„High Tor": spel met
humor, satire, poezie
Handel's „Messias" in
Ger. Kerk N-Vennep
kunst.
kaleiöoscoQp
BMW
Koor-concentratie
onder S. P. Visser
AEG
In Zeister linnenkast
liggen de bewijzen
Inleiding concerten
Residentie-Orkest
Scherpe kritiek op
de samenleving
Dierlijke fossielen
van 720 miljoen
jaar oud in Canada
LEIDSCH DAGBLAD VRIJDAG 5 NOVEMBER 1965 VIERDE BLAD
Onder enorme belangstelling
Het concentratieverschijnsel, dat zich in de economie ontwikkelt,
zien we eveneens in de koorwereld. Wat één alleen niet meer kan.
kunnen twee of drie en zelfs meer gezamenlijk wel. De omstandig
heden dwingen en zo hebben Nieuw-Vennep (Excelsior), Burger
veen (Advendo) en De Kaag (Looft den Heer), de ..overschot
ten van hun spaarboekjes bijeengeteld om er een gemeenzame
„Messias van op te bouwen, met Sander P. Visser als architect-
uitvoerder. Handel zou het wel goed gevonden hebben zo, vooral
voor zijn ..Halleluja
De plaats van handeling werd de
Geref. Kerk te Nieuw Vennep, een
grote .ruimte die eivol bleek. Voor wat
Handel in zijn „Messias" doet gebeu
ren. past het woord „handeling" bij
uitzondering eens niet. De luisteraar
wordt niet als ooggetuige gesteld
zoals in Bach's Passionen. Het gaat
over Jezus zonder Jezus.
Natuurlijk kan men „handelingen"
denken. In het orkest-siciliano bijv.
van de Sinfonia Pastorale, waar
herdertjes aanhuppelen die iets mee
brengen: hun uit Calabrië afkom
stige ..Pifferari"-zang. Handel schijnt
die herders zelf in Rome te hebben
gehoord. Op allerlei plekken komen
Italiaanse zaken te voorschijn in dit
oratorium en dat werpt er zoveel
zonnigs in. Noemen we de aria's „Er-
wach" en „Er weidet seine Herde"
Die aria „Erwach" kwam van de
sopraan Lize Schoo. „Er weidet" van
de alt Hannelore Penninck. Van deze
middellijk. Wat in deze sopraan
is met de gezongen materie verweven
en geeft niettemin een objectieve
verklanking, een vervulde vak-eis.
Zij zong met fris-sonore glanzende
helderheid. Een paar schoonheids
vlekjes aan de top vergat men on-
mldmdellijk. Wat in deze sopraan
ook goed doet is de intelligente af
stemming op het orkest en er ont
staat dan een ideale klankregeling
tussen haar. orkest en dirigent.
De alt is ongetwijfeld een in scho
ling gefundeerde bruikbare kracht,
maar haar stem stroomt niet vrij ge
noeg door een grote ruimte. Een goed
Nieuwe uitgaven
Beatrix Claus een journalistieke
documentaire samengesteld door Ge
rard van den Boomon en Han Lam-
mers met medewerking van Melanie
Beynow-Cuypers, uitgegeven door
K ruseman in Den Haag.
Kort voordat in de Tweede Kamer
het openbare debat zal beginnen
over de toestemmingswet voor het
huwelijk van Prinses Beatrix en
Ciaus von Amsberg is een boekje
verschenen, waarin aan de hand van
publikaties in kranten en tijdschrif
ten de geruchtmakende voorgeschie-
cenis nog eens wordt opgehaald. Van
het moment, dat de fotograaf John
de Rooy zijn serie foto's bij het kas
teeltje Drakesteyn nam tot en met
.ie gehele verlovingsdag. inclusief d°
openhartige interviews voor pers en
televisie. Misschien is wel de woor
delijke weergave van deze «voor ons
vaderland ongewoon openhartige
vraaggesprekken de waardevolste bij
drage tot dit boekje, dat overigens
alle schakeringen van enthousiast
vóóf tot fel tegen tot uiting laat ko
men. In feite is het geen prettig boek-
;e. want het laat nog een duidelijk
zien, dat iets, wat een onbesmet fees
telijke gebeurtenis had moeten zijn
een toch omstreden zaak werd. Maar
die conclusie laten Gerard van den
Boomen en Han Lammers aan de
B M W 700 LS LUXE
de ruime kleine klassewagen voor
f 5.575,—
BMW 1600-1800-1800 Tl
opeenvolgend in „macht" en prijs,
vanaf 10.375,—
Hoogste inruilwaarde voor alle
Steeds zeer goede occasions aan-
afgegeven stem is overal in die ruim
te. Een wel geplaatste ste.n bezorgt
de concert bezoeker geen luister
inspanning. Die inspanning was ach
terin beslist nodig om Hannelore
Penninck te kunnen volgen.
De tenor Han le Fèvre zingt enkele
toontjes lager dan vroeger. Eertijds
was hij jarenlang een man van de
eerste garde. Ook hij kan niet ge
noegzaam meer „doorstrijken", met
name niet naar de hoogte toe. Maar
waar de dingen nog voor zijn huidige
stern-status geknipt liggen, kan men
nog met hem in zee en schemert de
oude glorie, weliswaar met vermin
derde resonans, door de vocale ver
richtingen heen.
Het enige, dat we als negatiefs
over de bas-bariton Henry Blackmon
weten te zeggen, bepaalt zich tot een
zekere hokkerigheid in zijn mei ismen,
maar voor het overige klonk alles
doorlopend edel. soepel, rond, vol-
Advertentie)
WATERDICHTE
BADKAMERKACHEL
f43.50
Tekeninjï van
O
Rembrandt
gestolen
Het „Zuidhollands Orkest"
deze stof volkomen thuis. Driezijdig
in een open rechthoek omklemd door
nabij honderd koristen, ging het or
kestrale klankweefsel wel even schuil
in de koorfuga's en naspelen.
Met 40 man in een koor ter be- j
schikking kan er met vrucht aan
groepsafweging worden gearbeid en
dat heeft Visser bepaald niet nage-
laten. Het raderwerk liep gesmeerd.
We willen niet volhouden, dat 21*
uur lang alle hoogste nootjes voluit j
gezongen werden, maar in Handel's
dagen zong men dezelfde geschreven derij hing. De dief had dit schilderij
noten anderhalve toon lager! ergens ander:
Visser had een stevige controle o|
het geheel en er zijn voortreffelijk
delen met mooie stemversmelting aan Aangenomen wordt dat de gestole
het oor voorbijgegaan. j tekening, in bruine inkt en grijz
Laten we bijv. terugdenken aan was, verband houdt met de Rem
„Uns ist zum Heil ein Kind geboren", brandt ets „Spaanse zigeuner". Vol
Zonder een spoor van zwaarte! gens de politie is het schilderij waar
V. «rhijnlijk één dezer dagen gestolen.
Het museum van het graafschap
Truro (El heeft gisteren ontdekt dat
één van zijn kostbaarste bezittingen
een tekening van Rembrandt, gesto
len is.
De curator bemerkte dat op de
plaats waar „De studie van een oud'-
vrouw met puntmuts met rechts een
andere vrouw" hing een ander schil-
vullen.
Gitaarduo Presti-
Lagova komt spelen
voor ..Toonkunst"
Dinsdag 16 november zullen leer
lingen van middelbare- en U.L.O.
scholen 's middags en overige mu
ziekliefhebbers 's avonds kunnen
luisteren naaf hei optreden van het
beroemde gitaarduo PRESTI-LA-
GOYA, dat zal musiceren in de gro
te zaal van de Stadsgehoorzaal.
Ida Presti en Alexandre Lagoya
hebben zowel ieder afzonderlijk als
ook tezamen in heel Europa concer
ten gegeven, en ook zijn zij voor de
radio opgetreden.
Lagova heeft talrijke werken voor
zijn lievelingsinstrument de gi- i
tr.ar gecomponeerd en muziek ge- j
schreven bij verschillende documen
taires Het duo echtpaar Presti-
Lagoya is bekend in de gehele we-
reld. Het ió de eerste keer in de ge-
schiedenis van de gitaar, dat twee i
solisten zich verenigden om een der- j
gelijk duo te vormen.
Verscucidene componisten hebben
werken voor twee gitaren aan hen
opgedragen. O.a. zullen worden uit
gevoerd werken van Scarlatti, Bach,
Sor, Cactelnuovo-Tedesco, Granados,
de Falla.
Hel tweede Toonkunst-concert
wordt gegeven op donderdag 16 de
cember m de Zuiderkerk. Dan zal op
treden het Ned. Kamerkoor o.l v.'
Felix de Nobel. Donderdag 10 fe-
bruai '66 komt het Quartetto Italia-
no met werken van Schubert, Beet-
hove en Bartok,
Zuiderkerk.
Ga uw ganghad mevrouw Sunil. Voor alles. Ook voor nylon
Klumpenaar, van de Merslaan Want ook dat wordt witter. Zon
55 in Zeist gezegd tot een Sunil der bleken, zonder blauwen. Uw
was-team. En als rrCn was inder- eigen was zal het u bewijzènI
daad witter wordt, trakteer ikSunil met ultra-waswerking geeft
Mevrouw Klumpenaar hééft ge- het hóógste wit!
trakteerd! En ze gebruikt nu zélf
Studenten in Schouwburg
Nieuw initiatief:
PROF. KARL ROHM LEIDT
DINSDAGA VOND-CONCER T
Onderscheiding voor
Leonard Woolf
Aan Leonard Woolf. de schrijver
en echtgenoot en uitgever van Vir
ginia Woolf. is gisteren de W. H.
Smith literaire prijs van 1000 pond
uitgereikt.
Woolf. die op 25 november 85 jaar
zal worden, werd geeërd voor het
derde deel van zyn autobiografie
..Beginning again".
Het boek werd het vorig jaar uit
gegeven door de Hogarth Press die
Leonard Woolf in 1917 met zijn
vrouw oprichtte.
Virginia Woolf. wier naam ge
bruikt werd in het toneelstuk ..Wie
is bang voor Virginia Woolfis
in 1941 gestorven. Haar naam werd
gebruikt als een symbool voor het
intellectualisme.
Deel Kreutzersonate
105.000 mark
t
t
t Het oorspronkelijke manuscript t
I van het eerste deel van de i
I Kreutzer-sonate van Beethoven t
I is gisteren op een veiling in I
t Berlijn voor 105.000 Mark ver- I
kocht. I
K. Ha
t dwedell. een Hamburgse antiek-
handelaar. Hij
rript. althans voorlopig.
hebben gekocht.
De artistiek administrateur
van het Residentie-Orkest, de
heer Hans Citroen, heeft een
nieuw initiatief genomen, tenein
de de belangstelling voor de in
onze stad door dit orkest te ge
ven concerten te stimuleren.
Hij stelt zich voor in den ver
volge telkenmale op de vrijdag
avond. voorafgaande aan het op
de dinsdagavond te geven con
cert. een inleiding op het pro
gramma te houden in de zaal van
Bender's piano- en orgelhandel
N.V. aan de Hogewoerd 90.
Zijn eerste lezing zal plaats
vinden op 19 november a.s. des
avonds om acht uur. Het zal ve
len verheugen van deze onge
twijfeld leerzame introducties
kennis te kunnen nemen.
Intussen is naar bekend voor
het eerstkomende concert op 9 no
vember. de wereldvervaarde dirigent
pi of. dr. Karl Böhm geëngageerd.
Deze zal de „Symfonie K. 550" van
Mozart, „Don Juan" van Richard
Strauss en de „Eerste Symfonie" van
Brahms uitvoeren. Gehoord zyn
grandioze prestaties op voorgaande
concerten met het Residentie-Orkest,
kan men een avond van intens muzi
kaal genot verwachten.
Karl Böhm werd in Graz geboren.
Hy studeerde na zijn gymnasium
jaren rechten en behaalde in 1919 de
doctorsgraad. Hierna ging hij naar
Wenen om muziek te studeren en
KARL BÖHM
werd hij leerling van Mandyczewski.
Zyn leermeester bracht hem in con
tact met het werk van Brahms; Wag
ner leerde hij kennen door de diri
gent Karl Muck en deze was het ook,
die Böhm als diligent vormde.
Böhm was ochtereenvolgens koor
repetitor in Graz en dirigent van de
Opera in München. In 1927 ging hij
rlaar Darmstadt als „Generalmusik-
ciirektor" en fn 1931 in dezelfde func
tie naar de Opera van Hamburg. In
Hamburg werd hij tot professor be
noemd. Na Hamburg volgde de direc
tie van de Opera in Dresden <1934-
1942), waar hij zeer veel activiteiten
ontplooide. In Dresden dirigeerde hy
ook de Sachsische Staatskapelle, welk
orkest onder Böhms leiding tot grote
bloei kwam.
In 1942 werd Böhm benoemd tot
leider van de Weense Staatsopera en
na de oorlog bij de „heropening" van
het befaamde Weense ensemble werd
Böhm wederom tot algemeen leider
van de Staatsopera benoemd. Een
conflict over principiële zaken liet
hem als „Generalmusikdirektor" af
treden. maar hij bleef wel een aantal
gastvoorstellingen in Wenen leiden.
Na 1945 heeft Böhm zich overigens
steeds meer op gastdirecties toege
legd, verscheidene malen maakte hij
tournees met de „Wiener- en Berliner
Philharmoniker" en ook dirigeerde hij
meer en meer in de Ver. Staten.
Böhm heeft de Brahms Medaille van
de Stad Hamburg, de Bruckner Me
daille, de Erering van de Stad Graz.
dc Erering van de Wiener Philharmo
niker en een hoge Duitse onderschei
ding ontvangen.
In de seizoenen 1958-1959 en 1960-
1961 dirigeerde Bohra reeds het Resi
dentie-Orkest.
Alle medische
studenten iïii
plaatst
£e
De 80 medische eerste jaarsstuden
ten, die dit jaar aanvankelijk aan
verscheidene universiteiten werden
geweigerd omdat er voor hen geen
plaats was op de practica, konden
allen toch elders worden opgenomen,
aldus een mededeling van minister
Diepenhorst aan de vaste commis
sie van onderwijs en wetenschap
van de Tweede Kamer.
Het Leidsch Studenten Tooneel zette het seizoen 1965/66 in
met de opvoering va n High Tor", spel in drie bedrijven van Max
well Anderson (1888-1959).
Deze Amerikaanse dramaturg was van anderen schreef, zijn er verschil-
aanvankelijk werkzaam als journa- lende waarin hij zich. geïnspireerd
list. Zijn eerste werk „White desert" door de Griekse en Franse tragedies,
voleinde hij in 1923. Allengs ontwik- een voorstander toonde van het
kelde hij zich tot een succesvol toneelspel in verzen. Van zijn hand
schrijver met een uitgebreid genre
Onder zijn ongeveer 30 toneelwerken
an hij enkele met medewerking
Geologen menen in de rotsen van Victoria Island m het Cana
dese noordpoolgebied de oudste versteende overblijfselen van die
ren te hebben gevonden, die ooit zijn ontdekt.
De ontdekking is door prof. Andrew H. McNair van de afdeling
geologie van Dartmouth College geschreven op de jaarvergadering
van het geologisch genootschap van Amerika.
De fossielen, die naar de geologen menen 720 miljoen jaren oud
zijn. zijn de versteende overblijfselen van mosselachtige dieren.
..brachiopoden" (armpotigen) genaamd.
Vroegere vondsten van fossielen
hadden reeds aangetoond, dat in het
Cambri'im, dat ongeveer 600 miljoen
joen jaren geleden begon, brachio
poden bestonden. Het enige eer
der bekende leven was dat van een
voudige waterplanten en de nietige
reproductieve sporen van planten.
In het tijdschema van het leven
op aarde verscheen de dinosaurus
niet eerder dan 200 miljoen jaren
geleden en zoogdieren waren 60 mil
joen jaren geleden betrekkelijk nieu
welingen. Menselijke wezens dateren
van een miljoen jaren of zo geleden.
De ontdekkingen van McNaire en
zijn medewerkers zes studenten
van Dartmouth betekenen een
doorbraak ln de kennis van het le
ven gedurende de vroegste zeer
lange perioden van de geologi
sche tyd.
De brachopoden hadden twee pa
pierdunne schalen met groeiribbels
en hoog ontwikkelde bewegings-,
spijsveriermgs-, ademhalings en ze
nuwstelsels.
verschenen meerdere historische tl
gedies. o.a. „Elisabeth the queen",
(1930) „Mary of Scotland", (1933)
de Mayerling tragedie „The masque
of Kings" (1936) en „Anne of the
thousand days", (1947) in 1949 door
de Haagsche C omedie opgevoerd.
Zéér bekend is zyn musical „Knic
kerbocker Holiday" (1938) waarbij
Kurt Weil de aantrekkelijke muziek
componeerde.
In andere werken leverde hij
scherpe kritiek op de samenleving,
waarvan het in 1937 geschreven
„High Tor" een sprekend voorbeeld
is. In dit werk stelt hij de hebzucht
van het Amerikaanse zakenleven
aan de kaak. waarvan Biggs en
Steimmerhorn zeer schoftige ver
tegenwoordigers zijn. In de levens
kunstenaar Van Dorn schiep hij een
fantasierijke tegenstelling: een drie
tal bankrovers voltooien zijn beeld
van de Amerikaanse gemeenschap.
De schimmen van de schepelingen
van de 400 jaar geleden vergane
Hollandse schoener „Onrust" dienen
de schrijver om de z.i. bedenkelijke
vooruitgang te belichten. Met deze
vier elementen heeft hij. toneelken
ner bij uitnemendheid, een boeiend
spel samengesteld, waarin humor,
satire en poëzie beurtelings de boven-
Regie en spelers
De actrice Ina van der Molen
zorgde voor een vlot lopende verta
ling en voerde tevens de regie, wat
gezien de lange lijst van nieuwe
namen in het programma, geen sine-
De tekst werd met begrip weerge
geven. de mise en scène was logisch
en vloeiend, maar het uitbeeldings
vermogen van de executanten schoofc
vanzelfsprekend hier en daar te kort,
wat niet wegneemt, dat we sommige
opmerkelijke resultaten kunnen
boekstaven
Zo wist Just ^Viarda met zijn
sonoor en geschoold geluid en vol
doende losheid in houding en gebaar,
van de belangrijke rol van Van Dorn
een voor een amateur aanzienlijke
hoogte te bereiken. Ron Brouwer en
Huub Versluys, als de louche zaken
lui Biggs en Steimmerhorn jr. ieta
te veel in het komieke getrokken,
ontpopten zich tot gelijkwaardige
tegenspelers Dope. Budde en Elkus,
de aanvoerder van het drietal bank
rovers vonden in Pieter Meenhorst,
Mark Chava^-mes en Enno Rijpma
levendige en beweeglijke vertolkers.
Skimmerhorn sr. kreeg van Hans
Obermann voldoende decentie mee
om zijn „standing" in het zakenleven
aanvaardbaar te maken.
Andries Langeveld als „de laatste
der Mohikanen", toonde voldoende
begrip voor deze, zich aan wijsgerige
bespiegelingen overgevende indiaan.
Helaas was zijn inzet te zwak van
geluid. Ook Doortje van der Horst
als Judith wist zich niet voldoende
verstaanbaar te maken. Zacht spre
ken op toneel kan en mag men alleen
bij volmaakte articulatie! Willemien
de Rooy die de moeilijke rol van Lise.
de jonge vrouw van kapitein Asser
en dus behorend tot de schimmige
figuren, trof wèl de juiste houding
en het goede gebaar, maar minder
goed de juiste toon
De rollen van kapitein Assel. Pie
ter en de Witt waren bij Bernard
Prakke. Mark Chavannes en Huug
Ober top in goede handen.
Gulle bijval
Het publiek reageerde studentikoo
aar al te graag op, soms vermeende,
komische situaties, was niettemin
uitermate gul met zijn büvalsbetui-
gingen. Er waren veel schone bloem
stukken voor de dames.
De praesides van het Collegium rn
tn de Sociëteit Minerva hielden de
gebruikelijke toespraken en onder
streepten hun waardering voor het
gehodene met fraaie kransen.
Namens het L.S.T. werden deze
breedvoerig door de heer Langeveld
beantwoord.
B. H.
tel. 40697-40698
