r™*
OP-ART
IN DE
PLASTIC-
MODE
Parijs
is
vo!
van
pop
en op-art
Variatie in het menu
OVER VITAMINES
TRterdag 8 januari 1966
L.D.-EXTRA 3
J Op-art ook voor de jonge-
Sjfljc/ifers; als u handig bent.
Al jaren lopen we met een
^astic tas wanneer een leren
ga£is te duur is. Nu mist plastic
en aantal goede eigenschap-
g^n waarop leer zich kan be-
ip&oemen, maar het heeft toch
ste»ok een heleboel voordelen, en
Vlh de mode zijn de tassenma-
pp:ers allang niet meer de enigen
lie dat weten en uitbuiten,
g jy Plastic maakt in de mode op
p iet ogenblik net zoveel furore als
r jji de keuken (waar het de zinken
serkemmer en massa's ander
twaar en luidruchtig gerei voor
heeft verbannen). In de mode
het uiteraard niet zo drastisch
werk gaan, want in de mode
rdt niets voorgoed verbannen of
joorgoed geadopteerd: dat zou te
.•rveiend worden.
De enorme opgang die plastic dit
izoen in de mode maakt is voor-
te wijten aan het feit dat het
langer wordt verwerkt als-
if het leer was, niet langer pro-
:rt een leerimitatie te zijn, Plas-
is voortaan plastic. Het is in
oogopslag te zien. Het heeft
ijeen dof, gedekt, leerachtig uiter
dijk, maar is glanzend en agressief.
Het heeft geen reliëf, geen te
kening, het is niet generfd alsof het
p saffiaan, krokodil of varkens-
leer was, maar is glad en vlak. Het
5ieeft zelfs de kleur van leer niet,
Ofschoon leer tegenwoordig in alle
kleuren komt, maar is bij vookeur
Jigitzwart of sneeuwwit, brandweer-
sttfood cf knalgeel. De soepele soor-
isjten lijken op zeildoek of patent-
doleer (welk laatste maar al te vaak
ha op plastic lijkt), en dienen voor zul-
bnke modelingen als lange broek
^met jasje (in felgeel en ai dan niet
met zwart voor contrast), voor „op
art" regenjassen, deels wit, deels
^Ewart, voor vlotte jasjes, glan-
iVOzead en altijd van felle kleur, en
65 voor pittige, hoogst flatteuze Rin-
go-petjes in rood, wit of andere
kleur, die niet voor jonge man-
ij nen maai voor grote meisjes zijn
bestemd. Hetzelfde kleurige en
glanzende plastic dient voor simpe
ls le regenhoedjes, voor slappe, beu-
is gello>e tassen van een vlot, sportief
en jeugdig genre, of voor minder
omvangrijke pochette-tasjes die
bijna zo slap zijn als het plastic
j waar ze van weraeD gemaakt.
De plastic ceintuur die geen mo-
E ment op een leren ceintuur lijkt en
zelfs niet op een klassieke cein-
tuur, is vaak in kleur en des-
sin aangepast aan de tas.
Ir Niet alle plastic in deze mode
\t wordt echter als „stof' gebruikt
en verwerkt. Er is tenslotte ook
plastic dat meer op been of
ivoor lijkt dan op zeildoek. En
- dit stijve dikke plastic is 't mate-
(W)ETENSWAARE
Deze keer maken we een uitstapje naar het
rijk van de vitamines. Er is een tijd geweest, en
die ligt nog niet zover achter ons, dat men van
het bestaan van vitamines nog niets afwist.
De ziekten, die door een tekort aan deze stof
fen ontstonden, maakten veel slachtoffers, maar
men tastte in het duister over de juiste oorzaak.
Een eeuwlang is Parijs, met
zijn Montmartre, zijn Montpar-
nasse, het artistieke wereldcen
trum geweest. Maar Montmar
tre is door de toeristen overge
nomen, en Montparnasse is al
lang niet meer wat het was.
Frankrijks grote schilders,
Frankrijks jonge kunstenaars
doen hoe langer hoe meer wat
eens alleen van Gogh deed: ze
trekken de hoofdstad uit, de
provincie in. En Parijs is niet
langer de zoemende kunstgene
rator die het nog in het begin
van deze eeuw was.
New York ls de magische stad
geworden. Bevreemdend misschien,
maar verklaarbaar: de Nazi-Sow jet
non-agressieovereenkomst van 1939
heeft Amerikaanse abstracte schil
der zijn kans gegeven, want in één
vlaag stak een belangrijk deel van
het cosmopolitische Parijs der schil
derkunst (Breton, Max Ernst en
andere grote figuren aan 't
hoofd) de Atlantische oceaan over,
en deze surrealistische avant-gar
de uit het Mekka der moder
ne kunst leerde de Amerikaan, die
tot nu toe meer zijn minderwaar
digheidscomplex dan zijn artistieke
persoonlijkheid had gebakerd, dat
schilders ook mensen zijn, dat
kunst een eerzaam beroep is. New-
York werd een brandpunt van de
moderne schilderkunst, is een van
de belangrijkste centra van dit de
cennium, waar nieuwe ideeën,
technieken, stromingen, filosofieën
en vocabulaires elkaar opvol
gen alsof het de liedjes en pla
ten van 's wereld vereende popmu
zikanten waren.
Nieuwer dan pop en ook al weer
een beetje versleten is „op - art".
Om maar niet te spreken van
„geo art", „object art", „kinetic
art" en andere, die er net inkomen
of alweer uit zijn'. Pop en Op zijn
de meest bekende, dienen desnoods
als verzamelnaam voor veel dat on
der een andere titel wordt opgedist.
Pop art is, na abstract expressio
nisme, de meest gekopieerde kunst
stroming geworden. Pop art heeft
fatografen, decorateurs en tal van
lieden die hun kunst met een klei
ne letter schrijven op een nieuw
paard getild. De meer decoratieve
en grafische inslag van op art
heeft, zo mogeRjk nog sneller, zijn
invloed uitgeoefend op ontwerpers,
dessinateurs en allen in wier werk
riaal voor de nieuwste en op
vallende! paillettenze zijn
vierkant, langwerpig of rond,
wit, zwart of rood, en hebben in
alle opzichten meer gemeen met
de fiches uit de speelzaal dan
met wat in de mode tot nu toe
pailletten werd genoemd. Ze zijn
groter dan een luciferdoosje of
een rijksdaalder, ze schitteren
niet, valler niet op door licht
reflectie, maar hun kleur en hun
formaat vragen direct de aan
dacht enbovendien zijn ze
hoorbaar.
Hetzelfde soort plastic is voorts
het nieuwste materiaal voor sie
raden Sieranden in wit en zwart, of
rood en wit, met het vierkant, de
rechthoek of de cirkel als moderne
grondvorm. Armbanden zijn plas
tic blokjes op elastiek gezet net
als de houten blokjes op elastiek
die dertig jaar geleden werden ge
dragen, de blokjes zijn afwisselend
wit en zwart. Wit en zwart wisse
len eikaar ook af in de niet rek
bare, stijve armbanden, die in vorm
variëren van simpele ringen, rond
of plat in doorsnee, tot brede, plat
te banden uit een of meerdere stuk
ken. Broches, een andere rage, vol
gen hetzelfde principe wat grond
vorm en kleurcontrast betreft: Een
het visuele element van belang is
tot en met de lay-out man en
de letterzetter.
Pop art is: het bronzen afgiet
sel van twee bierblikjes, tezamen
op een voetstuk, het ene blikje
open en leeg, het andere gesloten
en van massief brons, en beide
voorzien van een handgeschilderd
etiket. Pop art is ook: houten let
ter, tafelmessen, verfkwasten een
elektrische bel, ijzeren kettingen
(alles in natura), die mèt verf en
canvas de ingrediënten van een
schilderij zijn. Pop art is: het por
tret van de Amerikaanse vlag. Of
een zwarte landkaart om maar
met een enkel voorbeeld een idee
te geven van de eindeloze moge-
Zwart en witte wol in een
op-art pak van Lesur.
broche is: een wit vierkant met een
zwarte cirkel erop geplakt, een
rechthoek die half zwart, half wit
is, of een vierkant stuk plastic met
twee zwarte en twee witte kwar
ten.
Batonbroches zijn dioars ge
streept of als een geruite taxi-
band, alweer in zwart en wit.
Oorsieraden volgen het :el)de ge
geven: vierkante „oorknoppen"
zijn aanzienlijk groter dan de
grootste oorknoppen van voor
heen (en passen alleen bij kort
haar dat van het oor is ivegge-
kamd). Sommige bedekken de
oorlel, andere modellen zijn oor-
hang er. Al worden dergelijke
plastic enormiteiten weliswaar
nog per paar gedragen, nodig is
zulks niet. Wie ivil kan volstaan
met één oorsieraad; de langha
rige jongeren kunnen in dat ge
val al het hangende haar op het
andere oor vergaren.
In al deze moderne sieraden voor
de jeugd is het materiaal onderge
schikt aan de vorm (die zuiver geo
metrisch is) en het kleurcontrast
(dat in negen van de tien gevallen
zwart/wie is).
Soepele, gekleurde plastic die
spiegelt als aluminiumfolie, is
lijkheden van deze huidige kunst
stroming. Pop kunstenaars zien
schoonheid in of geven schoon
heid aan voorwerpen die wij le
ken als louter afval of vuilnis be
schouwen. Ze zien in dingen, de
meest alledaagse dingen num
mers, nieuwsfoto's, oude stoelen,
ijzerwaar, plastic niet wat ze
zijn, maar wat ze worden. En wie
in een electrische fan, een zonne
bril of het leertje van een kraan
niets anders dan een fan, een bril
of een leertje kan zien, die be
grijpt, helemaal niets van pop
kunst.
Op art is anders, behoeft geen
afval, verdiept zich niet in de
potentiële schoonheid van een
oude haarkam of een kaasrasp,
maar streeft een optisch effect
na met behulp van egaal ge
kleurde vlakken, die tezamen als
een dansend, draaiend, deukend,
puilend, golvend of exploderend
„patroon" zijn. U heeft vast wel
eens een zwart en witte) streep
of visgraatstof gezien en gezegd
„gut, dat draait je voor de ogen'
Welnu, dat was op art, of al
thans een voorloper er van, door
het toeval gecreëerd.
Nu u weet wat pop en op kunst
inhouden, zul u ze zeker herken
nen als u ze ziet. Want zien zult u
ze zelfs al zet u nooit een voet in
een kunstgalerij. Pop en op worden
overal, buiten het schildersate
lier gekopieerd, toegepast. De mode
alleen al is er vol van. Zelfs in
Parijs.
Nog voordat Amerika's meest
succesvolle popkunstenaars dit jaar
m Parus kwamen exposeren, werd
er een dolle, nieuwe modeboutique
geopend onder de naam „Popard
de muren zijn er behangen met
enorm vergrote Amerikaanse car
toons, een andere muur is van plas
tic lapis lazuli. Gordijnen zijn er
van aluminium kralen, revolvers
en andere ijzerwaar, gevangen in
een glazen aqarium. Muurkas-
sten zijn niet meer dan opeenge
stapelde, ruwe houten kisten, ter
wijl de stoelen avantgarde mees-
sterstukken van vijfenveertig jaar
geleden zijn, en de kleding die er te
koop is op naam staat van de meest
avantgarde ontwerpers van deze
tijd.
Indien u ooit een term in ver
band met op of pop gebruikt,
toon dan kennis van zaken en
gebruik de enig juiste term
„cool".
Nachtclubs geven pop of op
effecten aan hun interieur of
aan hun voorstellingen, met be
hulp van decor en lichteffecten.
Invitatiekaarten doen mee aan
de rage, zijn bedrukt in kleuren
(neonrood, aluminium) en met des
sins die je voor de ogen dansen. Ze
vallen in eeh bus vol „trad" (trad
van traditioneel) post natuurlijk
direct in 't oog. Een van de meest
orginele „invitatiekaarten" was die
van een Franse schilder, die zijn
naam en de datum van zijn expo
sitie in kleine metalen lettertjes
had uitgespeld en het geheel in een
plastic ijsblokje had verstild.
Fotografen doen mee, en een
mannequin in een vermout-fles
is maar één van hun vele grapjes.
Zelfs letterzetters laten zich niet
overstuur maken en zetten hun
tekst in cirkels of golven op het
blanke papier, waarna de tech
niek er misslhien nog een vier-
kleurenstreep of -ruit overheen
drukt.
Moderne mensen stofferen met
op art stoffen, strepen die golven,
ruiten die dansen of beplakken
hun muur met artistiek gearran
geerde stukken papier van diverse
vorm en formaat en verschillende
kleur. Franse journalisten hebben
zowaar een nieuw werkwoord ge
creëerd, „poparten": ik popart, jij
popart, hij popart wat dat dan
ook mag betekenen. Een feit is dat
iedereen „popart" het is de mo
de. Dwaas, dol, maar koel. Real
oool J.V.
Misschien herinnert u zich
nog van uw geschiedenislessen, hoe
Vasco da Gama bij zijn tocht
naar Indië rond Kaap de Goede
Hoop in 9 maanden tijd 90 schepe
lingen verloor door scheurbuik, een
ziekte, die zoals we nu weten, het
gevolg is van een ernstig tekort
aan vitamine C. Wanneer de zee
vaarders in een haven verse groen
ten en fruit konden krijgen, ge
nazen ze spoedig.
Bij grote uitzondering komt er
m ons land ook nu nog wel eens
een geval van scheurbuik voor, b.v.
bij alleenwonende bejaarden, die
weinig lust hebben een warme
maaltijd te bereiden en dan voor
namelijk op brood en pap leven.
Sinds het eind van de vorige
eeuw hebben de ontdekkingen
van deze vitamines, deze voor
het leven noodzakelijke stoffen
vita betekent leven), elkaar
snel opgevolgd en we kennen nu
meer dan 20 vitamines, die veel
al met de letters van het alfabet
icorden aangeduid, zoals vita
mine A, B, C, D, E.
Alle vitamines komen van natu
re in onze levensmiddelen voor en
bij een goede keuze en bereiding
van onze maaltijden behoeven er
in het algemeen geen vitamineta
bletten aan te pas te komen.
De levensmiddelen zelf zijn zelfs
beter dan preparaten, omdat in
de verschillende levensmiddelen
nog veel meer voorkomt dan alleen
vitamines, zoals b.v. eiwitten, diver
se mineralen, vetten, koolhydraten;
voedingsstoffen, die we ook dage
lijks nodig hebben.
Bij een Juiste samenstelling en
bereiding van de maaltijden bevat
onze dagelijkse voeding in het al
gemeen voldoende vitamines. Een
uitzondering geldt voor vitamine D
voor jonge kinderen en aanstaande
moeders. Van levertraan of een vi
tamine D preparaat mag door hen
echter niet meer worden gebruikt
dan de dokter voorschrijft.
Wordt er in plaats van lever
traan een vitaminepreparaat (cap
sules of duppels) voorgeschreven,
houdt u zich dan aan de voorge
schreven dosering, overdaad kan
ook schaden.
Iedere vitamine verwilt ln ons
lichaam een specifieke taak, het
ene vitamine kan het andere niet
vervangen. Heeft de dokter uw kin
deren levertraan voorgeschreven,
hetzij in de vorm van een capsule
hetzij uit de fles, geeft u ze dan
levertraan. Een sinaasappel, rijk
aan vitamine C, kan b.v. levertraan
als bron van vitamine D niet ver
vangen. Zoals gezegd, behoeven we
ons b\j een Juiste keuze van onze
maaltijden en een goede berei
ding in ons land geen zorgen te
maken over een tekort aan vitami
nes.
Dat wil zeggen dat wij dagelijks
moeten gebruiken:
zeker een M liter melk. kar
nemelk of yoghurt, o.a. bron van
vitamino B
portie aardappelen, groenten
en fruit, onder meer leveranciers
van vitamine C. Ook wintergroen
ten en fruit zijn rijk aan vitamine
C (koolsoorten, citrusfruit) en bU
een regelmatig gebruik behoeven er
zeker geen vitamine C tabletten
aan te pas te komen;
kaas en vlees of ander eiwit
rijk produkt als vis, ei of peul
vruchten, verschillende B vitami
nes;
boter of margarine. Vitamine
A en D. Zuigelingen en kleuters
en as. moeders levertraan of vita
mine D preparaat;
bruinbrood of grove bindmid
delen, oa. vitamine BI.
Bietensla
1/4 kg gekookte bieten, 1/4 kg
witlof of andijvie, 1 zure appel,
gekochte slasaus of een sausje,
gemaakt van wat slaolie,
zout (mosterd, peper, suiker) en
azijn of citroensap, verder wat
verse kruiden (prei, ui. selde
rij, peterselie).
De bieten stropen, wassen en in
kleine blokjes snijden of grof ras
pen. Het lof of de andijvie schoon
maken, wassen en fynsnyden. De
appel schillen en ln stukjes snij
den of raspen. De groenten en de
appel dadelijk na het fijnsnijden
vermengen met de slasaus of met
een mengsel van slaolie, zout, des
gewenst mosterd, peper, suiker en
azyn of citroensap. Zeer smakelijk
is het ook, fyngesneden verse krui
den door de sla te mengen.
Zuurkoolsla
Plm. 400 g zuurkool, 1 grote
zure appel, azijn of citroensap,
slaolie, zout en suiker of gekoch
te slasaus.
De zuurkool fynsnyden of ras
pen, Zuurkool en appel vermengen
met een mengsel van azijn of ci
troensap, slaolie en Iets zout en sui
ker of met slasaus.
Variatie: inplaata van of behal
ve de appel, een flinke gekookte
biet met de zuurkool vermengen.
Advertentie
een even vreemdsoortig als nieuw
garneringmateriaal: het wordt, in
vierkante, langwerpige of ronde
stukken, in stoffen kleding geïn-
custeerd. Plastic is voorts en vogue
voor allerhande accessoires: pa
raplu's in witte en zwarte mootjes,
haarbanden met taxiblokband-
dessin en al dan niet met een zon-
neklep eraan; die zonneklep kan
zo smal zijn als de harband zelve
en is dan zwart en ondoorzichtig,
bedekC hij echter het gelaat (tot
aan de mond toe soms) dan is hy
daarentegen transparant. Het bes
te schoeisel is vanzelfsprekend van
echt lakleer, maar goedkopere
schoenen, laarzen en beenkappen
zijn van glanzend plastic en het
visueel effect van de ene soort en
de andere doen niet erg veel voor
elkaar onder. Laatste, maar bepaald
niet minst belangrijke accessoire:
de bril met donkere glazen en een
massief montuur in wit of zwart
en wit. Deze bril vervangt de eer
der genoemde oorsieraden, hy is
geen stofbril, geen leesbril, geen
sneeuwbril, geen zonnebril, maar
zonder meer een sieraad, behept
met het ingebouwde voordeel dat
het al het harde zwart en wit van
deze wintermode ietwat verzacht
een uitkomst voor gevoelige ogen.
J.V.
Koken voor vijf personen is
koken voor vijf individualisten
met een eigen smaak. Wat de
één heerlijk vindt, vindt de an
der maar matig, de derde gruwt
ervan, de vierde kan er niet te
gen, de vijfde schikt zich mor
rend of niet. Ga er maar
aan staan! 't Schijnt dat som
mige gezinnen veertien perso
nen tellen, ik vraag me af hoe
de huisvrouw daar het over
leeft
De Nederlandse vrouwen koken
te oenvormig, te traditioneel, zeg
gen de mannen-die-'t-weten-kun
nen. Dat is wel mogelijk. Maar wie
by ons by voorbeeld durft
zich ooit overgeven aan culinaire
uitbundigheden? Ikke. My mogen
ze koeskoes en pjetti parang voor
zetten en polenta en olla podriga
en gebakken vogelnestjes en lever-
met-frambozencompote en smoor-
re-brood en kawabadalgi Ik weet
wel niet wat dat allemaal is, maar
ik ben bereid het te proeven en het
lekker te vinden. Doch de kinde
ren zeggen: „Hé, wat is dat voor
smurrie, wat zit er in?" Ze snuf
felen even, kyken wantrouwig rond
en schuiven hun bord van zich af.
„Mag ik "n boterham?"
Want de mannen-van-het-vak
kunnen nu wel zéggen dat wij
vrouwen eenzijdig koken, maar
zijn ze hun jeugd vergeten? Het
enige wat mijn kinderen alt ij d
lusten is: patat met appelmoes.
Daarvoor kun je ze midden in de
nacht uit hun bed halen, daar
mede kun je al hun moeilijk
heden en ontevredenheidjes
wegvegen, daarmee maak je ze
onuitsprekelijk gelukkig. Vettige
staafjes patat en mierzoete ap-
Moederlijke
overpeinzing j
pelmoes. Liefst aangevuld met
een kroket die zonder bezwaar
door de Vereniging van Vegeta
riërs genuttigd zou kunnen wor
den.
Toch zie ik het als rrUJn dure
plicht man en kinderen er aan te
wennen ook van tyd tot tyd iets
Anders te eten dan eeuwig hetzelf
de menu. Als enige romanticus in
een nuis vol nuchterlingen wil ik
trachten de maaltyden een exo
tisch tintje te geven, een vleugje
Tahiti, een snuifje Arcadia, een
flentertje Peking, een kriebeltje
Kingston, een priegeltje Paestum.
Dan ga ik heel voorzichtig
experimenteren. Dan vermeng ik,
grinnikend van wereldburgerUjke
pret, de sla met schyfjes radys.
„Wat zit daar in?" waagt Henk
onmiddeliyk en tuurt wantrouwig
naar de vreemde lichaampjes tus
sen de aloude slablaadjes.
„Rozeknopjes", antwoord 1!:
met een stalen gezicht. De tafel
schudt, zó rillen ze.
„Rozeknopjes? Zei je rózeknop-
Jes?"
„Ja, die hebben een heerlijke
smaak: pittig en toch geurig. Ze
halen de sla op, als Je begrijpt wat
ik bedoel".
Ze kyken elkaar aan mams
hééft weer wat en Adriaan, wie
een licht opgaat, fluistert woedend:
„Dit welk kookboek heb je dat?"
„t Is een oud Assirisch recept",
improviseer ik luchtig en schep
veel sla-met-rozeknopjes op mijn
bord.
De kindeken volgen aarzelend. Ze
proeven angstig, alsof ze vermoe
den dat ik de doornen heb laten
zitten en zyn dan diep beledigd.
,,'t Is radys! Mams wil weer
eens leuk zyn!"
De enige die lacht ben ik
nu ja, iemand heeft dan toch
gelachen Ze eten met lange tan
den hun sla-met-radys en vin
den de combinatie maar zo-zo.
Als dessert krijgen ze yoghurt.
Wéér ben ik uit de band gespron
gen en heb stiekum wat schyfjes
banaan door de witte substan
tie geroerd. Marian merkt het het
eerst.
„Vellen in de yoghurt" krijt ze
verschrikt en Henk stikt bijna van
ontsteltenis.
„Ja, d'r zitten véllen in", roept
hy uit. „Hoe krijg je het voor el
kaar mams!"
Het duurt een hele tyd eer ik
hen op dat punt heb kunnen ge
ruststellen.
Pas als Adriaan een schijfje
heeft afgelikt en doorgebeten en
het blijkt dan inderdaad een
stukje banaan te zijn, eten ze
hun dessert op. Maar nog altijd
met de bijgedachte: 't smaakt
werkelijk naar véllen! Van
daar heren-van-het-vak. Wij
willen wel. Maar we mógen niet.
THEA BECKMAN
