MET KERSTMIS POLITIEKE VREDE
Verdeling van welvaart
geeft in Europa zorgen
inancieel weekoverzicht
Kerkdiensten Leiden en omgeving
Zondag 21 november
P EWANN.V.
LEIDSCH DAGBLAD ZATERDAG 20 NOVEMBER 1965
(Van onze financiële redactie)
Stormen woedden deze week in het Britse Lagerhuis over de
jzen- en inkomenspolitiek, het Belgische kabinet beraadde zich
de inflatoire gevolgen van de begroting, in Bonn werden de
rgen op financieel-economisch gebied breed uitgemeten, in ons
en paleis van de SER in 't Bezuidenhoutse werd 't orakel ge-
>rd over 't te voeren loonbeleid. Allerwegen is er zorg over'de
ht naar welvaartsverdeling, want nergens in Europa ontkomt
aan de periculeuze gevolgen van de door inflatoire invloeden
jestuwde conjunctuur. Het psychologische effect van het onder
men van het gevaar is, dat elk land tracht op eigen manier
iseqtnenties op te vangen zonder acht te slaan op de
andere landen ervan zullen ondervinden. Er dreigt als het ware
i onderlinge wedijver te ontbranden in de bestrijding van het in-
iegevaar.
On rip Cflinnr]pr< ,an5l<>r*nde leningen sluiten, maar
VJJJ UC M11UUUCI& vreemde geldnemers stelden
1 1 betere beloning in het vooruitzicht.
van de ander
wrbti geldt niet de leer van het
jen van elkanders lasten, maar
eer wordt getracht zo min mo
lt kleerscheuren op te lopen door
isten op de schouders van de an
te kragen. Kool en geit sparen
i echter moeilyk Ln een zo sterk
1 politieke en persoonlijke gevoe-
doordrenkte zaak als het terug-
oeven van een verkregen wel-
tspeil. Spanningen op de ar-
imarkt hebben tot gevolg gehad
in bijna alle landen by de z.g.
raartsverdeling" verder werd ge-
ngen dan de polsstok lang was.
i Frans gezegde luidt dat wie
verteert dan hij ontvangt het
knoopt waaraan hij hangt, maar
a.oderne economische termen
»ald zou men kunnen spreken
het inflatlonistiscbe gevaar dat
laat als te hard aan het touw
de welvaartsverdeling wordt ge-
ken.
Sen uurtje langer"
indskanselier Erhard heeft ver
dat de repercussies van de
nnen arbeidsmarkt gecom-
eerd zouden worden als er een
je langer zou worden gewerkt,
is een advies dat wel gezond
laar dat geen weerklank zal vin-
zolang de situatie op de arbeids-
geen aanleiding toe geeft,
idustriëlen aller landen pogen
eemte tussen de door het tekort
werkkracht geremde produktie
Ie door stijgende inkomens
lende bestedingsbehoeften op te
in door kapitaalsinvesteringen in
baarder wordende produktiemid-
Het gevolg is dat de kapi-
jehoeften toenemen. In alle
leuropese landen is dienten-
ilge een gedrang op de kapitaal-
it ontstaan.
Inflatoire effecten
aar veel vraag is en weinig aan-
bepaalt de economièche wet dat
prijs oploopt. Vandaar dat de
lende kapitaalbehoeften tot een
ing van de prijs, in casu van de
leiden. Door overheidsingrijpen
it getracht te voorkomen dat de
door de kapitaalhonger teveel
It opgeschroefd. Het fatum wil
er dat rentebeheersing, zowel als
tstijging automatisch inflatoire
eten oproept.
een land als Brazilië waar de
itie weliger tiert dan elders, geldt
rentevoet, die tevens waarborgen
rot', voor de geldontwaarding gedu-
!e de tijd waarvoor het kapitaal
uitgeleend en dientengevolge
onze begrippen absurd hoog is.
naren zouden de president van
ied. Bank te berge rijzen, als het
ooit zover zou komen.
al is het een oude stelregel
de effectenbeurs dat niemand
waar het geld vandaan komt
ile rente maar hoog genoeg is,
valt het te betwijfelen of hU in
llegeven omstandigheden wel zou
(lan.
zou wat anders zijn als bui-
ds kapitaal door een hoge ren
et kon worden aangetrokken. Bij
ungste inschrijving op de Staats-
!g is echter gebleken dat de re-
f hoge rente maar een beperkte
Ïtetwerking had. De buitenlan-
namen maar f 10 miljoen voor
rekening en aan hun geringe
{stelling moet het worden toe
ven dat de lening een mis-
ig was.
de leningen van de Bank
Ned. Gemeenten, die als lok
een rente van 6 dragen, zal
11 van grote betekenis zijn of zich
maandag a.s. een queue van
i enlandse beleggers vormt. Veel
rouwen heeft de beurs er tot nu
niet in, maar het is nog te vroeg
nu al een oordeel te vormen,
al cmdat de voortijdig aange-
sl ilgde leningen van Unilever tot
Dl totaal bedrag van f300 min. de
et.ie van de Gemeentebank in de
I en rijdt.
Grenzen open gooien?
3 H zou een groot verschil maken
m ille landen, met name de Ver.
- ten de grenzen zouden open
ten voor het internationale kapi-
Iverkeci. De Amerikanen hebben
Itrekend dat hun betalingsbalans-
»rten voornamelijk te wijten wa-
j aan de omstandigheid dat bui-
kndse geldnemers als vliegen op
(troop afkwamen op het kapitaal
if in New York voor een koopje was
j «hjgen. De regering in Washing-
heeft namelijk sinds jaar en dag
U plafond voor de rente gelegd ten
Ie de economische groei te bevor-
en en de werkloosheid uit te ban-
t Zelf ban zij daardoor geen
De situatie was dermate uit de
hand gelopen, dat met scheppen uit
de goudschat moest worden geput om
het door de kapitaal-afvloeiing ont
stane gat op de betalingsbalans te
dichten. De kraan werd dichtge
draaid. Eerst werd door invoering
van een rente egalisatie-belasting
getracht een brug te slaan tussen de
Amerikaanse rente en die van an
dere landen en toen dat niet afdoen
de bleek te zijn werden de Ameri
kaanse ondernemers onder druk ge
zet om voor investeringen elders het
daarvoor benodigde geld te halen in
de landen waar het zou worden be
steed.
Jacht op kapitaal
Het gevolg is dat de ene Ameri
kaanse oliemaatschappij na de an
dere voor de bouw van olieraffina
derijen in Europa getracht heeft om
kapitaal op te nemen in West-Duits-
land, in Zwitserland en in Neder
land (o.a. Mobil Oil).
Zij hebben de spoeling nog dun
ner gemaakt dan zij al was en de
situatie wordt nog erger nu ook
Britse oliemaatschappijen als geld
nemers op de Europese kapitaal
markt verschijnen. Maar de olie
maatschappijen zijn niet de enigen,
die als eenmaal Oliver Twist de nap
ophouden om wat meer te krijgen.
Unilever zal het bedrag van f300
miljoen heus niet helemaal in Ne
derland uitgeven. De belangen van
het concern zijn daarvoor te wijd
vertakt over de gehele wereld, met
uitzondering van de Sino-Sowjet-
landen.
ds. M. Otte vanger te De Bilt.
Oosterkerlc, Herer
Kfjne te Lelden
Kievit. 6 u
terengr
Bethlehemkerk, Drlftetr.: 10 n 8. P,
de Roos te Delft, 7 u ds Joh. Poort.
Maranathakerk. Lage Morsweg: 9 u
ds. Joh. Poort, 7 u ds. S. P. de Roe* te
Delft.
Bevrijdingskerk. Montgomery straat
10.30 u dr. P. L. 8choonhelm imm.v.
„Boshuis-spelers")7 u ds. H. Bouter.
Koning»kerk. Konlngsstr.: 10 u ds.
J. P. van Roon te Katwijk aan Zee
Vredeskerk. Burggraven laan: 10 u dr.
K. E. H. Oppenheimer.
Ver. Vrljz. Hervormden, Leldse Volks
huls: 10.30 u ds. H. de Nle te Amster
dam.
Egllse Wallonne: 10.30 u de. J. M.
Chaxensol
Academisch Ziekenhuis: 10 u ds. J.
Maaskant.
Dlaconessenhuis10.30 u prof. dr. H.
Berkhof te Oegstgeest.
Geref. Kerk. Zulderkerk. Lammen-
schaneweg 15: 10 u ds P. B. Suur-
mond te Baam, 5 u drs. F. E. Hoekstra
te Den Haag.
Petrakerk, Surlnamestr. :10 u ds. H
(Door onze parlementaire redacteur)
„Als de kerstbomen worden opgetuigd
vallen de kabinetten", heeft Wim
Kan eens gezegd. Krijgt hij dit jaar
weer gelijk net als in 1958 en
1960? Wie het uiterlijke politieke
beeld bekijkt zegt: nee. Maar wie
in dit beeld ook nog rekening
houdt met de hartstochten en
aandriften, die zo af en toe door
ons parlement waaien zegt: „Je
kan niet weten, een kabinetje is
zo kapot".
Als er niets tussenkomt gaat de
Kamer volgende week woensdag
en donderdag beslissen over de
financiële plannen van de regering.
De behandeling is al een dag uit
gesteld, omdat er bi) de schrifte
lijke voorbehandeling meer kritiek
moest worden gespuid dan werd
verwacht. Twee hele vergaderda-
gen heeft de Kamer voor de finan
ciële plannen uitgetrokken: om
één uur beginnen, en 's avonds om
acht uur hervatten en de volgende
dag weer net zo. Dat is verstandig
want in lange bijeenkomsten is de
neiging om kabinetten te wippen
over het algemeen kleiner dan in
korte bijeenkomsten. We willen
dat graag even toelichten.
Koffiedik
Onder de politieke koffiedikkijkers
doen over het algemeen twee
theorieën de ronde: een bedaarde
theorie en een opgewonden theorie.
De mensen met de bedaarde theo
rie zeggen: „Kijk es, afspraken
zijn afspraken. Je kunt een kabi
net, dat eigenlijk nog niet eens
begonnen is met regeren moeilijk
naar huis sturen, vooral niet als
er geen alternatief is. Want zolang
de omroepkwestie nog niet is op
gelost kunnen de KVP en de ARP
niet met de liberalen in zee. Let
op: het komt allemaal in orde.
Lucas dat is de belastingver-
lager van de KVP roept een
paar uur lang „Wij houden stand,
we capituleren niet!" Maar als
Cals en Vondeling even een dikke
vuist maken rolt Lucas om en om
en komt Schmeltzer water op het
vuur gooien. Aan de eer ls dan
voldaan. De liberale KVP-ers kun
nen het gevoel hebben dat hun
fractie haar uiterste best heeft
gedaan, maar tenslotte wel moest
wijken voor het onaanvaardbaar
van het kabinet. Uit deze discussie
blijft dan een kreet hangen: „Het
kabinet heeft het gemeen overleg
kapot gemaakt" 0.
De mensen met de bedaarde theorie
beweren verder, dat staatssecreta
ris Hoefnagels natuurlijk nooit
echt weggaat. Het gerucht, dat hij
nu al met zijn portefeuille zit te
spelen is bedoeld om de oproerige
KVP-ers in toom te houden. Voor
de bedaarden is de vraag: „Veroor
zaakt één gevallen staatssecretaris
een kabinetscrisis?" alleen maar
theorie. Zij eindigen met de op
merking: „Een compromis is altijd
mogelijk.
Opgewonden
Weinig kans
De Indeling van de Kameragenda
bewijst, dat verstandige parle-
mentleden de opgewonden theorie
zo weinig mogelijk kans willen
geven. Waarschijnlijk komt woens
dagmiddag de Kamer aan het
woord. Dan kunnen minister Von
deling en staatssecretaris Hoef
nagels 's avonds antwoorden. Voor
het, ongetwijfeld harde, antwoord
hebben ze de hele avond nodig.
Als ze klaar zijn is het te laat om
nog verder te gaan. Met sombere
gezichten vertrekken de Kamer
leden. Moeten de belastingen dan
toch omhoog?
Als Roolvink in Hilversum thuis
komt zegt zijn vrouw: ,3ouke,
denk er om met de kerst geen
crisis, hoor je? Ik wil niet dat die
ellendige politiek de kerstdagen
gaat vergallen. Je hebt je rust
hard nodig".
Als Schmelzer thuiskomt (Balse
mienlaan. Den Haag) zegt zijn
vrouw: „Norbert, denk er om
met de kerst geen crisis, hoor Je?
Ik wil niet dat die ellendige poli
tiek de kerstdagen gaat vergallen.
Je hebt je rust hard nodig".
En als Nederhorst thuiskomt (in
Gouda) kunt u wel raden wat zijn
vrouw zegt.
Op kousenvoeten de kinderen
slapen al sluipen de fractie
voorzitters naar de telefoon cn
bellen elkaar op. Ze bellen ook nog
even Vondeling en Hoefnagels en
ze geven dr. Lucas een telefonisch
pak slaag. Zo wordt het compro
mis geboren. Niemand behalve
zij zelf en de B.V.D. weten cr
van. De volgende dag wordt het
als een goede vondst op tafel ge
legd.
Indeling
Als de Kamer op een kabinetscrisis
uit was om Wim Kan gelijk (e
geven of om de politiek saaie kerst
vakantie wat beter door te komen
zou men het hele debat in één
dag samenpersen: voor het avond
eten de Kamer en de minister plus
staatssecretaris. Na het avondeten
eerst weer de Kamer en dan weer
de minister plus staatssecretaris.
Zo maak je een crisis. Want voor
dat het avondeten wordt opge
diend zeggen de politici tegen
elkaar: „Een hardversterking heb
ben we wel verdiend, vind je
niet"? En als de consumptie op is
roepen ze: „Die Vondeling zullen
we eens mores leren. Ober, nog
een!"
En als dan de aardappeltjes, met de
erwtjes en de cotelette alsmede het
puddinkje met de koffie-cognac
toe, achter de knopen zitten, laten
de volksvertegenwoordigers zich in
hun banken zakken met het vaste
voornemen niet voor het kabinet
of voor elkaar opzjj te gaan. Het
ene woord lokt het andere uit en
tegen middernacht is het zover:
het kabinet zakt krakend in elkaar.
Misschien dat drs. Tilanus de
zoon van de oude in navolging
van zijn vader nog roept „Moet
dat nou zo?", maar die kreet
maakte in 1958 al niets heel en zal
dus nu ook wel niet meer helpen.
Zo zou het kunnen gaan als de
Kamer zichzelf geen nachtje sla
pen gunde. Maar nu we de Inde
line- van de Kameragenda gezien
hebben rekenen we op een politiek
vredige kerstmaand.
Ill
moppert, maar dat komt nog wel"
Kamerlid van Koeverden 'KVP):
„Jonge boeren zijn tegenwoordig
dun gezaaid".
„Voor een eenmansbedrijf heb je
een vrouw nodig".
„De situatie in de ontwikkelingslan
den Is moeilijk, vooral als de jeugd
wat opgroeit".
Minister Smallenbroek een verspre
king:
„Ik aanvaard de VVD als een
noodzakelijk iets ter bescherming
van de maatschappij."
t 9.45 u Hoogmis (woensdag 950 uur H
1 Mis).
I Rem. Gem.: 1050 u ds. J. Spijker te
j Den Haag.
i Evang. Luth. Gem.: 10.15 u ds. J.
i J. W. Gunning te Oegstgeest.
I Evang Chr. Gemeenschap (Middel-
stegracht 3): 10 en 5 uur de heer Th.
Dikke®.
Christian Science (Steenschuur 6):
1050 uur dienst.
Leger des Hells: 10 u Helllgingissa-
menkomst; 6.45 uur Openluchtsamen -
komst; 7.30 u Verlossingssamenkomst
o.l.v. brlgadleT J. H. Drentje.
Baptlstengem.: 10 en 5 u ds. K. Rel
ling te Hengelo. (Dinsdag 7.30 uu'
bidstond
Geref Gem.: 10 en 5 u leesdlenst
Chr. Geref. Kerk: 10 u (ond. Gebed
van een balling) en 5 u (ond. Chris
tus en het recht van God) dr. W. Ve-
Aarlanclerveen Herv. Gem.: 10 en
7 uur ds. M. H. Boogert Geref. Kerk:
9 30 en 6.30 u ds. L. J. Wolthuis t*
Woerden. Chr Oeref Kerk: 9 30 en 650
uur ds. Joh. Prins te Den Haag.
Alphen aan den RUn Herv. Gem..
Adventskerk, Jullanastr 10 u ds. 6
P. Tabaksblatt te Den Haag. 6.30 uur
ds. J. H. Bogers. Kruiskerk. Gouwsluls-
10 u ds. P. A. Lefeber Opstandlngs-
kerk: 10 u ds. J. H. Bogers (H.A.), 650
uur ds. W. VerwelJ (H.A.). Gebouw
Nabij: 5 uur Jongerendlenst. 650 uur
Jeugdkapel, de heer C. Otfco. Martha-
Stichtlng: 1050 u ds. J. Th. Meijer te
U.'iumnr^Ba^mS u' ds.VGHaV-, J^lto ra
der te Amsterdam. W ft G cZóte Wil? EL
Kerk Oude Vest: 10 u drs F E I ftnd* H fc™
loekstra. 5 u ds. H. Post te Rijnsburg. Slonskerk. 950 en 650 u ds. H Koi
Maranathakerk. Lage Morsweg 26:
1050 u ds. H. Post. 5 u ds. H. U. Bui-
tink.
Bevrijdingskerk. Aerent Bruunstraat:
9 u ds. H. Post. 5 u ds. P. B. Suur-
Groenhoven: 10 u ds. R. C. Harder.
Jeugdhaven „De Mirt". Lage Rijn
dijk 64: 10 u Ouderendlenst) de heer
De Koning.
Doopsgez. Gsm 10.30 u ds. A. G
vun Gllse te Eindhoven.
Geref. Kerk (vrljgem.): 10 en 5 uur
ds. J. v. d. Haar.
Nieuw Apost. Kerk (H. Rijndijk 24):
9.45 en 5 u dienst (donderdag 7.45 u
dienst)
Vrije Kath. Kerk (Vreewijkstr. 19):
10.30 u ge'-. H Mis.
Oud Kath. Kerk (Zw. Singel 50):
van Pr school: 10 u ds. De Vos. Geref.
Kerk, Voorstr.: 10 u ds. Van Beek. 5 u
ds. Bakker P Helnlaan: 10 u ds. Pijl
man, 5 u ds. Van Beek Zeehospitium:
6.45 u ds. Pijlman Geref. Kerk (vrij
gemaakt) 850 en 7 u ds. H. van Om
men te Zaandam. 1050 en 5 u ds.
Breen. Geref. Gem.: 10 en 5 u lees
dlenst. Oeref. Gem. in Ned.: 10 en 5 u
leesdlenst Chr. Geref Kerk: 10 u lees
dlenst. 2.30 u ds. Kok te Alphen.
Koudekerk aan den RUn Herv.
Gem.: 10 en 7 u ds. Quak Geref. Kerk:
10 en 7 u ds. Overdulve te Roeanda.
leiderdorp Herv. Gem.: 10 u ds.
J P. Honmef. 650 u de heer J. v. d.
Hoek. Kerkzaal ZIJlkwartler1050 uur
de heer J. v d. Hoek Geref. Kerk:
10 u ds. F. Minnema, 650 u ds. J. van
Drie. Kerkzaal ZlJLkwartler9 u ds.
Van Drie. 5 u ds. Minnema. Ver. Vr()z.
Herv., Gebouw Lindelaan 12a: 1050 u
dr. J. Hofttjaer te Lelden.
Lelmulden Herv. Gem.: 950 u ds.
P. L. J. Wapenaar. Pnlel: 7 u ds. P. L.
J. Wapenaar Geref. Kerk: 950 en 7 u
ds. J. Baaijen6.
Llsse Herv Gem Grote Kerk: 10
uur da. H. G. Oostinga. 7 u ds. J. M.
D ran cler Berg te Lelden (Jeugd
dienst). Helv. kapel 10 a ds. S. Kool
stra. Geref. Kerk: 10 en 5 u ds. J.
Bovenberg te Lelden. Chr. Geref. Kerk:
10 en 4.30 u ds. D. H. Blesma. Geref.
Gem.: 10 en 4 u leesdlenst. (Donder
dag: 750 u ds. G. J v. d. Noort te
Capelle a d IJssel) Geref. Kerk (vrij
gemaakt) 10 en 4.30 u ds. J. J. Ver
leur. Oud Geref. Gem.: 950 en 3 uur
leesdilenet. (Donderdag 750 u lees-
650 u ds. H Koud- dienst). Ned. Prot Bond: 10.30 u mej.
da. L. A. v. d. Voort te Heemstede.
Geref. Kerk. Maranathakerk. Raad
huisetraat: 10 u ds WIJma, 5 u ds.
Schuring. Salvatorlkerk. W. de Zwij
gerlaan: 10 u ds. Schuring. 6.30 u ds
W(Jma. Alphen-Noord, Hooftstraat10
en 650 u ds. Makklnga te Koudekerk
aan den Rijn Geref. Kerk vrljgem.)
Gebouw speeftulnrver. Bloemhof: 9.30
en 350 u ds. H. Schol-te. Chr. Geref.
Kerk, Jeruzalemkerk. Grljpenstelnstr.
950 en 5 u da. R. Kok. Oud Geref.
Gem., Vain Mandersloostr.9.30 en 4 u
leesdlensten. Rem, Geref. Gem.: Geen
dienst. Baptisten gem., IJsclubgebouw
10 en 650 u ds. M. Oohen.
By andere landen vergeleken
steekt het welvaartspeil ln ons land
nog schriel af. Daarbq wordt dan
nog niet eens het verschil in „woon
genot" in aanmerking genomen. Ne
derland staat nog maar op een lage
sport van dc welvaartsladder, doch
om hoger op te komen moet eerst
worden geproduceerd.
Of daarvoor het recept van Er-
,c hs
Kamerlid Beernink (CHU): j werken", of dat van Jas uit en mou-
..De drie gemeenten hebben samen wen opstropen gevolgd moet wor-
aan de bel getrokken om de nood- den, indien kapitaalsinvesteringen
Benthuizen Herv Gem.: 950 en
6 u ds. W A. S. Laurense (Indien
hersteld). Oeref. Gesn.: 950 en 6 u
ds. F. Harlnck.
Bodegraven Herv. Gom.: 9 u ds
Yffll C W. Oppelaar. 1050 u ds. A. den
W11 Staan n02 laas Hartogn. 650 u ds. w Balke Bethle-
p CM hemkerk. Nieuwerbrug: 9.30 u ds. W.
op welvaartsladder STk.6,.?
1 I Berg. Geref. Kerk (vrljgem.): 950 en
5 u ds. H. Schol te. Geref. Gom.: 10 en
6 u leesdlenst. Evang. Luth. Kerk: 9 u
dr. Gerh. Hul» te Gouda Evangelisa
tiekring: 10 u eredienst, 6.45 u Jb.
Klein Haneveld.
Boskoop Herv. Gem.: 950 u ds.
A. de Leeuw Jr. te Kolderveen en Dlnx-
terveen, 650 u ds. H. Dekker te Am
sterdam zendingszondagGeref.
Kerk: 950 en 5 u as. O. Veeseur. Chr
Geref. Kerk9.30 u leeedtenat. 3 u ds.
J. H. Carller te Kampen. Geref. Gem.
950
klok te luiden".
Een grap:
Vraag: „Hoe knipoogt een ambte
naar?"
Antwoord: „Hij doet zijn ene oog
open".
j) „Gemeen overleg" is geen tegen
stelling van „aardig overleg". Het
betekent eigenlijk algemeen overleg
(binnen Kamer en regering). Maar
in de politiek houdt men van ge
heimtaal, vandaar.
De praktijk leert, dat de Kamer
alleen over „kapotmaken van het
gemeenoverleg" klaagt als het kabi
net het wint van de Kamer. Als het
kabinet over zich laat lopen pryst
de Kamer de kwaliteit van het ge
meen overleg. Het woord wordt
alleen maar gehandhaafd om het
sprookje van het dualisme geloof
waardig te maken (dualisme is
samenwerking tussen regering en
parlement met behoud van ieders
eigen verantwoordeiykheid).
door gebrek aan kapitaal onvoldoen
de zin om dr vereiste produktiever-
groting te bereiken, is geen zaak die
door de SER, de Tweede Kamer of
de ministers van Economische Za
ken en Financiën kan worden op
gelost. Het is een kwestie van de
stand van zaken op de arbeidsmarkt,
of van de morele dispositie van de
werkers, want van hen moet het uit
eindelijk komen.
Hazerswourte Herv. Gem 950 en
650 u ds G Jonker» Geref. Kerk:
950 en 650 u ds. Brink.
Hlllegom Hen'. Gem.: 10 u da. J.
Bronspeest. Jeugdikapel-dlenat ln can-
tlne .ieeuwensteln 10 u de heer D
de Gier. Gebouw Belnsdorp, Hlllegom-
merdijk. 10 u da. J. C. J Bronsgeeet
te Nieuw-Vennep. Geref. Kerk: 10 en
5 u ds. W van der Laan te Arnhem.
Ohx. Geref. Kerk: 9 en 3 u (tlideHjk
ln gebouw aohter de Hen. Kerk) d*.
W. v. Dijk. Evangelisatie-samenkomst:
3 u (Haven 50). Spr. evangelist J. Zijl
stra te Gouda. (Donderdagavond 8 uur
ln gebouw Haven 50 evangelist J. Zee-
ge rs te Haarlem)
10 u de
marktonderzoekdag ln het Kurhaua Katw|]k „an dtn R()„
in Scheveningen werd door een l Dorpskerk: 10 u ds. D. Bonman ra Kat-
Zweeds marktonderzoeker de vol-
gende vergeiyking gegeven van het
bezit aan auto's televisie, telefoons,
en elektriciteitsverbruik per 1000 in
woners
Zweden W.-Dtsl NederL
TV° 5
Radio 388 300
Telefoons 385 124
Elektr. khw 4,5 2J2
De conclusie ligt voor het grijpen I nesMO^u ds^Boer, 6 u do. (rfnic Groen
wijk* aan Zee, 5.45 u ds. J. Batelaan te
Den Haag (Jeugddienst). Kapel Nieu
we Dulnwee: 10 en 6 30 u ds. A Baa*
(voorm. H.D.). Gymnastieklokaal,
school Narclsstr.: 1050 u de. W. A.
Smit te Amsterdam (Open Deurdlenst)
Geref. Kerk: 950 u ds. A. Langeler t*
Valkenburg. 5 u ds. F. Pijlman te Kat
wijk aan Zee.
Katwük aan Zee Herv. Gem.. Nieu
we Kerk: 10 u d®. J. Vroeglndewey ra
Maarsen, 6 u ds. Van Roon. Oude Kerk:
10 u ds. Hagen. 6 u ds. Bare urnen. Ich-
tuskerk: 10 u ds. J. G. van Ieperen te
Terheyd», 5 u ds. Boer. Hulpkerk Hoor-
DIE GOEDE OUDE TIJD
De mensen met de opgewonden
theorie zeggen: „Kyk es, er is de
laatste dagen meer gezegd dan
zomaar vergeten kan worden. Eerst
dreigde Schmelzer een schaduw te
laten vallen. Toen zei Aalberse,
dat de bodybuilders tegenvielen.
Toen zei Nederhorst weer „We
laten ons niet in een hoek druk
ken, jullie moeten nou eens op
houden over die brief".
De mensen met de opgewonden
theorie zeggen verder: „Het kabi
net begint nu al uit elkaar te val
len. Zie het geval-Hoefnagels. En
als een staatssecretaris aftreedt
omdat hy zijn zin in deze heel be
langrijke zaak niet krygt, moet
zyn minister dat is Vondeling
ook gaan. Dan gaat het net als
met het spelletje dominostenen. Na Cildl6il
Vondeling gaan alle andere socia
listen en daarmee is, zoals Drees in Minister Biesheuvel by het beant-
1958 zei, „de grondslag aan het woorden van een lange reeks vra-
kabinet ontvallen". In paleis Soest- gen:
dUk kunnen ze dan weer de loper! „Ik scharrel d'r wat vlug dooi,
uitleggen en Claus krUgt de kans j meneer de voorzitter. Niemand
H
ondankbaarheid
verraden tegenover eigen
Jeugd wanneer men het zó zou
voorstellen, dat in die „oude
tyd" alles even slecht was. Een
van de goede dingen was zeker,
dat over het algemeen de men
sen veel minder gejaagd waren
en dat er meer rust was dan nu.
Om maar een paar voorbeel
den te noemen. Als jongen
mijn ouders woonden toen te
Middelburg, maar dat zal er ln
Leiden wel niet anders uitge
zien hebben liep je veilig
achter een ijzeren hoepel aan
te rennen door een van de
hoofdstraten van de stad. Men
behoefde niet bang te zijn, dat
er plotseling een auto te voor-
schyn zou komen uit een zij
straat. De een of andere nade
rende boerenwagen kondigde
zich in de verte aan door paar
dengetrappel en geratel van dc
wielen over de straatstenen, die
waren als kinderhoofdjes. Men
kon zonder entree de Lange Jan
beklimmen, boven met een lad
dertje tussen de klokken van
het carillon door, en in de top
aangekomen leek het eiland
Walcheren op een groot groen
bord, dat met zyn rand, de
duinen, maar net even uitkwam
boven de overal dreigende zee.
De binnenplaats van de be
roemde AbdU was geschikt om
te cricketten, en op het Molen
water liet men vliegers op.
Aangezien er weinig keuze
was van vervoermiddelen, werd
veel meer gewandeld dan in
onze moderne tyd. Slechts drie
of vier „deftige" families be
zaten een eigen rytuig plus
koetsier; van fietsen of brom
mers was geen sprake. Moest
men op een wat afgelegen dorp
zUn, dan moest men dus een
rytuig bestellen of wandelen
Dat deed men dan ook vanzelf
heel dikwyis. Op zaterdagmid
dag voor moeder een boodschap
doen te Vllssingen (vyf kwartier
heen en terug idem) was niets
byzonders! 's Zondagsmiddags
werden grote wandelingen ge-
Woord van bezinning
maakt. Een dag naar Domburg
gold als een byzonder pretje,
liefst met een boerenwagen.
Men kroop dan achterin op de
vierde bank, vooral by de terug
tocht 's avonds was dat roman
tisch (met kameraden natuur-
ïyk). Eigenlyk was je blij als je
van de stikdonkere wegen weer
binnen de poorten van Middel
burg kwam met zyn verlichting
door gas of petroleum. De lan
taarns werden 's avonds een
voor een aangestoken.
In huis was er 's nachts en
's avonds veel minder licht en
ook 's winters minder warmte
dan nu het geval is. Men be
hielp zich met petroleumlam
pen en nachtpitjes. Van cen
trale verwarming was nergens
sprake. Voor de jeugd was alles
veel geheimzinniger dan nu. In
myn ouderiyk huis kon men
heeriyk verstoppertje spelen. Er
was ook veel meer gelegenheid
om over de dingen na te denken.
Het geloei van vliegmachines in
de lucht kwam niet voor, maar
evenmin werd men in zyn ge
dachten gestoord door het rin
kelen van de telefoon, het ge
schetter van een muziekje door
de radio of het gepraat van de
televisie.
Misschien kan het zó gezegd
worden: er zat meer karakter
in de dingen, meer styi. Welis
waar konden de mensen niet
alleen op vergaderingen ge
weldig lang discussiëren over
zaken van weinig belang (ge
beurt dit nu nooit meer?), maar
alles was een tikje degeiykcr
dan nu. Niet alleen de meubels
van die tyd zaten beter in el
kaar, maar ook wat wy van het
geesteiyke leven te horen kre
gen, kwam regelmatiger tot ons.
De Bybel was voor zeer velen
niet een boek, waar men eens
en enkele keer in bladerde,
maar er was tyd voor dagelijks
bijbellezen. Vergis ik mU. wan
neer ik meen dat tegenwoordig
in vele, ook vele zogenaamd
kerkeiyke gezinnen, het regel
matige by bellezen by een korte
huiselijke godsdienstoefening (al
was het meer tien minuten)
geheel of grotendeels ontbreekt?
Als wy toestemmen, dat in de
Bybel het „brood des levens" te
vinden is, waarom zongen we
dan beter voor het eten van
onze boterham dan voor gees-
telyk voedsel? Waarom het ene
regelmatig en het andere, dat
grotere betekenis heeft, ad
libitum, als we er eens „zin"
in hebben? Natuuriyk man
keerde er in de goede oude tyd
ook wel Iets aan: toen verviel
men niet zelden in langstrengig-
heid en onnodige tobberyen
over onderwerpen, die doen
denken aan het „Laantje zon
der End". Het onderscheid tus
sen levensernst en zwaarmoe
digheid werd weieens uit het
oog verloren. Maar daar stond
tegenover dat men geen last
had van alle ongelukken en
onheilen, die nu over de gehele
wereld worden overgeseind, zo
dat het, naar al de nieuwsbe
richten te oordelen, soms wel
ïykt of onze planeet van niets
anders meer hat toneel is dan
van rampen, oorlogshandelin
gen. ongelukken ter zee en te
land, roofovervallen en ver-
keersmisère. In de tyd van de
Camera Obscura en de Pick-
wickclub gebeurden er niet
minder narigheden in de wereld
dan tegenwoordig men denke
maar alleen aan allerlei soorten
van slavernUmaar de
existentiële waarheid dat er
toch elke dag honderdduizenden
gezellig een kopje koffie zitten
te drinken, kwam beter uit de
verf.
Hoe anders omstreeks anno
18901900 ook het openbare
godsdienstige leven was dan nu,
kan uit vele voorbeelden bewe
zen worden. Maar daarover wil
ik liever de volgende keer iets
vertellen.
Dr. J. RIEM ENS.
emeritus-predikant van de
herv. gemeente van Lelden.
Nieuwkoop Hen'. Gem.: 10 u de.
Eerhard te Hilleeom. 6.30 u ds. D.
Ollemans. Geref. Kerk: 950 en 650 u
ds. M. Hiensch. Rem. Geref. Gem.: 10
uur ds. J. M. Lindemans te Rotterdam.
Chr Geref. Kerk: 950 u Dienst des
Woords. 2 u dr. W. H. Velema te Lel
den.
Nieuwveen Herv. Gem.: 9.30 u dr.
A. S. Klusener, 650 u d6. Slerag te
Rotterdam (Jeugddienst). Geref. Kerk:
Noord wijk aan Zee Herv. Gem.:
10, 5 en 7 u ds. A. L. Lapré. Geref.
Kerk: 10 u ds. H. A. van Bottenborg,
5 u ds. Wij ma te Alphen aan den Rijn.
Sole Mlo: 10 u ds. D. Keunlng. Herv.
Geref. Evangelisatie VGLO- school,
Schoolstr. 2)10 en 350 u ds. J. Boezer
te Eethen en Drongelen.
Noordwyk-Blnnen Herv. Gem
10 en 7 u ds. P. Bruin. Geref. Kerk:
9.30 u ds. I. N. de Graaf ra Voorburg.
5 u ds. H. A. van Botranburg. Van den
Berehetlchting: 11 u ds. I. N. de Graaf
te Voorburg.
Noordwykerhout Hen'. Gem.: 10
uur ds. A. H. Smits, 7 u Geref. kerk
dienst.
Oegatgeest Herv. Gem., Groene of
WUltbrordkerk1030 uur ds. J. Irlfc
(H.A.). Pauluakerk: 10 u ds. H. Bou
ter te Lelden. 7 u ds. W. E. Verdonk.
Ver. v. VrUz. Herv., W. de Zw.-kerk:
1030 u ds. M. J. Wagenvoorde doden-
gedenkdlenst mm.v. kerkkoor). Geref.
Kerk, Maurltslaan: 10 en 5 u ds. Veg-
ter. Oeref. Kerk (vrljgem.). W. de Zw-
kerk: 8.30 u ds. J. Verkade. 3 u ds.
O. Th. Koopman.
Oude Wetering Herv. Gem.: 930
uur ds. Lalleman. 3 u dr. P. J. Schoon -
helm iJeugddienstGeref. Kerk: 930
uur ds J. D. te Winiktel te Sassen-
heim, 630 u ds. H. van den Berg te
Sassenheim. Rem. Geref. Gem.: 10 u
dr. A. W. Cramer te Lelden.
Rynsaterwoude Herv. Gem.: 930
uur ds. D. Olieman» te Nieuwkoop, 7 u
ds. Van Soest te Rotterdam. Chr. Ge
ref Kerk: 9,30 u Dienst de» Woords,
2.15 u ds. G. de Vrlee te Rijns burg
Rynsburg Herv. Gein., Grote kerk:
10 u ds. HT van GoaUga, 5 u ds. M. C.
Groenewoud. Bethelkerk. Brouwerstr.:
10 u ds. M. C. Groenewoud (H.D.), 5 u
ds. H. van Goeliga. Geref. Kerk (vrij
gemaakt) 10 en 5 u ds. K. Deddens.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 u ds. G. de
Vrlee. Oeref. Kerk. Petrakerk; 930 u
ds. v. d. Linde, 5 u ds. J. v. Drie te
Leiderdorp. Rapenburgkerk9.30 uur
ds. Joh. Heule te Beverwijk. 5 u dB.
Kr. Smit te Voorschoten: Maranatha
kerk: 930 u ds. Kr. Smit, 6 u ds. v. d.
Linde.
Valkenburg Herv. Gem.: 10 en
0.30 u ds. D. Lekker kerker. Geref. Kerk:
10 u ds. W. Bakker te Katwijk aan
Zee. 5 u ds. Langeler. Geref. Kerk
(vrljgem.)10 en 5 u de. G. Boerwma.
Voorhout Herv. Gem.: 10 u ds.
Van Dok te Noordwljk-Blnnen, 7 u de.
P. Kloek te Lelden (Jeugddienst).
Voorschoten Herv. Gem., Dorps
kerk: 10 u ds. Meyerlng, 7 u ds. Zijl
stra. Rljndfjk10 u ds Saraber. Hulp
en Heil: 10 u ds. Zijlstra. Geref. Kerk:
9. 1050 en 5 u ds. Modderaar. Geref.
Kerk (vrljgem.) 10 en 6 u ds. J. Ver
kade t» Groningen
Waddlnxveen Herv. Oem.: 930 u
ds. J. Verweilua. 650 u ds. W. Kalk
man te Driebergen. Wljkgebouw930
uur ds. J. R. Cuperu», 630 u ds. J.
Verwellus. Bethel: 930 u ds. G. Bles-
broek te Vlaardlngen, 5 u ds. J. R. Cu
peru*. 7 u ds. P. Fader te Schoonho
ven (Malelse dienst). Immanuëlkerk
9.30 u dr. A. ran Haarlem, 7 u ds. D.
J. Vossers te Lelden. Geref. Kerk: 9,
1050 en 630 u ds. J. Snoey. Chr. Af-
geech. Gem.: 930 en 5 u ds. A. P.
Verloop. Rem. Geref. Gem.: geen dienst.
Warmond Herv. Gem.: 10 u dv
Ellfrloh te Voorburg (Jeugddienst), 7
u ds. Oostinga te Llsee.
Wassenaar Herv. Gem.. Dorps
kerk 10 u dr. Th. C. Frederlkse. 7 u
vicaris R. Steenstra. Klevletkerk: 9 u
Jeugdkerk. 10 u ds J. T. Wlersma.
Deylerhuls: 10.15 u ds. J. A. O. van
Zanten Dorpscentrum 10 u Jeugd
kerk Geref. Kerk. Bloemc&mplaan10
en 5 u ds. E. Pyiman. ZIJUaan: 10 en
5 uur ds D. van der Meulen. Ned.
Prot Bond, Lange Kerkdam: 1030 u
ds. D. A. Werner. Johannahuls1030
uur ds. S, L. Verheus te Amsterdam.
Hem-, Geref. Evangelisatie, Dorpshuls:
10 u G. v. d. Kamp ra Den Haag, 7 u
J. Kruithof te Monster.
Woubrugge Herv. Oem.: 930 u
ds. Kempenaar. 6.30 u ds. De Vrlee te
Scheveningen (Jeugd). Oeref Kerk:
Zevenhoven Herv. Oem.: 950 en
7 u ds. F. de Jonge. Oeref. Kerk: 930
en 7 u ds. Meind ere.
Zoeterwoude Herv. Gem.: 10 u
ds. Bt. Hengjstmangere.
Zwammerdam Herv. Oem.: 10 u
ds C. L. v. d. Broeck. 030 u ds. M.
Hanemaaijer te Alphen aan den Rijn.
Geref Kerk: 10 en 650 u ds. O A-
Westerveld te Alphen aan den Rijn,
Rem. Geref. Gem.: 7 u ds. Dulnker te
Rotterdam.
(Advertentie)
AUTOMOBIELBEDRIJF
HOUTWEG 7-8 DEN HAAG
(bij 't Malieveld)
TEL 18.21.43
