WEEKAANBIEDINGEN
ALPHEN
Spalt
Storm in een „Venetiaans" glas
C. D. LIGTYOET
C. D. LIGTYOET
wrik u los
Spalt
•w VERVULT UW
.VERBORGEN
JHARTE^
WENSEN
m ERRES
KRAAIERSTRAAT 10
0
SPERCIEBONEN Coroos
NU 0,75
APPELMOES
DIEPVRIESKIP
U 3,29
CHOCOPASTA
0,59
NU 0,73
GELDERSE ROOKWORST
Vrijdag koopavond
ANTIEKWERELD OP EEN DWAALSPOOR
Utrechtse glasblazer
Jos Bölim „Een
kenner kan liet zien"
PRIMA AFWERK-TIMMERLIEDEN
KOOP UW ERRES bij
Herenhuis
BIESJES met roomboter bereid
BLOEDSINAS AGARVRUCHTJES
Ur49
ONTBIJTWORST 200 0,69
Gebr. Runderrollade 0,69
ROSBIEF 500 gram 3,68
BIEFLAPPEN 500 gram 3,58
RIBVLEES soa grm, 3,50
2e 500 gr. voor de HALVE PRIJS
uit die pijn
Adverteert in hef Leidsch Dagbic
LEIDSCH DAGBLAD DONDERDAG 4 NOVEMBER 1965
(Speciale berichtgeving)
VALS of „echt"? Die vraag zo oud als de kunst zelf is
sinds kort weer brandend actueel. Han van Meegeren
zaaide een maand geleden postuum paniek bij monde van zijn
zoon Jacques, die onthulde dat zijn vader nog meer 17e eeuwse
meesters had vervalst. Glasblazer Jos Böhm uit Utrecht is geen
Van Meegeren, maar ook zijn op oude vormen en technieken
geïnspireerde glazen brengen kunstexperts en antiquairs herhaal
delijk op een dwaalspoor.
Ze lyken zó verbluffend echt, dat ze geregeld voor antiek worden aange
zien. En als zodanig ook worden verkocht.
Een Venetiaang renaissanceglas van Böhm heeft onlangs het Utrechtse
kunstwereldje in rep en roer gebracht. Hoofdrolspelers in dit „spel der ver
gissingen" zyn de Utrechtse antiquair J. Wiegersma en Jos Böhm.
In 1961 maakt de vernuftige glas
blazer vier vleugelglazen naar Ve-
netiaans voorbeeld uit witgestreept
buisglas. Twee ervan verkoopt hy
naar tussenhandelaar Herings in het
Limburgse Brunssum. De prys: f30,-
per stuk. In juni van dit jaar duikt
het glas op in de étalage van de
antiquair aan de Minrevroeder-
straat. Het staat geprijsd voor
f 125,-.
Het ..antieke" glas door Wie
gersma bij een kunsthandel in Mün-
chen gekocht wordt door zijn
eigenaar op de antiekbeurs uitge
stald. Het glipt door de keuring van
de ballotage-commissie heen en ook
de bezoekers weten niet beter of het
geëxposeerde glas is een 16e eeuws
Facon de Venise-exemplaar uit
Kassei. Er dient zich echter geen ko
per aan.
Böhm is inmiddels attent gemaakt
op de vreemde gang van zaken en
laat Wiegersma welen, dat het glas
van zijn hand is. De glasharde reac
tie van de kunstenaar: „Dat bestaat
niet". Uitgedaagd door de hardnek
kige beweringen van Böhm, stelt hy
hem een weddenschap voor. Hij looft
f 600,- uit als Böhm voor 1 ok
tober twee gelijke glazen levert. Zegt
de 43-jarige glasblazer: ,,'t was voor
my minstens zo'n penibele zaak als
voor Wiegersma. Als ik gefaald had,
zou hU mij voor elk bedrag hebben
kunnen claimen. Tenslotte stond
zyn naam op het spel".
Vergist
Van een bevriende relatie uit Leer
dam leent hy enkele stukjes spiraal-
glas omdat zijn Oostduitse leveran
cier de Lauschafabriek in Hessen
negen maanden levertyd vraagt.
Ik zat enorm in de zenuwen. U
moei zich voorstellen, dat ik zo'n
vleugelglas vier jaar geleden voor
het laatst heb gemaakt". Een ge
spannen Bohm stapt 30 september
de zaak van Wiegersma binnen.
Onder zyn arm een kartonnen doos
met de gevraagde „Venetianen".
Spreekt Wiegersma, geconfronteerd
met het bewysmateriaal, de verlos
sende woorden: „Ik heb me ver
gist". Bohm verlaat zegevierend he
strijdperk. Twee glazen armer, maar
f 600,- rijker.
Toch blyft na deze kunstrel één
vraag onbeantwoord: waar zit het
u? Het geld speelt toch geen rol. In
de antiek is 't toch wat een gek er
voor geeft. Je hoeft 't toch niet te
kopen Nou moet ik zeggen, dat
dat glas uit München mooier was
dan de twee glazen die Bohm hier
heeft gebracht. Die zou ik nooit ge
kocht hebben. Maar goed, ik heb
toegegeven dat hy technisch in staat
is om zo'n glas te maken. Honderd
procent zekerheid heb ik natuurlijk
niet. want ik heb ze hem niet zien
maken. Maar ik neem aan. dat hy
'i kan. Hy is een vakman. Dat heb
ik ook teg enhem gezegd. Wat hy
maakt is knap, maar ook heel be-
driegelyk.
Kermis gedoe
lek? Wie verkoopt willens en wetens
de broze meesterwerkjes van Böhm
voor antiek? De glasblzer zelf
maakt er zich niet druk om: „Ik
maak m'n glas. Wat ze er achter
m'n rug mee deen, is niet myn
zaak. Trouwens geld interesseert my
niet," is zijn laconieke commentaar.
Antiquair Wiegersma, denkt er
anders over: „Ik laat het hier niet
by zitten. Ik heb myn relatie in
München al gevraagd waar hy het
vandaan heeft. Misschien komen we
er op die manier achter".
Overigens tilt hij minder zwaar
aan zijn nederlaag dan men geneigd
is te denken: „Eerlijk gezegd heb ik
er hard om gelachen. Dat is mis
schien te sterk. Maar laten we zeg
gen, ik heb geglimlacht. Ik heb te-
gan me zelf gezegd: „kyk, dat is
Wiegersma met al zyn ervaring in
gevlogen. Een hard gelag? Welnee,
vergissen is toch menselyk. Iedere
antiquair doet dat
leve
de
i les geweest. Hier trap
Vitrine
„Nou ja, hoe gaat dat. Ik kom in
München voor zaken. Ik ga by
Kunstblock langs. Dat is een modern
flatgebouw met een antiekgalery. Ik
sta voor een etalage en daar zie ik
opeens die prachtig verlichte vitrine
dat glas. Psychologisch doet je dat
wat. zo'n entourage. En een dergelyk
glas zie je zelden. Ik stap naar bin-
JOHN BOHM
aan het werk met een modern
"17de eeuws glaswerk".
ren. Die man ls trouwens een rela
tie van me en ik vraag wat het
kost. Ik bied nooit. Dat weten ze wel
van Wiegersma. f 750,- die relatie is
ook te goeder trouw geweest. Die zag
het voor een Facon de Veniseglas
aan uit Kassei, 't Was aan de onder
kant afgeslagen. Dat is een van de
kenmerken. Nee, 1k ben geen glas
expert. Ik heb normale kennis van
glas. heb er tientallen boeken over".
„Een paar weken later brengt hy
het met zyn auto by me. Goed ver
pakt, want je bent als de dood dat
het breekt Ik zet het in de étalage
voor f 1250,-. Een hoge winst, zegt
Waarom blaast hy geen moderne
glazen? Daar heeft hy toch de ca
paciteiten voor.
John Böhn, fervent shagroker en
met nvnrebroederkapsel omkranst,
zegt In zijn kelderatelier aan de
vismarkt: „Waarom zou ik? Dat
moderne kermisgedoe inspireert my
niet. Ze hebben ook al gesuggereerd,
dat Ik myn glazen zou signeren om
de verwarring uit de wereld te hel
pen. Denkt u niet, dat het 'n koud
kunstje Ls om myn handtekening
weg te halen.? Een bankbiljet ver
valsen is moeilijker. Trouwens, ik
weet toch dat er handelaren zyn, die
myn glazen aan de onderkant met
schuurpapier bewerken om ze ouder
te laten lijken. Ach, 't interesseert
me gewoon niet wat ze ermee uit
halen. Waar ik me wel kwaad om
kan maken is, dat myn werk veel
duurder wordt verkocht dan waar
voor ik 't heb gemaakt. Dat steekt
me."
Patina
Vier jaar geleden is Böhm begon
nen met zyn sierglazen. Hy had
toen al ruim 20 jaar ervaring als
medisch instrumentmaker achter de
brede rug. By opgravingen in zyn
kelder aan oude kamp kreeg hy van
grondwerkers scherven van een mid
deleeuws waldglas toegespeeld. Hij
was geïntrigeerd door de violette
verweringslaag patina geheten
die de aarde in de loop der eeuwen
op het glas had afgezet. Na reek
sen van experimenten met zuren en
metaalzouten wist hy achter het
„geheim" van deze patina te komen.
,,'t Was gewoon het ei van Colum
bus" zegt hy. „Waar de grond an
ders eeuwen voor nodig heeft, dat
speel ik in vyf minuten klaar".
De groen beknopte glazen met hun
.antieke" glazuur vinden grif af
trek. Aanvankelyk by particulieren,
later by tussenhandelaren en anti
quairs, die de glazen overigens voor
moderne pry zen, varieerend van
f 15,- tot f 30,-, krijgen aangebo
den. Tot over de grens naar Duits
land. Zwitserland en Amerika toe
worden Böhms scheppinkjes verhai
deld. Tegelyk ontstaat in de kuns
wereld de eerste rel.
Het eerste „slachtoffer" is de fa
middels overleden antiquair Jack
Vecht uit Amsterdam. In 1961 krjjf
hy van een als baggeraar vermomi
tussenhandelaar een antiek wal
glas aangeboden. Herrinnert zn
zijn zoon A. Vecht: „Die ma
kwam hier met dat glas in een rot
zakdoek verpakt. Het zag er ontzt
tend vies uit, onder de modder i
't. Wy zijn er aanvankelyk In ft
vlogen, maar een collega uit Eüv
hoven (Dlrven, Red.), ontmasker?
het glas. Het bleek van Böhms
zyn. Tot In Luzern toe werden i
als antiek verhandeld. Ik heb lat
zelf antiquairs gewaarschuwd, die
in de etalage hadden staan".
Foto
In 1962 valt het tweede „slacli
offer". Dit keer is het de Duty
glasexpert dr. Heinlo Madebach,
recteur van het museum Veste C»
burg, die twee Böhm-glazen aa:
ziet voor antieke waldglazen. E
koopt ze voor 1200 mark per stul
nadat hy ze wetenschappelyk heet
onderzocht. Trots op zyn aanwiiu
laat by zyn relatie Vecht uit Ac
sterdam foto's zien, waarop de gU
zen zyn afgebeeld. Deze heli
de Duitse deskundige uit de drooc
Zyn glazen zyn niet echt, maf
vals. De koop kan ongedaan wa
den gemaakt.
Curieus detail: op hetzelfde oget
blik liggen dezelfde glazen by ht
Frankfurtse warenhuis Lorey te koq
voor 50 mark. Leverancier is cr
Rotterdamse firma N.V. Traditio?
Jack Vecht, een vergissing en ee
ervaring rijker, waarschuwt in hev
zelfde jaar op een glascongres
Leiden voor het in omloop zyn va
valse Waldglazen. Hy oppert zelfs i
veronderstelling, dat verschillenó
Duitse en Nederlandse musea Walc
glazen bezitten van Böhm. Herinner
Böhm zich: „Ik heb hier verschil
lende museumfiguren aan de deu
gehad, die informeerden of bepaal
de glazen in hun collectie soms va:
my waren". Namen herinnert hj
zich overigens niet meer.
„Slachtoffer" nummer drie is
heer Wiegersma. Of hy de laatst-
zal zyn? De heer Wiegersma bf
twyfelt het: „Kyk, ik kan die zaai
nu wel laten uitzoeken, maar zolan
de bron niet is opgedroogd, zulle!
er mceiiykheden blyven".
Böhm zelf komen de vergisslngei
als een raadsel voor: „Iedereen ii
Europa weet, dat ik die glazen maal
De grondstof, waaruit ik myn gla.
zen maak, bestond nota bene no{
niet eens in die tyd waarvoor v
worden aangekeken. Trouwens ee:
kenner ziet 't meteen".
Aanmelden:
H. J. BLIKMAN - Beethovenlaan 171 - Lelden
en u kunt meedoen aan de
grote Erres wedstrijd
groie erres weasirija
Tot 31 december kunt u, als u een Erres TV, radio, platen
speler of bandrecorder koopt, meedingen naar een prijs
van 1000,die Erres dagelijks uitlooft. Dat is dubbel
boffen: èn een kwaliteitstoestel gekocht bij een vertrouwd
adres èn een grote kans op vervulling van uw droomwen
sen, bijvoorbeeld een bankstel, wascombinatle of droom-
ireis. Kom bij ons beslist eens praten.
TELEFOON 22356
AANGEBODEN TE VOORSCHOTEN
met GROTE GARAGE. Indeling kamer-en-suite, serre, keu
ken. bijkeuken, kelderkast, le verdieping: 2 grote slaapk.,
1 kl'. slaapkamer, toilet, badkamer. 2e verdieping: 3 slaapka
mers. grote tuin met vruchtbomen. Vraagprys f. 150.000.— k.k.
inclusief vloerbedekking. Geen makelaan>kosten. Vrije vesti
ging. Inlichtingen:
D. VAN OMMEN, Wyngaardenlaan 25, Voorschoten, telefoon
01717—2114.
van vrijdag tot vrijdag
LEIDEN - ALPHEN
le kwaliteit. mm
Per 1/1 blik 0r57
rfc 900 - 950 gram
Per glas
Per zak nu A A
„Zwanenberg
Per stuk a 250 gram 0y
HOESTMELANGE, 200 grarr
0,49
ALLEEN VRIJDAG EN ZATERDAG
5 APPELCAREE'S met slagroom 1.10
met
Pijn kwelt. Pijn irriteert u... anderen irriteren u! U
moet iets doen. Wrik u los uit die pijn! Gebruik Spalt:
dè pijnstiller bij uitstek.
tegen hoofdpijn, kiespijn, griep, periodieke pijnen.
Spaltherkenbaar aio bet keepje in iedere table
bij apothekers en drogisten 1.05 1.90
werkt binnen 10 minuten
