Tsjechen piekeren niet,
maar discussieren wel
Klaus: Goed tacticus
emier
.DIANA' en het HERTENJONG
WIJ LATEN ONS NIET OVERTUIGEN
MET ARGUMENTEN TEGEN HET KAPI
TALISME, MAAR UITSLUITEND MET
ARGUMENTEN VOOR HET SOCIALISME"
RAMP VERSTEVIGT
COALITIE IN OOSTENRIJK
Verwijt
LEIDSCH DAGBLAD DONDERDAG 7 OKTOBER 1965 ZESDE BLAD
Impressies uit
Oost-Europa
Oppervlakkig bezien schijnt men in Tsjecho-Slowakije weinig
reden tot klagen te hebben. De gewone man schijnt zich tenminste
meer te bekommeren om zijn eigen rust dat onuitroeibare grond
recht van de burger dan om de eventuele feilen van het regime
Het gaat hem niet zó goed. maar ook weer niet zó slechtdat hij
het nodig vindt daarover te piekeren.
Slechts enkele beperkte, maar invloedrijke groepen geven zich in toene
mende mate aan deze „luxe" over, tot ongenoegen van de bureaucratie.
Maar nog bijna niemand weet waartoe de kritische beschouwingen van de
jeugd en de intelligentsia (in het bijzonder van de jongeren in de partij)
nog zullen kunnen leiden.
Zoals overal in oost-Europa is het
het Westelijke toerisme dat de staats
vorm, ideeën en produkten van het
communisme aan een concurrentie
blootstelt, waaraan de invloed moei
lijk is te overzien. Bepaalde mode
dwaasheden. die daarmee ook in
gang vinden, leveren een dankbaar
doelwit op voor de dogmatici. Maar
terwijl dezen zich boos maken en
met Nowotny de vinger vermanend
heffen tegen „kwalijke gasten", lach
en de meeste inwoners van Praag
om voorvallen, zoals dat met de Ame
rikaanse „beat"-dichter Allen Gins
berg, die op het Wenceclausplein
verkondigde dat alle proletariërs
zich met hem (in poëtische afzon
dering) moesten verenigen.
Aan de excessen van Jeugdige
„langharige" en in leren geklede
Jongelui wordt in de socialistische
ordening een andere smartelijke
betekenis toegemeten dan in het
„verdorven Westen".
Argumenten
„Is onze socialistische maatschap
pij voor u als jongere, die de din
gen natuurlijk romantischer bekijkt,
aantrekkelijk genoeg?" Zo vroeg het
Pedagogisch Instituut van Ostrawa
zijn studenten. Van de 171 onder
vraagden antwoordden er slechts
zeven zonder voorbehoud met „ja".
In de Kulturny Zivot schreef een
jonge vrouw: „Wij die noch het ka
pitalisme, noch de oorlog heb
ben meegemaakt, die onze eigen er
varingen slechts hebben opgedaan
in het huidige systeem en ze dus
niet kunnen toetsen aan die met vo
rige regimes, wij laten ons niet over
tuigen met argumenten tegen 'het
kapitalisme, maar alleen door argu
menten vóór het socialisme".
Volksinkomen
Wat zou echter voor het socialisme
kunnen pleiten? Het is voor de
Tsjechische communisten een na
deel dat zij niet (zoals de Bulgaarse,
Hongaarse. Roemeense en Poolse lei
ders; de macht hebben overgenomen
in een land dat industrieel onderont
wikkeld was en in de ban van een
autoritaire staat. Tsjecho-Slowakije
was een goed functionerende par
lementaire democratie en op econo
misch gebied het „Zwitserland" van
het; Oosten.
Wat hebben de communisten
daarvan gemaakt? De opbrengst van
de Tsjechische landbouw vormt
slechts 91 procent van die van 1936.
De industriële produktie is weliswaar
de laatste dertig jaar vervijfvoudigd,
maar de werkelijkheid is: „veel pro
dukten waai weinig vraag naar is,
en weinig produkten waar veel vraag
naar is" Zo definieerde het dappere
blad „My" van de jeugdorganisatie
de situatie.
De in 1963 gedaalde omvangsgroei
van de industriële produktie steeg in
1964 weer met 4,1 procent (voor de
partijleiding was dit aanleiding de
economische hervormingen af te
remmen in plaats van te bespoedi
gen) Maar het volksinkomen heeft
volgens de officiële statistiek het af
gelopen jaar geen enkele stijging on
dergaan. Wat voor de hervormers
weer een reden is om energiek te
pleiten voor nieuwe maatregelen.
Reiskoorts
De leiders in Praag zien het strak
ker aanhalen van de teugels als het
gemakkelijkste middel hiertegen. De
hervormei-s geven zich zo licht ech
ter niet gewonnen. „Alleen macht, die
zich laat herleiden tot de plicht de
vrijheid van ieder individu te be
schermen is te rechtvaardigen" waar
schuwde de voormalige communist
Loebl (gerehabiliteerd slachtoffer
het proces Slanski). Over derge
lijke principiële kwesties is de dis
cussie al maanden aan de gang.
De droom van de reis naar het
buitenland, in het bijzonder naar het
esten, heeft in heel oost-Europa de
lensen als een koorts te pakken ge
kregen. De aanblik van vakantiegas
ten uit het Westen versterk het on- j
geduld. In een discussie van Tsje- I
thuis
pas moeten heb-
lijke Instelling hebben tegenover
hun vaderland, is het dan niet
bofer, dat ze helemaal niet terug
keren?"
Johnson werkt
normaal verder
President Lyndon Johnson, die
vrijdag geopereerd zal worden heeft
een normaal druk programma afge
werkt. Hij tekende een gezondheids
wet, deelde pennen uit als souvenir,
maakte een wandeling, begroette toe
risten. liet een toespraak op de film
opnemen, had een onderhoud met
de secretaris-gen er aal van de NAVO
en bezochc onverwacht de National
Press Club.
Johnson gaat donderdagavond
naar het ziekenhuis. Zijn vrouw gaat
met hem mee: Ook zij krijgt er een
kamer.
Jongen zat een
etmaal klem
In een grot nabij Medina, in de
Amerikaanse staat Ohio, is gisteren
een 15-jarige jongen bevrijd uit een
diepe, slechts 25 centimeter brede
spleet waarin hij langer dan een
etmaal met het hoofd omlaag klem
had gezeten. De knaap. Morris Baet-
zold, was dinsdagmiddag tijdens een
schooluitstapje naar beneden geval
len. Pas een dag later werden de red
dingspogingen met succes bekroond.
Men slaagde erin een lus om het
lichaam van de jongen te laten zak
ken en hem naar boven te trekken.
Morris, die sinds dinsdagmiddag
niet had gegeten of gedronken,
maakte een uitgeputte indruk toen
hij op een draagbaar uit de grot naar
een ziekenhuis werd gebracht. Niet
temin werd zijn lichamelijke toestand
tijdens zijn gedwongen verblijf in de
ijskoude grot goed genoemd. Morris
heeft zich uitzonderlijk kalm gehou-
ben, w
kunnen reizen, als je wilde. In
voudig weg naar het buitenland, j j \ATIONALE
bij ons wordt men gestuurd".
,Her. is gewoonweg beledigend dat
het zoveel moeilijkheden geeft als
een echtpaar naar het Westen wil
reizen. Is men bang dat zij niet j
meer terug zullen komen? Mis- I
schien. Maar als zij een derge-
Advertentie
Belangrijk
voor moeders!
Het is héél belangrijk
waar u voor uw kind
schoenen koopt.
Bij van Dalen vindt u
in de speciale afdeling
kinder-voet-seivi ce
ons vakkundig opgeleid
personeel. Zij zien direct
welke schoen uw kind
nodig heeft. Daardoor
behoudt het
qezonde Voeten
nu...en later!
kinder voet service
DONKERSTEEG 21 - LEIDEN
(Van onze Weense
correspondent)
Herhaaldelijk krijgen in Oos
tenrijk de Volkspartij en de So
cialisten het verwijt te horen dat
na de „bevrijding" in 1955 hun
coalitie steeds stroever is gaan
functioneren. Juist de moeilijke
jaren van de bezetting tussen
1945 en 1955 hadden de twee
partijen tqt samenwerking en
constructief werk gebracht, maar
nu zij baas in eigen huis zijn, is
de eensgezindheid soms ver te
zoeken.
Deze gang van zaken is misschien
normaal, het gevolg van een zekere
welvaart en een politieke luxe die
men zich kan veroorloven, maar
wanneer men de situatie van de laat
ste twee jaren onder de loep neemt,
krijgt men toch een onbehagelijk
gevoel.
Er is niet alleen wat zand in de
regeringsmachine gekomen, z-xlat zij
ietwat knarst, maar op bepaalde
punten staat zij volkomen stil. Dit
geldt voor de woningbouw, de huur-
regeling en vooral voor een reorga
nisatie van het radio- en televisie-
beleid. Op dit laatste punt heeft het
volk zich zelfs via een spontaan ple
bisciet voor een grondige herziening
uitgesproken, en ofschoon de grond
wet voorschrijft dat de regering met
deze stem van het volk rekening
moet houden is er nog niets gebeurd.
Moeilijk
Waar men de schuldigen ook moge
zoeken, het is een feit dat de samen
werking steeds moeilijker is gewor
den nadat de vroegere grote politici
PREMIER KLAUS
i het toneel zijn verdwenen: Figl
Raab van de Volkspartij, Renner,
Körner en Helmer van de Socialis
tische Partij. Nadat Raab als kanse
lier Raab als kanselier was opgevolgd
door de zwakkere Gorbach, werd het
zienderogen slechter. Vrijwel elke
van samenwerking werd ge
blokkeerd door zogenaamde onoplos
bare vraagstukken zoals het geval
Otto van Haosburg en de begroting.
Over dit laatste punt struikelde zelfs
dr. Klaus als minister van Financiën.
Toch volgde hij Gorbach op als kan
selier en voorzitter van de Volks
partij en in het algemeen was men
Jagers op groot wild behoeven
de Nederlandse bossen niet af te
stropen om een dergelijk tafe
reeltje aan te treffen, want men
zal het tevergeefs zoeken. Voor'
dit ontwapenend schouwspel
moet men gaan naar de bossen
van Wisconsin (V.S.J. Deze
charmante Indiaanse, een meisje
uit de bossen volgens de U.S.
Travel Service, weet waarschijn
lijk niet. dat zij onbewust zo on
geveer de houding heeft aange
nomen van de godin van de jacht
Diana, zoals die is uitgebeeld
door Jean Con jon.
Overeenkomst met
Engeland over de
Noordzeesehatten
Nederland en Engeland hebben
gisteren overeenkomsten ondertekend
over de exploratie en exploitatie van
Noordzee-bodemschatten, met inbe
grip van olie en gas.
De twee overeenkomsten werden
ondertekend in het ministerie van
Buitenlandse Zaken in Londen. Een
heeft betrekking op de afbakening
van het continentale plateau tussen
Engeland en Nederland en het an
der op de exploitatie van geologische
lagen in het grensvlak.
Zaakgelastigde baron Van Lynden
tekende voor Nederland en staats
secretaris Walter Paldey voor
Groot-Brittannië.
De overeenkomst is een toepassing
van de Geneefse conventie over het
continentale plat.
Nederland heeft tot dusverre één
overeenkomst gesloten over de af
bakening van het continentale plat
van de Noordzee, namelijk met de
Bondsrepubliek Duitsland.
Genie doet grondwerk
voor „Het Dorp"
Personeel van de genie gaat vol
gende week een belofte inlossen, die
het tijdens de actie „Open het dorp"
heeft gedaan. Indertijd heeft het
namelijk toegezegd voor „Het Dorp"
grondwerc. te willen doen. Volgende
week gaat het daar nu van komen.
Personeel van 102 mechanische
uitrusting compagnie uit Wezep zal
maandag beginnen om materieelover
te brengen naar het nabij Arnhem
verrijzende Dorp. Er gaan ddie dozers
heen en een tien-tons graafmachine.
Bovendien zullen er nog acht zes-
tons kipauto's ingezet worden van de
107 kipautocompagnie, eveneens uit
Wezep. De twintig man personeel die
onder leiding van eerste luitenant
H. IJ. Mager aan het werk gaan,
denken voor het klaren van het kar
wei een dag of tien nodig te hebben.
van mening dat hij niet opgewassen
zou zijn tegen de wel lachende, maar
keiharde voorzitter van de Socialis
tische Partij, dr. Pittermann.
„Dikke huid"
Intussen ls echter gebleken dat
Klaus ondanks zijn bescheiden op
treden toch een goede tacticus is. Als
zoon van een bakker uit het stadje
Hallein maakte hij zijn hogeschool
studie af, ging in de politiek en was
jarenlang met succes gouverneur van
de provincie Salzburg.
Als kanselier maakt h'j <>P 't eer
ste gezicht 'n ietwat kleinburgerlijke
indruk, maar toch staat hij te boek
als één van de best geklede Oosten
rijkers (onmiddelijk na von Kara-
jan). Bovendien blijkt hij 'n „dikke
huid" te hebben, d.w.z. hij laat zich
niet uit zijn evenwicht brengen door
tegenspraak, obstructie of tegen
werking.
Men moet welliswaar toegeven dat
hij kon profiteren van een zekere im
passe onder de Socialisten door het
geval-Olah, de minister van Justitie
die door zijn eigen Socialistische
Partij werd afgezet en zelfs als par
tijleider werd geroyeerd. Maar afge
zien daarvan heeft Klaus het ini
tiatief genomen en is hij voor de
oplossing van vastgelopen vraag
stukken telkens weer met nieuwe
ideeën voor de dag gekomen.
Hij :s zo actief dat hij zelfs bij het
publiek bekend staat als een harde
werker. Bovendien dwingt hij de So-
cia isten tot samenwerking. Zo heeft
hij kortgeleden het hele kabinet „op
retraite" laten gaan op een Donau-
schip, waar de leden van de rege
ring ongestoord het gehele complex
van onopgeloste vraagstukken kon
den doornemen. Met de socialisten
kwam hij eindelijk tot een regeling
inzake een prüsstop voor levensmid
delen. Hiervoor had hij zich eerst
in het publiek begeven om zich over
de klachten van de kopers en de wen
sen van de verkopers te informeren.
Actief
Ook bij andere problemen wordt
de openbare mening rechtstreeks
aangesproken. Dr. Prader, minister
van Defensie, heeft de Oostenrijkers
uitgenodigd in de kazernes en bij
manoeuvres een kijkje te komen ne
men. Het leger krijgt op deze ma
nier een zekere populariteit, wat wel
nodig is omdat de Socialisten de
diensttijd van negen maanden tot
zes maanden willen verkorten. Grote
sympathie verwierf het leger zich
door zijn hulp tijdens de drievou
dige watersnood die een nationale
ramp is geworden. Zonder het lege*
was net een catastrofe geworden.
Een andere minister van de Volks
partij, dr. Schmitz van Financiën,
vertoont evenveel initiatief en stelt
het volk telkens op originele manier
op de hoogte omtrent de begroting.
Hij heeft vooral het voordeel gehad
dat deze door de jongste watersnood
ramp overhoop werd gegooid door-
zoor hulpverlening nog twee mil
jard extra nodig waren. Hiertegen
kan zich niemand verzetten, wil hij
als minister geen slechte naam krij
gen.
De nationale ramp heeft de twee
coalitie-partijen opeens weer tot
rere samenwerking gebracht en
de Oostenrijkers zijn bereid tot het
brengen van offers, omdat zij zelf
beginnen ia te zien dat de welvaart
gevaar kan betekenen voor de
stabiliteit van de munt.
„Lachspiegel
Tegenover een gemeenschappelijke
tegenstander komt het gemakkelij
ker tot samenwerking. Dit bleek ook
ar aanleiding van de jongste en
A-oerige kritiek op Oostenrijk in
het bekende Duitse tijdschrift „Der
Spiegel". Hier wordt de Oostenrijkse
coalitie (zonder eigenlijke oppositie)
de kaak gesteld, maar tevens
behelst het artikel naast enkele
benartenswaardige dingen zoveel
onjuistheden en kwaadaardige in
terpretaties, dat de twee coalitie-par
tijen tegenover deze aanval weer
eensgezmd optraden. Kanselier Klaus
sprak voor de radio over een „laóh-
piegel" en de Socialistische minis-
er van Buitenlandse zaken Kreis-
ki, weerde zich nog feller. Ten slotte
maakte hij echter het elegante ge
baar een Spiegel-team uit te nodigen
n Wenen met een aantal Oosten-
ijkse politici en journalisten een
►penhartig tv-gesprek te
Dr. PITTERMAN
