rimpende marges nopen
ot hogere investeringen
iapitaalmarkt kan
\et tempo maar met
moeite bijhouden
Kerkdiensten Leiden en omgeving
Zondag 14 november
DIE GOEDE Ol
DE TIJD
LEIDSCH DAGBLAD ZATERDAG 13 NOVEMBER 1965
(louwen aan de
(oekomst is een
kostbare zaak
(Van onze financiële
medewerker)
me het weekje wèl voor
nanciële wereld: een lawine
cijfers daalde neer, toen de
e concerns vlak na elkaar
resultaten van de eerste ne-
maanden ter tafel legden,
e aankondigingen van een
ep op de kapitaalmarkt ver-
nen aan de lopende band en
op de vuurpijl kwam
govens met een mammoet-
insieplan op de proppen. Het
alles bij elkaar genomen wat
dvan het goede. Of was het
ïaal wel goed? Aan dè re
ten van de drie internatio-
concerns te zien is het
ilijk niet zo b^st gesteld in
ondernemerswereld. Krim-
le winden en kijvende vrou-
daar is het slech{ bij uit
ouwen, zegt een oud zee
srijmpje en met een variant
in vennootschapsland de
:gel kunnen opgaan dat
pende winstmarges het
tbestaan der ondernemingen
haaglijk maken/
n-el de Koninklijke/Shell groep
iet Unilever-concern en Philips
ten er deze week melding
maken, dat zü er wel in slaag
de omzetten belangrijk op te
n, maar dat zij biet navenant
en verdienen. De winstmarges
pen snel in door kostenstijgin-
en snel groeiende concurrentie,
kost een enorme inspanning in
'edloop om de marktpositie aan
te blijven. En onze drie inter-
inale concerns zijn elk op eigen
In koplopers.
tuürlijk is het zoiets als een
I wanneer het Feijenoord-elftal
et in slaagt zich naar behoren
eten met de voetbal-matadoren
andere landen. Het zou echter
nationale catastrofe zijn als een
grote drie uit het bedrijfsleven
onderspit zou delven op de we-
harkt.
een door- heel veel geld uit te
i kunnen zij de spieren stalen
eh „de spelers verschaffen", in
orm van nieuwe machines, be-
i; produktiemethoden, uitbreiding
[het pfodüktieapparaat en vele
Ere geldverslindende zaken, zo-
Hoogovens gaat doen met een
teringsprogramma van maar
f 1.400.000.000, of f 1,4 miljard,
t tot in negen nullen lopende
tgen moeten de internationale
irns proberen in de running te
n. Koninklijke/Shell heeft in
maanden tijds f 3.350 miljoen
miljard) uitgegeven, hetgeen
de helft meer was dan het be-
dat in het overeenkomstige
ak van verleden jaar in pro-
emiddelen werd 'gestoken.
.lips besteedt handenvol geld aan
voorbereiding van de komst van
kleurentelevisie en ook aan de
jreiding van de produktiecapa-
ten het speuren naar nieuwe
elijkheden.
nilever zal ove/ de investeringen
ujt de kraam klappen als het
pectus begin december ter tafel
it voor de voorgenomen lenings-
atie, waarvan deze week over-
st kennis moest worden gegeven,
at de beurs er door een lek
t van had gekregen. Dat de in-
eringen er niet om zullen jok-
kan als vaststaand worden aan-
otnep. Ten eerste Is het bedrag
f300 miljoen niet voor de poes
ivenmin dat er in het begin van
jaar aan kas- en bankgeld en
k^pbeleggingen een totaal be-
van f 1250 miljoen beschikbaar
Ingehouden winst
lu kan-een concern als Unilever
1st niet wachten tot de laatste
i§ Uitgegeven alvorens tot het
tfekken van nieuwe middelen
dt besloten, maar de omvangrijke
iditeit van het begin van het
maakt toch wel dat het een
assing was dat Unilever „Court
«ent" raakte. De investerings-
ecten, waartoe in 1964 werd be
sloten vergden een bedrag van f 646
miljoen, maar het grootste deel
daarvan komt beschikbaar uit af
schrijvingen, die over 1964 f 412 mil
joen beliepen, terwijl er buitendien
f 392 min van de behaalde winst in
het bedrijf werd gehouden.
Aangezien de winst tot dusver
niet veel afwükt van die van ver
leden jaar en het, blijkens de voor
lopige mededeilng, in de bedoeling
ligt om over 1965 slechts weinig
meer dividend aan Nederlandse aan
deelhouders uit te keren (f 4,21 tegen
f 4,18 per aandeel van f 20 nomi
naal), kan het bedrag aan ingehou
den winst op omstreeks gelijke
hoogte worden aangenomen. De af
schrijvingen zullen die van 1964 ook
niet veel ontlopen. Er komen dus
belangrijk meer middelen beschik
baar dan voor de voorgenomen in
vesteringen was gecalculeerd. Blijft
dus de vraag wat Unilever met al
het geld gaat doen.
Aan de bel
Bij de Koninklijke/Shell groep
werd ook al aan de bel getrokken
voor nieuw kapitaal, want het be
drag aan leningen op lange termijn
was ultimo september f 1.324 mil
joen hoger dan op het overeen
komstige tijdstip van verleden Jaar.
Desondanks zijn de kasmiddelen
met niet meer dan f 164 min ge
stegen. De groep zit echter nog ruim
bij kas ,en kan voorlopig nog wel
even vooruit want er is f 4.984 mil
joen in kas.
Philips heeft dit jaar al meer dan
f 100 min aan onderhandse leningen
op lange termijn opgenomen, bene-
\t ns f 100 min aan kasgeldleningen.
Hoogovens heeft eveneens gezorgd
tijdig voor de bui onder dak te zijn
en IJmuiden kan er een beetje
trots op zijn daarmede voor
komen dat op dit moment nu de
golven van de kapitaalbehoeften de
rentevoet omspoelen aan directe
versterking van de liquiditeit be
hoeft te worden gedacht.
In weerwil van de omvangrijke
afschrijvingen en de verhoogde ef
ficiency, waarnaar in alle grote be
drijven met kracht naar wordt ge
streefd, is het niet mogelijk de
winst op peil te houden. De Ko
ninklijke/Shell kon deze week wel
als enige van de grote drie pronken
met een hoger winstcijfer dan ver
leden jaar, maar dat was helemaal
te danken aan de in Amerika wo
nende dochter.
Shell Oil Co (USA) had kort te
voren zoveel dollars meer als winst
kunnen boeken, dat de glans daar
van afstraalde op de andere maat
schappijen, die deel uitmaken van
het concern. De nettowinst van ne
gen maanden beliep daar namelijk
f618,7 min, of 19 pet meer dan in
het tijdvak van 1964. Brengt men
dit bedrag in mindering van de
nettowinst, die voor de gehele groep
E.M.S.-prijs voor
So< ia Gaskell
Scapino-ballet
en
De E.M.S.-cultuurprijs voor ballet
wordt verdeeld onder de directri
ce van het Nationale Ballet, Sonia
Gaskell en het Scapinoballet.
Zowel Sonia Gaskell als het Sca
pinoballet hebben, naar het oordeel
van de organisatie voor toekenning
van de prijs, zonder onderbreking 20
jaar lang baanbrekend werk voor
de Nederlandse balletwereld ver
richt.
Sonia Gaskell ontvangt een be
drag van f 7500 als een persoon
lijk geschenk, dat zij naar eigen
goeddunken kan besteden. De leid
ster vanh et Scapinoballet krijgt
studiebeurzen voor jonge veelbe
lovende krachten. Voor de studie
beurzen kunnen vier door de leidster
van het Scapinoballet aan te wijzen
leden van de dansgroep cursussen
volgen aan een buitenlandse ballet
academie.
De prijsuitreiking zal op 27 novem
ber in de Kurzaal in Scheveningen
geschieden tijdens een galaconcert.
Dan zullen ook de E.M.S.-cultuur-
prijzen worden uitgereikt aan de
winnaars van het fluitistenconcours
en van het concours voor beelden
de kunst, waarvoor 42 beeldhouwwer
ken ter beoordeling zijn ingezonden.
Een deel daarvan zal in het Kur
il aus worden geëxposeerd.
uit de bus kwam, dan blijkt dat de
overige maatschappijen maar een
bedrag van f 1.054,1 miljoen hebben
verdiend. Dat was 3 pet minder dan
verleden jaar.
De Grote Drie
Houdt men hiermede rekening,
dan kan (de invloed van Shell Oil
USA uitgeschakeld) de volgende op
stelling van dè resultaten van de
grote drie worden gemaakt voor de
afgelopen negen maanden (in mil
joenen guldens)
omzet nettowinst
K. Shell 27192 6.8% 1.054,1 3%
Unilever 13.688 9,0% 469 5%
Philips 5.104 7,0% 261 —3%
Terwijl Unilever dus als enige
met een winstverbetering voor het
voetlicht trad, werd het aandeel op
de beurs in tegenstelling tot de
andere soorten wat lager aangesla
gen. Daarbij mag echter niet wor
den vergeten dat Unilever minder
dan de andere fondsen te lijden
heeft gehad van de druk op het
koerspeil.
Bouwen aan de toekomst doen ze
echter allemaal, maar het is een
kostbare zaak. Hoogovens moet
tussen f 300.000 en f 400.000 gemid
deld per arbeider investeren om de
uitbreiding van de capaciteit te ver
wezenlijken. Het is goed dat het niet
meer zo is als in de Oude tijd, toen
verwacht werd dat de timmerman
zijn eigen gereedsschapskist aan
schafte.
Voor de spaarders lijkt het haast
een onmogelijke taak om het vuur
der investeringen brandende te
houden. Ondanks de grote bedragen,
die uit afschrijvingen ingehouden
winst en latente belastingverplich
tingen beschikbaar komen, is een
toenemend beroep op de kapitaal
markt noodzakelijk.
Onder druk
De Bank voor Nederlandsche Ge
meenten, die na het succes van de
zoutlening, dacht met scherp af
gestemde voorwaarden (6% a pari)
aan haar trek te komen, wordt nu
voor de voeten gelopen door Uni
lever, die ook met een 6%-lening
komt, maar misschien tegen een
lagere emissiekoers
Het is duidelijk, dat de rentevoet
nog niet op 6% tot rust is gekomen.
Of we naar het Duitse rentepeil
gaan valt niet te zeggen maar met
het voorschrijden van de inflatie
zal de vraag naar leenkapitaal toe
nemen, omdat naderhand guldens
van geringere koopkracht behoeven
te worden terugbetaald. Hoe meer
vraag naar kapitaal, des te hoger
de rente. Dit betekent tevens dat de
aandelenmarkt voorlopig onder druk
blijft staan van de zuigkracht die
er op de beschikbaar komende mid
delen uitgaat door de rente van
6%, of hoger
GA ER NIET
OP ZITTEN!
Laat dat met een gerust hart aan de N.M.B. over. Daar
zitten ze er bovenop. Om uw belangen zo goed mogelijk
voor u te behartigen. Om uw geld zoveel mogelijk voor
u te laten verdienen. Door een goede spaarrente. Door
een gunstige effecten-belegging.
NEDERLANDSCHE
MIDDENSTANDSBANK
De bank waar u zich thuis voelt!
Leiden: Breestraat 61-63. Sassenheim: Postwijkkade 1
Leiden Herv. Gem., Pieterskerk:
10 u prof. dr. E. Jansen Schoonhoven
te Oegstgeest.
Hooglandse Kerk: 10.30 u ds. P.
Kloek.
Marekerk: 10.30 u ds. J. M. D. van I
den Berg, 5 u ds. M. C. Koole te
's-Gravenhage.
Oosterkerk, Herengr.: 10 u ds. A. L.
Lapré te Noordiwljk aan Zee, 5 u dr.
F. de Graaf f te Rotterdam.
Bethlehemkerk, Driftstr.: 10 u ds.
Joh. Poort.
Maranathakerk. Lage Morsweg: 9 u
ds H J van e
N.V. Internationale Beleggings Unie „Interunie", Poslbus 617, Den Haafti
Konlngskerk10 u ds. L. Kievit.
Vredeskerk, Burggravenlaan10 u ds.
W. G. Metering te Voorschoten, 7 u ds.
D. J. Vossers.
jlise Wallonne, Breestr.10.30 u ds
E. Mahleu te Brussel.
Academisch Ziekenhuis: 10 u ds. J.
A. Eekhof.
Diaconessenhuls10.30 u ds. J. de
Wit.
Jeugdkerk Aula Gymnasium: 10.30 u
ds. H. Aalbers te Oegstgeest.
Geref. Kerk .Zuiderkerk: 10 u ds. J.
D. Koers te Den Haag. 5 u ds. De Boer,
7 u Evangelisatiedlenst.
Petrakerk. Surlnamestr.: 10 u ds. De
Boer, 5 u ds. Haverkamp.
Kerk Oude Vest: 10 u ds. Haver
kamp. 5 u dr. Dronkert.
Maranathakerk, Lage Morsweg 26:
10.30 u dr. Dronkert. 5 u ds. J. D.
Bevrijdingskerk, Aerent Bruunstraat:
9 u dr. Dronikert, 5 u ds. Bovenberg.
Groenhoven: 10 u ds. Bovenberg.
Jeugdhaven ..De Mirt", Lage Rijn
dijk 64: 10 u (Ouderend lenst)de heer
Verheul.
Ohr. Geref. Kerk: 10 u (onderwerp
Waarom de Vader zijn Zoon gaf) en
5 u (onderwerp: Het visioen van de
ram en de bok) dr. Vel erna.
Doopsgez. Gem.: 10.30 u ds. H. van
Bilderbeek.
Geref. Kerk (vrijgem.): 10 en 5 uur
ds. J. v. d. Haar.
Nieuw Apost. Kerk (H. Rijndijk 24):
9.45 en 5 u dienst (donderdag 7.45 u
dienst).
Vrije Kath. Kerk (Vreewljkstr. 19)'
10.30 u gez. H Mis.
Oud Kath. Kerk (Zw. Singel 50):
9.45 u Hoogmis (dinsdag 7.30 u Avond-
Rem. Gem.: 10.30 u de. J. Th. Mac
kenzie.
Evang. Luth. Gem.: 10.15 u ds. G
Moen te Alphen a/d Rijn.
Evang. Chr. Gemeenschap (Middel
stegracht 310 en 5 u de heer Th
Dl'kkes.
Christian Solence (Steenschuur 8)
10.30 u dienst
Leger des Hells: 10 u Helllglngssa-
menkomst; 6.45 uur Openluchtsamen
komst: 7.30 u Verlosstngssamenkomst
o.l.v. brigadier J. H. Drentje.
Baptistengem.: 10 en 5 u ds. Cohen
te Alphen aan den Rijn (dinsdag 7.30
uur bidstond).
Geref. Gem.: 10 en 5 u leesdlenst
(Donderdag 7.30 u ds. Molenaar).
7 u ds. M. H. Boogert
Gereï. Kerk: 9.30 en 6.30 u ds. W. J
van Hoek. Chr. Geref. Kerk: 9.30 uur
Dienst des Woords, 2.30 u ds. G. d«
Vries te Rijnsburg.
Alphen aan <len R(|n Herv. Gem..
Adventskerk, Jullanastr.: 10 u ds. J
Kotte te Kameroen (vertaling mr. Van
Randwijk Liturgie ds. P. A. Lefeber).
630 u ds. G. Jonkers te Hazerswoude.
Kruiskerk, Gouwsluis: 10 u ds. W.
Vroegindewei te Katwijk aan Zee. Op-
standlngskerk: 10 u ds. C. L. v. d.
Broeck te Zwammerdam, 5 u dr. P. I..
Schoomheim te Leiden (Open Deur
dienst). Gebouw Nabij: 9.30 u Zang-
dlenst en 10 u ds. J. H. Bogers (Ge-
zinsdlenst). 6.30 u Jeugdikapel)de
heer J. C. de Geus. Martna-Stichting:
10.30 u ds. J. Veen. Oudshoornseweg.
Wijk I: 10 ud®. G. Cadée. 6.30 u ds.
H. Koudstaal. Wijk II. Sionskerk: 9.30
uur ds. H. Koudstaal. Wijk III. Ge
bouw Onderweg: 10.30 u ds. C. A. van
Harten te Bodegraven. Geref. Kerk,
Maranathakerk, RaacLhulsstr.: 10 u ds.
Westerveld en 5 u ds. Schuring. Sal-
vatorikerk, W. de Zwijgerlaan: 10 u ds.
Schuring en 6.30 u ds. Westerveld
Alphen-Noord. Hoofts-tr.: 10 en 6.30 u
Speeltuinver. Bloemhof: 9.30 u lees
dlenst, 3.30 u ds. H. Schol te. Chr. Ge
ref. Kerk. Jerumlemkerk, Grllpensteln-
straat: 9.30 en 5 u ds. R. Kok. Oud
Geref. Gem.. Van Mandensloostrtaat:
9.30 en 4 u Leesdiensten. Rem. Geref.
Gem., Van Mandersloostraat7 u da.
W. Knoppers te Utrecht. Baptisten Ge
meente, IJsclubgebouw: 10 u de heer
Van Stormbroek en 6.30 u zendeling
Kooijmans.
Benthuizen Herv. Gem.: 9.30 en
6 uur ds. W. A. S. Laurense. Geref
Gem.: 9.30 en 6 u ds. F. Harinck.
Bodegraven Herv. Gem.: 9 u ds.
Balke. 10.30 u dr. Gerh. Huls te Gou
da. 6.30 u ds. Van Harten. Bethlehem
kerk, Nleuwerbrug: 9.30 u ds. Den
Hartogh, 6.30 u ds. Balke. Geref. Kerk:
Hartogh,
10 en 6.30 u ds. Tisslnk. Geref. Kerk
(vri)gem.) :9.30 u leesdlenst, 5 u ds
H. Scholte. Geref. Gem.: 10 en 6 lees-
diens't (dinsdag 3 en 7.30 u ds. A. Hof
man te Zeist. Evang. Luth. Kerk: 9 u
ds. B .G. te Winkel. Evangelisatiekring:
10 u eredienst, 6.45 u Th. Dtkkes te
Lelden.
Boskoop Herv. Gem.: 9.30 u ds.
W. L. Heijmians, 6.30 u ds. A. de Leeuw.
Geref. Kerk: 9.30 en 5 u ds. J. Spoel-
stra. Chr. Geref. Kerk: 9.30 u lees
dlenst, 3 u ds. L. S. de Boer te Sas
senheim. Geref. Gem 9.30 en 6 uur
leesdlenst. Ver. Vrijz. Herv.: 7 u ds
Hazerswoude Herv. Gem.: 9.30 uur
ds. G. Jonkers, 6.30 u ds. J. Th. W.
Quak te Koudekerk aan den Rijn. Ge
ref. Kerk: 9.30 en 6.30 u ds. Brink.
Hlllegom Herv. Gem.: 10 u ds. W.
H. Waivaart te Sassenheim, 5 u ds. J.
Bronisgeest. Beinsdorp: 10 u de heer D.
Eveleens te Aalsmeer. Kantine ,,Leeu-
wensteln", Pastoorslaan: 10 u Jeugd-
kapel. Geref. Kerk: 10 en 5 u ds. W.
H. P. Pauwels. Ohr. Geref. Kerk: 10 cn
5 uur ds. W. van Dijk. Evangelisatie-
samenkomst, Haven 50: 3 uur. Evan
gelist J. Niemeyer te Alphen aan den
Rijn. (Donderdagavond 8 uur in ge
bouw Haven 50. Evangelist Slmon Mik
te IJmuiden.)
Hoogmade Herv. Gem 10 u ds
Fred. J. Broeyer, 7 u ds. J. H. Bogers
te Alphen aan den Rijn (Jeugddienst).
Katwijk aan den Rijn Herv. Gem.,
Dorpskerk: 10 u ds. A Vink te Katwijk
aan Zee, 6 u ds. A. Makikenze. Kapel
Nieuwe Duinweg: 10 u ds. W. A. B.
Hagen te Katwijk aan Zee, 6.30 u ds.
L. Kievit te Leiden. Gymnastieklokaal
school Narcisstraat: 10.30 u ds. A.
Makikenze. Geref. Kerk: 9.30 u ds. A.
C. van Beek. 5 u ds. R. de Vries te
Katwijk aan Zee.
Katwijk aan Zee Hera-. Gem.,
Nieuwe Kerk: 10 u ds. De Vos. 6 u ds.
Vroegindewey. Oude Kerk: 10 u ds.
Boer, 5.45 u Jeugddienst ds. Hagen.
IChtuskerk: 10 u kand. C. A. Tukker
te Leiden, 5 u ds. De Vos. Hulpkerk
Hoornes: 10 u ds. Van Roon, 6 uur
ds. Bouman. Gr. van Pr.-school: 10 u
ds. J. P. E. C. Eerhard te Hlllegom.
Zeehospitium: 6 45 u ds. De Vos. Ge
ref. Kerk. Voorstr.: 10 u ds. Bakker,
5 u ds. De Vries. P. Heinlaan: 10 u
ds. Van Beek. 5 u ds. Bakker. Chr.
Geref. Kerk: 10 en 5 u leesdlenst, Ge
ref. Kerk (vrijgem.)8.30 en 7 u ds.
G. Vlsee te Kampen, 10.30 en 5 u ds.
Breen. Geref. Gem 10 en 5 u student
J. van Vliet te Den Haag. Geref. Gem.
in Ned.: 10 en 5 u leesdlenst.
Koudekerk aan den R()n Herv.
Gem.: 10 u ds. Quak, 7 u ds. Hane-
maayer te Alphen a/d Rijn. Geref.
Kerk: 10 u ds. Makklnga, 7 u ds. Ha
verkamp te Lelden.
Leiderdorp Herv. Gem.: 10 u ds.
H. Jonkman te Oegstgeest. 6.30 u de
heer J. v. d. Hoek. Kerkzaal, Zijlkwar
tier: 10.30 u ds. E Kempenaar te Wou-
brugge. Gebouw Etkenln: 10 u Jeugd
kerk. Geref. Kerk: 10 u ds. Van Drie,
Drie. Ver. Vrijz. Herv. (Gebouw Lin
delaan 12a): 10.30 u de heer J. Vol
kers te Utrecht.
't Hoff te Haarlem. 7 u ds. G. N.
Lammens te Heemstede. Chr. Geref.
Kerk: 10 en 4.30 u ds D. H. Biesma.
Geref. Gem.: 10 en 4 u ds. K. de Gier
te Den Haag. (Woensdag 7.30 u ds. H.
Rijksen te Gouda, Zendingsavond).
Geref. Kerk (vrijgem.): 10 en 4.30 u
ds. J. J. Verleur Oud Geref. Gem.:
9.30 en 3 u leesdiensten. (Donderdag
avond 7.30 u leesdlenst.) Ned. Prot-
Bond: geen dienst.
o.ou u as l->. oniemans. vurerei. ivern
9.30 en 6^0 u d®. W. Wljma te Alphen
aan den Rijn. Ohr. Geref. Kerk: 9.30 u
Dienst des Woords, 2 u ds. P. op den
Velde. Rem. Geref. Gem.: 10 u ds B.
Nijholt te Den Haag.
Nieuwveen Herv. Gem.: 9.30 uur
ds. A. S. Kiusener, 6.30 u ds. F. de
Jonge te Zevenhoven, 6 u Johannes
Stichting)ds. A. S. Kiusener. Geref.
Kerk: 9.30 en 6.30 u ds. Melnders.
ALS wijzelf oud worden,
gebeurt het nogal eens, dat
iemand van de jongere genera
tie ons vraagt: wat vindt u nou
van die tijd van vroeger, verge
leken bij onze moderne tijd, nu
we het allemaal even haastig en
druk hebben? Het antwoord,
dat daarbij wordt verwacht, is
natuurlijk: dat het vroeger veel
beter en veel prettiger was dan
nu.
Het komt mij voor. dat er
heel wat gezichtsbedrog in het
spel is, wanneer men maar zó,
zonder meer, gaat spreken over
„die goeie oude tijd toen alles
zo heel anders was dan nu". In
de eerste plaats zien wij allen
het verleden in een lichtnevel.
Immers in onze vroegere jaren
wisten wij van dag tot dag
evenmin als nu, wat ons op de
dag van „morgen" overkomen
zou. Dikwijls waren we bang of
beducht voor allerlei misère di-ï
gelukkig niet gekomen is, we
vreesden vaak voor allerlei wat
later bleek loosalarm te zijn. B»j
ons terugdenken zien we niet de
wolk van onzekerheid, die er
toen evenals altijd hing
over ons bestaan door de on
zekerheid van tijdelijk geluk.
Daarom zien we vroegere jaivn
onvermijdelijk mooier dan toen
we die werkelijk beleefden.
Later kunnen we dan dankbaar
zijn, dat alles zo goed is afge
lopen. Bovendien is het nor
maal, dat wij uitgezonderd
een enkele dramatische gebeur
tenis prettige dingen beter
onthouden dan dingen waaraan
je liever maar niet terugdenkt.
En afgezien daarvan is het
onjuist als wij goede en geluk
kige jaren, die wij persoonlijk
hebben beleefd in onze jeugd,
als maatstaaf nemen voor de
oude tijd. Wanneer het jezelf
vergund was je jeugd te mogen
zien onder de belichting van
een ruime woning, brave ouders,
goede zeden, een mild-gods-
dienstlge opvoeding, dan staat
het toch niet vrij het geheel
daarnaar te beoordelen. Op dat
„geheel" van maatschappij,
kerk. sociale verhoudingen viel
vóór 60, 70 jaar heel wat aan te
merken, vooral in het stads-
Woord van
bezinning
leven, niet uitgezonderd de
oude goede stad Leiden. Laat ik
daarvan een voorbeeld noemen.
Mijn oudste catichisant is
iemand geweest aan wie ik met
hartelijke genegenheid terug
denk: een bejaarde arbeider
van boven de zeventig! Hij
meldde zich aan op zekere dag
in Pniël, het wijkgebouw aan
de Middelstegracht, met de be
scheiden vraag, of het niet te
bezwaarlijk was, wanneer hij
nog als lidmaat van de gemeen
te kon worden aangenomen en op
de catichisatie voor gehuwden
kwam. Ik keek natuurlijk wat
verbaasd, maar gaf ten ant
woord, dat naar mijn beste
weten in de Bijbel hiervoor
geen leeftijd als grens was op
gegeven zoals b.v. bij iemands
emeritaat. Toen vertelde hij
mij: „ziet u eens, als kind van
zeven jaar hebben mijn ouders
wegens armoede mij naar de
katoenfabriek gestuurd om wat
voor ze bij te verdienen, en
daardoor heb ik niet leren lezen
of schrijven. Later ben ik ge
trouwd met een roomse vrouw,
een best mens, maar u begrijpt
wel, omdat wij verschillend
waren van geloof, kwam er
niets van naar de kerk gaan of
zo. Maar nu een poosje geleden
zei mijn vrouw: Willem, ik moet
je wat vragen, zou je het mij
kwalijk nemen als ik nogeens
naar mijn kerk ging? Want
kijk, we zijn naar de mens ge
sproken niet ver meer van de
eeuwigheid af, en ik wilde toch
liever niet zó maar voor God
verschij ïen
En toen heb ik geantwoord:
wel natuurlijk mens, ga jij ge
rust naar je kerk. Maar, domi
nee, toen ben Ik daarover gaan
nadenken: want ik kan wel niet
lezen, maar ik ben toch geloof
ik nog meer van het Evangelie
te weten gekomen dan zij, en ik
geloof in Christus, maar wil
toch het verzuim inhalen, dat
ik nooit aan Zijn (avondmaals;-
tafel gegaan ben. Zou ik nu nog
lidmaat kunnen worden?"
Natuurlijk was mijn antwoord
bevestigend. Hij kwam daarna
de gehele winter op de catichi
satie voor gehuwden. Ik ge
bruikte een klein boekje mee
die vragen die van het meeste
belang zijn voor ons geloof. Hij
vroeg het mee te nemen en zo
waar kende hij steeds de ant
woorden goed uit het hoofd.
Hoe kon dat? Zijn katholieke
vrouw kon wèl lezen en thuis
herhaalde zij de vragen zo dik
wijls voor hem, dat hij die zon
der fout kon opzeggen.
Bij zijn aanneming vroeg ik
hem of hij het „Onze Vader"
wilde opzeggen, maar toen
stond hij op, nam zijn arbei
derspet af en bad hardop.
Allen waren ontroerd. Ik heb
hem daarna steeds in de wijk-
kerk gezien, en ook meer dan
eens aan het Avondmaal. Het
laatst zag ik hem in het Acade
misch Ziekenhuis, hij had nog
een boodschap gestuurd, zijn
einde naderde. „Dominee, u weet
niet, hoe dankbaar ik ben dat ik
daartoe nog gekomen ben, ik ga
nu naar Christus".
Voor hem was de „moderne
tijd" beter dan die „goeie ouwe
tijd" zonder menselijkheid ln de
verhouding van kapitaal en
arbeid, de tijd van krotwonin
gen in nauwe bedompte stegen,
van walmende nachtpitjes en
petroleumlampjes, van hon
gerlonen en stinkgrachten, van
de Duivelshoornpoort en de
Rozenpoort «zonder rozen).
Wat niet zeggen wil, dat er
ln die slecht geoutilleerde
woningen en in die stegen en
sloppen geen mensen te vinden
waren, die wisten wat trouw
betekent en die in eenvoud en
soberheid een gelukkig familie
leven leidden, althans op hun
manier meer geluk kenden dan
die „gefortuneerden" die hun
fortuin alleen hielden voor
zichzelf.
Een volgend maal gaarne Iets
anders over die „goede, oude
tijd."
Ds. J RIEMENS,
emeritus pred. hervormde
gemeente van Leiden.
Noordwijk aan Zee Herv. Gem
10 u ds. W. Hoekstra te Eindhoven. 5
uur ds. J. van Dok. Geref. Kerk: 10 u
ds. H. A. van Bottenburg, 5 u ds. W.
Dekker. Sole Mlo: 10 u ds W. Dekker.
Herv. Geref. Evangelisatie (VGLO-
school. Schootstra 2)10 u ds. J. Hart
kamp te Rotterdam. 3.30 u ds. J. Ver-
wellus te Waddinxveen.
Noordwijk-Binnen Herv. Gem.: 10
uur ds. J. vam Dok, 7 u ds. A. L. La-
pré. Geref. Kerk: 9.30 u ds. B. Bouma.
5 u ds. H. A. van Bottenburg. Van den
Bergh stichting: LI u ds B. Bouma.
Ned. Prot, Bond: 10.30 u ds. W. J. N.
Hubeek te Zwolle.
\oordwt)kerhout 10 u ds. Blij te
Vlaardingen, 7 u De Zll'k (aula r.-k.-
melsjesscnool)ds. A. H. Smits.
tllibrordkerk10.30 u wika M. A.
de Vlieger (Jeugddienst). 7 u ds. J.
Irlk. Paruluskerk: 10 uur ds. F. van
Nieuwpoort, 7 u geen dienst. Ver. v.
Vrijz. Herv.. W. de Zwijgerkerk: 10.30
uur ds. D. A. Werner te Wassenaar.
Geref. Kerk. Mauritslaan: 10 en 5 u ds.
Meijer. Geref. Kerk (vrijgem.), W. de
Zwijgerkerk: 8.30 en 3 u ds. J. Ver-
hoeff.
Oude Wetering Herv. Gem.: 9.30
uur ds. Ladüemiain. Geref. Kerk: 9.30 en
6.30 u ds. C. A. Verhoog. Rem. Geref.
Gem.: 7 u de heer J. P. Hulsboe te
Sassenheim.
R(jnsaterwoude Herv. Gem.: 9.30
uur ds. M H. Boogert te Aarlander-
veen. 7 u ds Kret te Leiden Chr. Ge
ref. Kerk: 9.30 en 2.15 u Dienst des
Woords.
R()nsburg Herv. Gem.. Grote Kerk:
10 u ds. M. C. Groenewoud. 5 u ds.
ds. A. J. Lamping, Jeugdpred. te Lel
den. Geref. Kerk (vrijgem.): 10 en 5
uur ds. K. Deddens. Chr. Geref. Kerk:
's-Graivenhage. Rapenburgkerk
ds. D. Bouwfenjegt, 5 u ds. H. A. v. Bot
tenburg te Noordwijk aan Zee. Mara
nathakerk: 9.30 u ds. A. de Bruin te
's-Gravenhage, 5 u ds .W. Griffioen te
's-Gravenhage.
Sassenheim Herv. Gem 9 en
10.30 u ds. D. J. Vossers te Leiden, 5 u
ds. W. H. Waivaart, Geref. Kerk: 10 u
ds. J. D. te Winkel. 5 u ds. H. v. d.
Berg. Ohr Geref. Kerk: 10 en 5 u ds.
Valkenburg Herv. Gem.: 10 u ds
D. Lekkerkerker (zendingsdlenst). 6.30
uur ds. J. W. van Petegem te Zaandam.
Geref. Kerk: 10 en 5 u ds. Langeler.
Geref. Kerk (vrijgem.): 10 en 5 u ds.
H. Knoop.
Voorhout Herv. Gem 10 u ds.
A, H. Smits te Noordwijkerhout, 7 u
geref. dienst.
ulp e
Kerk: 9. 10.30 en 5 u ds. Smit. Geref.
Kerk (vrijgem.) 10 en 5 u ds. M. Bran-
des te Meppel. Rem. Doopsgez. Kring
(Cultureel Centrum): 10.30 u dr. S. L.
Verheus.
pen berg te Wllsum. Wijkgebouw: 9 30 u
ds. J. J. Timmer te Woerden, 6.30 u
ds. J. R. Ouperus. Bethel: 9.30 u ds.
J Verwelius. 5 u ds. Roelofsen te
Zeist, 7 u ds. P. Fader te Schoonho
ven. Malelse dienst. Imma nuëlkerk
9.30 u dr. A van Haarlem (H.D.). 7 u
ds. D. ter Steege te Oven-een. Geref.
Kerk: 9. 10.30 en 6.30 u ds. B. Koek
koek. Chr. Afgesch. Gem.: 9.30 en 5 u
ds .A. P. Verloop. Rem. Geref. Gem
10 u ds. J. G. Paardekoper te Hilver
sum.
Wai
ds. J. T. Wlersma. Klevletkerk: 9
jeugdkerk, 10 u ds. J. T. Wlersma.
Deylerhuls: 10.15 u ds. J A. G van
Zanten. Dorpscentrum: 10 u jeugd
kerk. Geref Kerk, Bloemcamplaan10
en 5 uur drs. L. Schuurman. Zijllaan:
10 en 5 u ds. D. van der Meulen. Ned.
Prot, Bond. Lange Kerkdam: 10.30 u
prof. dr. P. A. H. de Boer te Oegst
geest. Johannahuls: 10.30 u dr. P D.
Tjalsma te Den Haag. Hen'. Geref.
Evangelisatie. Dorpshuls: 10 u ds M.
Ottevanger te De Bilt. 4.30 u ds. I,.
Vroegindewey te Delft.
Woubnigge Herv. Gem.-: 9.30 u de
heer Van der Hoek te Leiderdorp, 6.30
u ds. Kempenaar. Geref, Kerk: 9.30 en
6.30 u ds. Dethmers. Ned. Prot. Bond'
(O. Raedthuys)7 u prof. Smits te
Den Haag.
Zevenhoven Herv. Gem.: 9.30 u ds
F de Jonge. 7 u ds. A. S. Kiusener te
Nieuwveen. Geref. Kerk: 9.30 en 7 uur
ds. G. F. Snel te Nieuwveen.
Zwainmerdam Herv. Gem.: 10 u
d6. W. Balke te Bodegraven, 6.30 u ds.
C L. v. d. Broeck. Geref. Kerk: 10 en
6.30 u ds. J. Wagenaar. Rem, Geref,
Gem.: Geen dienst.
