Audiberti's L' Opera du monde-Duras' La Musica „Wij moeten elkaar helpen" Koningin in kerstboodschap Jachtje overvaren meisje verdronken DODE EN VIJF GEWONDEN BIJ ONGELUK Non Merriman EXPORT VAN BLOEMEN UIT ISRAEL IS VERDUBBELD Prinses Beatrix en Claus bij cantatedienst in Westerkerk BUS TEGEN 1 TRAM: ZEVEN GEWONDEN Ton Brand Lucasmedaille voor Hans Royaards larine-detachement lerug uit Tanzania AANGRIJPEND EN ONVERGETELIJK! Zeer indrukwekkend modern toneel Nieuwe uitgaven LEIDSCH DAGBLAD MAANDAG 27 DECEMBER 1965 VIJFDE BLAD De Koningin heeft op eerste kerstdag in een nationaal ra dio-programma over de zenders Hilversum 1, 2 en 3 de volgen de kerstrede uitgesproken: „Kerstmis is een tijd om zich te bezinnen. Bezonnen hebben we ons ook in de lengte van dit jaar op de alles ontzettende oorlogstijd, die een kwart eeuw geleden begon en die 20 jaar geleden eindigde. Was er vóór die tijd al veel ontreddering, hoeveel te meer diaardoor en dus ook ontwrichting daarna. Hiermee zijn we nog lang niet klaar. Een Jonger geslacht is na die oorlog volwassen geworden en kan nu bewust die ontreddering bezien, en het beseft hoe deze ook nog in hun eigen genera tie doorwerkt en die aantast. Dit hebben deze jonge mensen te verwerken naast het feit, dat de ontwikkeling steeds weer verder gaat en steeds weer nieu we eisen stelt. Het is een tijd van vraagte kens. Alles wordt op de korrel genomen, bekritiseerd, ont leed. Men ontleedt de samen leving en zichzelf. Men zoekt naar herwaardering van alles, waaraan tot nog toe de waarde werd gehecht. Dat is moedig. En er is eigenlek ook geen re den om daar bang voor te zijn. Van alle bestaande vormen en begrippen zijn er dan ook on telbare, die zichzelf al hebben overleefd of bezig zijn zich te overleven. Want wat kan er anders over blijven dan het naakte leven? De onvervangbare grondstof voor heel ons zijn. En zonder de cadentie. Met mogelijkheid van regeneratie. Als levende wezens moeten we immers wel in het leven ge loven. Wij vertegenwoordigen het, elk van ons; en dus ook allen, gemeenschappelijk, alle mensen samen in hun ver scheidenheid, in hun gelijkheid. Wij beseffen zelfs intuïtief, dat dood en verderf niet het einde kunnen zijn van het leven, dat het altijd in de een of an dere gestalte boven de bedrei ging uit zal rijzen. Bedreigd worden wy steeds en overal. Wij lijden veelal aan dingen, waar vroegere geslach ten nog niet door leden, maar die eigen zyn aan onze inge wikkelde en geraffineerde eeuw. Wij bedreigen en hinderen in de eerste plaats elkaar. Wij slaan hier tegenwoordig niet meer zo gauw hersens in die anders denken dan de onze. Maar onze beschaving pleegt zijn aanslagen op „beschaafde" manier, maar treft even raak. Bedreigd worden we voorts door 't gevaar, dat wij de goede strijd om „er wat van te ma ken opgeven, en bij de pakken, vol met opdrachten van levens belang, neer gaan zitten. Bedreigd worden we ook door de neiging de weg van de ge ringste weerstand te kiezen en hierbij denk ik speciaal aan de genen, die het gemakkelijker vinden om alles wat zich aan hen voordoet, alleen maar met „nee" tegemoet te treden, en nooit met „ja". Ze proberen dat dan ook nog aan anderen op te dringen alsof het zo hoort. Ze miskennen maar al te vaak, wat er buiten hun eigen, menselijk- beperkt gezichtsveld aan goeds gegroeid is of zou kunnen gaan groeien. Er zijn er ook, die hun le venskracht verbruiken voor ge not en rijkdom, en tenslotte stikken in de eenzaamheid van hun dikvolgepropte zelf, of be vriezen, doordat zij noch warmte afgeven noch eigen warmte weerkaatst voelen. Maar er zijn er ook onder ens, die niet de innerlijke drang ontlopen de onrustbaren de en verwarrende onvolmaakt heid in zichzelf en in de wereld uit te dagen en aan te vallen. Hun leven, hoe zwaar ook, is waarlijk rijk. Wij mensen willen ons be staan op deze aarde immers niet alleen net leefbaar hebben, maar allen wensen wij het rijk aan vreugde, vol, heerlijk en vruchtbaar. En wij voelen dat, als we dit voor onszelf wensen, wij hetzelfde ook aan geen an der kunnen of mogen onthou den. Want het menselijk ge- sJacht, hoe talrijk het ook wordt, beseft intuïtief zijn ge weldig sterke samenhang. Die zijn we ons temeer bewust, naarmate het bestaan van heel de bewoonde we-eld al maar duidelijker in woord en klank jn onze eigen woningen binnen dringt Al wat er leeft, al wat er groeit en al wat daartoe nodig is. ligt wijd open voor onze oren en ogen. f-Iet is niet in de eerste plaats het lawaai en het geschreeuw, of wat in de schijnwerpers ligt, wat werkelijk de aandacht ver dient. Wat op de achtergrond ligt, is het belangrijke. Het ech te leed heeft geen harde stem, hoogstens verbergt het zich daarachter. En dat, wat van we zenlijk belang is voor de op bouw van de mensheid, timmert niet langs de weg. Het vergt scherp kijken, zui ver luisteren, zorgvuldig snuffe len. fijn proeven en een goed rondtasten, om deze dingen te ontdekken. En de mensheid heeft de krachten van ieder van ons daarbij broodnodig. Wij moeten elkaar helpen eerst thuis dan in eigen omgeving en in eigen land en deze noodzaak strekt zich uit tot aan onze tegenvoeters toe. Zelf zullen we nooit gelukkig zijn of ooit waarlijk leven, als we deze dingen niet ontwaren en ze tegemoet gaan. In welke vorm we te hulp komen, doet er niet zoveel toe. maar wel met welke gezindheid en hoe graag we het doen. Het is geen excuus als we zeggen, dat wij moeten afwachten tot er iets op onze weg komt. want: het ls er al. Nu en in de toe komst moeten we hoe dan ook samengaan: onze verantwoorde lijkheid is te duidelijk gewor den. dan dat wij ons eraan kunnen onttrekken. Dat kun nen wij niet meer doen, willen we ons leven niet verspelen in iedere betekenis hiervan. De enig werkelijk gevaarlijke bedreiging voor het volle en rij ke bestaan, dat we zo zeer wen sen, ligt in onszelf. We leven niet meer, als we niet open zijn voor de andier. Dan gaan we dicht, als een graf. Door ons te geven, open en eerlijk, aan onze medemensen, en hun ontplooiing te eerbiedi gen en te bevorderen, krijgt onze eigen ontplooiing de kans, die hij behoeft. Zo alleen is er leven mogelijk voor ons mensen. Ik weet, dit is de kern van dat, waardoor ons bestaan haast ondraaglijk is van zwaarte omdat geven gaat ten koste van onszelf. Maar als men erover nadenkt, begrijpt men, dat het ons uit de eenzaamheid, uit de verschraling, uit de dood be nijdt. Ontdek uw broeder. Ontdek uw God Hij kan geboren worden in uw leven voor de eerst of de duizendste keer. U ontdekt hem in wat er gebeurt om u heen, en met uzelf, en in de beproevingen waaraan Hij uw levenskracht toetst en waar mee Hij u de eer van zijn ver trouwen in u bewijst. U ont dekt Hem in de wereld en in diens geschiedenis, in afbraak en in opbouw en in de stomme roep van uw broeder. Dit openbreken van de ge vangenis van eigen een zaamheid, waarin geen recht wordt gedaan aan onze ziel, be tekent het onmiddellijk herkrij gen van levensadem. Zonder die diep en vrij in te ademen kan men aan zijn hoge roeping van mens-zijn niet vol doen, noch meegaan in de gang der mensheid volgens het plan der schepping, en deel hebben aan het leven over iedere dood heen". Een 16-Jarig meisje is verdronken, toen vrijdag in het Amsterdam-Rijn kanaal onder de gemeente Diemen een jachtje door een motorbinnen schip werd overvaren. Toen het Jachtje werd geborgen, werd het stoffelijk overschot van het vermiste meisje gevonden. Het ls de 16-jarige dochter van de heer Kooiman uit Tiel, die het splinter nieuwe Jachtje juist uit Amsterdam had opgehaald en vrouw en drie kinderen by zich aan boord had. De oorzaak van het ongeluk is het afslaan van de motor van het jachtje, dat daarna door de wind naar het midden van het Amster dam-Rijnkanaal werd gedreven. Het werd daar overvaren door het mo torschip. De schipper van het mo torschip die leeg voer heeft het Jachtje waarschyniyk te laat opge merkt. De andere opvarenden van het jachtje werden gered. Op de Amersfoortse weg in Apel doorn in de zo langzamerhand be rucht geworden bocht ter hoogte van de Koningslaan gebeurde zaterdag ochtend een ongeluk, dat één leven heeft geëist. Vijf personen werden gewond. Een grote Amerikaanse personen auto raakte in deze bocht in een slip, vermoedelijk doordat de bestuurder, een 21-jarige in Enschede wonende Antilliaan met te grote snelheid reed. De auto tolde over een afstand van ongeveer 200 meter over de ry- baan, waarby een tegenligger werd - geschampt, en kwam vervolgens te- 111 gen een boom tot stilstand. I VS 11 i/vli f f tC V Verscheidene van de passagiers, allen, Antillianen, die in Deventer wonen, werden uit de auto geslin gerd. onder wie de 26-jarige E. L. Borgschot, die op slag werd gedood. Vyf andere medepassagiers, werden gewond. De bestuurder bleef onge deerd. Een van de laatste ..Am- sterdamse Joffers", de schilderes Betsiy Westendorp-Osieck. over wier kunst wij onlangs nog uit voerig schreven, hoopt binnen kort haar 85ste verjaardag te vieren. ^iraël zal naar verwachting dit oen voor een half miljoen dol- snybloemen, zaadplanten en smbollen exporteren. Dit betekent, de uitvoer in een jaar tyds vry- zal zUn verdubbeld. ver vier of vyf jaar hoopt men drie miljoen dollar te kunnen sn. Het Departement van Land- w, aangemoedigd door de tot dus- bereikte resultaten, doet name- alles om de telers er toe te igen hun bedryven uit te brei- (Van onze Amsterdamse correspondent) By een ernstige botsing tussen een bus en een tram zyn in de avond van de eerste kerstdag 23 Amsterdammers gewond geraakt. Zeven van hen (2 mannen en 5 vrouwen) liggen op het meeste Israëlische bloemen, ^iten en bollen, die tot dusver weg naar het buitenland heb- gevonden, werden in kassen ge- 6kt. Alleen in het Jordaan-dal zyn byzonder heet klimaat ont- telen zy zich buiten. it jaar zullen 1.750.000 rozen, ROOO gladioli en een miljoen ionen worden verzonden. Over 1/1971 denkt men tien müjoen sn en vijf miljoen gladiolen in het ,enland te kunnen afzetten, ook naakt men zich bezorgd over de stygende produktiekosten. Jansen eveneens het orgel bespelen en ook het Westerkerkkoor verleent aan deze dienst zijn medewerking. Na afloop van de dienst wachtten de bestuursleden, de heer Jansen en dominee en mevrouw Visser, het ver- loofde paar op, dat zich enige tyd met hen onderhield. De Prinses be dankte dominee Visser hartelijk voor zijn uitnodiging en zei het buiten gewoon plezierig te hebben gevonden, dat zy en de heer Von Amsberg deze dienst hadden kunnen meemaken. Gistermiddag vertrok Claus von Amsberg per KLM van Schiphol naar Hamburg. Prinses Beatrix deed haar verloofde uitgeleide. De Nederlandse helden-tenor Tom Brand uit Eijs is verleden week in alle stilte in het huwelijk getreden met de Amerikaanse zangeres Nan Merriman. Het wet telijke huwelijk vond plaats in het raadhuis in Heerlen, waarna de kerkelijke inzegening plaats vond door een broer van de Ne derlandse zanger pastoor M. Brand van de H. Hart-parochie in Heerlen. Voor die plechtigheid bestond, in afwyking van het kerkelyk voor schrift, waarby is bepaald dat in de aan Kerstmis voorafgaande Advents- tyd geen huwelyksplechtigheden kun nen plaatsvinden, in dit geval geen beletsel omdat het huwelijk zonder uiteriyk vertoon en achter „gesloten deuren" plaats vond, meent pastoor Brand. Mevrouw Brand-Merriman heeft haar carrière als alt-zangeres ogenblik nog in een ziekenhuis. Van nu definitief beëindigd. In het huis 3 van hen is de toestand vry ernstig.1 op de noordeiyke oever van de Geul Het ongeluk gebeurde om kwartpys gaat ze zich voorlopig alleen over elf. De autobuschauffeur die i w^ n aan aar man en ^en kin- tweede Kerstdag lijn 32ste verjaardag deren dlem eerste huwelijk, zou vieren, reed toen op de Insulin- de weg met een volle bus in op een vry wel lege tram, die van links kwam. Doordat de ruiten van de bus beslagen waren had hy de tram te laat opgemerkt. De gewonden, allen passagiers van de bus, waarvan enigen door de brandweer uit het wrak bevryd moesten worden, werden naar verschillende Amsterdamse zie kenhuizen over gebracht. Dj meesten konden echter na behandeld te zyn hun weg vervolgen. In begin 1965 nam Nan Merriman officiéél afscheid van de wereldmu- ziekpodia met een concert in Amster dam. Daarna werkte zy, samen met haar man, Agatha Donker, Leo Kete laars, Erna Spoorenberg, Jo Dussei- dorp en Albert de Klerk nog slechts mee aan de jaarlykse orgelfeesten in EUs. De bevolking van dit piep-klelne dorpje hoopt dat de Amerikaanse zangeres aan dit muziekgebeuren van formaat haar medewerking zal blij ven verlenen. Kunstschilder Eriks - 70 - overleden Op 70-jarige leeftyd is op tweede kerstdag in zyn woonplaats Laren in het Gooi overleden de kunstschilder Jac Eriks. Eriks, die de Ryksacademie te Amsterdam bezocht, maakte o.a. portretten van de hoogleraren Wate rink, Severijn en Hugo de Vries, als mede van de staatsman dr. H. Coiyn. Vyftien jaar is Eriks voorzitter ge weest van de vereniging voor beel dende kunstenaars Laren-Blarlcum, die hem vyf jaar geleden tot erelid benoemden. By de opening van de expositie van de kunstenaarsvereniging Sint Lucas in de nieuwe vleugel van het Stedeiyk Museum te Amsterdam is aan de Amsterdamse kunstschilder Hans Royaards de Lucas-medallle uitgereikt. De tot en met 16 januari durende tentoonstelling omvat beeld bouwwerken, ceramiek, wandkleden. Restauratie huis van Van Riebeeck In Zuid-Afrika is een comité ge vormd dat geld wil bijeenbrengen om by te dragen voor het herstel van het huis van Jan van Riebeeck in Culemborg. Van Riebeeck heeft in 1652 Kaapstad gesticht. Het Zoid- afrikaanse comité wil voor dit doel 16.000 pond (f 160.000) bijeenbrengen. De kosten van de restauratie zyn in totaal begroot op 34.000 pond ster ling (f 340.000) en de Nederlandse regering zou het verschil van 18.000 (f 180.000) voor haar rekening ne men, aldus de organisator van het Zuidafrikaanse comité, S. J. van Ewijk van de Bilt, die meedeelde dat de restauratie naar schatting drie jaar zal duren en dat een deel van het huis als museum zal worden in gericht. Tot grote verrassing van de bezoekers van de Westerkerk in Amsterdam woonden Prinses Beatrix en haar verloofde Claus von Amsberg gistermorgen de et twaalf mim sterke detache- it dat de Nederlandse marine 1 opleidingsdoeleinden naar de ikaanse staat Tanzania had ge- ird, is op de avond voor Kerst ij op Schiphol teruggekeerd. Daar- 11 is aan een spontaan opgekomen nar van hulp, dat Nederland Tan- ia had aangeboden by het offi- e 6 bezoek dat de premier van dit I Julius-Nyerere in april Jongst- n aan ons land bracht, een on- j'ig einde gekomen. )nze taak bestond eruit nauti- d hulp en technische bystand te lenen by het opleiden van een t politie te water", aldus ver fde by zyn aankomst op Schip- de 40-jarige commandant van detachement, luitenant ter Zee C. van der Meyden. „Na onze I komst moesten wy constateren, de vier schepen, waarover Tan- a voor dit doel beschikte, en die en een bemanning zouden krij- van 68 koppen, niet zeewaardig en. Het waren vier houten vis- boten, die circa 20 jaar oud wa- 1 Sinds de Duitsers in februari land hadden verlaten was aan onderhoud niets meer gedaan. Het resultaat was, dat de wanden van de vaartuigen waren verrot. Van enige praktische opleiding op zee van de opvarenden kon geen sprake meer zyn, nu hun vloot zo lek was als een mandje". Van erige discriminatie tegenover blanke deskundigen was geen spra ke geweest Wel was er verschil van mentaliteit geconstateerd, „wy Euro peanen hadden te veel energi en wilden te wel In te korte tyd", zo zei luitenant ter Zee Van der Meyden. „Ze konden ons tempo niet begrypen en niet volgen". Prinses Beatrix en Claus in de burgemeestersbank van de Westerkerk. dienst bij. Ds. H. A. Visser leid de deze cantatedienst, tijdens welke ook drie kinderen werden gedoopt. De verloofden waren naar de hoofdstad gekomen, op uitnodiging van ds. Visser, de vaste predikant van de Wester kerkgemeente. De kerk I was overvol, hoewel aan de komst van het verloofde paar, dat in de zg. burgemeestersbank tegenover de preekstoel zat, geen ruchtbaarheid was gegeven. Donderdag had ds. Vis ser een brief naar de Prinses ge stuurd om haar en de heer Von Amsberg uit te nodigen deze dienst by te wonen. Telefonisch kreeg hij antwoord, dat zy graag kwamen. Magnificat John de Kuyper en Son, Inc. In New York, de Amerikaanse vestiging van Johs. de Kuyper en Zoon uit Schiedam, heeft een boekwerkje over likeuren uitgegeven. Deze „Complete Guide to Cordials" geeft in 71 bladzyden een uitgebreid overzicht van de vele manieren waarop likeuren gebruikt kunnen worden, niet alleen in cocktails en long-drinks, maar ook in de keuken. Ds. Visser had als tekstwoord ge kozen Lucas I vers 46, „Myn ziel maakt groot den Heere". Onder lei ding van de vaste organist van de kerk, Simon C. Jansen, werd het Magnificat van Bach uitgevoerd door het Wester kerkkoor en het Bachor- kest. Solistische medewerking ver leenden Ded H üseke n - Reud er ink (so praan), Marry Stegenga (sopraan), Martha van Kerkhoff (alt), Ruth Pos (tenor) en Henk van den Brink (bas). Aukje Broers bespeelde het orgel en de echtgenote van de heer Jansen, mevrouw Corry Jansen-Re- der speelde cello. Zoon Rudolf speel de cembalo. Tijdens de huwelijksin zegening op 10 maart zal de heer (Van onze Parijse correspondent Wanneer men de produktie van Parijse Toneelpremières van de laatste maanden overziet, dan zijn het vooral twee titels die zich naar voren dringen: l'Opera du monde" (Opera van de we reld) waarmee de onlangs ge storven dichter-dramaturg Jacq. Audiberti zijn zwanezang gezon gen heeft en La Musica. waar mee Marguerite Duras, de scè- nariste van "Hirosjima mon amour", zich definitief een der zuiverste en belangrijkste figu ren van de Franse toneelschrijf kunst van vandaag onderscheidt. Waarschuwing voor (le wereld. Aan zyn afscheidsgroet of vaarwel aan het leven, heeft Au diberti de accenten van een veel wy- dere strekking gegeven. Want L'Ope ra du monde" ls ook het verhaal van het einde der wereld. Een stel staats leiders en dictatoren ls de waan zin ten de grootheidswaan elnde- ïyk naar de koppen gestegen en hun vingers hebben de atoomknopjes in gedrukt. Zo heeft het on voor- en on herstelbare zich dan voltrokken. De wereld is opnieuw, net als voor de achepping stil en ledig geworden, met uitzondering van één levend wezen dat, geiyk Noach, door de nu cleaire zondvloed werd gespaard. Irene, het winkelmeisje, dat na de klap haar toonbank verlaat om bui ten de „schade" op te kunnen ne men. Dan ontdekt zy dat ze zich moederziel alleen in een ontvolkte leegte bevindt. Die indrukken en er varingen deelt ze, by haar terug keer in het confectiemagazijn, me de aan de étalagepoppen die nu haar enige (ontzielde) metgezellen zyn geworden. En met haar stem, spreekt Audiberti, zonder vals pathos en zonder fraseologie, van het apocalyptische vemietigingsvizl- oen, waardoor ook hy de laatste ja ren voor zyn dood werd bevangen en beklemd. Een Audibertiaanse taal, waarin zich de gloeiende brokstuk ken van zyn Lyrische verbeeldings kracht intiem vermengen met de ba naliteiten en clichés die Irene het „weesmeisje der mensheid", van ge- boortewege in de mond lagen bestor ven. Middels „L'Opera du monde" heeft Audiberti met de middelen van zijn grandioze taalvirtiositeit, een bood schap of een waarschuwing voor de wereld achtergelaten. Een boodschap, die door Emma- □uele Riva als het winkelmeisje met w/n soberheid en een eenvoud wordt overgebracht dat zy de accenten nog aangrijpender en nog onvergetely- ker hebben gemaakt. Anti-pathetisch Aangrijpend en onvergeiykeiyk en anti-pathetisch zyn ook de adjectieven die passen op de indruk ken die men aan de kennismaking met Marguérite Duras' laatste stuk, de eenacter „La musica" bewaart (die samen met de wat Ionesco- achtige „Les eaux et fórets" op een zelfde programma wordt opgevoerd). Een man en een vrouw tussen de 30 en 40 hebben 's middags in een provinciestadje voor de rechter hun huwelyk ontbonden, 's avonds ont moeten ze elkander, ongezocht, op nieuw in de salon van het enige be woonbare hotelletje dat de stad ryk ls, en in dat gedwongen samenzyn voeren ze nu een gesprek dat de (enige) dialoog vormt van het stuk. Ze weten van elkander dat ieder een „ander" heeft gevonden, maar in hun relaties ls toch nauwelyks meer plaats voor afgunst of haat. Niet temin zyn hun wederzydse gevoe lens toch ook nog niet volledig af gestorven, en in hun aarzelende con versatie worden dan allengs de her inneringen weer opgerakeld aan de grote en kleine gebeurtenissen en In cidenten van hun gemeenschappe lijk verleden dat ze nu, juridisch, doch nog niet menseiyk hebben af gesloten. „La musica" ls zo het elegisch duet over die bezweken liefde, géén ope ra, géén coloratuur, géén bra- vour. Marguérite Duras legt haar twee personen slechts de eenvoudigste woorden en de soberste, vaak onvol tooide, zinnetjes in de mond. Er wor den geen grote en eeuwige sentimen ten opgerakeld. Marguérite Duras roept alleen de weemoed en de me lancholie op waardoor hy en zy op dat moment bevangen worden. Eer der door veelzeggende stilte waarin de zinnen verzanden, dan door uit gebalanceerde woorden. Omdat hun gevoelens nu nauwelyks nog te for muleren zyn, en alleen in haperen de toespelingen, beschroomde ver onderstellingen kunnen worden weerspiegeld. Zeldzame ervaringen Men kan zeggen, dat „La Musica", in zekere zin, eigenlyk onvoltooid ls gebleven Het publiek zelf moet, met de eigen gevoelens of zijn intuïtie aanvullen wat de schryfster slechts heeft aangeduid. Doch Indien ge op een verwante golflengte bent inge schakeld, zult ge met „La Musica" een ervaring gebleven, zoals In het theater maar zelden voor u is weg gelegd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1965 | | pagina 15