LD EXTRA
Nieuw leven voor
uithoek van het
welvarende Europa
RIES!, Diis
Ds. Vinay geeft nieuwe hoop
aan achttienduizend mensen
STAD VAN UITZICHTLOZE MISERE
ZATERDAG 16 OKTOBER 1965
bguqe leiösch öaqbIaö
Dominee Tullio Vinay komt naar Nederland. De leider van het opzienbarende
ontwikkelingsproject in het Siciliaanse dorp Riësi heeft een uitnodiging aan
vaard om van 18 tot 24 oktober in Nederland over het Christelijk Avontuur van
Riësi te komen vertellen.
Dick Dijs reisde onlangs enige weken door Sicilië. In deze reportage doet hij
verslag van zijn bezoek aan Riësi, een stad in een uithoek van het welvarende
Europa, waar 18.000 mensen een armzalig, door haat en achterdocht beheerst
leven leiden. Predikant Vinay heeft zich met zijn groep vrijwilligers, onder wie
de Hagenaar Albert Joolen, tot taak gesteld deze plaats nieuw leven te bezorgen.
,rt Joolen, zoon van de plaatsvervangend directeur-generaal van het ministerie van volks-
ruimtelijke ordening, verblijft sinds het begin van dit jaar in Riësi.
Riësi de letters springen fel
wit van het nieuwe plaatsnaam- De doen in een miserabele
bord. Een uur na aankomst begin omgeving. De levensomstandig-
ik mijn verkenningstocht door de heden in de bovenstad zijn ten
stad. De piazza was vol flanerende hemel schreiend. Hier wordt dage
mannen. Zeven dagen van de week hjks honger geleden.
slenteren zij van 's morgens tot
's avonds van het ene einde van
het plein naar het andere. Een
onbarmhartige werkloosheid dwingt
hen tot deze passieve tijdpasse
ring. Riësi telt achttienduizend in
woners. De zwavelmijnen bieden bieden zich in deze vergeten uit
werk aan zeshonderd man. Er is hoek van het welvarende Europa
verder geen enkele industrie. een menswaardiger bestaan moge-
Langs twee nieuwe woonkazer- »jk te maken. Hij begon daar met,
nes sla ik rechtsaf de bovenstad in. "at ™fdewerkers en sympath,san-
De steil omhoog gaande straten a'ei: z°ude" gfan noen>®."-
zijn niet verhard. De zomerhitte "bet Christelijk Avontuur van Rië-
heeft de straten met een dikke S1
laag stof bedekt. Bij regenweer Ds. Vinay, zoon van een oud
zijn zij door modder en mest on- Waldenzengeslacht en van 1934 tot
begaanbaar. Een flinke bui veran- 1946 predikant in Florence, had
dert ze in een paar minuten in snel- zich voor dit doel met moeite los-
stromende beken. Aan een klein gemaakt van zijn eerste avontuur:
pleintje stuit ik op een paar grot- de stichting van het internationaal
woningen. De straatarme bewo- bekend geworden jeugdcentrum
ners moeten per jaar tien- tot vijf- Agape in het Noorditaliaanse al-
tienduizend lire (vijftig tot vijfen- pendorp Prali. In de oorlog rijpte
zeventig gulden) huur aan de rij- bij hem het idee om de jeugd van
ken van de stad betalen. De ra- alle mogelijke levensbeschouwin-
men zijn met gaas dichtgespijkerd, gen met elkaar te laten kennis ma-
De deuren hangen scheef in de pos- ken. Door elkaar te leren kennen,
ten. Een paar half naakte kleuters zullen wij elkaar beter leren be-
roeren met stokken in een vuilnis- grijpen, werd zijn grondregel. In
hoop. Een vrouw leegt midden op 1964 gaf hij 't predikambt in Flo-
straat een pot de chambre. Geen rence op om zich voor dit doel in «k*. J
van de huizen heeft hier een toilet te zetten. Sindsdien ontmoeten -/
noch stromend water. In de woon- christenen en niet-christenen, hu-
vertrekken worden ook ezels en manisten en communisten elkaar nische school in de schaduw van eeuw is de Siciliaan bijna zonder
muilezels gestald. Een jongetje eet in Agape dat tegelijk een mid- een olijfboom. ,,De hoeveelheid «onderbreking misbruikt. Phoeni-
met de handen een kom macaroni delpunt van de oecumenische be- werk was niet te overzien. Toen ik ciërs, Carthagers, Grieken, Romei-
leeg zijn enige maaltijd van- weging werd. hier' nog geen twee weken was, nen, Gothen, Vandalen, Byzantij-
daag. In deze miserabele omge- jn 1953 maakte ds. Vinay een vroeg ik me angstig af waarom ik nen, Arabieren, Noormannen, Fran-
ving fotografeer ik een bejaard verkenningsreis door Sicilië. De be- deze taak °P me had genomen. Ik sen, Spanjaarden, Oostenrijkers,
echtpaar. De man keert mij snel richten over de ontstellende armoe- dacht toen: misschien was het be- Engelsen en sinds 1861 zélfs Italia-
de rug toe, De vrouw verbergt haar de van dit eiland door de architect ter geweest om, als alle anderen nen hebben nooit echte interesse
gezicht achter een hand. en schrijver Danilo Dolci uit Triëst om een normale opdracht te vra- voor Sicilië kunnen opbrengen. Ge-
Ruim een uur later arriveer ik hadden zijn menslievend hart ge- 8en - volg: de Siciliaan wantrouwt iede-
op de Olijfberg de plaats bui- schokt. Dolci trachtte met zijn so- Maar ds. Vinay, op alle momen- re vreemdeling die zich met hem
ten de stad waar ds. Vinay zijn ciologische onderzoeken, zijn boe- ten van de dag gesteund door zijn wil bemoeien. Hulp, weldadigheid
centrum opbouwt Kleuters zingen ken en reportages aandacht voor nu 32-jarige zoon Giosuè, zette en echt-menselijke belangstelling
een volksliedje, jongens werken het Siciliaanse probleem te krij- daor. Hij stootte op een muur van z.jn voor hem onbekende begrip-
aan een draaibank, arbeiders bou- gen. Toen in Trappeto aan de Si- wantrouwen b.j de bevolking en op pen. Samenwerking kent hi, niet.
wen aan een nieuw gemeenschaps- ciliaanse noordwestkust een kind een burcht van vijandigheid bij de Hij heeft nooit geleerd ergens ge-
hu^ van honger omkwam, ging Dolci in notabelen. Niemand in Riësi kon zamenlijk de schouders onder te
hongerstaking. Met de opzienbaren- wilde zijn activiteten begrjpen. zetten tot welzijn van de gehele ge-
..Wat doet n hier?" vraag ik een ,iaaprte hii erin meenschap. Met de zedenleer
Va"ehen' geld W een te kri gen om in Tram In Tl- "T „Ieder voor zich" wordt hij groot-
„Costruire tma nuoVa Riesi". ^n ki„dertehu!s te sticJen.^ a»dSf kfnderè^om" h óp voT gebracht' Je m°et een abder "°oit
van d» hP f6 aa" de, voet De miséria die ds. Vinay tijdens wass™en te wrekTn Men greep vertrouwen' want hiJ kan Pieren
- °,nt rs e ll'"" *ijn Siciliaanse reis ontdekte liet ar dvnamieT als een hLdiiks J°UW kracht te misbruiken' Dck°m-
fniA m H d d I?g' hem niet meer los. Hij voelde zich werf afgiwezen De mee mcr alleen °m 'e "lf en om ie
2ó he, p- medewerker geroepen ergens op dit eiland de te Tanne™ hebbfn wÓoensh.hu" fam'lie!eden' dan heb het toch
aan het Riesi-project. armoede te paan hestriiden Hii ™annen neDDan wapens m nuis. 2ejcer druk genoeg!
„Wat doe ie hier?" armoede te gaan Destrijaen. nij jn ^eze streek heersen nog altijd
„Een nieuw Riësi bouwen" koOS werkterrein. Hij wetten van de rimboe: de sterk- Vinays en hun twintig idealis-
's Avonds ontmoet ik ds Vinav kwam er niet als wereldverbete- sten hebben cr voor >t zeggen. tische jongeren uit Noord-Italië,
Wat doet u hier? raar of als sociaal werker, maar zij staan overaI v00raan en moe- Zwitserland. Frankrijk. Duitsland,
„Een nieuw Riësi bouwen" louter als christen. Vier jaar lang ten yan aues het meeste hebben. Nederland en Denemarken stellen
predikt hij hier het evangelie van De zwakken komen veel en veel la- zich a,s doel deze egoïstisch-fatalis-
*>er jaar geleden, in de vroege de praktische hulp, christenen, ter aan de beurt en m0eten 't met tische mentaliteit te doorbreken,
ochtend van 3 november 1961, ar- zegt hij, horen aanwezig te zijn veel en veej mjnder stellen des- ZiJ stuiten voortdurend op tegen-
nveerde ds. Tullio Vinay met twee bij de armsten der armen, bij noo(js met niets. stand. De Mafia verzette zich te-
JDedewerkers op Sicilië. Die dag hen die zich het meest verlaten gen hun menslievende activiteiten,
begon hij, vijftig jaar oud, aan een voelen. Drieduizend jaar kolonisatie heb- Er werd een afmattende strijd ge-
Dieuwe levenstaak: Riësi, stad van Ik wist niet wat me te wachten ben de Siciliaan fatalistisch ge- leverd. Na maandenlange onder-
Ditzichtloze miséria, nieuwe hoop stond, bekent hij, zittend op een stemd. Van duizend jaar voor grondse gevechten gaf de wijdver-
k geven; de bewoners een kans siermuurtje van zijn nieuwe tech- Christus tot halverwege de vorige takte protectiebende de strijd op
De plaatselijke clerus is nog al
tijd een gesloten burcht. Maar
een paar maal al zijn priesters uit
Noord-Italië naar Riësi gekomen
om actief aan de opbouw van het
centrum mee te helpen.
In een vertrouwelijk gesprek zei
een vooraanstaand Siciliaan tegen
ds. Vinay: ,,Als men hier iets goeds
wil doen, stuit men slechts op hin
dernissen. Wie daarentegen iets
slechts wil doen, heeft vrij spel!"
Ds. Vinay, gesteund door de we
reldraad van kerken, maar deson
danks nog weieens in geldnood ver
kerend, vecht door. Hij is onafge
broken van 's morgens vijf tot diep
in de nacht in touw. Gio doet
in ijver niet voor hem onder. Ge
specialiseerde jeugdige vrijwilli
gers van vele nationaliteiten steu
nen hen naar beste kunnen. Er is
enorm veel werk te doen:
Ruim zestig procent van de be
volking is analfabeet. Slechts een
deel van de jeugd krijgt per dag
2*4 uur onderwijs. Verzuim wordt
niet gestraft: het open plaatsje
wordt wel door een ander ingeno-
In Riësi, en ook m andere Mid
den- en Zuidsiciliaanse steden, zijn
de artsen er niet voor de zieken,
maar de zieken voor de artsen. Wi«
als patiënt in het ziekenhuis van
het naburige Mazzarino wordt op
genomen, moet van zijn weinige
geld het bestek bij de portier gaan
kopen.
„Hier woont een volk dat al
eeuwen op gerechtigheid wacht",
verzuchten de Vinays.
De Vinays zijn hoopvol gestemd.
Langzaam hebben zij het vertrou
wen gewonnen. Mensen uit Riësi
komen naar de Olijfberg om medi
sche, hygiënische en zelfs famitiaie
adviezen.
Er is (onder architectuur van de
internationaal bekende Florentijn
Leonardo Ricci, vriend van ds. Vi
nay) een kleuterschool voor hot»-
derd jongens en meisjes en een
technische school voor 35 jongens
gebouwd.
- ""«V
i
- - 1*JümFLjl
men. Kinderen in de vierde klas le
zen nog moeizaam spellend.
In de huizen zijn hoegenaamd
geen sanitaire voorzieningen.
Slechts dertig procent van de hui
zen is op een riool aangesloten. Het
toilet in die huizen is een losse
plank in de derde tree van de trap
naar het opkamertje. Tegen de
muur boven de traptree-annex toi
let is een kraan bevestigd. De tre
de doet dus ook dienst als goot
steen.
Elke kamer wordt gemiddeld
door acht personen bewoond. Dan
moet er ook nog plaats worden ge
maakt voor de ezel, de kippen en
de fiets. Twee kamers gelden voor
twee huizen.
De kindersterfte is schrikba
rend. Engelse ziekte is wijd ver
breid. Verleden jaar stierven in
Riësi vier kinderen de hongerdood.
De voorgaande jaren was dit aan
tal nog groter.
De boeren zijn hier nog altijd
horig aan hun feodale heren. Bij
normale oogst brengt een hectare
voor 250 gulden graan op. Daarvan
moet 120 gulden aan pacht en be
lasting worden afgestaan. Als de
oogst mislukt moet toch de volle
pachtsom worden betaald.
Woekerrente is nog steeds (hoe
wel bij de wet verboden) sterk in
zwang. Wie van een rijk notabele
tienduizend lire leent, bekent per
kwitantie twintigduizend lire te
hebben ontvangen.
Hagenaar Albert Joolen beheert
een farm met vijfdqizend legkip
pen en slachtkuikens en draagt zijn
kennis en ervaring over aan arbei
ders uit Riësi. Hij was voor zes
maanden naar Riësi gegaan, maar
hij verlengt zijn verblijf nu met
een jaar ,,want in zes maanden kan
ik niemand iets leren".
Vier arbeiders (die vrijwillig een
coöperatie hebben gevormd en
daarmee toonden dat zij hebben
geleerd wat met samenwerking kan
worden bereikt) bouwen op het
ogenblik aan een nieuw gemeen
schapshuis.
Vrouwen hebben een naai-atelier
opgezet. Sinds enige tijd bedruipt
dit bedrijf zich zelf.
Het stadsbestuur heeft gevraagd
om een ontwikkelingsplan. Het ijs
is officieel gebroken. De bestuur
ders willen met Vinay samenwer
king. Eerste gevolg: de stadsreini
ging is na jaren weer m actie ge
komen.
De bouw van een lagere school
op de Olijfberg staat op het pro
gramma. Daarna zal er nog een
middelbare school moeten komen.
De grijsharige Tullio Vinay weet
dat hij met ,,het Christelijk Avon
tuur van Riësi" een onmenselijke
taak op de schouders heeft geno
men. Sceptici in Italië zeggen dat
hij zijn doel nooit zal bereiken. Hij
wil te veel, zeggen zij. Je kunt de
mentaliteit van een gehele stad
niet veranderen.
Maar ds. Vinay heeft het door
zettingsvermogen van een pionier.
Wij zijn het vleugje zout dat de
smaak van dit dorp moet verande
ren, zegt hij. Het mooiste wat we
hebben bereikt is niet het bezit van
nieuwe gebouwen, maar de nieu
we, kameraadschappelijke houding
van onze bouwvakarbeiders. Als
die houding hier algemeen wordt,
hebben we ons doel bereikt. Want
dan komt er een nieuw Riësi.
de Vinays werden getolereerd.
Kardinaal Ruffini, aartsbisschop
van Palermo, veroordeelde de so
ciale activiteiten op Sicilië als een
komplot tegen de goede naam van
het eiland.
De christen-democraten in Riësi
kreten ds. Vinay uit voor een com
munist.
