsters en patiënten een
schilderij van Ten Hoopen in het
Diaconessenhuis.
brengt Brecht
Het Berthold Brecht-programma
dat „De Nieuwe Komedie" op stapel
heeft gezet zat niet deze maand,
maar 19 april in première gaan. Re
denen voor dit uitstel zijn, dat regis
seur Walter Tillemans wegens ziekte
zijn regie-contract niet kan nako
men, dat de in te richten accommo
datie het programma wordt niet
in een schouwburg gebracht nog
niet tot stand is gekomen en dat
Berend Boudewijn nog een buiten
landse reis maakt.
Walter Tillemans uit Antwerpen,
die het vorig seizoen bij De Nieuwe
Komedie „Onze stad" regisseerde,
heeft zijn regie-contract voor het
Brecht-programma terug moeten ge
ven. In Antwerpen regisseerde hjj
voor de Kon. Ned. Schouwburg „Don
Juan" van Molière en „De zaak Op-
penheimer" en voor „Studio" een
V ondelprogramma
Daarna bleek hij oververmoeid,
juist toen hij naar Den Haag zou ko-
Berend Boudewijn zal thans de ge
hele regie voor zijn rekening nemen.
In het Brecht-programma is o.a.
de verkorte versie van de Brecht-
opera „De kleine Mahagonny" opge
nomen. De muziekrepetities zijn
reeds begonnen onder leiding van
Henk van Dijk. De ontwerper Frank
Raven is aangetrokken voor de tech
nische uitwerking van het experi
ment. Het Brecht-programma zal
langer dan een maand in Den Haag
te zien en te horen zijn
André van den Heuvel
regisseert „Antigone"
De directie van De Nieuwe Kome
die heeft André van den Heuvel aan
getrokken om „Antigone" van So
phocles in de vertaling van Bertus
van Lier te regisseren.
André van den Heuvel debuteert
hiermee als regisseur by een be
roepstoneelgezelschap. Hy treedt
thans avond aan avond op met
Conny Stuart in de musical „Heer
lijk duurt het langst" en is docent
aan de toneelschool in Maastricht.
In Antigone" speelt Mart Geven de
titelrol. Bert Dijkstra is Kreoon.
Voorts werken mee: Tatiana Radier.
Ineke Schreuder, Rudolf Damsté, I
Herman van Elteren, Bob Goedhart.
Jan van Kasteren, Frans Koppers.
Hero Muller. John Soer, Cor Stede- j
iinck en Willem Wagter. „Antigone"
zal in maart in Diligentia in Den
Haag in première gaan
van
Het Residentie-Orkest zal dinsdag
avond a.s. gedirigeerd worden door
de Russische dirigent Gennady Rosj-
destvensky.
Rosjdestvensky, die de afgelopen
weken o.a. het Israël Philharmo-
nisch-Orkest dirigeerde, werd in 1931
in Moskou geboren. Reeds op acht
jarige leeftüd begon hü met zjjn mu
ziekstudie.
In 1954 beëindigde hü met lof zijn
studie aan het Moskouse conserva
torium. In 1956 trad hij in vaste
dienst bij het Bolsjoi Theater. In
1963 werd hij eerste dirigent van het
Groot Symfonie Orkest van het co
mité voor radio en televisie van de
U.S.S.R. Voor zijn verdiensten op
muzikaal gebied is aan hem de ere
titel verleend van kunstenaar van
verdienste. Rosjdestvensky trad in een
zijn hier
lang".
Vooral „menselijkheid"
Vele bewonderaars van Ida Was-
ïan hebben misschien het
idee dat zij in werkelijkheid thuis
ook wel een wat meewarige, door het
leven geslagen vrouw zal zijn, zoals
echtgenote in „Come back little
cheba" of de moeder in „Glazen
speelgoed". Dat zij op het toneel
vervolgt wat zij in het dagelijks le
ven is. Dat dankt zij aan haar le
vensechte spel. Dat zou zelfs een last
kunnen worden, maar Ida Wasser
man weet er wijs en nuchter af
stand van te nemen: „Het ketst af
op mijn onverschilligheid. Dat is wel
heel lelijk, maar het kan me niets
schelen".
„Het is zo menselijk", citeert zij
naar een vaak gehoorde tekst, „Hoe
kan je nu anders zijn dan mense-
luk? Ze moeten het maar uitmaken,
ik weet het niet".
De kritiek op „Glazen speelgoed"
was in het algemeen niet zo gunstig.
Popplewell wel. Als je het hoort is
het niet prettig, maar dan denk je,
ik geloof wel dat ze ergens gelijk
Opleiding van
opera-talenten
De Amerikaanse opera-tenor Leo
nardo Del Ferro, die sinds drie jaar
met zijn Nederlandse vrouw in ons
land woont, is begonnen met de uit
voering van een ambitieus plan om
de vocale talenten die in ons land
aanwezig zijn rijp te maken voor de
opera. Onlangs heeft hij tezamen
met de heer B. Bluhm een Opera-
workshop onder de naam de „Am
sterdamse Opera Studio" (AOS) op
gericht.
De AOS stelt zich ten doel „voca
listen op te leiden om zioh op het
toneel het operarepertoire eigen te
maken", en zal voorlopig worden on
dergebracht in gebouw „Lange Pier"
in de Govert Flinckstraat te Amster
dam. Op maandag as. zullen de eer
ste audities worden gehouden. Het
accent zal vooral worden gelegd op
het Italiaanse repertoire. De heer Del
Ferro heeft zelf 39 opera's in de Ita
liaanse taal gezongen. Voor het
Franse en Duitse repertoire zulen in
de toekomst misschien andere regis
seurs worden aangetrokken. Bekende
muziekped agogen m ons land hebben
hun volle sympathie voor dit initia
tief laten blyken. Zowel amateurs als
zü die een volledige conservatorium-
opleiding hebben gevolgd kunnen
zich opgeven.
De bedoeling is dat er, na studie j
binnen de Workshop, uitvoeringen i
zullen worden gegeven, waarbij het j
publiek vrije toegang zal hebben.
De heer Del Ferro, die al 13 jaar
operazanger is en heeft opgetreden j
met beroemde zangers en zangeressen
als Maria Callas. is ervan overtuigd j
dat er in ons land volop talent aan
wezig is. „Alleen", meent hij, „moe- j
ten de vocalisten de kans krijgen zich
op het toneel te ontwikkelen".
Première ,Wozzeck'
in Eindhoven
Op 22 februari brengt de Nederl.
Operastichting in de Stadsschouw
burg te Eindhoven de première van
de opera „Wozzeck" van Alban Berg
naar het geiyknamige drama van
George Biichner. De uitvoering staat
onder leiding van de Belgische diri
gent André Vandernoot. De begelei
ding wordt verzorgd door het hiertoe
versterkte Brabants Orkest.
De decors en kostuums zijn ver
vaardigd in co-produktie met de
Opera van Brussel die in ruil hier
voor de décors en kostuums zal ge
bruiken van „Le nozze di Figaro,
waarvan binnenkort in Amsterdam
uitvoeringen worden gegeven.
Verdere uitvoeringen van „Woz
zeck" zullen worden gegeven in Am
sterdam, Nijmegen en Utrecht.
aantal Europese landen op en in de
Ver. Staten van Noord-Amerika. In
ons land leerde men hem kennen
toen hij het symfonie-orkest van Le
ningrad dirigeerde tijdens het optre
den van dit orkest in ons land. Daar
na dirigeerde hü in maart 1964 enige
concerten van het Residentie-Orkest.
Zün echtgenote, de sopraan Zara
Doulouchanova is een van de voor
aanstaande uitvoerende kunstenares
sen van de Sowjet Unie. In 1949 ver
wierf zü de eerste prüs van een
zangconcours in Boedapest, in 1950
zong zij op het Festival van Praag
en na haar optreden in Hongarije.
Tsecho-Slowakije en Oost-Duitsland
volgden concerten in Engeland,
Frankrijk, Italië. Griekenland. Zwe
den, Noorwegen en een aantal Zuid-
Amerikaanse landen.
Zara Doulouchanova, die eerst
viool en piano studeerde voor zü zich
definitief aan de zangkunst wijdde,
heeft een zeer groot repertoire: t.w.
500 werken van ruim 100 com po-
Chr. aannemers
„GEEN REËLE
BASIS VOOR
L00NGESPREK"
De Nederlandse Christelüke Aan
nemers en Bouwvakpatroonsbond
(N.C.A.B.) kan zich niet indenken,
dat de werknemersbonden in het
bouwbedrüf bij meer serieuze be
studering van hun „wat wild aan
doende voorstellen voor de nieuwe
c.a.o. niet zelf tot een inzicht kunnen
komen, dat deze zelfs bij benadering
niet als een serieuze basis voor de
onderhandelingen kunnen dienen.
Dit blükt uit een hoofdartikel in
een vandaag verschenen nummer
van de „Christelüke Bouwvakpa-
troon", het orgaan van de N.C.A.B.
Hoewel de bond het hele voorstellen-
pakket nog niet heeft omgerekend,
meent hü er toch niet ver naast t«
zün als het totaal wordt geschat op
gemiddeld ongeveer 25 procent.
De Christelüke Bouwvakpatroon
kan er begrip voor opbrengen, dat de
werknemers in de eerste fase van de
onderhandelingen hun aanspraken
wat ruimer stellen om zichzelf aldus
enige beweeglükheid te verschaffen.
In dat licht zou het, aldus de
christelüke bouwvakpatroon te be
grijpen zün. indien in die eerste fase
cie gevarenzone niet nauwkeurig in
acht werd genomen. Maar voorstel
len, die een veelvoud inhouden van
wat de regering maximaal verant
woord acht en die spotten met de
weloverwogen en goed gedocumen
teerde waarschuwingen en aanbeve
lingen van de voorzitter van
de S.E.R., kunnen eenvoudig niet als
ten serieuze basis van onderhande
lingen gelden. Dat zou niet minder
betekenen dan moord op onze wel
vaartsontwikkeling.
Poolexpeditie op
Leopoldbasis
De nieuwe Belgisch-Nederlandse
Zuidpoolexpeditie is woensdag aan
boord van het Deense schip Magga
Dan in de Koning Leopoldbasis
aangekomen.
De helikopter van de expeditie
heeft direct na aankomst de ver
binding tot stand gebracht met de
Boudewijn-basis, waar de expeditie
zal overwinteren.
Het kwartaalbericht van het D.I.F. per
31 december 1965 is vanaf 17 januari a.s
verkrijgbaar bij uw bankier
of commissionair en bij
Dutch Internationals Fund
