Erik Vos
voor
f regie naar Ver. Staten
Jeugdige Dik van Rij u
concerteerde in Katwijk
kunst
Op de weg naar een
eervolle loopbaan
Mey
er
Cora Caime 3
zingt in Pieterskerk
1
•j.Hier niet9 daar wel
handenvol werk
Vele premières bij
De Haagsche Comedie
LEIDSCH DAGBLAD WOENSDAG 11 AUGUSTUS 1965 VIERDE BLAD
„BANG VOOR
Hy vertrekt zonder depit tegenover
het Nederlands toneel. Wel klinken
in zyn wensen, die hij met één voet
in het vliegtuig uitspreekt de teleur
stellingen door. die hem niet be
spaard zijn gebleven. Het zijn het
verlangen naar een nationaal thea
ter. het opheffen van het stukken-
monopolie, dat tot energieverspilling
leidt, de opheffing van de scheiding
tussen een verruimde toneelweten
schap en het toneel zelf. de bouw
van een toneelacademie en coördi
natie van het toneelonderwijs („we
modderen maar zo'n beetje") en een
bezoek van het Berliner Ensemble
aam ons land.
Beste kraehten gaan
Erik Vos heeft niet het idee dat
zijn idealen als hij terugkomt wer
kelijkheid zijn. maar hij gelooft dat
ze de moeite waard zijn om er aan
te werken.
Hjpelijk laat Nederland deze be
gaafde regisseur, die de zaak van het
toneel is toegewijd als weinigen niet
in de kou staan. Wy hebben de
clechte naam onze beste krachten te
laten gaan. zonder de waardering die
ze verdienen
Ned. Operastichting
in Stadsschouwburg
Het bestuur van de Ned. Opera
stichting heeft, in overleg met de
directie van de Stadsschouwburg in
Amsterdam, besloten zijn kantoren in
de Stadsschouwburg te vestigen, ter
wijl daar ook de repetities van solis
ten en ensembles zullen worden ge
houden.
Het ligt tevens ln de bedoeling, dat
het maandblad van de Nederlandse
Opera „Opera", door de Nederlandse
Operastichting zal worden voortge
zet. Eind september zal het eerste
nummer verschijnen. Zeer waar
schijnlijk zullen er een zestal num
mers per jaar worden uitgegeven.
Tentoonstelling
over Nederland
en de Hugenoten
Bij gelegenheid van de 250-ste
jaardag van de geboorte van Marie
Durand, die in 1715 in een toren
te Aigues-Mortes opgesloten heeft
gezeten, wordt van 15 augustus tot
8 september a.s. in Saint-Jean-du-
Gard een tentoonstelling over Ne
derland en de daarnaar uitgeweken
Hugenoten gehouden. Deze exposi
tie is op verzoek van de Franse pro
testantse kerk ter plaatse georgani
seerd door ds. Caban is. van de Waal
se kerken in Nederland en verrekt
met inzendingen van het „insti-
Ned. tekenaar wint
Belgische prijs
De Nederlandse tekenaar Tom
Smiits heeft de eerste prijs gewon
nen in een internationale wedstrijd
I voor spotprenten in de Belgische
I plaats Heist. Zeventig tekenaars uit
25 landen hadden tekeningen inge
zonden. De Nederlandse tekenaar
won een prüs van 10.000 franken
1 tut Neerlandais" in Parüs. de Waal-
'se bibliotheek van Leiden, de ko-
I ninkiyke archieven van het Huis
ivan Oranje, het Delftse i
I andere zyden.
kc\leiöos'mo,P
In de Katwijkse orgelserie der Nieuwe Kerk concerteerde giste
ren voor een niet onaanzienlijk gehoor de eigen organist Dik van
Rijn. leerling van Adriaan Engels. Hij heeft 18 levensjaren achter
zich. Tijdens zijn bespeling op tweede paasdag werd zijn proefstuk
Bach s Toccata en Fuga in d. Toen spraken we nog van wat
schoolsheid in de fuga en onvoldoende gedrevenheid. Als proef
stukken hoorden we thans Praeludium en Fuga in g van Buxte-
hude en Andriessen's magistrale Toccata en daar viel nu juist een
volledig gave stuwing in te onderkennen, van alle schoolsheid vrij.
Samen met Simon C. Jansen
Met medewerking van de mezzo-sopraan Cora Canne Meyer,
wordt het derde orgelconcert vrijdag a.s. gegeven door de orga
nist Simon C. Jansen, cantor-organist van de Westerkerk in Am
sterdam en dirigent van het Westerkerkkoor.
Hij is tevens hoofdleraar aan het Amsterdams Conservato
rium voor orgel en voor koordirectie en bovendien dirigent van
de Kon. Chr. Oratoriumvereniging in Amsterdam.
(Van onze kunstredactie)
Erik Vos. de Haagse toneelleiderdie in negen jaar het gezel-
I schap De Nieuwe Comedie met beperkte middelen een gezicht gaf
met een duidelijker karakteristiek dan waarop de meeste Neder
landse toneelgroepen kunnen bogen, staat op het punt naar de Ver.
Staten te vertrekken met zijn vrouw en twee kinderen. Het wordt
I geen afscheid voorgoed, gelukkig niet. het geldt slechts een verblijf
van 13 maanden in Amerika om er nieuwe ervaringen op te doen.
Erik Vos was bang te zijn vast
gelopen als hy zijn directeurschap
-|n Den Haag zou hebben voortge
zet. „Ik ben niet bang voor proble
men". Het heeft hem niet steeds
meegezeten zyn plannen te verwe-
feelijken. Hy had geen vast theater,
I te spelen voor de jeugd betekent geen
constant publiek te bezitten. Grootse
plannen als een opvoering van
Kischy'os' „Prometheus" heeft hy
1 niet kunnen realiserem. o.m. omdat
1 de leiding van het Holland Festival
i ha een uitnodiging tot voorstellen
h hiet meer van zich liet horen on-
k danks de positieve resultaten, die
f inet „De Perzen" waren behaald, ook
financieel.
Onzekere stap
Het is
ten te kunnen werken in een heel
ander genre Dat heeft hem ver
zoend met het weer opnemen van
Molière's stuk. De Haagse regisseur
had zich namelyk voorgenomen geen
oude projecten opnieuw te
Horizon verruimen
q Dat heeft hem mede tot de be-
UngrUke stap gebracht om zekerhe-
j| den los te laten en te trachten in
E Amerika zUn horizon te verruimen.
Vos had al eerder aanbiedingen
om. uit Israël, waar hy nu in 1967
(Haar toe gaat te komen regisse
ren. De Amerikaanse aanbiedingen
w kan hy nu honoreren. Het is een im-
posante lijst van taken, die hy op
tich neemt tijdens deze reis, die niet
fcleen door een beurs van het mini-
Bterie voor cultuur maar ook met
tteua van Amerikaanse zyde moge-
Mik is geworden.
Eind oktober gaat by het „Stan-
Hford Professional Theatre", waaraan
Ves als gastregisseur tot februari
ferbonden ls, in zyn regie „De schel-
H^iens treken van Scapin". Het
^Beroepsleven van Stanford (onder de
£yook van San Francisco) ls onlangs
Bangevuld met leden van de Actors
Studio, die de groep van Kazan ver
lieten toen deze zyn ontslag kreeg
ln het Lincoln Theatre. Erik Vos is
Hooit een voorstander geweest van
psychologisch realisme. Het intrigeert
hem dan ook juist met deze krach-
Opvoering Prometheus'
Erik Vos is byzonder gelukkig
Aischvlos „Prometheus" in Amerika
te kunnen brengen, zy het in een
wat beperkter vorm dan hy hier
van plan was. Humphrey Searle
componeert de muziek by de verta
ling van Philip Vellacott.
In genoemde periode is Erik Vos
gast-hoogleraar aan het drama-de
partement van de Stanford Univer
sity. Vier uur per week zal hy spel
en improvisatiêles doceren.
Als Vos zondag van Schiphol ver
trekt voert de reis eerst naar Dallas,
waar in het door Frank Lloyd Wright
gebouwde theater een met hem ver
want toneelleider. Paul Baker, werkt.
De tweede periode van het Ameri
kaanse Jaar brengt de familie Vos
door in Pennsylvania. In Pittsburg
is het „Carnegie Institute of tech
nologie" één van de bekendste Ame
rikaanse opleidingsinstituten voor
kunstopleidingen.
Daar gaat ook een lang gekoester
de wens van hem in vervulling met
de xegie van „Mahagonny" van
Brecht-Weill, het meest fascinerende
stuk van dit tweetal omdat het sterk
met deze tyd te verbinden is. meer
dan bijv óe „Drelgroschenoper". In
het voorjaar 1966 leidt Vos boven
dien een seminar voor jonge Ameri
kaanse beroepsregisseurs en zal hy
ook by het beroepsensemble van
Pittsburg een modern stuk regisse
ren. Het laatste deel van de rondreis
door de Ver. Staten zal zo mogeiyk
worden besteed aan een regie by het
Free Southern Theatre in New Or-
>r de nu ex-directeur van
De Nieuwe Komedie een stap ln het
ongewisse. Hij hcopt vurig over een
jaar zyn toneelcarrière in Nederland
te kunnen voortzetten. Maar of hij
hier zoals in het buitenland aanbie
dingen zal krijgen? Ons toneelsy
steem maakt het voor gastregisseurs
moeilijk. Erik Vos zegt zelf: „Ik bezit
geloof ik niet al te kwalijke preten
ties door te willen wat artistiek de
moeite waard is".
In afwijking van het gebruik
heeft dit programma geen chrono
logische volgorde. Het leek de or-
ganist nl. passend dit concert te ope
nen met een werk van de onlangs
overleden componist dr. Anton van
der Horst, als hulde aan diens na
gedachtenis. De variaties op Psalm
8 volgen de tekst van deze psalm op
de voet, zodat de muziek éen sterk
illustratief karakter draagt.
Het stuk begin met de melodie
van de psalm in een bewerking van
Claude Goudimel (1565), waardoor
in zekere zin het concert toch nog
met een zeer oude compositie begint.
Daarna volgt een bicinium (twee
stemmige variatie), wederom een bi
cinium, maar van veel levendiger ka
rakter. en daarna twee canonische
variaties, waarvan het tweede het
thema in de omkering heeft. In deze
twee variaties komt het door Anton
van der Horst gevonden systeem „in
mode conjuncto" het duidelykst tot
uiting. In dit systeem wordt het oc
taaf verdeeld in twee gelijke toon-
groeperingen, die naast elkaar en
tegengesteld aan elkaar worden ge- I 'T
bruikt (c-d-es-f-/fis-gis-a-b>. bekende ^pertoü-e. Handel Bach,
i i een aria uit de „Elias van Mendels-
Na de twee canonische variaties J sohn, twee prachtige liederen van
volgt een ricercare. een polyfoon stuk Hugo Wolf, die, wat de oorspronke-
j van grote bewogenheid, vervolgens lijk voor piano geschreven begelei-
een zeer intieme, byna romantische j ding betreft, goed op orgel uitvoer-
1 variatie, waarin zachte, fijne tinten I baar zyn. alsmede een drietal be-
van het orgel kunnen worden ge- kende negro-spirituals.
bruikt: daarop volgt een dialoog, die
uitsluitend met de voeten wordt ge
speeld en uitloopt op een briljante
toccata, waarin de psalmmelodie in
zware registers in het pedaal klinkt.
De finale organum roept her
inneringen op aan de eerste meer
stemmigheid in octaven- en kwln-
tenparalellen, waarop het werk wordt
afgesloten met een korte reminiscen
tie aan het toccata-motief.
Van Bach wordt gespeeld het z.g.
grote Preludium en fuga in a.kl.t..
Een fyn miniatuurtje is Loeillet's
aria: met het Preludium van Felix
Mendelssohn wordt het terrein der
romantiek betreden.
Het concert wordt besloten met
een werk van Simon C. Jansen, dat
drie jaar geleden tot stand kwam.
De vrij eenvoudige bewerking van de
gezangmelodie ligt gemakkeiyk ln
het gehoor.
Het ls voor het eerst dat de be
kende mezzo-sopraan Cora Canne
Meyer, verbonden aan de Nederland
se Opera, haar medewerking aan een
orgelconcert in Leiden verleent.
De zangeres zingt liederen uit het
Prof. Hunningher
door België
onderscheiden
Koning Boudewijn van België
heeft prof. dr. B. Hunningher,
hoogleraar in de dramaturgie en
de schiedenis van de dramatische
kunst aan de gemeentelijke uni
versiteit van Amsterdam benoemd
lot Commandeur in de Kroonorde.
De ambassadeur van België, F. X.
baron van der Straten-Waillet,
overhandigde de versierselen van
deze orde gisteren aan de hoog
leraar, nadat dr. J. A. Goris de
Belgische schrijver Mamix Gijsen
de verdiensten van prof. Hun
ningher bij de verdediging in de
VS van de gemeenschappelijke
cultuur van Nederland en België
had geschetst.
De uitreiking geschiedde in de re- j
s:dentie van de ambassadeur ln Den
Haag. Onder de aanwezigen waren
de minister van Onderwys en Weten-
schappen, dr. I. A. Diepenhorst, en
Q6 Belgische consul-generaal minister
H. de Vleeschouwer, alsmede een I
aantal letterkundigen.
Prof. Hunningher is 12 jaar in de
Ver. Staten geweest waar hy heeft j
gedoceerd aan de Columbia Univer- l
siteit in New York. Verleden jaar is
hy naar ons land teruggekeerd.
Vooral Andriessen's machtige
extases en hymnische hemelvaarten
voorspelden toekomst aan de orga
nist Van Rijn, in staat zich een eer
volle weg te banen.
Als inleiding dienden de vier
variaties van Sweelinok op „Den
hogen God alleen zy d'eer". Het ta
melijk primitief contrapunt stond
toe, enige dingen waar te nemen:
het verschuiven in elke nieuwe
variatie van de cantus firmus naar
een andere stemligging en de kleine
wijzigingen aan sommige noten van
de koraallyn toegebracht. Het koraal
bezit hier een sterke overwaarde en
als die lange notenwaarden in vier
variaties onveranderd doorbleven,
zou muzikaal saaiheid ontstaan.
Daarom loste Sweelinck er hier en
daar enkele op in een omspelende
volgorde van kortere. Deze werkwijze
kreeg de naam „koloreren".
Van Ryn heeft zich aan al wat
hier stilistisch gebod is, gehouden.
Zo ook in Buxtehude en in een „Trio
F dur" van Bach, vermoedelyk uit
de Orgelscnate in F. Dit Trio klonk
hi een fraai harmoniërende driekleu
righeid. En zowel Sweelinck. Bach
en Buxtehude kwamen door een vlot
In Handel's 10de Concert in d
bleek echter onervarenheid in de
omgang met deze stof. Men weet, dat
deze concerto's van huis uit voor
orkest met orgel bestemd zyn »in
concerto grosso styi) en nu heeft
Van Ryn zich van die verhouding
orgel-orkest geen rekenschap gege
ven. Handel had voor de partijen,
die hjj zelf improviserend tijdens de
entr' actes van zijn opera's of orato-
riumdelen invulde, geen pedaal op
zyn eenvoudig orgeltje ter beschik
king. Van Rijn ontwikkelde te veel
klankkracht en een te zware funde
ring. Vergelijking met de orkestpar
tituur is raadzaam.
Hier traden ook wat ritmische
schommelingen en ongelijkheden op.
In geen geval, nergens mag
Van Ryn zich laten gaan, want dan
zal hij vervallen in een mentaliteits
orde waarvan hij zich beter vry kan
maken en waarvoor zijn eigen vir
tuoos gespeelde bewerking van
„Want U is het koninkrijk"
illustratie werd.
Het trio-deel van deze bewerking
was van een zuiver vormgevoel. Dit
vormgevoel mag echter niet onder
gaan in een indrukwekkend onper
soonlij k vertoon, dat te veel wortelt
ln verouderde, onoorspronkelij !ce,
compositorisch twijfelachtige voor
beelden. Het dunkt ons aan te be
velen om niet met eigen composities
naar buiten te treden zolang een
meer oorspronkeiyk muzikaal denken
nog niet is gerijpt.
Als intermezzo diende een weinig
belangrijke Aria van Wesley en nog
waren er twee Chorals van Dupré,
van welke „Ecoutez, bienveillant
Créateur" als een meesterstuk mag
geldenaan de presentatie ervan
mankeerde niets.
In komend seizoen:
,,De Haagsche Comedie" is
er. als steeds, weer vroeg bij!
Op 21 augustus wordt het
nieuwe toneelseizoen in de Kon.
Schouwburg ingezet met een
thriller-comedie onder regie van
Eric van Ingen. n.l. ..Er is een
moord gebeurd" van Jack Pop-
plewell. sinds december een
„tophit" in het Londense Duke
of York's Theatre.
Ida Wasserman heeft in dit
stuk een hoofdrol, t.w. die van
..Busybody", die een moord ont
dekt: voorts treden er in op Jo
ris Diels, Anne-Marie Heyli-
gers Trins Snijders, Anne Oost
veen, Carl van der Plas, Man
fred de Graaf en Dolf de Vries.
Paul Steenbergen zal „Fleur de
cactus" van Barillet en Grédy regis
seren. Met dit stuk worden op het
ogenblik triomfen gevierd op de Pa-
rijse planken, het kan eveneens tot
het luchtige genre gerekend worden.
De vertaling is van Remco Campert.
Hierin treden op Myra Ward, Do van
Stek. Annie Leenders, Guido de
Moor. Paul Steenbergen, alsmede de
nieuwe aanwinsten Marycke Mer-
ckens, Sacco van der Made en Louis
Borel. „De cactusbloem" gaat op 4
september voor het eerst.
Hooggespannen zyn de verwach
tingen voor de preaentatie van het
internationaal veel besproken stuk
van de Duitser Peter Weiss „De ver
volging van en de moord op Jean-
Paul Marat". In Berlijn en Londen
zijn reeds topvoorstellingen van dit
werk gegeven. In Den Haag zal de
regie berusten bij Jorus Diets. Max
Croiset speelt de Marat-rol, Ko van
Dyk vervult die van De Sade.
rol van de dichter, Myra Ward, die
van zyn vrouw. De regie berust by
Paul Steenbergen. Voor „Lessen in
laster", de nieuwjaarspremière, denkt
De Haagsohe Comedie" aan een
buitenlandse gastregisseur. Ook zal
„John Gabriel Borkman" van Ibsen
gespeeld worden. Men hoopt ook nog
het laatste succesvolle stuk van
Eugene O'Neill „More staley man
sions" te brengen. Dit gaat thtans ln
Salzburg tijdens de Festspiele en be
leefde ln Stockholm zyn wereldpre
mière.
..De vrienden van de Haagsche Co
medie" vieren met een byzondere
avond in januari het eerste lustrum.
Men hoopt dit seizoen de 1500 leden
te bereiken.
Louis XVI-kronen
Kon. Schouwburg
J De bezoekers van de Kon.
f Schouwburg in Den Haag J
v zullen in het komend seizoen
v ongetwijfeld verrast worden
v door de aanblik van een se-
J rie sfeervolle Louis XVI-kro-
nen. die de foyer en de hal
Sr zullen sieren. J
Hiermee is een ideaal van
van Schouwburgdirecteur
Bob van Leer sum in vervul-
f ling gegaan: deze wilde al-
f tijd van de Kon. Schouwburg
f een Mijltheaterin optima
r forma maken.
Brand verwoest
paleis in Catania
Een van de belangrijkste paleizen
Andrfemen componeerde de uit de 18e eeuw ln het centrum van
Catania (Sicilië) is gedeeltelijk
CORA CANNE MEYER
Reprises komen in het komend
seizoen van Millers „Na de zondeval",
dat in het afgelopen seizoen niet
minder dan 89 voorstellingen beleef
de en van Tennessee Williams „Gla
zen speelgoed".
•Voorts zal het stuk „Dylan" gege
ven worden, evenals „Marat" door
Bert Voeten vertaald. Het gegeven
is gebaseerd op de twee draniatische
reizen ,dle de dichter Dylan Thomas
kort voor zyn dood naar de V.S.
maakte.... Ko van Dyk speelt de
woest door een brand, die een schade
heeft aangericht van naar schatting
500 miljoen lire (800.000 dollar).
In dit gebouw aan de Vla Etnea,
dat wordt beschouwd als een toon
aangevend voorbeeld van Siciliaanse
barok, heeft vroeger het tribunaal
van Catania gezeteld. De laatste ja
ren werd het gedeeld door een school
en een warenhuis. De brand schynt
veroorzaakt door kortsluiting. By de
bestrijding van het vuur werden ver
scheidene brandweerlieden gewond.
