Sgf
pening
elco Glastra v. Loon
der expositie
kunst
Sterke uitbeelding O'Neills
„Liefde onder de olmen"
-Ei
„Geur van bloemen*'1
niet overtuigend
Zeeman
maakt
amok
Heftige aanval op
het puritanisme
Dr. H. J. van Mook in
Rijswijk herbegraven
LEIDSCH DAGBLAD MAANDAG 11 OKTOBER 1965 VIJFDE BLAD
Ju Nieuwkoop:
mid dag is in Het
t Raadhuis te Nieuwkoop
van het werk van
Glastra van Loon waar-
reeds uitvoerig schre-
pnder grote belangstelling
(genodigden officieel ge-
J door Hans Andreus.
te ingeleid te zijn door de
Jitter van het Kunstgenoot-
P dr. G. J. Bremer stelde
Andreus vast. dat er nog
begripsverwarring heerst
tot de moderne schilder-
len de grafische kunsten,
kwel de uitspraken als:
ikan m'n zoontje ook" wat
jr snel gedaan worden is de
jarding van de moderne
een begrip voor een tame-
|eine minderheid.
middelde mens, die spreker
i-in-de-straat" betitelde
{geen echt moderne en eigen-
ilderijen aan zijn muien. In
hangt hij nog altijd het
listische principe aan en
kunstuitingen waarin hy zelf
Hy noemde de moderne
seismograaf van het
kunst en ook de
ie beeldende kunst is te zien
Jstratie van de uitbreiding der
"jke mogelijkheden en Werke-
parallel lopend aan het
te b
Hoge
nderscheiding
ir Günter Grass
de YVestduitse romanschrijver
t Grass (38) is gisteren de
Biichner prijs (10.000 mark)
ikt. Deze is een van de hoogste
je onderscheidingen.
tijdsgebeuren en het heeft niets te
maken met alle sombere negativic-
men die men er in de huiskamer
tegen in kan brengen.
De moderne kunstenaar tekent de
mensen, merkt, wat feitelijk al in hen
aanwezig is en in hen gebeurt. Hel
zal niet zo lang meer duren voor
het besef van deze 20ste-eeuwse
omwenteling tot zo goed als ieder
een, zij het vaak ook onbewust, is
doorgedrongen. Bij jonge mensen
bemerkt men nu al een soort
aanvaarden van die dingen
niet tot elke prijs houvast zoeken,
dat men heus niet gelijk hoeft te
stellen met „provo"-manifestaties.
Of alle realiteiten gezien kunnen
worden onder het licht van één
-jfc- Tijdens de opening van de
expositie van Eelco Glastra van
Loon. V.l.n.r. de voorzitter van
het Kunstgenootschap ..Het
Reghthuys" dr. G. J. Bremer,
Eelco Glastra van Loon en echt
genote.
(Foto LD./Holvast)
van alles wat hij in zijn inleiding had
gezegd. En om dat teken gaat het. De
tekens van een kunstenaarschap in
deze tijd, verstaanbare tekens voor
allen die niet aan de slepende, .maar
niet ongeneeslijke ziekte der zeker-
oneindige realiteit en daartoe I heden lijden en juist vanuit een ge-
zullen voeren hangt misschien brek aan houvast als positief begrip
van de toekomst der religie en der naar kunst kunnen kijken. Na de
religies af. Persoonlijk denkt. spr. van I opening werden de werken van
wel, maar de kunstenaar behoeft Glastra door de aanwezigen bezich-
daarover niet te filosoferen. 1 tigd.
Voorstelling Theater
Menotti's opera
„Amahr komt
In december geeft het Amerikaanse
„Little Opera Theatre" een serie
voorstellingen in ons land van Gian
Carlo Menotti's „Amahl and the
night vistors", de korte opera waar
van het gegeven nauw verbonden is
met het kerstverhaal en enige jaren
geleden voor de tv werd gepresen
teerd. Het gezelschap is door het
Wikor naar Nederland gehaald, dat
hiermee vooral de rijpere jeugd wil
bereiken.
Menotti werd door dit werk geïnspi
reerd door een werk van Jeroen
Bosch dat de aanbidding van Jezus
door de drie Koningen upitbeeldt. De
componist schreef zelf het libretto
ixi een Engels dat ook voor hen die
nog niet zo erg thuis zijn in deze taal
geen moeilijkheden oplevert.
De „Little Opera Theatre" is een
groep van jonge Amerikanen die
sinds geruime tijd in Keulen is geves
tigd: De enige niet-Amerikaanse is
de sopraan Elisabeth Wendt. Deze
Zweedse zal de rol van Amahl zingen.
De begeleiding van dit uit elf mensen
bestaande gezelschap wordt ver
zorgd door de pianiste Carolyn Wal
ker.
De eerste voorstelling wordt op 2
december in Amsterdam (Marcanti)
gegeven; op 3 december volgt Den
Haag (Dllligenüa).
Unesco-expositie
„Sprekende foto's"
Op zaterdag 23 oktober zal in het
Nederlands instituut voor nijverheid
en techniek in Amsterdam de Unes-
co-expositie „sprekende foto's" wor
den geopend.
Op deze expositie zal een nieuwe
toepassing voor het samengaan van
beeld en geluid worden gepresenteerd.
Het thema van deze expositie vormt
„De noodzaak tot wederzijdse bij
stand en onderling begrip".
Zij werd mede mogelijk gemaakt
door financiële steun van het Prins
Bernard fonds.
Première van Studio
Het levengezien vanuit de
spiegel van de dood
(Van onze kunstredactie)
Van de toneelstukken, welke de thans 40-jarige Engelse schei
kundeleraar James Saunders heeft geschreven, sedert hij 15 jaar
geleden daarmee uit liefhebberij begon, is "Next time i ll sing to
you" in 1963 door de Londense critici tot beste stuk van het jaar
uitgeroepen vorig seizoen door de toneelgroep „Centrum" op de
Nederlandse planken gezet. Het is opnieuw het leven, maar nu ge
zien in de spiegel van de dood. dat Saunders' tweede avondvullen
de stuk "A scent of flowers" beheerst.
Het volledige, bruisende leven van Inzet van „A scent of flowers" al ta-
de 18-jarige Isis en de manier waar
op dit jonge meisjesleven verweven
is met het leven van de figuren in
haar omgeving, worden gezien vanuit
haar dood. Een dood, die zij in een
vlaag van wanhoop vrijwillig heeft
gezocht, omdat zij geen uitweg meer
zag uit een onmogelijke liefdesver
houding met een leraar, een opeen
stapeling van onmacht en gebrek aan
begrip bij haar familieleden en een
onoplosbaar conflict met de katho
lieke kerk.
Door zijn stutk te laten beginnen
op het moment, dat het meisje al
dood is, maar door haar sterk-
filmisch aandoende flash-backs le-
ven<i door de voorbereidingen voor de
begrafenis-plechtigheid te laten
rondlopen, heeft Saunders een vorm
gevonden, welke hem aantrekkelijke
mogelijkheden bood. Daardoor kon
hij immers, gezien vanuit de dood
van het meisje, in een aantal korte
scènes haar leven en de omstandig
melijk snel plaats moet maken voor
een doorzichtig manierisme. Dat al
thans was de indruk van de Neder
landse première van Saunders' stuk,
zaterdagavond door „Studio" onder
de titel „Een geur van bloemen" in
het Amsterdamse theater „De brakke
grond" verzorgd.
Kees van Iersel had het stuk, dat
door Jacoba van Velde
direct en open klinkend Nederlands
was vertaald, met gebruikmaking van
veel lichteffecten uitstekend geregiS'
Een 21-jarige dronken Finse Zee
man heeft gisternacht op Katen-
drecht amok gemaakt. De man was
zeer dronken en toen hij een café
binnenkwam, weigerde de caféhou
der hem opnieuw in te schenken. De
zeeman ging daarna zelf achter de
tapkast staan, maar deze zelfbedie
ning bleek op Katendrecht niet op
prijs te worden gesteld. In korte tyd
waren er enkele politieagenten bin
nen. die de Fin wilden meenemen,
hetgeen niet zo gemakkelijk ging.
Het uiteindelijk resultaat was. dat
twee uniformen waren gescheurd, een
pet was gesneuveld, een politie-agent
een zwaar gekneusde pols had en de
caféhouder zijn rechterwijsvinger
i had gebroken.
De zeeman werd ter ontnuchtering
j opgesloten.
Echtpaar omgekomen
door kolendamp
(Van onze Groningse
correspondent)
Het bejaarde echtpaar De Boer-
Lentig (beiden 75 jaari is giste
ren in zijn woning in Losdorp in
zeer ,je gemeente Biemm (Groningen)
slechts ten dele bevredigde, lag dan
ook zeker niet aan hem. De oorzaken
daarvoor moesten in eerste instantie
worden gezocht by Saunders zelf,
wiens dialogen door het hele stuk
heen wel felle, geladen, wijsgerige en
heel vaak ook humoristische uit
schieters bevatten, doch die steeds
ftiinder kans zag deze op zichzelf
heden, die tot haar zelfmoord leid- vaak goede teksten tot de draad te
het leven gekomen. Een buur
man van het echtpaar wilde gister
avond de buren uitnodigen om bjj
hem televisie te komen kyken. Hij
Dat het resultaat desondanks, trof het echtpaar echter levenloos
den, belichten.
Dit uitgangspunt, noch de vorm,
welke Saunders zich had geschapen,
hebben evenwel kunnen voorkomen,
dat het boeiende karakter
De Toneelgroep „Theater" trad zaterdagavond voor K. en O.
voor het voetlicht met „Liefde onder de olmen" van Eugene Glad
stone O'Neill (1888—1954) één van Amerika's belangrijkste to
neelschrijvers.
Hij brak met de conventionele romantiek. Al zijn werken ge
it de bekende schrüver van j tuigen van een hevige kritiek op het menselijk bestaan.
(jaren" en „Kat en muis" werd j
ijs toegekend door de Duitse Zelf beïnvloed door het Amerikaan- morgen tot de late avond gezwoegd
ganist-prijswinnaar
Van den Hooven
naar Duitsland
jrganist Nico van den Hooven
•en Haag, leraar aan het
is conservatorium en winnaar
prijs van uitnemendheid 1965
concours in Utrecht, gaat op
van prof. Siegfried Reda
orgelconcerten geven ln Mül-
I n in Essen-Werden.
Hooven opent op 24 okto-
|QJ winterconcertseizoen in Mlil-
i> het grote Schucke-orgel met
Meren en 58 stemmen in de
firohe in MüLheim. Op 27 ok-
Htoncerteert hij op het orgel ln
Ppang Hoohschule voor het In-
Jür Evangelische Kirohenmusik
1 In-Werdenwaaraan de Zaan-
u. organist Cor Kee in dezelfde
kn Improvisatiecursus geeft.
jstbare ikoon
Jug gevonden
(Griekenland) heeft
r(®tie een gestolen ikoon uit
He eeuw teruggevonden, die
dollar waard zou zjjn. Voorts
"II vijf personen gearresteerd,
(beerden het kunstwerk te ver
win een kunsthandelaar In
d Witie vond de Ikoon verborgen I
i matras.
1)f verkopers hadden tien mil-
drachmen (330.000 dollar) ge-
I» de kunsthandelaar bood 7,5
P drachmen (250.000 dollar).
■^Ikoon een zgn. dubbellkoon
aan de ene zyde een afbeel-
*an de H. Maagd en aan de
van de kruisiging.
waardevolle Byzantijnse mees-
k was vijf maanden geleden uit
i'ofcburig Byzantijns klooster ge-
Uj*tJf verkopers zijn ingerekend
^«huldiging van diefstal en on-
jPofde handel; de kunsthande-
na verhoor vrijgelaten-
se puritanisme heeft hij dit speciaal
ln „Liefde onder de olmen", dat ln
1924 werd voltooid, heftig aangeval
len, waarmee hij, overtuigd van de
kracht van het verzet, het schuldpro
bleem op de voorgrond stelde. Zijn la
tere werk. o.a. „Rouw past Electra",
(1931) „Tocht naar het duister"
(1940) en „Een maan voor de misdeel-
den" 1943) slaat door de bredere ba
sis en meer algemene strekking ge
makkelijker aan en levert het bewijs
van zyn groei.
De puriteinse, in het Oude
Testament verdwaalde voortrekker
Ephraïm Cabot heeft zich jaren ge
leden met zijn vrouw op een schraal,
steenachtig stuk grond gevestigd. Hij
en zyn vrouw hebben van de vroege
Advertentie
totdat zijn vrouw hem. afgebeuld,
ontviel. Zijn twee zonen krijgen een
stiefmoeder die hem een derde zoon
schonk.
Als het stuk begint is ook zij aan
het harde werken ten offer gevallen
en is de oude Ephraïm op reis. Tij
dens zijn afwezigheid besluiten de
twee oudste zonen de boerderij te
verlaten om in Californië goud te
zoeken. Eben, de zoon uit het tweede
huwelijk, die in de liefdeloze sfeer
van het gezin slechts teert op de her
innering aan zijn moeder, verschaft
hen voldoende reisgeld uit de hem
bekende geheime bergplaats van zijn
vader. Vlak daarna komt de vader
thuis, tot ieders verbazing vergezeld
van een Jonge vrouw, Abble, waar-
Nieuwe Komedie
met Dürrenmatts
„Romulus de Grote"
De Nieuwe Komedie geeft 17 okto
ber in Diligentia de première van het
uit 1951 daterende stuk „Romulus de
Grote" van de Zwitserse schrijver
Friedrich Diirrenmatt.
Hij projecteert zijn hedendaagse
ideeën op een figuur uit het. grijze
verleden, die echter uit historisch
oogpunt verder geen waarde bezit.
De kern van dit satirische spel wordt
bepaald door de verhouding van mens
tot staat. De vertaling is van Adriaan
Morriën; de regie heeft Berend Bou-
dewijn.
Rotterdams Festival
voor de jeugd
In de kantine van het gebouw van
de scheepvaartmaatschappij Ph. van
Ommeren heeft de acteur Richard
Flink het Rotterdams Festival voor
de werkende jeugd 1965 geopend. En
kele honderden jongens en meisjes
krijgen hier de via de stichting ge
meentelijke kunstcommissie voor de
jeugd in de periode tot 20 november
gelegenheid op informele wijze con
tact te maken met tal van vooraan
staande kunstenaars van geheel uit
eenlopend kunstuitingen.
vlechten, welke het stuk nodig zou
hebben gehad om drie lange bedrij
ven te overtuigen.
Het ietwat magere eindresultaat
moet bovendien worden toegeschre
ven aan het dat de jeugdige
Marielle Fiolet, constant als actrice
op haar tenen staande, toch slechts
zo nu en dan aan de intenties wist
te raken, welke de schrijver voor
ogen moet. hebben gehad, toen hij de
figuur van IsLs creëerde. Waarbij zij
dan nog onnodig gehandicapt werd
door het feit. dat Ralph Wingens. als
halfbroer een van haar belangrijkste
mannelijke tegenspelers op beslissen
de momenten zowel op het punt
van expressie als op dat van rol-
kennis onvoldoende bleef.
Frans Vorstman zette daarentegen
ren goed-getvpeerde begrafenis
ondernemer en een even rake priester
in het totaalbeeld (op aanwijzing van
de auteur door dezelfde acteur ver
tolkt!) terwijl Piet Kamerman en Ad
Noyons voortreffelijke momenten
hadden als twee doodbidders. Verder
werkten nog mee Lou Steenbergen
als een onmachtige vader. Ingeborg
Uijt den Bogaard als een begripvolle,
maar liefdeloze stiefmoeder en Lex
Goudsmit als een clowneske oom. De
minister van Cultuur, Recreatie en
Maatschappelijk Werk en mevrouw
Vrolijk woonden deze première bij.
bü de kachel aan. Het onderzoek
wees uit, dat man en vrouw door
kooimonoxydevergiftiging om het le
ven waren gekomen. De schoorsteen
trok siecht.
Dalai Lama over
Chinese plannen
tegen India
De heersers in Peking hebben in
1952 aan de voormalige Tibetaanse
„God-koning", de Dalai Lama, toe
vertrouwd dat „de bevrijding van
India" het volgende punt was op de
agenda na de bezetting van Tibet.
De Dalai Lama berklaarde dit za
terdag tegenover de pers in Bangalo
re. Zuid-India, ln de loop van een
informeel gesprek.
Hij wees de beweringen ln sommi
ge kringen van de hand dat zyn
aanwezigheid en activiteit in India
de heersers in Peking er toe ge
bracht had het land ln 1962 binnen
te vallen.
„zy zouden India zyn binnenge
vallen omdat dit land het volgende
grote plan van China was", aldus
de Dalai Lama.
HU zei verder dat Tibet „gonst
van ontevredenheid en er naar ver
langt weer vrij te zyn".
„Zelfs in Peking opgeleide jonge
ren liggen overhoop met de huidige
heersers in Tibet. Het kan lang du
ren voordat Tibet weer vrij is. maar
het zal zeker gebeuren", aldus de
Dalai Lama.
mee hy getrouwd is. Hiermee is
Eben's illusie dat de boerderij in zyn
handen zal overgaan de bodem inge
slagen en keert hij zich heftig tegen
de indringster. De aanvankeiyk we
derkerige haat wordt overspoeld door
begeerte en het slot voert naai- de
totale ondergang van beiden. De oude
Ephraïm richt zich naar de plaats
waar hy rust en warmte vindt: de
koeienstal.
De stugge, van zyn naaste omge
ving volkomen onderwerping eisende
Ephraïm kreeg van Hans Tiemeyer
een strakke en sterke uitbeelding, die,
hoewel moeilijk onder te brengen in
heu huidige tydsbeeld, grote indruk
maakte. Jules Croiset gaf de met
hartstocht, haat en liefde geladen
Eben geconcentreerd en met grote
kracht weer. Abbie, de jonge vrouw
die een harde jeugd achter de rug
heeft die haar niet gebroken maar
gestaald heeft, die verward is in ge
voelens van eigenbelang en haat,
maar geveld wordt by de eerste aan
raking van de grote liefde.
Een scène uit Liefde onder
de olmen" met Hans Tiemeyer
en Mia Goossen.
Vrouw met steen
neergeslagen
(Van onze A'damse correspondent)
Een 48-Jarige Haagse typograaf
heeft zaterdagavond in Amsterdam
een evenoude zangonderwyzeres met
een halve straatsteen neergeslagen.
Vervolgens probeerde hy met het
handtasje van zyn slachtoffer ervan
door te gaan. Op zyn vlucht werd
hy echter gegrepen door de 26-jarige
fijnbankwerker Wim Goede en de 18-
jarige Wouter Kniesveldt, die in de
buurt stonden en hem aan de politie
uitleverden.
De Hagenaar was nog maar net
uiterst sober, met innige bewogen- per trein op het Centraal Station
heid vertolkt door Mia Goossen. De i in de hoofdstad aangekomen, toen
twee zonen van Ephraïm uit het eer- j hy de vrouw aanviel. Zy stond ach-
ste huwelijk, Simeon en Peter, waren ter het station by een van de pon-
by Jon Jorissen en Onno Molenkamp ten te wachten op enkele familiele-
m goede handen. den. Hoewel de typograaf haar met
grote kracht enkele malen met het
Elisa Hoomans voerde roet strakke .tuk steen op het hoofd sloeg heeft
en vaardige hand de regie. Dolf Ver
spoor zorgde voor de goede vertaling.
Herman Gordijn's decor vormde een
sfeervolle omlysting. De opvoering,
die zaterdag 16 oktober herhaald
wordt, oogstte by een bijna uitver
kochte Schouwburg een groot succes.
B. H.
de zangonderwijzeres de overval zon
der ernstige gevolgen overleefd. Zy
kon na in het Binnengasthuis eerste
hulp ontvangen te hebben naar huis
terugkeren.
Als rede voor zyn laffe misdaad
gaf de Hagenaar tegenover de politie
op: „Ik had geen geld genoeg"
Het stoffeiyk overschot van de op
10 mei in Avignon overleden dr. H.
J. van Mook, voormalig luitenant
gouverneur-generaal van Neder-
lands-Indië, is zaterdag op de alge
mene begraafplaats aan de Sir Win
ston rhurchilll&an in RUswyk her
begraven.
De teraardebestelling werd by ge
woond door Jhr. mr. A. W. L. Tjar-
da ven Starkenborgh Stachouwer. de
laatste gouverneur-generaal van Ne-
derlands-Indië, en mr. J. A. Jonk
man, voorzitter van de Eerste Ka
mer der Staten-Generaal en minis
ter van Overzeese Gebiedsdelen in
de tyd, dat dr. Van Mook in de woe
lige naoorlogse jaren luitenant-gou
verneur-generaal was.
Verder waren er vrywel alle leden
van de prefederale regering en an
dere medewerkers van dr. Van
Mook. Onder hen was dr. I. Sam-
kalden, thans minister van Justitie,
en drs A. Th. Boogaardt, d est yds
secretaris van staat van Sociale Za
ken in de prefederale regering en
nu burgemeester van de gemeente,
waarin dr. Van Mooks stoffeiyk
overschot is begraven.
Op verzoek van de familie werden
geen toespraken gehouden, met één
uitzondering, nl. dr. P. J. A. Iden
burg, destyds als waarnemend lui-
tenant-gouverneur-generaal dr. Van
Mooks rechterhand.
Groot Nederlander
Dr. I denburg, die zei als vriend
te spreken, noemde dr. Van Mook
een groot Nederlander. Hy had een
grote liefde voor, kennis van en toe
wijding aan land en volk van Indo
nesië. Dat zyn gesprek met de Ne
derlandse regering nooit volkomen Is
verlopen schreef dr. Idenburg toe
aan het feit, dat dr. Van Mook niet
geheel vertrouwd was met de Inter
ne Nederlandse situatie.
Dr. Van Mook oefende de functies
uit
van de gouverneur-generaal,
maar hy werd nooit als zodanig be
noemd De gouverneur-generaal
is altijd een man van en een man
uit Nederland geweest. Dr. Van
Mook was een uitnemende, briljan
te man van Nederland. Hy had zyn
plaats r^erworven door een schitte
rende carrière binnen het toenmali
ge Nederlands-Indië. Hy was geen
man uit Nederland. De betekenis
daarvan heeft hy niet ten volle
kunnen begrijpen, doordat hy het
ritueel van de uitzending van gou
verneur-generaal niet heeft meege
maakt.
Verder beschreef dr. Idenburg. dr.
Van Mook als een goed teamleider.
De schoonzoon van dr. Van Mook,
de heer S. Schol tens, dankte aan de
groeve voor de belangstelling.
Deur woning
burgemeester
bekladderd
(Van onze A'damse correspondent)
Een 17-jarige Amsterdammer heeft
zaterdagmorgenvroeg een blik met
witte verf leeggegooid tegen de deur
van de ambtswoning van burgemees
ter mr. G. van Hall De knaap, die
eerder by „Het Lieverdje" op het
Spui werd gearresteerd wegens or
deverstoring kon kort na zyn wan
daad worden aangehouden in het
gezelschap van twee mede-,.provo's"
en een 29-jarige schoonmaker.
By het beeld van „Het Lieverdje"
moest de politie zaterdagnacht vyf
jongelui onder wie een student
uit Lelden arresteren wegens over
treding van het verbod tot samen
scholing.
