Brandt (na nederlaag)
in een moeilijk parket
kunst
kaleiöoscQQp
Australisch geschenk
Jaan het Rijksmuseum
SPD zoekt naarstig
naar de oorzaken
van teleurstelling
Franse vrouw slaat
De Gaulle
hoog
aan
Eerste expositie in
Amsterdam van het
intantiquariaat
LEIDSCH DAGBLAD WOENSDAG JS SEPTEMBER 19«5 VIJFDE BLAD
Eredoctoraat van
Amsterdam voor
ir. V. W. van Gogh
De senaat van de universiteit vai
Amsterdam zal op 10 januari 1966
lijdeus de openbare senaatszitting ter
{flegenheid van de 334-ste dies nata-
!is van deze universiteit de titel
joctor honoris causa in de letteren
rerlenen aan ir. Vincent W.
gogh (75) uit Laren.
Dit eredoctoraat wordt verleend op
jrond van het eminente werk, dat
ir. Van Gogh heeft verricht bij het
rerzorgen van de uitgave van de brie-
n zijn oom, de schilder Vin-
an Gogh aan diens broer en
uister en zijn verdere bijdragen tot
inze kennis betreffende het leven
Vincent van Gogh en het begin
e geschiedenis van de modern®
De stimulans en de hulp die ir.
Van Gogh heeft gegeven aan vele
rooraans taande studies over en in-
[tellingen ten behoeve van de mo-
leroe kunst zijn mede aanleiding ge-
reest zijn betekenis voor de weten-
I jchap op deze wijze te eren.
L Als promotor zal optreden prof. dr.
A l L. C. Jaffé.
Beeldhouwer gooit
stoel door raam
U2
van notaris
De politie ln Zaandam heeft gis
teravond proces-verbaal opgemaakt
egen de Amsterdamse beeldhouwer
Jutte, die bil een Zaahdamse notaris
stoel door een raam gegooid
leeft. Jutte, die vorige week een ge-
prek heeft gehad met minister Vro-
|jk, om. over het door Miletic ver-
raardigde beeld „De houtwerker", dat
n d oor de gemeente Zaandam gewei-
erd is, was gisteravond met het
itpaar Miletic bij een Zaandamse
lotaris om een regeling te treffen,
bat Jutte gerechtigd Is uit naam van
ütefóc te handelen inzake het beeld
De houtwerker". Miletic vertrekt
W amelijk dezer dagen voor een lang-
001 lurige vakantie naar zijn geboorte-
and Joego-Slavië. Tijdens het ge
prek bij de notaris wond Jutte zich
d op dat hij een stoel pakte en deze j
>ardoes door een raam gooide.
landbouwers
politiemannen, juweliers,
v
Zij sparen, samen met ruim 1.800.000 andere Nederlanders, bij de
Raiffeisenbank. Omdat zij er de keus hebben uit vele spaarvormen en
in een strikt persoonlijke sfeer worden geadviseerd. Zij weten, dat zij
bij meer dan 1000 banken en bijkantoren óók terecht kunnen voor alle
andere bankzaken.
Hun spnargefd (samen A\ mrfjani gulden) wordt, door de plaatselijke
Raiffetóenbanken, aangewend in de lokale sfeer om de leefbaarheid
van het land te vergroten.
de spaarbank met volledige bankservice
Nieuw cultureel
centrum in Venlo
Zaterdag 9 oktober a.s. zal mr M.
Vrolijk, minister van Cultuur, recre
atie én maatschappelijk werk, het
gemeentelijk cultureel centrum in
Venlo openen. In het gebouw, dat
ruim 1 miljoen gulden heeft gekost,
bevinden zich een leeszaal, een bi
bliotheek en een vrije academie. Ver
der zijn er nog ruimten voor
exposities en kamerconcerten. Ter
gelegenheid van de opening worden
er schilderijen tentoongesteld van
schilders uit de 17-de eeuw.
Herinnering aan dramatische episode
gzz Het Rijksmuseum heeft voor de
'deling Nederlandse geschiedenis
?n zilveren munt, geslagen in Ham-
ïrg anno 1621, ten geschenke ont-
rangen van het Western Australian
Museum in Perth, Australië.
Deze munt is afkomstig uit het
wak van het schip „Batavia", dat,
op weg naar Java, in juni 1629 voor
kust van zuidwest-Australië op
i koraalrif liep en verging. De be-
nanning wist zich op een van de
Eilanden in veiligheid te brengen,
waarna de koopman van de Verenig-
Oostindische Compagnie, Frans
Pelsaert, met een groep in een sloep
verder trok om hulp te halen. Tijdens
lijn afwezigheid brak een muiterij
uit, geleid door de onderkoopman
imus Comelisz. Het was een
van tevoren beraamd komplot, met de
oorspronkelijke bedoeling om het
schip voor de Australische kust over
men, de niet in het komplot
betrokkenen aan land te zetten om
'ai> Tervolgens als piratenschip de zeeën
•re-af te schuimen. Het aan de nieuwe
dt omstandigheden aangepaste plan be
oogde het schip waarmede Pelsaert
tou terugkeren te kapen. Daartoe
ffas het nodig niet minder dan 125
loyale mannen, vrouwen en kinde-
n in koelen bloede te vermoorden,
m kleine groep wist echter te ont
komen naar een naburig eiland. Niet
alleen slaagde deze groep erin alle
aanvallen van de muiters af te slaan,
maai- bovendien bereikten deze wei
nigen in een nek-aan-nek-race als
Russische order
voor De Schelde?
(Van onze Haagse correspondent)
De koninklijke maatschappij „De
Schelde" zal vermoedelijk nog een
order ontvangen voor de bouw van
twee Russische koelschepen. Zoals
bekend, heeft „De Schelde" reeds
eerder een opdracht van Russische
zijde gekregen voor vier koelschepen.
Dit deelde de Sowjet-Russische-mi-
nister Barajew voor de koopvaardij,
die een onofficieel bezoek van vier
dagen aan ons land brengt, tijdens
een persconferentie mee.
De Russische minister heeft in ons
land veel contact gehad met het be
drijfsleven. Zo heeft hij in Amster
dam en Rotterdam gesproken met
vertegenwoódigers uit de scheep
vaartwereld, reders zowel als scheeps
bouwers. Van de reders noemde de
bewindsman de K.N.S.M. en Mülier
en Co. behalve met de werf „De
Schuwe" heeft hij voorts gesproken
met vertegenwoordigers van Verolme
en de scheepsbouwmaatschappijen,
die zijn ondergebracht in de Inter
nationale Handels Combinatie (Hol
land).
De heei Barajew heeft gisteren
ook in de Ridderzaal de koningin de
troonrede zien uitspreken. Het was
voor het eerst in de geschiedenis, dat
oen Sowjetrussische minister deze
Plechtigheid bijwoonde.
eersten het schip „Sardam", waar
mede Pelsaert terugkwam om de
achtergeblevenen op te pikken. De
muiters werden ter plaatse berecht.
Een groep Australische duikers
slaagde er in 1963 in op aanwijzing
van mevr. Henrietta DrakeBroek
man het wrak van de „Batavia"
terug te vinden. Er werden hoogst
belangrijke vondsten gedaan, waar
onder een tweetal astrolabiums
(voorloper van de sextant), munten
en bouwmateriaal voor de toenmalige
stad Batavia.
De munt is tentoongesteld in de
aanwinsten-zaal van het Rijksmu-
Expositie over
Heyermans ook
in Den Haag
Van 25 september tot en met 14 no
vember is in het Haagse Gemeente
museum de expositie te bezichtigen,
die georganiseerd is naar aanleiding
van het feit, dat vorig jaar een eeuw
geleden Herman Heijermans werd ge-
De expositie, onder auspiciën van
het „Nederlands letterkundig museum
en documentatiecentrum" in Den
Haag en het Toneelmuseum in Am
sterdam, is reeds in Amsterdam ge
houden. Getoond worden manuscrip
ten, foto's en documenten. Prof. dr.
L. frummel, oud-directeur van het
letterkundig museum, zal vrijdag
avond a.s. de Haagse expositie ope-
Prinsjesdagconcert
in Den Haag
In de Houtrusthallen heeft het
Residentieorkest gisteravond het
Prinsjesdagconcert gegeven. Mede
werking verleende de sopraan Gré
Brouwenstein. Het aantal bezoekers
bedroeg meer dan vier en een half
duizend. Het orkest stond onder lei
ding van Louis Stotijn.
Onder de luisteraars waren de
minister van Cultuur, recreatie en
maatschappelijk werk, mr M. Vrolijk,
de voorzitter van de Eerste Kamer
der Staten-Generaal mr A. J. Jonk
man en vice- admiraal b.d. L. Brou
wer, voorzitter van de stichting „Het
Residentieorkest".
Expositie van
Glastra v. Loon
In het Reghthuys in Nieuwkoop zal
op zaterdag 9 oktober as. een ten
toonstelling van tekeningen en etsen
van Eelco Glastra van Loon worden
geopend, waarbij Hans Andreus een
inleidend woord zal spreken. Eelco
Glastra van Loon (30) heeft reeds
deelgenomen aan groepstentoonstel
lingen in het Stedelijk Museum in
Amsterdam. De as. expositie in
Nieuwkoop, die tot 1 november ge
opend zal zijn, is zijn eerste eenmans-
tentoonstelling.
Naar tijdperk van
de spelende mens
In het Haagse gemeentemuseum
wordt van 2 oktober tot en met 22
november een overzichtsexpositie ge
houden van werk van Constant
(Nieuwenhuys).
Volgens Constant ligt het tydperk
van de „homo ludens", de spelende
mens. in het verschiet. Wanneer de
potentie van de mensheid creatief
eenmaal is ontketend, zal zo ver
wacht Constant, een levensruimte
ontstaan, die ongekende perspectie-
biedt. Wat de kunstenaar met
zyn toekomstvisie bedoelt, maakt hij
reeds duidelijk op de expositie „Den
Haag '45'85. waarbij tientallen
kleurenprojecties gebruikte om daar
een beeld te geven van een stad van
de toekomst.
„Opruimen van
het puin"
(Van onze correspondent in
Bonn)
Na de nederlaag van de so
ciaal-democraten in de verkiezin
gen voor de nieuwe Westduitse
bondsdag gaat de belangstelling
in de bondsrepubliek allereerst
uit naar de toekomst van Willy
Brandt
Het „schaduwkabinet" van de
socialisten heeft zich voorlopig
Binnenkort zal in Amsterdam de
„Eerste internationale verkoopten
toonstelling van het oude boek" wor
den gehouden. Op deze expositie, die
in gebouw Arti et Amicitiae (Rokin
112) van 5 tot 9 oktober a.s. zal wor
den gehouden, zal een groot aantal
hoogst belangrijke oude boeken, kaar
ten, prenten, tekeningen enz. te zien
zün, tot een gezamenlijke waarde van
vele miljoenen guldens. Deze stukken
Opera-opdracht
voor Andriessen
uit New York
De componist Jurriaan Andriessen
in Wassenaar heeft van de „After-
dinner Opera Company" in New Yorx
opdracht gekregen een opera van één
•iCte te componeren op een tekst van
de Amerikaanse schrijfster Ellen Ter
ry. De opera, die de titel „Survival"
krijgt, is een samenspraak tussen een
Inktvis, een zeermeermin en een haai
en speelt zich af onder water.
De „Afterdinner Opera Company"
is een klein operagezelschap onder
leiding van Richard Flusser, die er
zich speciaal op toelegt programma's
te brengen met opera's in één acte.
Ellen Terry schreef reeds eerder een
tekst voor een operacompositie van
de Amerikaanse componist Ernest
Kamitz.
zijn afkomstig van 63 deelnemers uit
13 landen.
Organisatrice is de „Nederlandse
Vereeniging van Antiquaren", onder
auspiciën van de „International Lea
gue of Antiquarian Booksellers". Deze
tentoonstelling heeft tot doel kennis
te nemen van het materiaal, dat het
antiquariaat uit de gehele wereld de
belangstellende verzamelaar heeft te
bieden. Alle tentoongestelde objec
ten zijn voor de verkoop bestemd. In
de zalen van „Arti et Amicibiat" zal,
door de medewerking van de Amster
damse universiteitsbibliotheek, een
tentoonstelling gehouden worden van
de fraaiste banden, vervaardigd door
Magnus, de grootste Nederlandse
boekbinder uit de zeventiende eeuw.
De buitenlandse deelnemers komen
uit België, Brazilië, Denemarken,
Frankrijk, West-Duitsland, Engeland,
Italië. Japan, Noorwegen. Zweden,
Zwitserland en de Ver. Staten
wen z(jn eerder gevoelig voor de vi
riliteit en de moed van de nationale
held dan voor zyn stellingen en
standpunten in de Europese of
internationale politiek. Bovendien is
het merendeel der Frangaises waar
schijnlijk nog niet vergeten dat zij
voor het eerst hun stemrecht na de
laatste oorlog uit de handen van de
generaal hebben ontvangen.
Kostbare zilveren
munten gevonden
In de Oostduitsc plaats Stratsund
bij Rostock is een tinnen kan met zes
kilo zilveren munten, 217 stuks, uit de
tyd tussen 1541 en 1626 gevonden. De
buitengewoon kostbare munten z(jn
ir. hoofdzaak van Duitse herkomst,
maar er zijn ook Nederlandseen
Oostenrijkse b(j.
(Van onze correspondent)
Een opiniepeiling die op loet. van
het conservatieve ochtendblad „Le
Figarowerd georganiseerd, heeft,
aan het licht gebracht dat generaal
De Gaulle door zijn vrouwelijke
landgenoten nog hoger dan door de
mannen wordt aangeslagen.
Terwijl de diverse peilingen die het
Franse instituut voor de publieke
opinie de laatste jaren had onder
nomen uitgewezen, dat gemiddeld 57
procent der mannen wel tevreden
was over hun huidige president, ble
ken 63 op de 100 Frangaises achter
De Gauale te staan. Zijn vurigste
vrouwelijke supporters vindt de ge-
neraad-president onder de Frangai-
ses die de 65 jaren zijn gepasseerd.
Naar de beroepen van henzelf of
hun echtgenoten gerekend, heeft het
instituut voor de opiniepeiling de
hoogste cijfers in de kringen van
middenstand, vrije beroepen en
leidend kader aangetroffen. De
laagste cijfers vond men op het plat
teland bij de boerenbevolking. Poli
tiek gesproken treft men, afgezien
natuurlijk van de Gaullistische par
tij, de meeste aanhangsters van het
staatshoofd aan onder de conserva
tieven en de katholieken. Niettemin
toonde ook de helft der vrouwen uit
socialistische kring sympathie voor
de generaal, die zelfs in deze sector
dus nog wel op vele stemmen bij
de verkiezingen zal mogen rekenen.
Een vergelijkend onderzoek naar de
vrouwelijke aanhang van premier
Pompidou, die als des generaals
„kroonprins" mag worden be
schouwd, bewees, dat diens papieren
wel aanzienlijk ongunstiger liggen.
Van belang
Aangezien meer dan de helft van
de ongeveer 20 miljoen stemmen die
in december over de keuze van een
nieuw staatshoofd beslissen, door
vrouwen zullen worden uitgebracht,
is de uitslag van deze opiniepeiling
dus zeker niet van belang ontbloot. Meppeler handelaar destijds bekende
In de gevoelens die generaal De smokkel betrof alleen over de jaren
Gaulle door de Francaises worden j 1964 en 1965 apparaten voor een
toegedragen, spelen zuiver politieke j waarde van meer dan 200.000 gulden
overwegingen vermoedelijk niet de Hij was bij deze smokkel door enige
voornaamste rol. De Franse vrou- I stadgenoten geholpen.
Onverbeterlijke
smokkelaar
De omvangrijke smokkelaffaire Jn
Duitse televisietoestellen, bandrecor
ders strijkijzers en andere elektrische
apparaten, die in maart van dit Jaar
in Meppel aan het licht kwam, heeft
al een vervolg gekregen voordat de
zaak voor de rechter is geweest. Een
54-jarige Meppeler han. Wlaar, die
eind maart hiervoor was aangehou
den en na een bekentenis op vrije
voeten was gesteld, blijkt zijn lucra
tieve smokkelpraktij ken te hebben
hervat. Naar thans bekend is gewor
den, is de man de vorige week woens
dag na een achtervolging dwars door
het centrum van Hardenberg door de
douane gevat. De man bleek ln zijn
auto vijf tv-toestellen en een band
recorder uit Duitsland te hebben ge
smokkeld.
De douanerecherche in Amsterdam
die het onderzoek in deze zaak nog
niet eens had afgesloten, is meteen
maar aan een nieuw hoofdstuk in het
omvangrijke dossier begonnen. Ver
moed wordt dat de mfn, nadat hij
indertijd op vrije voeten werd ge
steld, vrijwel onmiddellijk zijn smok
kelhandel heeft hervat. En het staat
wel vast dat hij de laatste maanden
heel wat meer heeft gesmokkeld dan
de vijf tv-toestellen waarmee hij op
heterdaad werd betrapt. De door de
zwijgzaam bij de nederlaag neer
gelegd, zonder met directe be
schuldigingen te komen. Het is
ook wel duidelijk geworden dat
het niet de schuld, of alleen de
schuld, van Willy Brandt is, dat
de stemmingsuitslag zo ongeluk
kig voor de SPD is uitgevallen.
Met haar 39.3 procent van de
totaal uitgebrachte stemmen is ze
onder de minimum verwachtin
gen van 40 procent gebleven.
Van de prognose, dat het tot
een „grote coalitie" met de chris
ten-democraten zou kunnen ko
men, bleef helemaal niets over.
Een omstandigheid, die de „schuld"
enigszins van Brandt afwentelt, is de ger Schmidt zal
uitslag in het Roergebied, en zelfs in
geheel Nordrhein-YVestfalen. het
dichtst bevolkte gebied van de bonds
republiek. Daar steeg de SPD van
37,3 procent in 1961 tot 42,6 procent
nu. De CDU daalde er enigszins.
Juist in dit gebied heeft Willy
Brandt in de moordend vermoeien
de verkiezingscampagne het beste
deel van zijn energie verbruikt. Is de
uitslag hier dan ook een persoonlijk
succes voor Brandt?
olksleider uitgesloten. De Hambur-
aarschyniyk liever
burgemeester van zyn stad worden
dan hetzelfde gevaar te lopen als
zyn collega Brandt. Want dat de
Westduitsers er nog niet aan toe zijn
socialistisch te stemmen, om welke
reden dan ook en waar de fout bij
de SPD-organisatoren dan ook gele
gen mag hebben, is nu wel duidelijk
geworden.
Zware debatten
Aan de andere kant heeft de ge
heimzinnige man op de achtergrond
in de SPD, de oud-communist Her-
bert Wehner, een nederlaag geleden
in zijn eigen kiesdistrict Hamburg-
Harburg. al ging de SPD ook in
Hamburg van 46,9 procent in 1961
naar 48.3 omhoog.
Een tegenslag Incasseerden de so
cialisten in het land Baden-Würten-
berg waar ze op een flinke toeneming
van het aantal stemmen hadden ge
hoopt. Wie trof daarvoor de schuld?
De plaatselijke partijleiders, aldus
werd meteen al vastgesteld, die het
niet nodig vonden om het door het
hoofdbestuur geadviseerde huisbe
zoek op te volgen.
Na afloop van de verkiezingen
blijft de mening bestaan dat Willy
Brandts Noorse nationaliteit tijdens
de tweede wereldoorlog hem parten
heeft gespeeld bij het werven van de
gunst der kiezers. Maar anderen wij
zen er op dat het kiezersvolk Her-
bert Wehner niet vertrouwt, onder
het motto: „wie eens communist was,
biyft communist". Buiten schot blij
ven dan de minister van Buitenland
se Zaken in het zwart-rode kabinet,
Frits Er Ier, en de Hamburgse sena
tor, Helmut Schmidt. Erler is als
Zwaarder dan de coalitiebespre
kingen tussen CDU/CSU en FDP
zullen dan ook (weliswaar voor al
tijd binnenskamers) de beraadsla
gingen binnen de SPD-leiding wor
den over de nieuwe koers en de
eventuele nieuwe leider. Voor Brandt
hangt de beslissing over zijn toe
komst van deze beraadslagingen af.
Het bestuur van de SPD in Berlijn
heeft hem laten weten dat het
Brandt graa gwil continueren op zijn
oost als Oberbürgermeister van de
stad. Het stadsbestuur is echter niet
zo enthousiast. Brandt heeft al lan
ge tijd de lopende zaken in West-
Berljjn niet kunnen behartigen.
Brandts functie werd waargeno
men door partijgenoot Albertz. Deze
heeft zich bereid verklaard de „Ober
bürgermeister" in te werken en zich
dan op de tweede plaats bescheiden
terug te trekken. De leider van de
CDU-oppositie in Berlijn en vroegere
burgemeester van de stad ..Amrehn,
reageert tegen deze plannen zo hard
als hij kan. Amrehn heeft iedereen
die wilde luisteren tijdens de ver
kiezingscampagne al verteld dat
Brandt de Berlijnse zaak verwaar
loosde. Nadat hij door uiterst onver
standige tactiek enige jaren geleden
zijn fractie in de oppositie had ge-
manouvreerd. wil Amrehn nu na
tuurlijk alles doen om deze fout
die hem alle aanzien in de party be
nomen had te herstellen. Het
vertrek van Brandt zou diens „ima
ge" in Beriyn immers sterk vermin
deren en daarmee de CDU weer kan
sen geven.
Maar hoe groot is Brandts gezag
nog in Beriyn? Moet hy voor de
tweede maal als verliezer in zijn
stad terugkeren? Toch zou het voor
de wanhopige positie waarin hy zich
nu bevindt, de verstandigste oplos
sing zyn. Voorlopig kunnen de so
cialistische leiders echter niets an
ders doen dan het puin van de ne-
om vervolgens
miljoen mensen, ruim 70 procent I ernstig na te denken over de blauw-
van de totale Indonesische bevolking drukken voor een nieuw programma.
Djakarta heeft thans 5 miljoen in- Geen van de kopstukken zal daarbij
woners. kunnen worden gemist.
Indonesië zucht
onder inflatie
In verband met de sterke styging,
d ie de pry zen van sommige eerste
levensbehoeften van de bevolking
gedurende de afgelopen maanden
hebben ondergaan, heeft bevoorra
ding van Djakarta met vier essen
tiële produkten: ryst, zout. petro
leum (voor koken en verwarming)
en suiker. Djakarta en de andere
steden op Java hebben het meest te
Lijdtn onder de inflatie van de roe-
pia. Op Java wonen meer dan 70|derlaag op te
