Introductie Strawinsky's
„Canticum Sacrum"
Henk van Ulsen
HOFNAR
Meeslepend spel van
ECHTHEID „RUSSISCHE
SCHILDERIJEN BETWIJFELD
Ondergaan in waanzin
Vernieuwingsdurf
van een bejaarde
Geen visum voor
Rostropowitsj
W
Nationale Ballet
maandag
met orkest
het fijne
rokertje van..
kunst
kAleiÖOSCQQP
BLINDHEID WAS OOGMERK
Gifaanslag op leden
van politiek cabaret
Zij zijn aan groot
gevaar ontsnapt
Incident met
kosmonauten
„onwaardig"
ONLUSTEN IN
NIGERIË NA
VERKIEZINGEN
WEER WORMEN
IN CHOCOLADE
LEIDSCH DAGBLAD DONDERDAG 14 OKTOBER 19G5 VIERDE BLAD
Vertolking
met élan
(Van onze kunstredactie)
Als pièce de resistance van het concertgisteravond door het
Concertgebouworkest en het Ned. Kamerkoor onder leiding van
Bernard Haitink. gold de eerste uitvoering in ons land van Stra
winsky's „Canticum Sacrum". Deze première was niet zozeer een
actuele noviteit. Zij werd immers reeds 10 jaar geleden door de
componist ten doop gehouden tijdens een festival in Venetië.
Het Canticum geldt als een lof
zang op Venetie en zijn schutspa
troon de Apostel Markus. Het heeft
muzikaal gezien enigermate
choquerenc. gewerkt, omdat de reeds
74-jarige Strawinsky toen nog in de
dodecufonie stapte, scherp af
gestemde critici spraken van muzi
kale aderverkalking. By nader in
zien evenwel moet men toch waar
dering hebben voor de blijvende
doortastendheid van de bejaarde
toondichter om de consequenties
van zijn vernieuwingsdurf sedert
zijn ,,L' Oiseau de Feu" in 1908 vol
te houder.. Niet dat wij over deze
compositie op teksten uit het Mar
kus-Evangelie en andere boeken
van de Bijbel, in een extase van
bewondering zijn geraakt, het wekt
primair interesse dat hij met de
actuele, seriële wending in zijn
schrijfwijze de sprong gewaagd heeft
naar het verre verleden, naar de
14e eeuw waarin de Franse compo
nist Guillaume de Machault een li-
niaire schrijfswijze beoefende. Daar
op zoekt Strawinsky thans aanslui
ting, maar hy is niet de eerste die
dit neett gedaan. Jaren geleden
slaagde een gespecialiseerd koor in
het vertolken van de muziek van
Schonberg c.s. erin de toen als ui
terst moeJyk te zingen muziek van
de Paryse Notre Dame-school der
13 cie eeuw te vertolken. Er zyn in
derdaad affiniteiten tussen de mu
ziek van de middeleeuwen en de mo
derne styl t
De beroemde Russische cellist
Mstislaw Rostropowitsj heeft gister
avond verwarring gesticht onder de
ambtenaren op London Airport toen
bleek, dat hij geen visum had voor
een bezoek aan Amerika.
De 37-jarige Rostropowitsj stond
op het punt met de rest van het uit
122 man bestaande Mosktuse Philhar-
monisch Orkest naar New York te
vliegen, toen bleek dat er in zijn
paspoort geen Amerikaans visum
stond. Het orkest zal een tournee
van 10 weken door de Ver. Staten
maken.
Een functionaris van de Pan Ame
rican Airways verklaarde dat de visa
in de Sowjet-Unie collectief worden
verstrekt en dat kennelijk door een
technische fout Rostropowitsj geen
visum heeft gekregen.
„Wy wagen het er maar op", zo zei
hy. „Gezien de betekenis van de
tournee vertrouwen wij erop dat het
ministerie van Buit. Zaken hem zal
toelaten".
Het commentaar van de cellist
luidde: „Het kan mij niet schelen.
Ik blijf net zo lief in Engeland".
Constructieve creatie
Toch laat Strawinsky zich niet
aanleunen dat hij a-tonaal heeft
gecomponeerd. Wel wyst hy er
waarschuwend op dat zyn Canticum
moeilijk te volgen valt door de disci-
pinaire strengheid, waarmee hij
zich aan de regels der grote eeu
wenoude contrapuntische systemen
heeft moeten houden. Deze moeilijk
heden zijn voor de enigermate er
varen concertbezoeker niet zo be-
IGOR STRAWINSKY
zwarend, want Strawinsky is een
constructief creërend componist, die
zijn gedachten op heldere wijze weet
te noteren. Hij doet dit verstande
lijk, ontlaadt zich sporadisch in het
emotionele en dan juist op de plaat-
zyn mi
Psaiime.
In zyn Canticum wil hij daarvan
bewust afstand nemen, alsof hij zich
geneert voor de vitaliteit van het be
wogen hart. Daarmee onthield hy
het boeiende element van deze mu
ziek, hoezeer ze ook met zeer veel
élan werd vertolkt door het Contert-
gebouworkest, het Ned. Kamerkoor
en de solisten Reinier Schwappe en
Carel Wellink, met Bernard Haitink
als accuraat dirigend muzikaal lei
der.
Rond Strawinsky's noviteit voor de
bezoekers van dii't concert, had
Haitink zijn keuze laten vallen op
de Derde Symfonie in d. gr. t. van
Schubert uit diens jonge jaren. Dit
is een werk met bindingen aan de
muziek die aan zijn tijd vooraf ging,
maar wel reeds met Schubertiaanse
aspecoen van opgewekte lyriek zoals
in het Menuetto. Sprankelend is de
daarop volgende Finale, een koene
sprong naar grotere expressiviteit.
Haitink gaf deze in de begeleiding
van het vioolconcert van Beethoven
waarmee hij de solist Isaak Stern in
diens emotionaliteit van toon en
voordracht spontaan ter zijde
stond.
Schok op expositie in Louvre
Minst
ens 15 vervalsingen
(Van onze Parijse t
spondent)
De Russische collectie bestaat uit
Franse doeken uit de 17de, 18de
19de en 20ste eeuw. Volgens Wil-
denstein zijn die 15 schilderijen niet
alleen vals, maar bovendien vaak
Op de 50 schilderijnen die de musea van Moskou en Leningrad
naar Parijs hebben gezonden waar zij thans in het Louvre worden
geëxposeerd, bevinden zich minstens 15 manifeste vervalsingen.
Die krasse uitspraak werd gisteren gedaan door een der grootste
experts van de Franse schilderkunst, de kunsthandelaar Daniel
Wildenstein.
nog erg slordig gedateerd. Twee doe
ken die aan Claude Lorrain worden
toegeschreven zouden volgens de ca-
tologus uit de 17de eeuw dateren,
terwijl zij, waren zy echt, alleen
maar in de 18de eeuw geschil
derd hadden kunnen zyn. Een ander
schil dery dat een portret van Ingers
David zou zijn, stelt, volgens deze
grote deskundige, dat model niet voor
en is evenmin door de vermaarde
romanticus geschilderd.
Bom van Wildenstein
De bom van Daniel Wildenstein
heeft van de zyde van de Louvre-
directie een nogal bedeesde reactie
verwekt. De hoofdconservator er
kent dat ook hij aan de echtheid
Russische Watteau twij-
Andrea Domburg:
nog 2 .treken rust
Première Hedda
Gabler uitgesteld
De actrice Andrea Domburg moet
zeker nog twee weken rust houden,
omdat zij oververmoeid is. Het gezel
schap waaraan zij is verbonden, de
„Nederlandse Comedie", heeft in ver
band hiermee de première van Ibsens
Hedda Gabler waarin de actrice
een grote rol zou vervullen uitge
steld. Andrea Domburg is direct na
de première van John Osborne's
„Niet voor bewys toegelaten", ziek
geworden.
Inplaats van Hedda Gabler komt
nu een stuk van Shaw, „Mevrouw
Warrens bedrijf" op het repertoire.
Andrea Domburg zal overigens in de
komende tijd nog wel op het tv-
scherm te zien zijn. Verschillende
stukken waarin zij rollen vertolkt
zijn van tevoren, opgenomen. Dat
was ook het geval met het stuk van
Pinter, dat afgelopen zondag voor de
tv werd opgevoerd. Het was in het
begin van dit jaar al opgenomen.
feit.
de
Hij geeft bovendien toe dat het niet
mogelijk is geweest alle schilderijen
tevoren aan een radiografisch on
derzoek te onderwerpen. Het Louvre
beroept zich echter op de hoge mate
van zorgvuldigheid w
sische kunsthistorici hun
plegen samen te stellen
servatrice van het
Moskou is bovendien nog een expert
van wereldfaam op het gebied der
Franse schilderkunst.
Het zou intussen niet de eerste keer
zijn dat zelfs experts met een we
reldfaam om de tuin werden geleid.
Doch in elk geval trekt de collec
tie in het Louvre dagelijks nog
steeds duizenden mensen die hope
lijk hun plezier niet zullen laten ver
gallen door de vraag of de doeken
die ze aanschouwen nu een eeuw
eerder of later werden geschilderd
en wel of niet behoren tot de nala
tenschap der beroemde meesters met
wier namen ze niettemin zijn gesig-
Maandagavond a.s. geeft het Na
tionale Ballet, in de Stadsschouw
burg te Amsterdam, de eerste uit
voering in samenwerking met het
dit seizoen gevormde Nederlandse be
geleidingsorkest, dat speciaal werd
opgericht om zowel uitvoeringen van
het Nationale Ballet als van het Ned.
Dans Theater alsmede van enkele
oratoriumverenigingen te begeleiden.
Het orkest staat onder artistieke lei
ding van Louis Stotyn, die naar
bekend de uitvoeringen met het
Danstheater dirigeert. Bij uitvoerin
gen met het Nationale Ballet treedt
André Presser, als dirigent op.
Op het programma van maandag
avond a.s. staan de balletten .Pour
temperaments" en „Symphon;e in c"
van George Balanchine en de panto
mimische choreografie ,.De stier" van
de Pool Henryk Tomaszewsky. Voorts
worden op deze avond de nieuwe so
listen, het Canadese echtpaar Anna-
Marie en David Holmes, aan het
Amsterdamse publiek voorgesteld in
de pas de deux ui.t „Le Corsaire" van
Petipa op muziek van Rodrigo.
Anna-Marie (23) en David Holmes
(28) dansten de laatste drie jaren als
solisten bij „Le Grand Ballet Cana
dian" te Montreal, ,,The London Fes
tival Ballet" en het „Kirow-ballet"
te Leningrad.
Nederlandse sehilders
exposeren in Parijs
In het „Institut Neerlandais" in
Parijs wordt van 22 oktober tot 5 de
cember een tentoonstelling gehouden
van grafische werken van de volgen
de Nederlandse schilders: Abram.
Appel, Bouwmeester, Domela, Van
Eek, Engelman, Epko. Gardenier,
Klein, Van Leggelo, Loopuyt, Postma.
Van de Ven, Verspyck en van Willi
gen. De expositie staat onder auspi
ciën van de Ver. van Nederderlandse
schilders en beeldhouwers, woonach
tig in Parijs.
Conferentie relaties
kunst-publiek
Vrijdag 29 en zaterdag 30 oktober
houdt de dr. E. Boekmanstichting
(het Kunstsociologisch Studiecen
trum dan in 1963 werd opgericht door
de Nederlandse Federatie van be
roepsverenigingen van kunstenaars)
in Amsterdam een conferentie, die
gewijd zal zijn aan de relatie tussen
toneel, concert, opera, ballet, etc. en
het publiek.
Daarbij zal vooral aandacht wor
den geschonken aan de rol die wordt
gespeeld door de verschillende soorten
bemiddelingsorganen en schakels tus
sen de scheppende kunstenaars en
het publiek, zoals toneelgroepen, or
kestinstellingen, schouwburgen,
kunstkringen, publiekorganisaties etc,
omdat daar veelal beslist wordt, wel
ke werken van de scheppende kun
stenaars er dan niet ter kennis van
het publiek zullen worden gebracht.
Advertent!*
SENORITAS SPECIAL
Danny Ka ye zegt:
„Ik kan als dirigent een
tiran zijn, denk erom!
Danny Kaye heeft de musici van het Londens Philharmonisch
Orkest gewaarschuwd dat hij een tiran kan zijn en dat de musici
daar rekening mee moeten houden als hij het orkest in februari
dirigeert.
„Ik kan geen noot muziek lezen, maar ik weet wanneer ieder int
strument moet invallen. Het orkest denkt dat ik daar maar een
beetje ga staan zwaaien, maar ik kan een tiran zijn", zo zei hij tot
journalisten in het Savoy-hotel in Londen.
Het gastconcert van Kaye in Lon
den is bedoeld om geld bijeen te
brengen voor andere symfoniecon
certen. Kaye is weliswaar een be
faamd komiek, maar hy heeft reeds
vele bekende Amerikaanse orkesten
gedirigeerd in serieuze concerten
voor liefdadige doelen. In februari
komt hij voor het eerst voor een
Brits orkest te staan.
Hij voorspelde dat de eerste 20 mi
nuten van het concert een chaos zul
len zijn. Hy heeft een aanbod om
twee dagen met het orkest te repe
teren van de hand gewezen, omdat
hij bang is dan niet meer voor ver
rassingen te zullen staan op de dag
i het
„HET DAGBOEK VAN EEN GEK"
Advertentie)
(Van onze correspondent in
Bonn)
Op het in West-Duitsland
zeer bekende artiesten-echtpaar
Kay en Lore Lorentz. leden van
het politieke cabaret ,,Das Kom-
(m)ödchen" is gisteren een gif
aanslag gepleegd. Beiden zijn
ongedeerd gebleven.
Het echtpaar kreeg gistermorgen
een anonieme brief, die ongeopend
werd doorgegeven aan de recherche
in Düsseldorf. waar het cabaret thans
triomfen viert. In het laboratorium
ontdekte men dat de brief met een
zeer giftig poeder was bestrooid, dat
wanneer sporen ervan in de ogen
komen, algehele blindheid veroor
zaakt. Vermoedelijk moet de dader
gezocht worden in de kringen van
Südetenduitsers, die in het cabaret
dikwijls hèt onderwerp van spot zyn.
De briefschrijver zei dan ook, dat zy
die deze groep beledigen blind zullen
worden.
Dat de snode plannen van de on
bekende niet verwezenlijkt zyn is te
danken aan de argwaan die het echt
paar de laatste tijd koestert voor al
les en iedereen. De heer en mevrouw
Lorentz ontvingen zeer vele dreig
brieven, die o.m. resulteerden in een
speciale bewaking van hun school
gaande dochtertje. De brieven laat
men door de politie onderzoeken,
ditmaal met bovenvermeld resultaat.
In samenwerking met het Leids Academisch Kunstcentrum orga
niseerde K. en O. gisteravond de eerste der drie extra voorstellin
gen waarbij de Toneelgroep ..Studio" een opvoering gaf van „Het
dagboek van een gek" van Nikolai Gogol, (18091852) de be
roemde Russische roman en toneelschrijver. De meeste bekend
heid verwierf zijn satire „De Revisor", maar ook zijn andere
werken geven duidelijk blijk van zijn satirische bedoelingen.
In „Het dagboek van een gek"
schildert hij de langzame ondergang
van de tegen de destijds maatschap
pelijke verhoudingen in verzet ko
mende ambtenaar Aksentei Ivanowitsj
Propritsjin. Hij mist de kwaliteiten
van de geboren stryder n houdt
zich slechts overeind door zijn ver
beelding, in welke toestand hy zich
opzweept tot het verrichten van grote
revolutionaire daden. In werkelijkheid
blijft hij in zyn omgeving de serviele,
onderdanige dienaar. Men voelt de
debacle aankomen, langzamerhand
ontaardt zyn verstoord geestesleven
in grootheidswaanzin. Een trieste
coïncidentie is dat Gogol 15 jaar later
waanzinnig stierf
Adembenemende
Het gaandeweg ondergaan in de
waanzin, verkregen door een bewon
derenswaardige mimiek en plastiek,
het allengs verminderen en tenslotte
geheel weg blyven van de weinige
heldere momenten, het was alles van
grote allure!
Zijn slotscène veroorzaakte een
schier adembenemende spanning.
HENK VAN ULSEN
„Het dagboek van een gek".
(Foto L.D./Holvast
Het Westberlynse stadsbestuur
heeft zyn spfjt uitgesproken over
de betoging van dinsdag tegen de
Russische astronauten Leonow en
Beljajew.
De limousine waarin de ruim
tevaarders zaten werd met rode verf
besmeurd. De beide astonauten
hadden redevoeringen gehouden in
een theater in West-Berlyn.
Een woordvoerder van het stads
bestuur verklaarde dat het incident
West-Berlyn niet waardig is.
De beide Russen zyn gisteren uit
Oost-Duitsland naar Moskou terug
gekeerd.
„Ik ben gek op dirigeren", zei hy.
„Voor een neuroticus is er geen gro
ter gevoel van machtswellust denk
baar." Hij zei dat hij naar Engeland
was gekomen om een pyp te kopen.
Nu hij toch eenmaal in Europa was,
wilde hy meteen van de gelegenmeid
gebruik maken om zyn dochter Dena
te bezoeken, die in Florence In Italië
studeert.
Na de regionale verkiezingen in
het westelijke deel van de Afrikaan
se staat Nigerië waarbij de twee gro
te partijen elk voor zich de over
winning opeisen, is het gisteren op
nieuw tot ongeregeldheden gekomen.
Een tierende menigte trok door de
buitenwijken van Lagos, de federale
hoofdstad, waarbij huizen en win
kels werden geplunderd en in brand
gestoken. Daarbij zou een aantal do
den zyn gevallen. Ook van dorpen
in de omgeving van de regionale
hoofdstad Ibadan komen berichten
over onlusten.
Bij de ongeregeldheden in Lagos
vochten politiemannen en militairen
tegen burgers, die het uitgaansver
bod negeerden en huizen van politi
ci in brand staken. Vele inwoner»
verlaten de stad hals over kop.
Na de verkiezingen voor het re
gionale parlement beschuldigde de
Oegpa-party, die in de oppositie is.
de ook in het federale parlement
sterk vertegenwoordigde Nigeriaan-
se Nationale Democratische party
van verkiezingsfraude door omko
ping van functionarissen die de uit
slag moesten bepalen.
Huldebetuiirinsen
spanning
Henk van Ulsen speelde de enige in
het stuk voorkomende rol: Proprits
jin. Hy moet voor dit drama in hoge
mate gefascineerd geweest zijn om er
een zó meeslepende vertolking van te
kunnen geven.
Kees van Iersel voerde de regie en
tekent tevens voor het ontwerpen van
de decors, waarin hy tot opmerkelijke
vondsten kwam met de belichting, die
de sfeer op frappante wijze onder
steunde. Hetzelfde kan gezegd worden
van de muziek, (mechanisch) oor
spronkelijk uitgevoerd door het
Kunstma andorkest.
De voorstelling sloeg zodanig in dat
aan het slot geen einde scheen te ko
men aan de. staande gebrachte, hul
digingen
Namens K. en O. en het L.A.K.
werden Henk van Ulsen bloemen
aangeboden.
Bij een winkelier in Stadskanaal
zyn repen chocolade aangetroffen
met wormen. De koper heeft in
overleg met de winkelier de keu
ringsdienst voor waren gewaar
schuwd. Na een ingesteld onderzoek
is de voorraad in beslag genomen.
Voorwaardelijke straf
voor belediging jood
Wegens belediging van een joodse
dorpsgenoot is een 55-jarige post-
besteller uit Neede gisteren door de
Zutphense politierechter conform de
eis van de officier van justitie ver
oordeeld tot twee weken gevange-
vangenisstraf voorwaardelijk met
twee jaar proeftijd en 150 gulden
boete of vyftien dagen hechtenis.
Ter zitting zei verdachte dat hy
bang was te zijn bedrogen. Nadat
hij een koe had verkocht aan zyn
dorpsgenoot had hy zich laten ont
vallen: „Ze hadden in de oorlog nog
veel meer van jullie moeten oprui
men".
„Het is hoogst ongepast en meer
dan schandalig" vond de officier
van justitie, die zich er over ver-
baasde dat verdachte nog de moed
had zich voor de rechter te durven
vertonen. Om te voorkomen, dat de
postbesteller ontslag zou krygen eis
te de officier geen onvoorwaardely-
ke gevangenisstraf, hoewel hy vond
dat dat wel op zyn plaats zou zyn
I geweest.
