AANTAL ARTIKELEN WORDT DUURDER
Weinig j
verrassing
elastingverlaging - op - ter mi j n
Miljardennota: kosten levensonderhoud stijgen met 1.6 proeent
Uitgaven
tien pet.
j omhoog
Vrijstelling van de
militaire dienst
voor politie
VRIJSTELLING PAST SLECHT
Jaarlijkse inflatie
circa vijf procent
Verhoging
directe
belasting
VONDELING: NU
GESTREEFD NAAR
REELE RAMINGEN
UITKERING NA
VIJF JAAR
wi
JLS
m
M 'M
LEIDSCH DAGBLAD DINSDAG 21 SEPTEMBER 1965 DERDE BLAD
i J
.Minister Vondeling heeft de totale
uitgaven voor 1966 geraamd op
f. 18.150 miljoen. Dat betekent eei
verdubbeling sinds de Rijksbegro
ting voor 1960. Vergeleken met d«
uitgaven over 1965. die op f. 16.439
miljoen worden geraamd, zal er
Tolgend jaar 10 procent meer wor
den uitgegeven, waarvan het
meeste weggaat aan Verkeer en
Waterstaat, Volkshuisvesting en
Onderwijs.
■•os altijd is Onderwijs de grootste
slokop, namelijk f. 4.165 miljoen,
zeven procent meer dan voor 196;
is uitgetrokken. De militaire uit
gaven vergen f. 2.715 miljoen, dat
is twee procent meer. Volkshuis
vesting vraagt 21 procent meer.
namelijk f. 2.029 miljoen en Ver
keer en Waterstaat 28 procent meer
n.l. f. 1.802 miljoen. De sociale
voorzieningen vergen een uitgave
van f. 1.573 miljoen en nemen
daarmee toe met 4 procent. Een
belangrijke uitgavenpost tenslotte
is ook de nationale schuld, waar
voor aan rente en afschrijvingen
f. 1.445 miljoen is opgenomen, twee
procent meer dan voor 1965 op de
begroting stond.
Boven Norm
Wj^oals de regering reeds aan het be
gin van haar optreden heeft aan
gekondigd, zullen de overheidsuit
gaven de komende jaren sneller
stijgen dan het nationale inkomen.
Toch wil het kabinet in zekere zin
vasthouden aan de norm. die in
dertijd door minister Zijlstra is
ingevoerd en die erop neerkomt,
dat de stijging van de ruimte, die
er is voor uitgavenverhoging en
belastingverlaging. gelijke tred
moet houden met die van het
nationaal inkomen. Minister Von
deling noemt in zijn miljoenennota
de/,e theorie wetenschappelijk
goed gefundeerd.
itgaandc van 1965 komt dr. Von
deling op een „ruimte" van 900
miljoen gulden per jaar voor de
jaren 1966 en 1967. De Rijksuit
gaven zullen in 1966 echter aan
merkelijk meer toenemen dan met
f. 900 miljoen. De regering meent
namelijk, dat de behoeften voor
de woningbouw, waterstaat, ont
wikkelingshulp, het onderwijs en.
in volgende jaren, ook de ruim
telijke ordening, zodanige uit
gavenstijgingen nodig maken, dat
de structurele norm voor de stij
ging van de Rijksuitgaven tijdelijk
mag worden losgelaten.
Aanvaardbaar
Minister Vondeling deelt mee. dat de
relevante stijging van de Rijksuit
gaven volgend jaar f. 1.341 miljoen
zal bedragen. De norm van f. 900
miljoen wordt daardoor met f. 441
miljoen overschreden. Daarbij
komt, dat de uitgaven over 1965
waarschijnlijk met f. 534 miljoen
boven de oorspronkelijke norm stij
gen. De totale extra stijging boven
de structurele ruimte bedraagt zo
doende f. 975 miljoen.
)e middelen om deze extra-uitgaven
op te vangen zullen bestaan uit
hogere belastingen (over 1966 f. 164
miljoen) en uit de opbrengst van
belastingspaarbrieven (f. 425 mil
joen), tezamen f. 589 miljoen. Hoe
wel het eerdergenoemde bedrag van
f. 975 miljoen hiermee niet wordt
bereikt, wordt aldus volgens dr.
Vondeling toch een aanvaardbaar
resultaat verkregen. Een ineens
terugdrukken van de bestedingen
tot het evenwichtspeil zou zijns
inziens een te ruw ingrijpen zijn.
Het restant wordt dus onderge
bracht bij het begrotingstekort.
Erin verwerkt
In de berekening van het bedrag aan
hogere belastingontvangsten (1966:
164 miljoen) is verwerkt de verla
ging van de loon- en inkomsten
belasting en de reeds eerder aan
gekondigde nieuwe speculatiewinst
belasting. Verder is rekening ge
houden met het' feit, dat de rijks
overheid rond 86 procent van de
verhogingen ontvangt.
Pakje sigaretten 25 cent
Liter benzine 1 cent
Liter jenever f 1.50
Liter bier 3 cent,
(Van onze parlementaire redactie)
Van de nieuwe belastingmaatregelen die minister
Vondeling wil invoeren is de nieuwe omzet
belasting op textiel uit fiscaal oogpunt verreweg de
belangrijkste. Deze belasting, die in 1954- in ver
band met de slechte positie van de textielindustrie
werd afgeschaft, zal per 1 januari 1966 drie
procent gaan bedragen en levert bet volgend jaar
een bedrag op van 158 miljoen gulden op jaar
basis omgerekend 210 miljoen gulden. Fiscaal zit
er nog een addertje onder het gras: de belasting
drukt zowel op de grondstoffen als op de eindpro-
dukteu. De totale druk is dan ook geen drie, maar
ongeveer zes procent.
Minister Vondeling en staatssecretaris Hoefnagels motiveren de
herinvoering met het argument, dat de vrijstelling slecht past in de
huidige sociaal-economische situatie. Voorts wijzen zij er op. dat de
verhoging voor de consument minder zwaar aankomt omdat vele
goederen zoals autobekleding, tent- en dekzeilen, drijfriemen
helemaal buiten de huishoudelijke sfeer vallen.
Ook zijn zij van mening dat de vrijstelling Nederland een uitzon
deringspositie in de E.E.G. gaf, die vroeg of laat toch zou moeten
vervallen. Voor de herinvoering van de omzetbelasting op schoeisel
(vijf procent; opbrengst 1966 £2 miljoen en op jaarbasis 30 mil
joen) gelden dezelfde overwegingen. De nieuwe omzetbelasting op
schoenreparaties zal eveneens vijf procent bedragen.
SIGARETTEN EN
TABAK
Door de accijnsverhoging op tabak
en sigaretten zal ®en pakje sigaretten
van f 1,25 op 1 januari f 1,50 gaan
kosten, de prijs van een pakje püp-
of shagtabak gaat van 1 gulden naar
f 1,25. De accijnsverhoging (vier pun
ten) levert op jaarbasis 200 miljoen
op. In 1966 zal de opbrengst 100 mil
joen bedragen. De bewindslieden zeg
gen dat aan een verhoging niet valt
te ontkomen, omdat sigeretten voor
het noodzakelijke levensonderhoud
niet onontbeerlijk zijn. Een argument
voor de verhoging is verder dat on
danks de prijsverhoging per 1 april
1964 en de anti-rook-actie het siga-
rettenverbruik nog steeds toeneemt.
Van de totale opbrengstverhoging
zal ongeveer 40 miljoen vervallen aan
het bedrijfsleven. Daarbij zal reke
ning worden gehouden met de moei
lijke positie van de handel, vooral de
detailhandel.
Omzetbelasting hoger
Textiel 3% schoenen 5%
Brommer 13auto 7%
Radio 8% televisie
7%
kenen, de verhoging van de ol;
cijns zal over een breed vlak van pro-
dukten en diensten kunnen worden
verdeeld. De regering wil het moge
lijk maken dat aan tuinders die kas-
groenten exporteren de accijns op olie
gebruikt voor kasverwarming zal
worden teruggegeven.
Door de herinvoering van de om
zetbelasting op textiel en schoenen
zullen de kosten van levensonder
houd met ongeveer 0,6 punt stijgen.
De andere verhogingen leveren een
staging op van ongeveer 1 punt. De
accjjns op sigaretten en tabak zal
niet worden nagevorderd, die op olie,
benzine, jenever en bier wel. De al
gemene aangifte- en betalingstermijn
van de omzetbelasting zal van twee
maanden na het belastingtijdvak
worden teruggebracht tot één maand.
geen motorrijtuigenbelasting betalen
Samen met deze artikelen gaan ook
platenspelers en bandrecorders i
rief van vijf tot achttien procent
omhoog.
LUISTEREN, KIJKEN
EN RIJDEN
Het tarief voor de radiotoestellen
gaat van tien naar achttien procent,
dat voor de televisietoestellen van
achttien naar 25. De totale opbrengst
De verhoging van de belasting up| »orden verhoogd. Wie er nog één wij
auto's, van achttien tot vijfentwintig
procent, zal de fiscus heel wat op
brengen in 1966 75 miljoen, op jaar
basis 100 miljoen.
GEDISTILLEERD
EN BIER
Door de accijnsverhogingen wordt
bier drie cent per liter duurder en
jenever f 1,50 per liter (van f 9,
Minister Vondeling en staatssecreta
ris Hoefnagels wijzen er in hun toe
lichting op. dat deze accijnzen sinds
1957 niet zijn gestegen. Wel gestegen
is het verbruik: bier van 20 tot 35
liter per hoofd per jaar, jenever van
3.4 tot 4 liter. De beide accijnsver
hogingen leveren op jaarbasis een
bedrag van 103 miljoen gulden, in
1966 90 miljoen.
BROMMEN, VAREN
EN KAMPEREN
De omzetbelasting op pleziervaar
tuigen, kampeerwagens en brommers,
die nu nog vijf procent bedraagt,
gaat omhoog tot achttien procent.
Winst voor de fiscus: 29 miljoen op
jaarbasis (in 1966: 22 miljoen). Deze
artikelen waren, met uitzondering
van de caravans, ook vroeger al in
een verhoogd tarief ingedeeld. In
1955 werden ze daaruit verwijderd
ter verruiming van de persoonlijke
welvaart. Onder de huidige omstan
digheden acht de regering tariefsver
hoging verantwoord. Voor de belas
tingverhoging op bromfietsen pleit
voorts het feit dat de bromfietsers
Begroting geen sterke rem
De conjunctuur blijft gespan
nen, Gezien de noodzaak van
stijgende uitgaven kan de over
heid aan de uitgavenzijde van
de begroting geen remmende
werking op de conjunctuur la
ten uitgaan. Conjunctureel gun
stige werkingen moeten dus ge
heel van de middelenzijde
komen, d.w.z. door afremming
van de particuliere bestedingen
door middel van belastingver
hogingen.
Uit de gegevens, die minister
Vondeling in de miljoenennota
verschaft, blijkt dat de begro
ting voor 1966 zich, wat de im
pulswerking op de conjunctuur
betreft, gunstig onderscheid van
die voor 1964 en 1965. Op zich
zelf genomen gaat echter van
de begroting 1966 een impuls op
de conjunctuur uit van 7,5 pro
cent Wanneer men daartegen
over Iet op de verwachte groei
van het nationaal inkomen met
4.5 procent, dan kan, aldus mi
nister Vondeling, niet worden
gezegd, dat van de begroting een
sterk remmende werking op de
conjunctuur uitgaat.
De bewindsman wijst erop, dat
in de afgelopen jaren door de
groei van de economie, de ach
terstand in de woningbouw, de
sterke aandrang tot verlaging
van de loon- en inkomstenbe
lasting en de toenemende be
hoeft aan overheidsvoorzienin
gen in verband met de wel
vaartsstijging het vceren van
een doeltreffend conjunctuur
beleid is bemoeilijkt. Daarbij
komt dat de toeneming van do
bestedingen de laatste jaren is
onderschat. Sinds 1960 trad een
jaarlijkse inflatie (inkomsten
stijging boven produktiviteit) op
van gemiddelr ongeveer vijf
procent.
Het jaar 1965 wordt geken
merkt door een voortzetting van
de spanning op de arbeidsmarkt
en een hoog peil van de beste
dingen, dat eveneens de ver
wachtingen overtreft. De over
heidsinvesteringen, het particu
lier verbruik en vooral de wo
ningbouw tonen een sterke ex
pansie. De prijsstijging is dit
jaar weer groot. De spanningen
op de kapitaalmarkt baren ern
stige zorg. De ontplooiing van
de woningbouw maakt het nood
zakelijk, in de volkshuishouding
ruimte vrij te maken.
kopen, moet opschieten want op
Januari gaat de omzetbelasting van
v|jf naar vijfentwintig procent om
hoog. De opbrengst voor de fiscus is
gering: in 1966 en op jaarbasis een
miljoen gulden.
BENZINE EN
OLIE
De benzineaccijns gaat met een
cent per liter omhoog, de petroleum-
accijns met f 1,40 per honderd liter.
De accijns op gasolie gaat met f 1,10
per honderd liter omhoog, die op
stookolie en andere minerale olieën
met f 0,70 per honderd kg. Het fis
cale resultaat van al deze verhogin
gen is in 1966 113 miljoen, op jaar
basis 128 miljoen.
De regering verwacht dat de ge
volgen zullen meevallen. Het wegver
voer zal de kosten kunnen doorbere-
ijiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^
(Van onze parlementaire redacteur)
DE miljoenennota was in grote
lijnen al te voorspellen na af
loop van de laatste kabinets
formatie. Premier Cals beloofde in
z|jn regeringsverklaring meer aan
dacht voor de gemeenschapsvoorzie
ningen en dat kost geld. De uit
breiding van de gemeenschapsvoor
zieningen is in de rijksbegroting terug
te vinden: meer geld voor de wo
ningbouw. de wegenbouw, het onder
wijs om slechts de allerbelangrijk
ste te noemen.
Dat minister Vondeling de ver
hoogde staatsuitgaven wil financieren
door de indirecte belastingdruk aan
te schroeven was al geen geheim
meer. Men kan er zich hoogstens over
verbazen dat deze socialistische be
windsman naar dit klassieke middel
heeft gegrepen. Want dit middel le
vert geen herverdeling op van heli
nationale inkomen en juist dat is
van huis uit een socialistische wens.
STERKER nog: minister Vonde
ling wil de directe belastingen
verlagen als een soort compen
satie voor de verhoging van de in
directe belastingen, hetgeen hem
eigenlijk nog verder van het rode
ideaal brengt. Weliswaar zal de ver
laging door de introductie van de
spaarbrieven pas op termijn merk
baar worden, maar ook dit is geen
socialistisch idee.
Het lijkt er veeleer op dat het idee
van de spaarbrieven afkomstig is van
staatssecretaris Hoefnagels.
De beide verhogingen in de sfeer
van de directe belastingen de
verhoging van de vennootschapsbe
lasting van 45 naar 46 procent en
die van de vermogensbelasting van
5 tot 6 promille leveren op jaar
basis samen een verhoging op van
85 miljoen. De verhoogde vennoot
schapsbelasting kan in 1966 nog niet Zjjn eigen kring (de KVP) op veel
doorwerken. De verhoging van de bijval zal kunnen rekenen. Jarenlang
vermogenbelasting levert volgend j heett v00rai het kaUloi,eke kamerlid
Lucas aangedrongen op de invoering
deze spaarbrieven.
2 parlementaire oppositie za\
niet zo erg veel bezwaren kun-
utMuvuu nen maken tegfen de financiële
dat lerë*Tegeïing'op'l' janüaïïTsiS ,planna" ïan de Peering. De begro-
lngaat. Zij omvat een verrekening 1 '"f1969 van munster Witteveen
met de Inkomstenbelasting van tien bl«kt veel te krap te zijn opgezet en
procent van het ontvangen dividend a wn veel te optimistisch beeld van
jaar al 40 miljoen gulden op. De a
hoging van de vermogensbelasting 1
zal voor een deel gecompenseerd
worden door een nieuwe aftrekrege- T^v
ling op de Inkomstenbelasting van I J
aandeelhouders. Het is de bedoeling I
van de dividendbelasting. Deze nieu
we regeling zal de schatkist een jaar
lijks offer van 50 miljoen kosten.
Ook op het gebied van de belas
tingheffing van coöperatieve ver
enigingen en beleggingsmaatschap
pijen zijn binnenkort veranderingen
te verwachten.
Begroting 1965 ver overschreden
De vermoedelijk uitkomsten over 1965 wijken belangrijk af van
de oorspronkelijke ramingen, zo deelt minister Vondeling mee in
een nabeschouwing over de ontwikkeling van de begroting 1965.
Vermeden moet xoorden, zo meent dr. Vondeling, dat door een te
krappe opzet van de oorspronkelijke begroting reeds aanstonds de kiem
voor latere overschrijding wordt gelegd. Ook uit een oogpunt van con-
i I junctnurbeheersing kan dit van belang zijn.
De minister schrijft, dat in de be
groting voor 1966 is gestreefd naar
reële ramingen. De mogelijkheid
blijft echter bestaan, dat in de loop
Oud plan wordt uitgevoerdSPAARBRIEl EiS
van het jaar voor bepaalde posten
aanvullende bedragen nodig blijven.
Voor eventuele noodzakelijke tussen- I
tjjdse verhogingen moet dan compen- de belas ting ver hoging duurder' w
J alleen al in het psychologi-
begroting nu overschreden. Geen
sterk uitgangspunt voor het voeren
van een oppositie.
Een deel van deze overschrijding
is het gevolg van de duur van de
kabinetsformatie, waardoor de con
trolerende greep van de minister van
Financiën verslapte. Een ander deel
is het gevolg van een te royaal ge
bruik van de autonomie van het
wetenschappelijk onderwijs. Minister
Vondeling heeft de afgelopen maan
den het financiële beheer van da
universiteiten nauwkeurig onder de
loep genomen Ook op andere ge
bieden heeft hij maatregelen geno
men om de bewaking van de begro
ting te versterken. Misschien lukt
hem wel wat zijn voorganger niet
lukte: binnen de begroting blijven.
NTERESSANT is de vraag of en
in hoeverre het parlement de
1 regering zal dwingen tot additio
nele uitgaven. In het verleden was
het parlement steeds guller dan de
regering. Zal dat ditmaal ook het ge
val zijn en zo ja: hoe vaak zal de
regering het onaanvaardbaar moeten
laten horen0
Over de financieel-economische si
tuatie hebben de stukken, van de
regering weinig nieuws te melden.
Het blijft goed gaan. al zal de infla
tie waarschijnlijk ook aanhouden.
Minister Vondeling mag zijn begro
ting wellicht als een orthodox stuk
beschouwen, maar de waardevermin
dering van het geld houdt hij er niet
tegen. Vele goederen zullen door
Met de invoering van de belastingspaarbrieven wordt een oud
plan werkelijkheid. De bedoeling is tweeledig: de belastingbetaler
krijgt een verlaging-op-termijn, de overheid houdt tijdelijk de be
schikking over het voor de verlaging bestemde bedrag. Zowel
Het personeelstekort bij de politie met het oog op de financierings- als de conjuctuurpolitiek is dit
tal nog geruime tijd blijven bestaan. van groot belang.
Minister Vondeling (Financiën) ei
'wachting van de regering
in de miljoenennota. Hoewel de wer
vingsactiviteiten goede resultaten
hebben, moeten ze met kracht wor
den voortgezet, omdat in de naaste
toekorre* een sterke afvloeiing door
Pensionering is te verwachten. Met
de minister van Defensie is een re
geling getroffen die behelst dat poli- staatssecretaris Hoefnagels delen
tiekandidaten voorlopig worden vrij-
gesteld van opkomst, voor de eerste
militaire oefening. Het gaat om een
proef, waarvan mag worden ver
wacht, dat de toeloop van jonge ad-
spiranten er gunstig door zal wor
den beïnvloed.
Je Tweede Kamer mee. dat zij
toekomst een rustiger stijging van de
staatsuitgaven verwachten. Dit geldt
bijvoorbeeld voor de woningwetvoor
schotten, omdat tegen 1970 de snelle
stijging van de woningproduktie zal
teruglopen. Aan het eind van de ja
ren zestig zullen dan de woningwet
voorschotten niet meer stijgen, maar
de ontvangsten aan aflossingen nog
lange tijd blijven toenemen. Ook uit
een andere inkomstenbron heeft de
staat tegen 1970 het een en ander te
verwachten: de winning van aardgas
en aardolie uit de Noordzeebodem.
Verlaging van de belasting is dus
gerechtvaardigd maar alleen tegen
net tijdstip waarop de staat er finan
cieel beter voor staat dan nu.
de indirecte belastingen tot soort gedwongen lening voorlopig in
een ongewenste belastingdruk in 1966
leiden, zo vinden de beide bewinds
lieden. Daarom voeren ze de spaar
brieven in. Zonder deze spaarbrieven
zou de druk stijgen tot 27.4 procent,
nu „slechts" tot 26,8 pet. Belangrijk
bijkomend voordeel is dat de bespa
ringen zij het gedwongen toene
men. maar de bestedingen niet. De
staat houdt de belastingverlaging
vast tot zij er zelf geen behoefte aan
heeft en de economie de besteding
van dit geld kan verdragen.
Verlaging f 100
Hoewel de details van d; egeling
nog niet bekend z|jn. het we.
vast dat deze verlaging umijn de
schatkist 450 miljoen zal kosten. Dat
niet deze hele verlaging, doch slechts
een bedrag van 425 miljoen, als een
de schatkist blijft, hangt samen met
het plan om de kleinste belastingbe
talers de verlaging direct te schen
ken. Iedereen die per jaar minder
dan honderd gulden belasting betaalt,
zal na de verlaging niets meer hoeven
te betalen. Zij die meer dan honderd
gulden per jaar betalen, krijgen een
verlaging van honderd gulden per
jaar. Voor de jaren 1966 tot en met
1969 wordt deze verlaging gestort op
de spaarbrieven.
De brieven z|jn niet beleenbaar en
mogen niet worden verkocht. De
grootte van de brieven bedraagt hon
derd gulden per stuk, de rente na
v|jf jaar op het tijdstip van uitke
ring dertig gulden. Totaal dus
f 130,—.
Voor de bewaring en de verzilve
ring zullen de spaar- en andere ban
ken worden ingeschakeld.
satie worden gevonden door elders
in de begrotingen verlagingen moge
lijk te maken.
De oorspronkelijke raming in de
begroting 1965 is met f. 1.430 miljoen
overschreden. Een bedrag van f. 1,015
miljoen kan in dit verband worden
geboekt als onvermijdelijke verplich
tingen van het vorige kabinet. Een
bedrag van f. 170 miljoen komt
bovendien op rekening van het vorig
kabinet, met dien verstande, dat de
besteding hiervan slechts had kun
nen worden voorkomen door abrupte
ombuiging van het beleid. Een be
drag van f. 175 miljoen komt voor
de verantwoordelijkheid van het
nieuwe kabinet. De resterende f. 70
miljoen staat geboekt als ..overige
wijzigingen per saldo".
Wat de ontwikkeling van de be
lastingontvangsten over 1965 betreft,
deze waren geraamd op f. 12.779 mil
joen maar zullen vermoedelijk op
lopen tot f. 13.230 miljoen.
De niet-belastingontvangsten van
de overheid zullen waarschijnlijk
f. 773 miljoen bedragen, tegen een
aanvankelijke raming van f. 438 mil
joen. De stijging is voor een bedrac
van f. 285 miljoen te verklaren uit
de opbrengst van de verkoop van
Breedband N.V. aan de Hoogovens.
sche klimaat, dat daardoor wordt
geschapen, kan men moeilijk pr|js-
en loonstijgingen tegenhouden.
Men zou ca 5 85.oor
elke seconde éëngul
uitkunnen geven
Men zouca.175joar
nodig hebben om tot
Ifimiljord te teden
•—O
Hetduurt493.1 50
jard dogen zijn verlopen
Men kan er ieder
mens op de aarde ca.
5 gulden van geven
18m MhOOfidharen
NA ASTel kaar geven
een lengte ven
360 km
18 miljard graan- q
korrels weger lQ_ 1
ca19.000 Mo gyj
