?0e koffer moord
swas binnen 24
van 1939
rond
uur
Resten van burcht in
moestuin van seminarie
5 0 Hoofd slachtoffer
Teeltregeling voor
bloemkwekerij moei
worden afgeschaft
Duister puntje in
geschiedenis is
nu opgehelderd
LEIDSCH DAGBLAD DONDERDAG 2 SEPTEMBER 1965
Heel Nederland sprak over de hofmeester
2 io
190 cm.
(Van onze Amsterdamse correspondent)
Ijramenzoekers uit Barneveld vonden op donderdag 10 augus-
j 1939 in de berm van de weg Amersfoort-Apeldoorn, ter
■>gte van Terschuur, een koffer met als lugubere inhoud het in
at van ontbinding verkerende lichaam van een vrouw. Huive-
gwekkend was voorts dat hoofd, armen en benen ontbraken.
tte „koffermoord", zoals de misdaad al spoedig werd genoemd, was al
Au» opgelost en in dat opzicht onderscheidt dit geval zich wel van de
iwe koffermoordwaarmee de Amsterdamse politie zich thans bezig-
dt. Want in de augustusmaand van 1939 werd binnen 21/ uur de dader
irresteerd. Hij voer als hofmeester aan boord van de ,,Johan de Witt",
passagiersschip van de Maatschappij Nederland, op dat moment on-
weg naar Nederlands-Indië. Hij heette P. L. K. en zijn naam is tot
t zijn berechting in 191,0 op ieders lippen geweest, want het w
gebruikelijk, dat misdadigers in de krant met hun volledige
'den genoemd
ioe gruwelijk de nieuwe koffer-
>rd in Amsterdam ook moge zijn.
1939 hield de politie het niet voor
[elijk, dat de moordenaar een
lerlander zou zijn. Nog nooit im-
•s was de Justitie met een der-
Jke walgelijke misdaad gecon-
ateerd geweest en aanvankelijk
<d aangenomen dat de dader een
tenlander moest zijn.
>e dagbladen van die donderdag
■atten naast het angstige nieuws
1 de op handen zijnde tweede
reldoorlog een grote opmaak van
vondst van de koffer. De lezers
namen, dat de koffer niet alleen
romp van de vrouw bevatte, maar
t enkele kledingstukken en het
s het daarin met Oostindische
:t geschreven wasnummer 273,
arop de Utrechtse officier van
stitie, jhr. mr. J. E. W. Quarles
i Ufford, al zijn hoop had ge-
itigd.
„Er vandoor''
De kranten hadden het griezelige
ïuws nauwelyks gepubliceerd of in
t politiebureau Pieter Aertzstraat
Amsterdam-zuid meldde zich een
duw. „Ik heb riin myn zuster
itst een schort geleend en daarin
ond hetzelfde nummer 273". Ze
is al eerder bij de politie geweest
j te vertellen, dat haar zuster
oorloos verdwenen was, maar had
antwoord gekregen dat zo'n ver-
sslng alleen door de echtgenoot
n worden opgegeven. Wel, die
htgenoot was daarna gekomen,
fmeester van beroep. „Ze zal er
:1 vandoor zfjn. Ik wil haar niet
ns meer terug", had hy de politie
gin juli gezegd. En alvorens hij
,n boord ging voor zijn reis naar
►derlands-Indië, verkocht hij het
ootste deel van de inboedel uit zyn
>ning.
Het politie-apparaat kwam in wer-
ng en al spoedig ontdekte men een
ntal opmerkelijke feiten. In het
rlaten huis van K. aan de
Jnackerstraat 2. tweede etage in
ïisterdam-zuid, werden in de goot-
een bloedvlekken aangetroffen en
torts een verfkwast die kennelijk
as gebruikt om bloedsporen uit te
Issen. Voorts vond men een buur-
an, een sigarenwinkelier, die ver
aarde K. omstreeks 24 juni te heb-
tn geholpen om een zware koffer
in de trap af te dragen en in een
►huurde auto te zetten. „Tjonge,
at een gewicht. Er zitten zeker ooe-
tn in", had de argeloze man gezegd,
fa", was het antwoord van de hof-
.eester geweest, „Die neem ik mee
de reis".
Maar de buurman schrok niet
einig, toen hij in de op de Veluwe
avonden koffer dezelfde herkende
Is die welke hij had helpen dragen.
Koffer zoek
De Amsterdamse officier van Justi-
e, mr. de Blécourt, die het onder-
>ek overnam van zijn Utrechtse
Dllega, vroeg telegrafisch aan de
Dlitie in Semarang om de arresta-
e van K. Uit Nederlands-Indië
'erd nadien geseind, dat K. achter
lot zat, maar ontkende iets van de
loord af te weten. Collega's noem
en hem een gewone, rustige man,
4e kalm zyn werk deed en 's avonds
rel eens een partijtje biljarte.
tegenover de politie deed K. onver-
chillig. In zijn hut werd een groot
antal lege jeneverflessen gevonden.
?fjdens de eerste verhoren legde hij
egenstrijdlge verklaringen af. Soms
ras hij teneergeslagen. „Als ik nu
naar niet word ontslagen", klaagde
HJ dan.
Is Amsterdam kreeg de politie
iteeds meer aanwijzingen dat het lijk
let lichaam was van Maria Johanna
reeuwisse, 44 jaar oud en in leven
Johtgenote van K. De leverancier
ran de koffer werd opgespoord en
het bleek dat K. niet minder dan zes
koffers had gekocht. Enkele werden
fer teruggevonden in het bagagedepot
fan het Centraal Station in Amster
dam. Er zaten kledingstukken van
fiet slachtoffer in.
De befaamde politiedokter Van
Ledide Hulsebosch stelde een uitge-
preid onderzoek in op de plaats waar
bet misdrijf had plaats gehad. Toen
jK. op 8 oktober onder politiebewa
king met de „Johan de Witt" in de
rAmsterdamse haven arriveerde was
de beschuldiging al ondersteund
door een lange lijst gegevens.
Eén hiaat bleef bestaan: het hoofd
en de ledematen van de vermoorde
vrouw waren wiet gevonden. En tot
op de dag van vandaag zijn zij
spoorloos gebleven.
Andere vrouw
De Amsterdamse recherche had
zich goed op het verhoor van K.
voorbereid. Op de 26ste oktober kon
den de kranten dan ook melden, dat
de hofmeester een gedeeltelijke be
kentenis had afgelegd. „Mijn vrouw
overleed plotseling en uit vrees, dat
men mij van moord zou verdenken,
heb ik het lichaam willen verbergen".
K. was al eerder getrouwd geweest
uit welk huwelijk een dochtertje
was geboren. Het huwelijk met Maria
Teeuwisse had vier jaar geduurd en
zou aanvankelijk erg gelukkig zijn
Uit het onderzoek van de politic
kwam vast te staan, dat K. op zyn
laatste Indië-reis voor de moord had
kennis gemaakt met een Indisch
meisje, dat hij ten huwelijk vroeg.
In Indonesië bezocht hij ook een
oom en een tante van het meisje. Hij
verzweeg, dat hij was getrouwd en
er werd overeengekomen, dat hij na
het huwelijk een betrekking in
Nederlands-Indië zou krijgen.
Verder bleek dat K. na de moord
de vader van het Indische meisje in
Nijmegen had opgezocht. En ook dat
hij tijdens zijn korte verlof in Neder
land als hofmeester de proefvaart
van de „Oranje" meemaakte en daar
nog kans had gezien een verhouding
met een vrouwelijk passagier aan te
knopen.
Toen K. op 26 april 1940 voor zijn
rechtens werd geleid was het beeld,
dat de publieke opinie van hem had
gevormd bijzonder ongunstig.
Kleine man
Urenlang stonden de mensen in de
ril te wachten om op de publieke
tribune van de rechtbank te worden
toegelaten. Rechtbankverslaggevers
beschreven de verdachte als: „Een
kleine, felle man met smalle lippen.
Goed gekleed, de das een beetje
koket naar voren gebogen. Hij ant
woordde beleefd met een overmaat
aan vriendelijkheid, met serviliteit
bfjna".
De rechtzaak duurde vier dagen
Tegenover de aanklacht van de
officier van Justitie, die K. moord
tenlaste legde, stond het verhaal van
de hofmeester zelf, dat ongeveer als
volgt luidde:
„Toen ik op 24 juni van een Indi
sche reis in Amsterdam terugkeerde
dronk ik eerst een paar borrels en
ging toen naar huis. De stemming
daar was niet best. Mijn vrouw zei,
dat ze met andere mannen ging en
dat het geld dat ik haar had ge
geven op was. Er ontstond een
ruzietje en mijn vrouw wilde mij
beetpakken. Ik gaf haar toen een
duw. Ze viel met het hoofd tegen de
haard en bleef bewusteloos liggen.
Ik heb haar toen op bed gelegd en
dronk weer een paar borrels. Na
verloop van tijd dacht ik dat ze dood
was. Ik heb haar naar de keuken
gesleept en met een mes gestoken".
■jaj 1 I diens kantoor bezocht, bleef hij nog
levend Steeds volhouden, dat hij zijn
niet had vermoord,
Politiedeskundige, dr. J. P. L. zij tegen de haard was
Hulst, verklaarde voor de rechtbank I waardoor hij in paniek
dat de messteek naar zijn mening
had plaats gehad, toen het slacht
offer nog leefde. De psychiaters
meenden, dat de verdachte als vol
komen toerekenbaar moest worden
beschouwd. Maar de officier van
Justitie gaf zich niet gewonnen. Hij
eiste een levenslange gevangenisstraf
voor moord.
dat
De beide verdedigers van de hof
meester, mr. F. Kokosky en diens
zoon mr. R. Kokosky stelden, dat
K. zijn afgrijselijke daad in angst
moest hebben gedaan. Zij meenden,
dat er geen verband kan worden
gelegd tussen de liefde voor het
Indische meisje en het eventuele
doden van de vrouw, zoals van de
kant van de Justitie steeds weer
werd aangevoerd.
Op 9 mei 1940, één dag voor de
Duitse inval in Nederland, werd
K. veroordeeld tot 15 en een half
jaar gevangenisstraf wegens dood
slag en wegens het wegvoeren van
het lijk om de daad te verhelen.
Aanvankelijk ging de officier van
Justitie in appèl tegen de uit
spraak, maar hij trok zich later
weer terug.
In 1950
vnj
Zelfs in de oorlog werd meer
malen over de hofmeester gespro
ken. Het gerucht ging, dat de Duit
sers hem in vrijheid hadden ge
steld en dat hy in het concentratie
kamp in Amersfoort gevangenen
mishandelde. In „Wij Nederland"
van 15 mei 1945 kan men het be
richt lezen, dat K. wegens zijn mis
daden in Amersfoort is gearresteerd
en in het huis van bewaring in
Amsterdam was opgesloten.
Mr. R. Kokosky. de Amsterdamse
advocaat, die K. in 1939 verdedigde
meent, dat hier van een naamsver
wisseling sprake moet zijn geweest.
Volgens hem heeft de hofmeester
gedurende de oorlog de strafgevan
genis van Leeuwarden nooit ver
laten. K. is in 1950 vervroegd op
vrije voeten gesteld en toen hij
nadien zijn vroegere verdediger op
gevallen
geraakt.
Het raadsel van de koffer met
het hoofd en de ledenmaten is
nooit opgelost. De hofmeester heeft
altijd volgehouden, dat hij deze
koffer samen met die, waarin de
romp was geborgen in de berm van
de weg Amersfoort—Apeldoorn
heeft gegooid. Het kan niet anders
of de koffer is daar door voorbij
gangers gevonden. Vermoedelijk uit
angst van een misdrijf te worden
verdacht moeten de \tnders zich
weer van de lugubere kofferinhoud
hebben ontdaan. Mogelijk is de
koffer in de omgeving begraven
Consulenten voor
openluchtrecreatie
Bij de afdeling openluchtrecreatie
van het Ministerie van Cultuur, Re
creatie en Maatschappelijk Werk
zijn sinds kort drie consulenten voor
de openluchtrecreatie in dienst, die
op 1 september hun werkzaamheden
als zodanig zou beginnen.
Deze consulenten vertegenwoordi
gen het ministerie naar buiten voor
zover het betreft het beleid t.a.v. de
openluchtrecreatie ten algemene
nutte in hun ambtsgebied. Zij onder
houden daartoe o.a. contact met het
provinciaal bestuur, provinciale dien
sten en instellingen, de gemeenten,
z.g. recreatieschappen en particulie
re organisaties op het gebied van
de openluchtrecreatie. De consulen
ten hebben een coördinerende taak
met betrekking tot de bemoeiingen
van het ryk met de openluchtre
creatie.
Tot consulent zyn benoemd de he
ren: drs. A. V. J. den Hartogh te
Assen voor het ressort noord: Gro
ningen. Friesland. Drenthe en Over-
yssel, L. F. van Santen Kolff te Arn
hem voor het ressort zuid-oost: Gel
derland, Noord-Brabant en Limburg,
en H. P. Klaasen te Den Haag voor
het ressort west: Utrecht. Noord-
Holland, Zuid Holland en Zeeland.
Landbouwschap vergaderde
Het bestuur v:
schap wil, ter bevordering
geleidelijke afschaffing
regeling in de bloemkwekerij, per
Landbouw- erop gericht is de teeltregeling uit er-
ran een lijk 1 januari 1969 geheel te doen
de teelt- verdwUnen.
woordvoerder van de afdeling
Ik neem Wajang
omdat het grootste
merkplanten
margarine is,
die moet wel goed zijn!
wajang*
PLANTEN MARGARINE
ongezouten-puur plantaardig-licht verteerbaar-dus gezond.
Dit advies kwam gisteren
stuursvergadering van het Land
bouwschap nogal moeizaam
stand. Pogingen om tot een un:
advies te komen mislukten,
de drie amendementen op het
90 pet van de kwekers achter stond,
advi- Later gaf hU evenwel toe, dat men
in Aalsmeer, waar 53 pet van de Ne
derlandse bloemistery is gevestigd, de
»e door de afdeling voorgestelde uitbrei-
ng veel te hoog vond.
De heer Van Velden vreesde, dat
als er een bepaald percentage ge
noemd wordt, men van de geboden
gelegenheid
areel-uitbreiding
tafel liggende voorstel werd met elf volledig gebruik zal maken, omdat
acht stemmen j
Het dageiyks best
Landbouwschap had
denkt, dat er voor de produktie-
van het uitbreiding wel afzft.mogeilykhedtïi
deze zaak zyn. Om dat te voorkomen wilde hy
stel kwam dan ook van de afdeling
bloemkwekery en hield
breiding van twintig procent
>ind maken aan de situatie dat
uit- jonge telers teeltrecht moeten kopen.
De heer Elferink (Kath. Landarb.)
de
drijven van duizend vierkante meter berekende, dat het voorstel
warme kas jaarteelt of minder, en afdeling, als ook rekening houdt
een uitbreiding van vyftien procent met het gebruikelyke ..start-teelt
voor de grotere bedryven. recht" voor Jonge telers <400 vter-
Het verst strekkende amendement kante meter per man», eigeniyk
werd ingediend door de heer Van neerkomt op een uitbreiding
Velden (CBTB), die de teeltregeling
per 1 januari 1966 reeds geheel wilde
afschaffen. Het kreeg geen steun en
kwam niet in stemming. Een amen
dement van de heer Bos (KNLC), die
een uitbreiding van vyftien procent
voor de kleinere en van tien procent
voor de grotere bedryven wilde, werd
met tien tegen acht stemmen ver
worpen, waarna het amendement van
de heer Hoogerland ANAB)vijftien
procent verhoging over de gehele
linie, werd aanvaard, zoals reeds ge
zegd met elf tegen acht stemmen.
De afdeling bloemkwekery had
haar voorstel gedaan, omdat naar
haar mening een alleen in Nederland
gehandhaafde produktiebeheersing in
een vrije EEG-markt niet meer zin
vol ls. zy dacht aan een beleid dat
totale teeltrecht-areaal met 23 pet.
Vrywel 90 pet van de produktle-
uitbre'dlng moet men in Duitsland
kwyt. Bij een al te grote teeltuit-
breidlng vreesde dit bestuurslid
moeilijkheden.
De heer Zylstra (CBTB) vond, dat
er bij de telers „een stuk gevoels-
argumentatie zit waar je van rilt".
Een meer zakelijke reden voor de
voorzichtigheid der telers is hun in
druk, dat teeltbeheersing Invloed
heeft op de prijsvorming en dat ze
een wapen is geweest in het han
delspolitieke overleg. De heer Zyi-
stra verwacht echter niet dat de
Nederlandse telers hun teelt zo sterk
zullen gaan uitbreiden dat dit, over
het geheel gezien, invloed heeft op
de prijsvorming.
Produktieheffing
kaas afgeschaft
Het Produktschap voor Zuivel heeft
m de bestuursvergadering van gis
teren de produktieheffing op alle
soorten kaas afgeschaft met terug
werkende kracht tot 4 april 1965. De
inleveringsprijs voor Goudse kaas,
die na 27 juni van dit jaar werd
ingeleverd, werd in verband hierme
de verhoogd met 4,5 cent per kilo.
Deze marktordenende maatregelen
zullen geen invloed hebben op de
prys van de kaas, die de consument
moet betalen.
De maatregelen beogen by te dra
gen om het voor kaas ongunstige
verschil tussen de diverse zuivel-
waarden weg te nemen, voorzover
deze waarden niet toegeschreven
kunnen worden aan normale markt
ontwikkelingen.
Twee vergaderingen heeft het be
stuur van het produktschap voor
Zuivel besteed aan het „rechtbrelen
van een gedachtenfout, die het in het
begin van dit jaar maakte", zoals
een van de bestuursleden opmerk
te. Op 4 april was de produktiehef
fing een dubbeltje voor alle soorten
kaas. Op 27 Juni werd deze heffing
voor Goudse kaas 4,5 cent lager ge
steld, omdat het vochtgehalte van
deze kaassoort werd verminderd.
Daarna werd evenwel met ingang
van 27 juni de produktieheffing
voor Goudse op nihil gesteld en voor
de overige kaassoorten van tien tot
vier cent verlaagd.
Gisteren is de volgende stap gezet:
afschaffing van de produktieheffing
en „technische aanpassing" van de
inleveringsprijs voor Goudse kaas,
nu deze kaas meer kaas bevat dan
voor de verlaging van het vochtge
halte.
VERRASSENDE VONDST IN WARMOND
Op de plaats waar tot voor kort de seminaristen van het semina
rie in Warmond sla. sperziebonen en doperwten kweekten heeft
zeven eeuwen geleden Hollands bekendste graaf. Floris V. zich
aangenaam onderhouden met zijn vriendin, vrouwe Catharina van
Voorne. in de burcht die door de edelman Dirk van Teylingen was
gebouwd. Alleen door het feit. dat de grond ..doodgeteeld" raakte
door de eetlust van de seminaristen en de Koninklijke Nederlandse
Heidemaatschappij daarom plannen maakte, hem zes meter diep te
keren, is het ..steenhuis van Dirk teruggevonden en een duister
puntje in de geschiedenis van het Graafschap Holland opge
helderd.
Deze ruïne bevindt zich
in Sassenheim. Anderen hielden
vol. dat dit stamhuis in Warmond
gezocht moest worden. Nu is komen
vast te staan, dat de Van Teylingens
wel in Warmond hebben gewoond,
doch dat hun stamhuis elders moet
zyn geweest, mogelyk inderdaad in
Sassenheim. De vondst in Warmond
is nameiyk te jong om als stamhuis
te hebben kunnen staan.
Twee oorkonden
Van belang voor deze zaak zyn
twee bewaard gebleven oorkonden. De
eerste dateert uit 1276 en daarin
staat, dat Dirk van Teylingen zyn
steenhuus (stenen huis, burcht) met
tien morgen grond opdraagt aan
Aleid van Henegouwen, die als re
gentes voor de latere Floris V het
Graafschap Holland bestuurde.
In de tweede oorkonde, van 1386,
bevestigt Hertog Albrecht van Beie
ren. die toen het graafschap bestuur
de. dat hy aan een abt de tien
morgen grond schenkt, waarop oud-
tyds het steenhuus Van Teylingen
heeft gestaan om daarop een Cister-
cienser klooster te bouwen. In het
begin van de vyftiende eeuw wordt
dit klooster inderdaad gebouwd, na
dat er eerst ten behoeve van deze
bouw een „bouwhuis" was opgericht.
In 1573 werd dit klooster verwoest.
De eeuwen door was bekend ge
weest. dat de grond waarom het ging
moest liggen in de omgeving waar
nu het seminarie staat. Historici
keken vooral de moestuin erop aan,
omdat daar in de bodem duideiyk
een dubbele cirkel te zien was. Wel
licht het spoor van een vroegere slot
gracht. Doch daar de archeologen
het te druk hadden met dringende
onderzoekingen en deze grond geen
gevaar liep te worden verstoord bleef
de moestuin de rust van het semina
rie ademen.
De specialist-middeleeuwen van de
Ryksdienst voor het oudheidkundig
bodemonderzoek, dr. J. C. M. Re-
naud, heeft gistermiddag met ken
nelijk plezier de oplossing van een
intrigerende puzzel op een perscon
ferentie meegedeeld en toege
licht. De ROB is een maand of twee
geleden met het onderzoek begon
nen en denkt nog ongeveer een
maand nodig te hebben om het te
voltooien. De wetenschappelyke con
clusies heeft men echter al kunnen
trekken.
Over de oorsprong van het aan-
zieniyke Hollandse gravengeslacht
Van Teylingen zyn de afgelopen
halve eeuw allerlei veronderstellin
gen en theorieën geuit. De ene des
kundige zag in de ruïne van het
Huis Teylingen. waar Jacoba van
Beieren haar laatste levensjaren
sleet, het stamhuis van dit geslacht.
Bij de opgravingen in Warmond
werden drie grafkelders blootge-
legd.
(Foto LD Holvast)
de fundamenten gevonden van een
ringmuur, een zware hoofdtoren, een
bijgebouw, een waterput en een brug
over de gracht. Ook zyn resten aan
getroffen van het uit de volgende
eeuw daterende bouwhuis, alsmede
een tot het klooster behoord hebben
de grafkelder. Dit is wonderwel in
overeenstemming met de inhoud van
de twee oorkonden.
Toen Dirk van Teylingen zeven
Jaar nadat hy zyn slot had opge
dragen aan Aleid van Henegouwen
overleed en geen stamhouder naliet
kwam het in grafelijk bezit. Flo
ris gaf het aan vrouwe Catharina van
Voorne in leen. Wat er daarna mee
is gebeurd is niet duideiyk. In ieder
geval was er in 1386 niets meer van
over. De oorkonde van dat jaar
spreekt van de „hofstede" Van Tey
lingen, dat is de plaats waar het huis
had gestaan.
Dirks steenhuus moet een sterke
burcht zyn geweest. De in de ring
muur opgenomen zware donjon
hoofdtoren» had afmetingen van 14
by 11 meter buitenwerk en was op
gemetseld uit kloostermoppen van
32 x 15 x 8 cm. Hierop hebben waar-
schyniyk drie verdiepingen met een
zolder gerust, zodat er sprake is van
een groot gebouw. De ringmuur ls
eliptisch en heeft assen van 46 en
42 meter. De torenmuur was 1.45 m
dik, de ringmuur 1.20 m.
Een opvallende vondst is een hou
ten waterleiding van uitgeholde en
in elkaar gestoken boomstammen.
Deae was 17.5 m lang en liep van de
gracht naar de waterput, waar-
schyniyk om deze laatste van water
te voorzien In droge tyden.
Nu deze historische puzzel is opge
lost ziet dr. Renaud alle aanleiding,
de hele geschiedenis van Warmond,
die zo nauw met de graafschapshis-
het licht van
ontdekkingen opnieuw
Een vaasje uit de 13e eeuw. dat
bij de graafwerkzaamheden
werd gevonden.
(Foto L.D./Holvast)
minutieus te bestuderen. Streekhis-
torici kunnen hier belangrijk werk
Een deel van de ringmuur kon
den de archeologen ook opgra-
(Foto L.D./Holvast)
Hoofdtoren
l
Nu de plannen voor grondverbete
ring moeten worden uitgevoerd is
dr. Renaud met zyn medewerkers
aan het graven gegaan. Zy hebben
