Eerste
op de
aanvallen van VVD
begroting mislukt
erexamen overwogen
Lj
VINNIG DEBAT IN
KAMERCOMMISSIE
Spoorkaartje volgend
jaar opnieuw duurder
UW PIJN
WEG MET EEN "AK
KEPTJE"
Alle scholen moeten
1 juli met vakantie
tl Tweede Kamer ontevredenheid
de middelbare eindexamens
LEIDSCH DAGBLAD DONDERDAG 4 NOVEMBER 1965 VIJFDE BLAD
in I
(Van onze parlementaire redactie)
Staatssecretaris Grosheide overweegt of bij het middelbaar
nderwijs binnen het huidige systeem aan gezakte eindexamen-
;andidaten de mogelijkheid kan worden geboden, in hooguit twee
rakken na twee maanden herexamen te doen.
Da bewindsman Jcwam tot deze
spraaktoen gisteravond in de
penbare commissievergadering van
b tweede-kamercommissie voor
nderwijs en Wetenschappen de
eindexamenresultaten van
\t jaar werden besproken.
Door de afgevaardigde Tans
.d.A), mevrouw Van Someren-
jowner (V.V.D.) en Schuring (CHU)
ierden hartige woorden gesproken
ver het grote aantal afwijzingen.
Lritiek werd geleverd op de moei-
jkheidsgraad van bepaalde schrif-
elijke opgaven.
Staatssecretaris Grosheide vroeg
jich met dr. Tans -af of het eind-
«amensysteem moet blijven zoals
is. Wel waarsschuwde hij er-
egen, te snel verband te leggen tus-
en het aantal afwijzingen en de
aoeiHjkheid van de opgaven.
Naar de werkelijke reden van het
grote aantal afwijzingen tasten wij
nog in het duister", zei hij. De be
windsman zal de zaak nog nader
met de commissie bespreken.
Voorschoten
Namens de hele commissie oefen
de dr. Tans kritiek op het onder
zoek naar het grote aantal afwij
zingen op de r.k. middelbare meis
jesschool in Voorschoten.
Hier zakten 29 van de 51 kandida
ten. Naar verluidt heeft het kamer
lid Aarden, wiens dochter tot de ge-
zakten behoorde, de commissie aan
gespoord, aan deze zaak aandacht
te geven.
Dr. Tans noemde drie voorbeelden,
waaruit z.i. blijkt, dat het onderzoek
naar het gebeurde dubieuze punten
heeft opengelaten. Mr. Grosheide
wees de kritiek op het onderzoek af.
„Ik kan niet zeggen"; merkte hij op,
„Dat het hele beeld er een is van
onrechtvaardige behandeling van
de leerlingen". Op een vraag van
dr. Tans om aan de zaak nog eens
nadere aandacht te besteden ging de
bewindsman niet in.
Amendement in kamercommissie niet aangenomen
„De kraan zit dicht
Staatssecretaris
op vingers getikt
met de commissie over de prioriteiten
zou willen spreken stemde hij gaarne
toe. Daarna was het incident gesloten.
(Van onze parlementaire redactie)
Dat de financiële kraan dicht
heeft staatssecretaris Gros
heide de onderwijscommissie uit
de Tweede Kamer nog eens in
ferme taal duidelijk gemaakt,
toen gisteren vrijwel unaniem
gepleit werd voor verlichting
de taak van de schoolhoof
den.
In het algemene begrotingsdebat
heeft de Kamer op beperking van de
uitgaven aangedrongen en nu wordt
erhoging van de uitgaven gevraagd.
De staatssecretaris vond dit inconse
quent. Dat dr. Schuring had uitge
roepen: „Hoe lang zal de commissie
genoegen nemen met de positie van
papieren tyger?" nam de bewinds-
hem uitermate kwalijk.
Ter ontnuchtering las hij de tekst
de bezuinigingsmotie voor, die de
CH-fractie 3 weken geleden bij de
algemene politieke beschouwingen I
heeft ingediend. De staatssecretaris
„Als wij aan de helft van de j
tienduizend lagere scholen in ons
land een extra onderwijzer toestaan,
betekent dit een uitgavenvermeerde-
ring van tenminste 60 miljoen".
Gemeen overleg
De commissie bleek allerminst in
genomen met de uitval van de jonge
bewindsman. Mej. Klompé (KVP)
herinnerde eraan, dat de regering in
de troonrede nog heeft laten weten
dat zij veel waarde toekent aan het
gemeen overleg met de Staten Gene-
raai. In het optreden van mr. Gros
heide had zij daarvan niets terugge-
vonden. Zij vond ,dat bij de beoorde-
ling van de uitgaven een duidelijk
onderscheid moet worden gemaakt
naar de mate van noodzaak van deze
uitgaven. De overige commissieleden
vielen haar bij. Men vroeg om een
0 duidelijk prioriteitenschema. De
staatssecretaris krabbelde iets terug
na deze kritische reacties, maar. hij
liet wel duidelijk merken, dat hij van
f de commissie suggesties had verwacht
op welke manier in de onderwijsbe
groting tegenover de gewenste uitga-
ei ven ver hoging een bezuiniging zou
eï kunnen worden aangebracht. Toen de
voorzitter van de commissie, dr. Tans
(PvdA* vroeg of de staatssecretaris
Kleuters
Een andere politieke zaak werd
aangesneden door de liberaal dr. Van
Dijk. Hij vond dat de uitgavenstijging
voor het kleuteronderwijs (7 procent)
te groot is vergeleken met de toene
ming van het aantal leerlingen (10
procent). Hij vroeg nader inzicht in
de oorzaken van de uitgavenstijging.
Na een verwarde discussie bleek, dat
dit niet staande de vergadering was
te verschaffen. Dr. Van Dijk zal ech
ter nog voor het plenaire kamerdebat
op zijn wenken worden bediend.
Kunstmatige
inseminatie
bij de
mens
(Van onze parlementaire redactie)
De liberale tweede-kamerfractie zal bij de behandeling van de
begroting van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening alleen
moeten voorstellen de plannen voor de bouw van duurdere wo
ningwetwoningen (b-woningen) te laten varen.
Een poging van de V.V.D. om gisteren in de tweede-kamer
commissie voor Volkshuisvesting reeds ruime steun voor dit idee
te krijgen is mislukt. De liberalen wilden hun voorstel een motie
van de commissie maken, maar de stemming wees uit dat behalve
de V.V.D. alleen de S.G.P. hiervoor voelde.
Of straks in de plenaire vergade
ring het liberale plan met dezelfde
meerderheid wordt verworpen jitaat
niet vast. Zowel de anti-revolutio
naire woorvoerder Aantjes als de
woordvoerder van de CHU, de heer
Van der Peyl, lieten nogal duidelijk
blijken dat het liberale plan hen
wel aansprak Zij stemden gis
teravond alleen tegen om minister
Bogaers (Volkshuisvesting) alsnog de
gelegenheid te geven het liberale plan
met kracht van argumenten te be
strijden. Vooral mr. Aantjes vond.
dat de minister daar tot nu toe niet
erg in i'
Aanloopje
Het liberale plan is eigenlijk een
aanloopje voor het voorstel om de
woningwetsector met 15.000 wonin
gen tot 45.000 terug te brengen. Dit
laatste zullen de liberalen medio de
cember voorstellen als de begroting
van minister Bogaers in de voltal
lige vergadering van de kamer aan
de orde komt. Het ziet er niet naar
uit dat de anti-revolutionairen met
dit laatste plan zullen meegaan. Als
regeringspartners zouden zij daar
mee een kabinetscrisis kunnen ver-
Aan dood ontsnapt
Monument
voor Mendel
Ter gelegenheid van het feit dat
pater Gregor Mendel honderd jaar
geleden zijn beroemde onderzoekin
gen over de erfelijkheidsleer publi
ceerde heeft prof. dr. J. Heimans
oud hoogleraar in de genetica aan
de Universiteit van Amsterdam in
de tuin van het Mendel-College in
Haarlem een monument te zijner
nagedachtenis onthuld. Prof. Hei-
mans schtste de betekenis van Men
del. Pas na 35 jaar, in 1900, is de
Augustijner pater Mendel her-ont
dekt. Hierna is er een enorme ont
wikkeling gekomen in de erfelijk
heidsleer. Zyn bevindingen vonden
toepassing in de land- en tuinbouw
en vormden een bedrage aan de
veredeling van produkten. Ook von
den zy toepassing op medisch en
hygiënisch gebied. Men wil door het
monument bestaande uit een ko
peren compositie van bloemen, een
mensenpaar en een huisdier, ver
vaardigd door pater Roder OAS uit
Venlo, evenals Mendel een Tsjech,
de aandacht weer op Mendel vesti
gen.
oorzaken. Daarom merkte mr. Aan
tjes gisteravond nogal nadrukkelijk
op dat schrapping van de plannen
voor de b-woningen niet inhoudt dat
het totale aantal woningwetwoningen
wordt aangetast.
Andere aanval
Een andere liberale aanval op de
begroting (de post rijksgebouwen-
dienst met vyftig miljoen omlaag)
mislukte eveneens dr. Witteveen re
kende voor, dat zestig miljoen meer
nieuwe kantoorruimte voor 15.000
ambtenaren betekende. Maar minis
ter Bogaers wees hem er op, dat
het niet alleen gaat om kantoorge
bouwen, maar ook om middelbare
scholen, kweekscholen, gevangenis
sen, gerechtsgebouwen, politiebureaus
en nieuwbouw van de landbouwho
geschool. Bovendien zo merkte hy
op, komen er per jaar niet meer
dan 4000 nieuwe ambtenaren by.
Trouwens, dr. Witteveen mocht
zyn amendement niet eens indie
nen. Commissie-voorzitter mevT
Stoffels-Van Haaften (V.V.D.) wee
hem er nogal scherp op, dat hj
geen lid was van de commissie. Hy
mocht wel meepraten, maar
voorstellen doen. Toen de liberaal
Visser het voorstel snel wilde
nemen vond dat ook geen genade in
de ogen van mevrouw Stoffels, „we
moeten de gestelde regels niet over-
Maar minister Bogaers zal dr.
Witteveen een lijst overhandigen,
waaruit duidelijk blijkt welke onder
delen van de post ryksgebouw
betrekking hebben op kantoorgebou
wen en welke niet.
Advertentie
Bezwaren bij onderwijs
(Van onze parlementaire redactie)
Bij de onderwysdeskundigen in
de Tweede Kamer leven ernstige be
zwaren tegen de voorgenomen va
kantiespreiding voor de zomer van
1966. Dat bleek gisteren in de open
bare commissievergadering over de
begroting van onderwijs en Weten
schappen. De bezwaren golden voor
al het plan de vakantieduur van al
le scholen op 1 juli te laten begin
nen en minstens zes weken te la
ten duren. Staatssecretaris Groshei
de zei echter, dat in sommige ge
vallen de onderwijsbelangen voor
andere belangen moeten wyken en
hield vast aan het plan.
Het vakantiespreidingsplan voor
1966 komt er op neer, dat van 4
tot 16 juli de gehele metaalindus
trie en de bedrijven in het westen
zullen sluiten, van 17 tot 30 juli de
hele bouwnijverheid, de confectie-
en de bedryven in het noorden en
oosten en van 31 juli tot 13 augus
tus de hele textielindustrie en de
bedryven beneden de grote rivieren.
Voor het welslagen van dit plan
moeten alle scholen in het hele land
gedurende deze 6 weken dicht zyn.
Als de spreding niet langs de weg
van vrijwilligheid kan, zal een wet-
teiyke regeling nodig zyn, zei staats
secretaris Grosheide. Hy zal zich op
nieuw wenden tot alle gemeente- en
schoolbesturen om de begindatum
van 1 Juli te handhaven. Als men
dit niet doet, komen ook de bedryfS'
vakanties in gevaar. Verlegging vai
het begin van het schooljaar naai
Januari, waarop de heer Kleywegt
(P.v.d.A) had aangedrongen, staat
los van het vraagstuk van de va
kantiespreiding. In Duitsland, zei de
bewindsman, komt men er thans
van terug om het schooljaar 1
januari te laten beginnen. Verwe-
zenlyking van de suggestie van dr.
Tans (Pv.d.A) om de zomervakan
ties tot 4 weken te beperken en de
dan vrijkomende dagen over de an
dere vakanties uit te smeren, zou
noodlottig zyn voor het spreiden
van de vakanties, zo liet mr. Gros
heide weten. Niettemin handhaaf
den vele commissieleden hun bezwa-
Salarissen
Kerkelijk Leven
Er wordt thans gestreefd naar
vereenvoudiging van de salarisscha
len voor het onderwys. Minister Die
penhorst deelde dit gisteren mee.
Ondermeer wordt een oplossing ge
zocht voor het probleem van de zo
genaamde fictieve diensttyd. De mi
nister kon nog niets met zekerheid
zeggen op de vraag of de bezoldi
ging gebaseerd moet zyn op de be
voegdheid of op de instelling waar
aan men lesgeeft. Het overleg met
de belanghebbenden is nog niet af-
ESJKOLzal
coalitie moeten
samenstellen
De socialistische party van premier
Esjkol heeft bij de algemene verkie
zingen in Israël volgens de voorlopige
uitslagen wel de overwinning be
haald, maar niet genoeg zetels ge
kregen om alleen te kunnen regeren.
Er zal dus opnieuw een coalitie
moeten worden aangegaan, wat vol
gens waarnemers geen gemakkelijke
zaak zal zyn. De zeventigjarige
Esjkol, premier sinds 1963, staat be
kend als een hard onderhandelaar
een kundig bemiddelaar. Deze kwali
teiten zal hy volgens genoemde
waarnemers ongetwyfeld nodig heb
ben. Men houdt rekening met lang
durige onderhandelingen.
Volgens officieuze berekeningen,
met ruim driekwart van de stemmen
geteld, heeft de socialistische party
van Esjkol 35,9 procent van de stem
men gekregen tegen de Heroeth-
Liberalen 19,5 procent. De nationale
religieuze partij kreeg 9,6 procent, de
door ex-premier Ben Goerion na
diens breuk met Esjkol gestichte
„Rafi" slechts 8,2 procent (10 zetels).
Dit zou erop neerkomen, dat de
socialistische party de beschikking
krygt over 43 van de 120 zetels tegen
in het oude parlement. De
Heroeth-liberalen zouden er 27 krij
gen, hetzelfde aantal als voorheen
Een coalitie van de socialisten met
alleen de nationale religieuze party
zal waarschynlijk niet de noodzake-
lyke meerderheid opleveren. Een
combinatie van deze twee met de
uiterst-linkse socialistische „Mapam"
lykt het meest waarschynlyk, maar
het zal moeilyk zyn een programma
op te stellen dat voor ale drie par-
tyen aanvaardbaar is.
Beroepen
.let H. Joi
Gameren B.
Amelde J. Kool
Bos te Sprang;
v. Druten
r Ede (wijk
Reeuwljk.
(wij legen
N\jverdal. B«
a v
r* J
Ruim ton schade
door omgewaaide
hijskraan
Een 37 meter hoge hyskraan is
gisteren op een bouwwerk aan de
Prof. Gerbrandyweg in Leeuwarden
op een in aanbouw zijnd flatgebouw
gevallen. De machinist, de 24-jarige
J. Vellinga uit Leeuwarden, kon
halverwege de langzame val, die de
kraan maakte uit de stuurhut sprin
gen, en bleef ongedeerd.
Enkele seconden tevoren had hy
zes man, die boven op het flatge
bouw stonden nog kunnen waarschu
wen. Deze bouwvakkers konden zich
nog net op tyd in veiligheid stellen.
Enkele ogenblikken later stortte de
hijskraan op het bouwwerk, dat
ernstige schade opliep. Volgens de
hoofduitvoerder moet de hijskraan
die 100.000 gulden heeft gekost, als
verloren worden beschouwd. Door dit
ongeval is de bouw van 650 woningen
voorlopig stilgelegd. Het ongeluk ge
beurde tijdens een korte, maar hevige
regenbui, waarby de kraan waaraan
een last van ruim 2 ton hing door
een rukwind werd gegrepen. De
kraan heeft een draagvermogen van
drie ton.
Utrecht (wijfcgem.
- Be_
D. J.
'armond D. Dub-
Lljnden (NU.),
f. Kerken.
TOhiem (vac. D. W. v. d.
te Voorthulzen. Be-
Gramsbergen E. Torenbeek
Geref. Kerken (vrijgeni.).
Bedankt voor Drachten (vac.
J. F.
s Zeist
Hey) J. Douma te Rijnsburg.
Chr. Geref. Kerken.
Tweetal te Naarden M. Baan
en M. Vlletstra te IJimuiden.
Geref. Gemeenten.
Beroepen te Hoofddorp H. Rijksen
te Gouda. Bedankt voor Unlonvllle
(Toronto, Canada) C. Harlnck te
Utrecht.
Evang. Luth. Gem.
Beroepen te Delft C. Schröder te
Amstelveen.
Vrye Evang. Gemeenten.
Beroepen te 's-Gravenhage W. de
Goede te Nijverdal.
Prot. Interkerkelijk
Thuisfront
Tot secretaris van het Protestants
Interkerkelyk Thuisfront is met In
gang van 1 januari benoemd lult.-
kolonel J. H. A. van Dyk in Voor
burg, hoofd van de sociale dienst van
het ministerie van Defensie. De heer
Van Dijk, die in Sappemeer werd
geboren, doorliep voor het uitbreken
van de tweede wereldoorlog enkele
functies by de Nederlandse stryd-
krachten en aanvaardde in 1953 zijn
tegenwoordige fupetie.
N.S. maken verlies
(Van onze parlementaire redactie)
Het is waarschijnlijk dat de spoorwegtarieven volgend jaar op
nieuw omhoog zullen gaan. Staatsecretaris Posthumus (vervoer)
liet gisteren aan duidelijkheid weinig te wensen over toen hij in
de tweede-kamercommissie voor Verkeer en Waterstaat zei dat
de NS in een structurele verliespositie zijn gekomen, die een ze
kere tariefsaanpassing noodzakelijk maakt.
De staatssecretaris deelde mee dat
het verlies over 1965 by de N.S.
„vry substantiëel" zal zyn. Hy zag
geen aanwyzigingen, waardoor dat
verlies in 1966 belangrijk lager zou
kunnen uitvallen. Behalve een aan
passing van de tarieven wilde de
staatssecretaris streven naar effi
ciency en rationalisatie by het ap
paraat van de N.S. Tariefsverhoging
mag met tot gevolg hebben, dat het
vervoersaanbod afneemt, zei hy
en is daarom slechts mogeiyk tot een
zekere grens.
Bezuiniging
cc
Voor bezuiniging op het budget
voor treinbeveiliging, waarvoor 11,6
miljoen op de begroting van Verkeer
en Waterstaat is uitgetrokken, voel
de de staatssecretaris byzonder wei
nig. Temporisering van dit soort
voorzieningen kan leiden tot onge
lukken en rampen, zoals die in 1962
in Harmeien, welke de staatssecreta
ris Omschreef als de grootste trein
ramp, die ons land ooit heeft ge
kend. Het gaat ook hier weer om de
vraag, wat meer waard is: een
mensenleven of enige miljoenen
.guldens, aldus de staatssecretaris.
Stakingsrecht
Staatssecretaris Posthumus noem
de het stakingsverbod voor het spoor
wegpersoneel een „verouderde
zaak" die in stryd is het 't sociaal
Europees handvest. Het vorige kabi
net heeft reeds bepaald, dat het ver
bod kan worden ingetrokken. De mi
nister van Justitie heeft intussen
De in 1962 door de ministers van
Justitie en Sociale Zaken en Volks
gezondheid ingestelde commissie, die
tot taak had te onderzoeken of om
trent kunstmatige inseminatie by de
mens wettelyke voorzieningen be
horen te worden gtvroffen, heeft
thans haar bevindingen neergelegd in
een rapport. Over ditzelfde onder
werp is tegelykertyd een rapport
gepubliceerd van een commissie uit
de gezondheidsraad. Zoals bekend
is het voornaamste doel van k.L het
tot stand brengen van een zwan
gerschap in een tot dusver kinder
loos huweiyk, waarin de oorzaak
der onvruchtbaarheid niet by de
vrouw berust.
De meerderheid der commissie
van 1962, ziet in de toepassing van
de k.i. een hulpmiddel, dat niet op
de enkele grond van afwyking van
de normale wijze waarop de voort
planting geschiedt behoeft te wor
den verworpen. Deze leden menen
dat het zedelyk oordeel over de k.i.
behoort te worden bepaald met het
oog op de omstandigheden, waar
onder zij geschiedt. Hun bezwaren
richten zich niet zozeer tegen de
k.i.e. (inseminatie met medewerking
van echtgenoot), als wel tegen
k.l.d. (donor-inseminatie).
Tegen toepassing van de k.l.d.
heeft de overgrote meerderheid der
commissie zeer ernstige bezwaren.
Maar afkeuring van de k.i.d. hoeft
nog niet te leiden tot strafbaarstel
ling. Hoe meer het afkeurlngswaar-
dlge zich voordoet in de sfeer van
de persooniyke en intieme betrek
kingen, des te minder komt het in
aanmerking voor strafrechteiyke
repressie. De meerderheid van de
commissie meent overigens, dat de
k.l.d. als een geringere aantasting
van het huweiyk moet worden be
schouwd dan overspel of ontucht. ZU
meent ook, dat een wetteiyk verbod
het belang van het kind meer schade
dan voordeel zou brengen.
OOST ELI JK-
FLEVOLAND
STEMDE
(Van onze Zwolse correspondent)
De bewoners van de ruim acht)
Jaar geleden drooggevallen polder
Oostelyk-Flevoland hebben gisteren
voor de eerste maal de zogenoemde
commissie van advies gekozen, die
beschouwd kan worden als de voor
loper van de gemeenteraad, zodra in
de polder een of meer gemeenten
zullen worden ingesteld. Er zyn
geheel volgens het party-politieke sy
steem dertien personen gekozen, die
de in Zwolle wonende landdrost, dr.
ir. W. M. Otto, zullen gaan by staan
in zaken op het gemeentelijk vlak.
Dit betekent nog geen volledige de
mocratisering van het bestuur in
de jonge polder, want talloze zaken,
zoals de aanleg van wegen, de wo
ningbouw, het eventueel aantrekken
industrie en andere bedryven,
behoren tot de taken van een twee
tal overheidsdiensten, waarmee de
leden van de nieuwe adviescommis
sie, die op 11 januari as. zal worden
geinstalleerd, niets van doen zullen
hebben. De bewoners van de polder
kwamen met 5 ïysten uit. De christe-
lijk-historisch unie en de anti-revo
lutionaire partij hadden één geza-
menlyke lyst. Na de verkiezingen ij
de verdeling van de zetels als volgt:
Party van de Arbeid 3; C.H.U./
A.R. 5., K.V.P. 3.. en V.V.D. 2.
Het Gereformeerde Politiek Verbond,
dat ook met een lyst was uitgeko
men. heeft geen zetel kunnen halen.
In Oostelyk-Flevoland wonen op het
ogenblik ruim 7000 mensen, waarvan
er ruim 3200 kiesgerechtigd zyn.
Familieberichten
(Ontleend aan andere bladen)
Geboren: Zernike, zn, Verenigde
Staten; Van Gent—Fokkinga, dr,
Amersfoort; Rodrigues PereiraGo-
mes de Mesquita, dr, Verenigde
Staten.
Getrouwd: J. B. Hofstee en V. M.
Offers, Utrecht.
Overleden: H. M. de Lange, vr. 64
jr, Ringwood; A. Hamburger—Trybits
vr, 79 jr, Amsterdam; ir. C. Z. \V.
Dekkers, mn, 73 Jr. Rotterdam; C.
Hartog. mn. 62 jr. Delft; J. J. de Vos.
Amsterdam; J. Doyer, mn, 41 Jr,
Maasbommel; D. C Goosens—Mar
ty n, vr, 80 jr, Heerlen; J. Sternfeld,
mn, 64 jr, Amsterdam; dr. F. p.
Keyser. mn, 85 Jr, Heemstede.
wettelyke regeling van het sta
kingsrecht in studie genomen. In dat
kader wordt ook gewerkt aan
stakingsvi yheid voor het spoorweg
personeel, zo deelde de staatssecre
taris mee.
