nmenco
a DE
GETUIGEN ZWIJGEN
Eerst
dan ,het
naar
weer
Moskou kijken,
voorspellen
de sigaret die het wint!
W5
(i)
Hongaren nog zeer gevoelig
Een
seismograaf
Aardolie raakt op
LEIDSCH DAGBLAD MAANDAG 13 SEPTEMBER 1965 VIJFDE BLAD
<G 'I
u IAFIA niets ontziende macht
"^$baseerd op angst en terreur (I)
•o*
Ontstaan in
de dage
n van
Garibaldi
t is 19 september 1963. Uit heel Italië zijn journalisten naar
Brechtsgebouw van Palermo gekomen. In de eivolle zaal staat
tanning op de gezichten te lezen. Rosa Messina, wier man en
zoons door leden van de Ma[ia zijn vermoord, zal getuigen,
ren heejt zij tegenover de pers en de politie al een uitvoerig
opengedaan over het misdadige genootschap, waarin haar
Zxnoot. min of meer gedwongen, ook een rol heeft gespeeld.
r nu. voor de rechters, komt het erop aan. Het wordt doodstil
Bar naam wordt afgeroepen Er verstrijkt een minuut.
|frechtsdienaar herhaalt zijn oproep.
de breedsprakigste getuigen op het
beslissende moment hun tong of hun
geheugen hadden verloren. Dankzij
l Messina verschijnt niet. Als
urnalist haar een uur later in
roning in het dorpje Tommaso
i opzoekt, verklaart z|| nooit
s zuilen zeggen,
i Galetti, die haar man bjj de-
gelegenheid verloor en de eer-
luige tijdens het vooronderzoek
t spraakwater overtrof, roept
hter met een schelle, van ner-
t overslaande stem toe: „Ik
Ier kinderen. Daarom weet ik
i Middeleeuws
is slechts één uit de eindeloze
van gevallen, waarin getuigen
iastende verklaringen tegen le-
fcn de Mafia zouden afleggen,
i beslissende ogenblik niets wis-
brt tevoren door een dodelijk
K werden getroffen of gewoon
i aardbodem verdwenen. Dit is
j oorzaak van dat de Justitie
jfle Mafia-leiders die begin deze
werden gearresteerd en die heel
p hun geweten hebben, geen
I beschuldiging kon aanvoeren,
jat zij relaties hebben onder-
i met de Amerikaanse misda-
rganisatie „Cosa Nostra".
i heeft vele beschavingen over
fieen zien gaan: Phoeniciërs,
Romeinen, Saracenen,
ïn, Duitsers, Fransen,
•n, Oostenrijkers hebben
bet eiland geregeerd. Daartus-
loor waren revoluties aan de
^han de dag en Neerlands groot
sheid, Michiel de Ruyter, heeft
ket leven verloren toen hij hulp
•aan de opstandige Sicilianen,
mfh verzetten tegen de te hoge
Wngen.
1 heeft allemaal weinig veran-
gebracht. De landarbeiders
dorpen van Sicilië leven nog
ddeleeuwse, feodale toestanden,
0n gebaseerd op angst en ter-
Dat is het werk van de Mafia,
iieimzinnige, niets of niemand
aide macht, die overal is verte-
lordigd: op de akkers en op de
Bijen, in de havens en in de
ds, in de banken, de ziekenhui-
8» de kerken.
Verzetsstrijders
Mafia is ontstaan in de dagen
grootste vrijheidsheld,
3 de westkust van Si-
met het doel het eiland
de Bourbons te onttrekken en
legen bij het koninkrijk Italië,
ïeeg de steun van groepen ge-
Dde mannen, die in dienst wa-
fan de grootgrondbezitters om
(belangen te beschermen. Deze
►strijders sloten zich aaneen,
[verloren al heel gauw uit het
pit heldendom alleen in eerlyke
fochtvaardige dingen besloten
h eerste bekende leider was don
eretitel voor een hooggeplaatste
Oeo) Calo Vizzinl, die er zeer op
ld was „aanzien" te verwerven,
nooit de kunst van het lezen
•chryven machtig la geworden.
V I bezat hij klaarblijkelijk vele
\\fciteiten, want al op jeugdige
nlpd was hij uitgenodigd (wat een
\N zeldzaamheid was) om tot het
folie genootschap" toe te treden.
bij het begin van de eerste
Idoorlog, gold hij als de onbe
te leider van de Mafia in de Si-
wise provincie Caltanissetta.
Eigen grond
fcini had een open oog voor de
iUlkheden die de oorlog bood. Zo
We hij gestolen paarden en muil-
die hij tegen helersprijzen
l gekocht, voor zeer hoge bedra-
&an het leger, een transactie
bem tenslotte voor een militair
toaal bracht. Van een veroorde-
•"wam echter niets, omdat zelfs
De uitvaart van de Maf ia-chef
don Calo Vizzini. Politici, hoog
geplaatste geestelijken en vele
vooraanstaande burgers betuig
den hem de laatste eer.
dit verschijnsel, dat wel niet aan
plankenkoorts te wijten zal zijn ge
weest, bleef Vizzini zijn hele leven
buiten de cel.
Don Calo was ook een man, die
heeft ingezien dat grondeigenaren be
schermen minder opbrengt dan
grondeigenaar zijn. Deze gedachte
heeft de toekomst van de Mafia be
paald. Als de „baronnen" eens een
stuk grond kwijt wilden verkochten
zij dit bij opbod.
Toen dit ook zou gebeuren met het
bezit van Suora Marchess na
bij Villalba, bleek Vizzini plotse
ling de enige bieder te zijn. Niemand
waagde het het tegen de Mafia-leider
op te nemen. Hij kreeg de grond
tegen een belachelijk lage prijs.
Deze methode werd voortaan met
grote gretigheid gevolgd, waardoor
de waarde van de grond na enige
tijd nog maar een tiende of min
der was van vroeger.
Mussolini
De grote dagen van Mussolini
waren aangebroken. De „Duce" be
sloot dat er op Sicilië moest worden
ingegrepen en zijn politiechef Mori
begon met een actie, die duizenden
in de gevangenis bracht. Aan de wet
tigheid daarvan werd geen aandacht
meer besteed. Er waren dorpen waar
hij de gehele mannelijke bevolking
aar direct in de boeien liet staan.
Bij het verhoren van de gevange-
»n werden de afschuwelijkste fol
teringen toegepast.
In 1927 liet Mussolini in het par
lement weten, dat de actie als ge
ëindigd moest wórden beschouwd. Eén
ding was in elk geval bereikt: de
Mafia verloor haar kort tevoren ver
kregen feodale privileges en de
grondprijzen kwamen op hun oude
peil. Maar het „eervolle genootschap"
was er nog.
Mussolini zou nog eenmaal met de
kracht van de Mafia kennismaken.
Dat was in 1943, toen de geallieer
de legers voet aan wal zetten op
Sicilië. Het genootschap koos krach
tig de zijde der geallieerden, in wier
gelederen vele naar Amerika vertrok
ken Mafiosi naar hun vaderland te
rugkeerden.
de nieuwe wereidkampibenl
stelllngwerker C. J.
levensgevparlljk gewond
het ziekenhuis gebn
Op reis door
Oost-Europa
Al lang is het in Oost-Europa niet meer zo. dat de paraplu's
meteen worden opgezet wanneer het in Moskou regent, maar de
lokale molenaars kijken toch nog wel eerst zorgvuldig naar de
hemel in het oosten voor ze het weer voorspellen.
..Onze stad is als een seismograaf", zei in Boedapest een Hon
gaarse functionaris. „Verwijderde trillingen worden hier geregis
treerd als waren het plaatselijke aardbevingen".
Byna nergens had de vaJ van
Chroesjtsjow zo'n sterke schok ten
gevolg als bU de Hongaren. De
schrik schijnt hun nu nog in de be
ien te zitten, zelfs bjj jongeren, die
i de negen jaren na de opstand
in 1956 van kinderen tot volwas
sen zijn geworden.
De overgevoeligheid van de Hon
garen wortelt in de vrees meer te
gaan verliezen dan een paar uiter
lijke vrijheden. Wat in Bulgarije
juist hoopvol is begonnen, wat zich
Roemenië bijna alleen beperkt tot
buitenlandse politiek, wat in
Tsjecho-Slowakije vol tegenstrijdig
heden aan het gisten is en in Polen
reeds lang geleden halverwege tot
stilstand is gekomen, dat is door de
Hongaarse communisten, na hun
bijzonder bittere ervaringen opge
bouwd tot een stabiel systeem, dat
zich ook ideologisch in de rug ge
steund weet.
Humanisering
Janos Kadar, de Hongaarse par
tij-secretaris. venset zich ertegen de
ze ontwikkeling als „liberalisering"
aan te duiden. Het gaat volgens
hem veel meer om een „humanise
ring". Misschien is dat wel de juiste
betiteling. Want wat men hier in
Hongarije kan waarnemen, zijn niet
zozeer concessies, hier en daar met
moeite afgedwongen, maar een doel
bewuste vermenging van doctrlnai-
praktische overwegingen,
de praktijk betekent dit bij
voorbeeld dat naast elkaar voorko
men: een volledige collectivering van
landbouw en een stuk grond voor
iedere boer in eigen beheer vast
houden aan het „socialistische re
alisme" en uitgaven en opvoeringen
Sartre, Cocteau, Inonesco, Bec
kett en Osborne 60.000 man (bij-
onzichtbare» Russische bezetting
Hansjakob Stehle, medewer- J
ker van het Hamburgse week' J
J blad Zeitgeniet de reputatie J
een der grootste Westerse spe
cialisten te zijn waar het de J
J kennis van Oost-Europa betreft. J
Na een recente reis door de ge- J
i bieden, die zozeer zijn belang-
J stelling genieten, schreef hij i
ivijf artikelen, die de laatste
ontwikkelingen in het oostelijk j
blok illustreren. Met de publi- i
katie ei'van beginnen wij van- i
daag.
litaire uitgaven mijnenvelden aan
de westelijke grens en honderddui
zenden visa voor reizen naar het
Westen een onverminderde
atheïstische gesteldheid en een „mo
dus vivendi" met de kerk een kri
tiekloos aanvaarden van de buiten
landse politiek van de Sowjet-Unie
en het zelfstandig aanknopen van
contacten met het Westen.
Onbevangen
Dit alles gebeurt bonder een .poor anderülgen In de regering gekomen:
van verkramptheid. Bij de gesprek- Kadar gaf de post van minister-pre
ken die de Westelijke bezoeker voert sident op zoals hij reeds een keer
in de regeringsgebouwen in Boeda- 1958 deed. Toen werd Munnich
pest, in de dorpscafé's of aan het I premier, de man met de „harde
strand van het Plattenmeer, ontmoet hand", voormalig Russisch officier,
geraamde duur van exploitatie der bekende aardofiereserves (in jarerrj
De wereld heeft steeds meer aard
olie nodig. Als teken hiervan zal
b.v. de raffinagecapaciteit van
West-Europa tot 1968 jaarlijks met
11% toenemen. Volgens een bere
kening van de oliecommissie van
de Europese Organisatie voor Sa
menwerking en Ontwikkeling
(OESO) zal de wereldvraag
olieprodukten in de komende ja
ren met 5% per jaar toenemen.
Alle aardolie van de wereld komt uit
ongeveer 50 landen. De olierijk
dom in de bodem is echter niet
uitputteUJk. Voor 90% van de lan
den die aardolie produceren is
berekening gemaakt van de aard-
ollereserves die deze landen in hun
bodem bezitten. Op het kaartje ge
ven wij de geraamde duur
exploitatie der aanwezige aardolie
reserves op basis van het huidi
ge produktiepeil. Het Midden-
Oosten heeft de langste levensduur
met zijn 84 jaar. De andere olie
landen moeten het met veel min
der doen. Voor Venezuela is bij de
raming aangenomen dat de reser
ves in de „Orinoco Tar Belt" in
produktie genomen worden, het
geen thans nog niet het geval is.
De aardolie voorraad nadert lang
zaam zijn einde en dan moet men
andere energiebronnen ter beschik
king hebben. Mogelijk wordt een
nieuwe energiebron de aardolie-
velden onder de zeebodem.
Kremlin gedaald en de kreet „col
lectieve leiding" is een vlag gewor
den, die dikwijls slechts een lading
centrifugale neigingen dekt. Verde
ling van functies vormt weer de
aangewezen weg, temeer omdat geen
ander land in oost-Europa (behal-
Bulgarije» de combinatie van
partij- en regeringschef kent.
Gerustgesteld
hij zelfkritiek en ook bezorgheld.
Maar men spreekt onbevangen, zon
der zijwaartse blikken, soms met een
fijn lachje, dat de tUd van de „ijze
ren greep" blijkbaar heeft overleefd.
Het afgelopen jaar wilde Kadar
zijn ambt van regeringschef neer
leggen. Na de val van Chroesjtsjow
kwam het hem echter wenselijk voor
te wachten. De vergelijkbaarheid
van beider gevallen beangstigde, al
weet iedereen dat Kadar als partij
leider ook verder de teugels vast in
en elk jaar afnemende (eigen) mi- handen heeft. Thans zijn toch ver-
79-jarige gepensioneerde
is. Ditmaal stond Kadar het ambt
af aan Kallai, een intieme vriend.
Noodzaak
Toen Kadar in 1961 het premier
schap van Munnich overnam, sprak
de bekendmaking van het centraal-
comité van de „noodzaak de uit
voerende macht van de partU en de
staatsorganen te versterken". Nu
nauwelijks vier jaar later
stond Kader met bijna dezelfde mo
tivering zijn post af: „De verster
king van de richtinggevende rol
van de partij maakt het noodzake
lijk dat het leidinggevende werk be
ter verdeeld wordt".
Slechts ogenschijnlijk is dat een
paradox. Er wordt hier een tactiek
gevolgd die in de loop der jaren
steeds verder heeft doorgewerkt. In
1961, onmiddellijk na het 22ste Rus
sische partijcongres, toen het con
flict met China openlijk uitbrak,
mocht het voor de Hongaren raad
zaam zijn de leidersposten te con
centreren en tegelijkertijd een man
als Munnich opzij te schuiven. Op
het ogenblik, is het gezag van het
Het volk dat bij elke verandering
opschrikt, werd gerustgesteld. Hon-
garUe's minister van Buitenlandse
Zaken Peter reisde naar Londen. Kal
lal, de nieuwe premier, was kort te
voren opgevallen als leider van par
tijdelegaties naar Joego-Slavië en
Roemenië. Twee weken voor zijn be
noeming tot premier presenteerde
hij zich met een lezing voor de par
tij- hogeschool als de eigenlijke ideo
loog van de door Kadar voorgestane
koers.
In zijn rede rekende Kallai
nog eenmaal duidelijk af met het
Stalinisme en de klassenstrijd- denk
beelden uit de Rakosi-periode. Tege
lijkertijd waarschuwde hij echter
voor misverstanden waartoe de hui
dige koers van „nationale eenheid"
„links" en „rechts" aanleiding zou
kunnen geven: het verschil in we
reldbeschouwing tussen kapitalisme
en communisme en ook de leidende
rol van de arbeidersklasse zou er
niet door worden aangetast.
Kallai zei niettemin: het zou van
bekrompen sektarisme getuigen, als
men de volledige gelijkschakeling der
ideologische en politieke opvattin
gen tot een voorwaarde voor de sa
menwerking met niet-communis ten
zou maken.
Wie papiergeld weigerde,
kreeg de doodstraf
Azersbeidsjan, een land ten zui
den van de Kaukasus, behoorde in
de dertiende eeuw tot het Perzisch#
rijk. De regerende vorst was bij
zonder verkwistend, mede door zjjn
grote giften aan de armen. De
schatkist raakte uitgeput. Wat te
doen? Een uit China teruggekeerd
koopman bracht uitkomst. HU ver
telde de koning, dat de Chinezen
papiergeld kenden. De koning was
verbaasd. Geld, meende WJ als le
der ander mens buiten China, moest
„hard" zUn. Van goud of van zilver
dus. De koning besloot niettemin
na enig nadenken het Chinese
voorbeeld te volgen. Tebriz, gelegen
in Azerbeldsjan, zou de eerste stad
zijn, waar het papiergeld in circu
latie zou komen.
De vorst ging drastisch te werk.
HU verbood het gebruik van me-
taalgeld. Ieder arme, proclameerde
hU. zou weldra een gezeten burger
zUn. Niemand zou meer geldgebrek
behoeven te hebben. Het scheen
mooi, maar de economische wetten
rijn ook daar van kracht, waar de
mens ze niet kent! In september
1294 verscheen het nieuws papieren
geld. Wie het niet wilde aannemen
kreeg de doodstraf. Alle harda mun
ten moest men inleveren bU de rijks
ontvangers. Het was een geldzulve*
ring van Je welste! Wie het sou wa
gen om zelf papiergeld te drukken,
zou met vrouw en kinderen ont
hoofd worden. Geen halve maat
regelen dus. Hoe verliep de opera
tie?
Reeds een paar dagen na de In
voering van het papiergeld zag het
er pover uit op de markten en in de
winkels. Niemand had meer lust om
rijn waren te verkopen. De boeren
gingen niet meer naar de markt.
Het voedsel werd moeilUk te krU-
gen. De bevolking werd ontevreden.
Moordaanslagen op staatsambte
en plunderingen kwamen voor.
Hier en daar kwam het tot opstoot
jes. De onveiligheid in de steden
i op het land nam zienderogen toe.
Toen de vorst dit alles zag, be
sloot hU bakzeil te halen. HU stond
het gebruik van zilvergeld weer toe.
Korte tUd later trok hU het papier
geld in. De Perzische dichters, gin
gen hekeldichten maken over de
.Papieren illusies" van de vorst. De
verklaring? De Chinezen hadden wel
inzicht in de techniek van geldcir
culatie, bankpapieremissles en dek
kingsproblemen, de Perzen niet.
Daarom faalden de Perzen, waar de
Chinezen slaagden.
