The New York City Ballet
land gearriveerd
m ons
Klassiek en modern
programma
kunst
kalei öoscoQp
ADRIAAN BLANKENSTEIN
BRENGT BACHS ORGELMIS
LAATSTE ORGEL-CONCERT
IN NIEUWE KERK KATWIJK
„Kunst moet naar
de kleine man"
VIERDE Z0MER-C0NCERT
3n
ndl
Vrijdagavond
in Pieterskerk
SURSEM CORDA (NIEUWENDAM):
ANKREINDERS EN WATTY KRAP
KUNSTDIEFSTALLEN IN BELGIE
Levendige discussies
kunstenaars-jeugd
-LEIDSCH DAGBLAD WOENSDAG 25 AUGUSTUS 1965 VIERDE BLAD-
NA 10 JAAR TERUG
Dat blUkt ook uit zijn programma
dat in Amsterdam gebracht gaat
worden: na een Serenade van Tsjai-
kowski, die hü zelf een bij iedereen
in de smaak vallend „voorgerecht"
noemt, komt hy met de moderne
episode's van Anton Webera, de gees
telijke vader van alle hedendaagse
muziek. Het programma besluit met
„Meditation" van Tsjaikowsky en
een ballet in vijf delen op de Stars
and stripes" van Sousa.
Balanchine stond ons te woord, ge
zeten tussen zijn prima ballerina's de
zee*' jeugdige Suzanne Farrell en de
nauwelijks oudere Patricia Mcbrlde.
Op Schiphol is gistermorgen aangekomen de bijna 70 man tel
lende dansgroep. The New York City Ballet. Deze groep maakt
op het ogenblik voor de zesde keer een grote Europese toernee.
Onder auspiciën van de Amerikaanse ambassadeur in ons land
treedt zij morgenavond en vrijdagmiddag-avond in de Amster
damse Stadsschouwburg op. Deze toernee begon op 28 juni. heeft
de Newyorkers al gevoerd naar Parijs. Milaan. Spoleto. Venetië.
i Dubrovnik. Athene, door geheel Israël en langs Salzburg. Zaterdag
11
ertrekken zij naar Engeland,
eptember zullen optreden.
Tien jaar geleden heeft het New
Vork City Ballet ook al ons land
xx bezocht onder leiding van George
Balanchine, dezelfde die ook thans
nog de artistieke directie voert. Zijn
groep, die inmiddels al 17 jaar be
staat, heeft in die 10 jaren zo
vertelde hij wel een enorme ver
andering ondergaan. Iedereen is
langzamerhand getrouwd en de
kinderen van de eerste generatie vor
men thans de sterren van nu. Zelf
zegt hU ervan: „Ik werk met jonge
mensen, maar ik denk toch wel dat
dit mijn laatste generatie jong talent
zal zün, die ik heb afgeleverd".
George Balanchine, Rus van ge
boorte, 61 jaar oud (hy verdoezelt
zijn leeftijd en zegt slechts: „Ik ben
niet oud, ik leef intens en, hoop ik, 'M
lang"» wordt de grootste, thans le- H
vende choreograaf van de wereld ge
noemd. Honderden baletten heeft hij
zij in Covent Garden tot
al gemaakt, tien Broadway-shows
enkele films, ontelbaar veel „pas de
deux" en aan honderden opera's
-fa De artistieke leider van het
New York City Ballet George
Balanchine met zijn twee prima
donna's: Patricia Mcbride en
Suzanne Ferrell. na hun aan
komst op Schiphol.
heeft hij zijn medewerking verleend.
Hij heeft eerbied voor de klassieke
stromingen maar schuwt ook niet het
moderne repertoire tot zijn eigendom
te maken.
Yehudi Menuhin:
Tijdens de plechtigheid waar
op de beroemde violist Yehudi
Menuhin tot ereburger van Bir
mingham werd uitgieroepen.
heeft deze een toespraak gehou
den. waarin hij bepleitte de
kunst weer „naar de kleine man"
te brengen.
Hij zei: ,,De beoefening moet
niet alleen in handen zijn van
specialisten, want dan zal zij
wegkwijnen op een voetstuk. Zij
moet zetelen in het leven zelf.
De kunst moet weer „naar de
kleine man gebracht worden".
„Ons dagelijks werk, zowel
koken, schoonmaken, denken,
praten, bouwen, als muziek ma
ken, schilderen en dichten is het
geboorterecht van ieder mens. Ik
zou graag elk soort werk met
kunst gelijk willen stellen."
Lies Guntenaar werd
U)lf Amsterdam geboren.
Expositie Lies Guntenaar
J in Voorschoten
Van 1 tot en met 9 september
wordt in het Cultureel Centrum in
Voorschoten een tentoonstelling ge-
houden van collages en wandkle-
den van de kunstenares Lies Gun-
k* tenaar.
Schijnbaar waardeloze stukjes af-
val, overgeschoten stukjes stof uit de
17l| modeateliers kunnen door talent
volle vingers worden samengevoegd
tot kunstwerken van hoog gehalte.
1921 te
gehuwd
1 met de beeldhouwer Ben Guntenaar.
zy kreeg haar opleiding aan het in-
«tituut voor de Kunstnijverheid, af
deling grafiek. Hoewel zjj een zeer
- pérsoonlijke stijl heeft ontwikkeld,
vertoont haar werk duidelijk grafi
sche invloeden. Het wordt geken
merkt door een tere speelsheid van
kleuren, welke soms vertederend
aandoet. Lies Guntenaar heeft ver-
al ichillende opdrachten gekregen voor
de vervaardiging van wandtapijten.
De collectie van 31 werken, welke
in het Cultureel Centrum zal worden
^3 geëxposeerd is samengesteld door de
Ned. Kunststichting te Zeist.
De tentoonstelling wordt door het
gemeentebestuur van Voorschoten
officieel geopend op woensdag 1 sep
tember om 19.30 uur.
De heer G. D. Gratama
- 91 - overleden
Oud-directeur van
Frans Halsmuseum
Op 91-Jarige leeftjjd is in Haar
lem overleden de heer G. D. Grata
ma, die van 1912 tot 1941, toen hem
pensioen werd verleend, directeur is
geweest van het Frans Halsmuseum
aldaar. Daarna tot 1964 bleef hij als
adviseur om leiding te geven aan het
museum. Toen de heer Gratama zijn
taak aanvaardde, waren de kunst
schatten van Haarlem nog verspreid.
In 1913 richtte hU het huidige Frans
Hals-:
Vrijdagavond 27 augustus a.s. zal
de eigen organist van de Pieterskerk,
Adriaan Blankenstein, het vierde
concert verzorgen in de serie, welke
K en O in samenwerking met het
College van Kerkvoogden der Ned.
Herv. Kerk Gemeente Leiden, deze
zomer weer georganiseerd heeft.
De Leidse orgelconcertbezoekers
zullen zeker bekend zjjn met de per
sonalia van hun begaafde stadge
noot. Voor de niet-Leidenaren laten
wij enkele gegevens volgen:
Adriaan Blankenstein, geboren in
1921 in Hilversum, genoot zijn mu
zikale opleiding aan het Amsterdam
se Conservatorium by de organist
Jacob Bijster. Na zUn eindexamen
aan die instelling (met onderschei
ding voor „artistieke eigenschappen"
toegekend» zette hy zyn studie nog
enkele jaren voort bli An ton van der
Horst. Sinds 1952 fungeert hy als
organist in Leiden, eerst enkele ja
ren in de Hooglandse Kerk. daarna
als opvolger van Leo Mens in de
Pieterskerk.
Adriaan Blankenstein is tevens als
hoofdleraar voor orgel verbonden
aan de Leidse Muziekschool en ont
wikkelt zich thans verder op het ge
bied der muziektheorie onder leiding
van Jan Felderhof.
De heer Blankenstein heeft, zoals
bekend, voor zyn concert één aanvul- Uebung", een bundel orgelkoralen in
druk verschynen. die wy kennen on
der de naam: „Orgelmis".
In geen van zyn orgelwerken leren
wy Bach zó als Lutherse Cantor ken
nen, als juist in deze serie van twee
maal zes koralen.
Immers, in het eerste deel gaat
Bach uit van het begin van iedere
Lutherse Hoofddienst: de roep om
erbarmen voor alle nood en de lof-
pryzing: „Kyrië en Gloria".
Als tegenhanger voor de drie groot
ste kyrie-koralen, «waarin we in de
cant us firm us het door Luther „ver-
deutschte" Gregoriaanse „Kyrie fons
bonitatis" herkennen) bewerkte Bach
ook het Gloria-lied „Allein Gott in
der Höh sei Ehr", drie maal.
Voor het tweede deel gebruikt Bach
de koralen die ontstonden by de vyf
hoofdstukken van Luthers Catechis
mus. Van deze. in Bachs tijd regel
matig in de eredienst gezongen lie
deren, vinden wy er enkele, <Wir
glauben all': Vater unser, Aus tiefer
Not) ook nu nog in de Lutherse li
turgie terug. Als in- en uitleiding
geeft Bach zelf zyn magistrale Es-
dur Preludium en Fuga, vaak gezien
•fo Het orgel in de Pieters- I als symbool van de Drieënigheid.
kerk. dat vriidaqavond door de M°se d<«e „Clavler-Uetang" beluis-
st Adriaan Blanken- ^oofsgetuige-
Het laatste zomerconcert van het Orgelcomité Katwijk
heugende belangstelling bestond bracht het Zuidhollands Orkest weer
eens in de Nieuwe Kerk, echter uitsluitend in begeleidende functie. Be
geleid werd het chr. gem. zangkoor Sur sum Corda" uit Nieuwendam
(thans tot Amsterdam behorend), onder leiding van Jan van der Waart
die de eigen dirigent van voornoemd orkest is.
eigen organist
stein bespeeld zal worden.
lend werk van Bach gekozen, n.l. de
orgelmis uit 1739 (het derde deel van
de „Clavier Uebung") van de Tho
mas-cantor».
De indeling van dit styivolle pro
gramma luidt: 1. 1. Kyrië: „Kyrië,
Gott Vater in Ewigkei.", Canto
fermo in Soprano, „Christe, aller
Welt Trost", Canto fermo in tenore,
„Kyrië, Gott Heiliger Geist", Canto
fermo in Basso.
Gloria: „Allein Gott in der Höh-
sei Ehr", a. Trio, b. Canto fermo in
Alto, c. Fughetta (manualiter)
3. De tien geboden: „Dies sind die
heiligen zehn Gebot", Canto fermo
in Canone.
4. De geloofsbeiydenis: „Wir glau
ben all an einen Gott". In Organo
pleno.
5. Het onze vader: „Vater unser in
Himmelreich". Canto fermo in Ca-
6. doop: „Christ, unser Herr, zum
Jordan kam", Canto fermo in Pedale.
7. De biecht: „Aus tiefer Not schrei
ich zu dir", Pedale doppio, a 6 voci
8. Het avondmaal: „Jesus Christ,
unser Heiland, der von uns den Zom
Gottes wand". Canto fermo in Pe
dale. Uitleiding: Tripelfuga in Es
gr. t.
i de grote Thomas-Cantor.
Dit vry omvangryke koor heeft
plaats moeten nemen midden in de
enoime kerkruimte voor de preek
stoel. Een ongunstige situatie, die
zeker ook gold voor de solistische
medewerksters: de sopraan Ank
Reinders en de alt Watty Krap.
Idealer is opstelling onder en voor
het orgelfront, maar dan moet een
podium getimmerd worden boven de
oplopende banken.
Jan v. d. Waart is een der koor
leiders, die inzien dat men een ora
toriumkoor soepeler houdt en zeker
der in het toontreffen door mede de
a cappella zang te beoefenen. Zo
opende hy dan ook met werkjes van
Palestrina, Lotti en Bruckner. De
stemvoering tekende zich daarin al-
lerduideiykst af, het pianissimo
klonk voortreffeiyk en by stemuit
zetting trad geen massaliteit op. Be
schaving, begrip en discipline zyn
vaste kenmerken. De aanwezigheid
in het koor van een voldoend
kwantum jeugdige stemmen verhoogt
de aantrekkeiykheid van de klank,
zy het ook dat de vrouwenklank
daarvan het meest profiteert.
De klankmenging van de register-
groepen onderling is evenwel een
probleem, dat voor grote koren lang
niet sltyd tot een hoogste bevredi
ging komt. (te meer in kerkmuziek,
omdat deze voor kleine ensembles
geschreven wordt). We geven toe,
dat Bruckner's componeertrant een
hoog geschoold zangapparaat voor
opstelt.
V. d. Waart bracht verder het
„Laudate Dominum" uit Mozart's 2-
de Vesper. Buxtehude's alom gezon
gen Kantate „Alles was ihr tut" en
Vivaldi's vermaarde Gloria. Vry Al
gemeen kweet het koor zich daarin
naar de eis van de niet altyd een
voudige opgave. Het derde Vivaldi-
koordeel kon echter een verdergaan
de vyling van de klankafwerking
verdragen, de wisselzang met de alt
had ïnerypender mogen zyn en
met aangepaster klankkracht.
Ank Reinders, die in de drie com
posities haar rol kreeg, heeft stellig,
byv. in het uitspinnen van een toon
naar z'n volle klankintensiteit, het
meest van allen de weerstand van de
akoest'ek ondervonden. Zij heeft
zich bijzonder teweergesteld, maar
waarschijnlyk toch niet haar vocale
gaven in hun subüemste straling tea
dienste kunnen stellen.
Watty Krap, die party gaf la
Vivaldi, overtuigde van haar vak-
kunde en de fraaie kleur op haar
alt, alleen is het jammer dat zy op
een wat te brede basis vibreert. Bux-
tehude bood nog een koorbas gelegen
heid voor een solo en diens goedzit
tende, ruime en sonoor-dragend#
stem klonk heel best door.
De orgelbegeleidingen in Buxtehu-
de en Vivaldi waren toevertrouwd
aan Eric Ingwersen, die zich prima
wist in te voegen. Als solo-organist
kon hij zich echter niet meten met
zyn voorgangers in deze orgelcon
certenserie. Bach's Fantasie en Fu
ga in g kreeg haar afbeelding wel
mee, maar niet haar uitbeelding.
Bach heeft hier geweldige dingen
mede te delen, avontuur voor d#
speelse geest. Het werd in werkelyk-
heid een „mager" Bach-je zonder
olympische gedrevenheid. Weliswaar
ontwaakte de toonspanning in
glanzing na het helder en vaardig
uitspelen van het lange, uitgespon
nen fuga-thema. V.
Bende dieven
is op pad
(Van onze correspondent)
Belgische kunstenaars en de poli
tie vrezen dat een bende dieven, die
zich heeft toegelegd op het stelen
van kunstwerken, zyn ogen op Bel
gië heeft laten vallen. Zeer kort
na elkaar zijn er twee diefstallen
gepleegd die men met elkaar in ver
band brengt.
dat de houten tralideur voor de
kapel gesloten hield.
Bijna geiyktydig zyn uit het z.g.
Schott-museum in de Brusselse bin
nenstad enige sculpturen en waar-
schyniyk ook andere kunstvoorwer
pen verdwenen. Schott was een
schilder die gedurende vele jaren-
zyn huls van kelder tot zolder met
antieke voorwerpen heeft vol
gestouwd. Niet alles Is van gelyke
goede kwaliteit, maar er zijn byzon-
der mooie houten beelden by en
veel belangryke kunstny verheids-
voorwerpen
vroeger
zyn dood bleek hy alles aan de stad
Brussel te hebben nagelaten met het
beding dat er in zyn huis een mu
seum zou worden gevestigd. Een ge
luk by een ongeluk: de kostbaarste
'stukken heeft men reeds enige
maanden geleden in het Brussels ste-
deiyk Museum ondergebracht ter
nadere bestudering.
Uit de kapel te Wolvertem. niet
ver van de Ryksweg Antwerpen -
Brussel. is een laat-17e-eeuws Ma
ria-beeld je gestolen, evenals daarby
opgestelde gouden kelken en zilve
ren kandelaars. Het houten beeld
je was bovendien gesierd met een - I
gouden kroontje en met gewaad dat Aan de daders breekt «eder
men echte pareltjes was bestikt. De spoor. De bewaarder van de kapel te
waarde wordt op ongeveer f 100.000 Wolvertem denkt echter dat zlgeu-
geschat. De dieven hebben waar-
schUnlUk 's nachts geopereerd. Zij jners' die d« buur« verbleven, de
forceerden een antiek yzeren slot schuldigen zyn.
(Van onze correspondent)
De aula van het Rhedenis Lyceum te Velp is deze week het centrum
van levendige gedachtemoisseling tussen de jeugd en vele vooraanstaande
kunstenaars. De acteur Hans Tiemeyer zette als eerste zijn tanden in de
culturele Festival-koek. Voor een intens luisterende schare sprak hij over
het nut van het toneel. „Een toneelvoorstelling mag niet eindigen met
het vallen van het doek, maar dient eigenlijk dan eerst te beginnen. Het
moet het publiek aan het denken zetten".
Op Festival
te Velp
Op het programma stonden ver
der bezoeken aan het Kroller-Mil-
ler museum, het atelier van de beeld
houwer Piet Siegers en de expositie
„De nieuwe figuratie" in het kunst
centrum Epok en Velp. Naast de
excursies konden de deelnemers kie
zen uit een kleur van lezingen met
daaraan verobnden groepsgesprek
ken. In de aula hield de beeldhou
wer Marius van Beek een inleiding
over: „OnPrikkeling en stromingen
in de hedendaagse beeldhouwkunst".
Bram („dr. Finlay") van de Vlugt
hield de jeugd bezig met de vraag
„Waarom ga je kyken naar toneel",
lichtte Mischa de Vreede enige slui
ers op van de moderne literatuur
en klonken atonale klanken van mo
derne muziek, van kanttekeningen
voorzien door Ton Hartzuiker.
's Avonds volgden de opvoering van
Luigi Pirandello's: „Zes personages
op zoek naar een schryver" in de
Schouwburg te Arnhem.
De voorzitter van het Stichtingsbe
stuur. mr. J. P. Drost, opende een
zeer originele expositie, n.l. ..Kunst-
kyken op straat". Ruim 50 winkelier
uit het centrum van Velp etaleren
kunstwerken in hun uitstalkasten.
Overigens wacht de deelnemers
nog een byzondere verrassing. De
bekende toneelspeler Henk van Ul-
sen zal, na met velen gesproken te
hebben over het Een-mans-toneel"
alles wat hy verteld heeft, morgen
ln de praktyk brengen. Hy zal dan 11400 en 1600.
Jeugd legt kasteel
bij Goor bloot
Leden van de Ned. Jeugdbond
ter bestudering van de geschiedenis
hebben m de nabyheid van Goor d#
fundamenten blootgelegd van een
kasteeltje uit de 14de eeuw. Het Oly-
dam of, volgens oude stukken.
Olynckdamme was een van de vele
thans verdwenen havezaten ln Twen
te. waarvan maar weinig historische
gegevens bekend zün.
In 1648 werd het huis verkocht
aan de bezitter van het naburige
Weldam, die het liet afbreken. Drie
eeuwen herinnerde slechts een tus
sen grachten en wallen gelegen heu
veltje aan het voormalige kasteel.
Onder leiding van drs A. Huls-
hoff, conservator van het Ryksmu-
seum Twenthe te Enschede, hebben
de 21 kamperende leden van de
N.J.B.G. nu de grondvormen aan
de oppervlakte gebracht van de
rechthoekige woontoren van 10 by
7 '.2 m.. waaruit het gebouw voorn a-
melyk bestaan moet hebben. Dulde-
lyk zyn de hoekstenen (noordeiyke
zwerfstenen) te onderscheiden,
waartussen de van kloostermoppen
gemetselde plm. 70 cm dikke muren
gelegen hebben. Ook een tegelvloer ls
blootgelegd en in de gracht stuitte
men op een reeks zware palen. Veel
aardewerk- en enige glasscherven
zyn uit de gracht gebaggerd. De
heer Hulshof f dateert deze tussen
