Dagboek
van meisje in
Jappenkamp
Zaterdag 7 augustus 1965
Pagina 2
Wekelijks bijvoegsel Uw Wen
Na capitulatie
van Japan nog
vele maanden
in angst
16 Jan. '42. Moeder en lk wo
nen nu al een maand niet meer op
de onderneming. We zijn naar het
hoofdkantoor verhuisdALee plan
tersvrouwen met hun kinderen zit
ten hier bij elkaar. Vandaag hebben
we vader opgezocht in Banjoewangi.
Op het strand zagen we de stellin
gen van het KNIL.
I febr. We zijn naar Poenten
vertrokken, naar badhotel „Sunny
Boy". De hoofdadministrateur vond
dat veiliger.
15 febr. Val van Singapore.
20 febr. Door de radio horen
we dat Banjoewangi is gebombar
deerd. We zijn zo bang, dat vader
iets 1« overkomen. Boven Poenten
hebben vliegtuigen gevlogen en er
was een luchtgevecht.
9 mrt. Over de radio ls omge
roepen dat het KNIL heeft gekapi-
tuleerd. Eigenlijk gisteren al. Opeens
gaan er verschrikkelijke verhalen
over de Jappen.
II mrt. Vader heeft opgebeld.
HU mankeert niets. Wat zijn we bUJ,
dat hU nog leeft I
15 mrt. Met de wagen naar
Ma lang gereden. Hel was de laatste
dag dat er particuliere auto's moch
ten rijden We zitten nu in het
Astor-hoteL
19 mrt. We hadden gehoord,
dat er mannen uit de oosthoek van
Java in 't kampement van 't Xde
bataljon waren aangekomen Moe
der en ik erheen Opeens zagen we
vader staan achter de afrastering.
We konden alleen maar naar hem
zwaaien, want we mochten niet
naar hem toe.
22 mrt. Het kamp is openge
steld voor bezoek. Ik had vader al
bijna een maand niet meer gezien
1 apr. Laatste bezoekdag. Ik
liet vader mUn tekeningen zien. HU
vond ze mooi. Hoe lang zouden we
hem nu weer niet meer zien? HU
feliciteerde me alvast met m'n ver
jaardag volgende week.
9 apr. Ik ben vandaag twaalf
geworden. Als je hier in het hotel
Jarig bent, krUg Je een taart. Maar
ik heb er niets van kunnen eten,
want lk heb diarree.
17 apr. Er wordt hier veel ge
zwommen. Sinds een paar dagen
mag ik dat niet meer, omdat de
Jappen zich op de tribune uitkleden
en alleen maar met een schaamlap
aan in het water springen.
Bezoek
8 juli. Omdat de Japanse kei
zer, de tenno heika, zUn verjaardag
viert mag het Xde bataljon weer
bezoek ontvangen. We zUn er met
een hondewagentje vol spullen en
lekkers heengereden. Het weerzien
was echt feesteUJk. Overal zag Je
blUe gezichten.
15 okt. Deze maand zitten wU
weer in ons eigen huis op de onder
neming. Alles was precies zoals we
het hadden achtergelaten. We zUn
hier met een taxi gekomen, want
onze auto stond nog in de garage
van het hotel in Malang.
20 okt. We zUn op het hoofd
kantoor terug. Moeder vond het te
eenzaam boven.
Internering
In Malang was een hele wijk
ontruimd en afgerasterd met
prikkeldraad. In elk huis werden
twintig vrouwen en kinderen
ondergebracht. De internering
was begonnen.
Jan. '43. We moeten naar Ma
lang. Moeder is onder geleide van
de politie naar onze onderneming
geweest om nog wat in te pakken
en te regelen. Cora, onze hond, is
door een Jap meegenomen naar
Bondowoeo, kasian!
15 Jan. Geïnterneerd in „de
wUk" op Malang I WU hebben een
hoekhuis zonder meubilair, licht en
water. Al het werk moet zonder be
dienden worden gedaan. Elke och
tend moet lk naar de passar met
een trekkar om Inkopen te doen.
Meestal gaat een ouder meisje met
mU mee, dat alles betaalt
OP 14 augustus ls het twintig jaar geleden, dat
Japan capituleerde. De Nederlanders, die de
bezetting van het voormalige Nederlandsch-Indië
hebben doorgemaakt, vieren op die dag hun be
vrijding. Ella Muller is een van de tienduizenden,
die de hel van het Jappenkamp heeft doorge
maakt. Twaalf jaar was zij, toen de oorlog uit
brak, vijftien toen zij eruit kwam. In de drie tus
senliggende jaren, waarin zU opgroeide van kind
tot jong meisje, tekende zij de gebeurtenissen om
haar heen op. Niet in een dagboek dat is een
groot woord maar op het papier dat in die
schaarse tijd voorhanden was: velletjes post- en
tekenpapier. Na de oorlog werkte zij dit dagboek
bij. Uit haar dagboek, dat wij op deze pagina
publiceren, blijkt dat gelukkig heel veel van
de ocrlogstragiek aan haar voorbij is gegaan.
Haar aantekeningen doen bijna koel aan, dik
wijls ontbreekt de persoonlijke emotie, en toch
zijn ze gruwelijk genoeg.
Ella werd in Bandoeng geboren. Later verhuis
de zij met haar ouders naar oost-Java, waar haar
vader werkte op een theeplantage. De onder
neming „Goenoeng Gambir" lag ten noorden van
Dj ember. Kort voor 1942 werd haar vader ge
mobiliseerd en kwam hij bij het KNIL. Het dag
boek begint op het moment, dat zijzelf en haar
moeder van de onderneming naar het hoofdkan
toor zijn geëvacueerd. Na de capitulatie van het
KNIL trekken moeder en dochter van kamp naar
kamp. De vader wordt als krijgsgevangene te werk
gesteld bij de dodenlijn in Birma. Moeder en kind
zijn daar onwetend van. Na drie jaar werd het
gezin tenslotte herenigd in Thailand. Het repa
trieerde in 1946. Ella is Inmiddels getrouwd en
moeder van twee kinderen. Zij woont in het Gooi.
1 april. Er mag niemand het
kamp uit. Ik hoef dus geen bood
schappen meer te doen. Ik heb nu
een baantje bU een mevrouw, waar
ik de garage schoon moet houden.
Daar krijg ik f 7,50 per maand voor.
Difterie
9 apr. In de wUk heerst Wjna
huis aan huis difterie. Ik lig er nu
mee in het Sawaan-zlekenhuis.
Toen ik naar het ziekenhuis moest,
ben ik door een Jappenchauffeur in
een bestel wagentje afgehaald. Moe
der mocht niet mee. Ze is vandaag
ook niet op mUn verjaardag ge
weest. Ik ben nu 13 jaar.
15 apr. Vannacht ben ik om 12
uur naar de wUk teruggebracht,
omdat lk beter ben. Ik moest direct
ln bad om ontsmet te worden, want
in hetzelfde bestelautootje werden
ook zieken vervoerd.
30 nov. Vertrokken. We weten
niet waar naar toe.
1 dec. Aangekomen in Solo.
Aan het station stonden vrachtwa
gens voor ons klaar. We waren
doodmoe: 24 uur hebben we opge
propt gezeten in een helemaal ge
blindeerde trein. Er waren kinder
tjes met kinkhoest bU, die de hele
reis gehuild hebben. Moeder en lk
stonden op de eerste vrachtauto.
Het was vroeg ln de ochtend en
nog schemerdonker. Opeens reden
we een poort door en zagen een vies
grUs stenen gebouw. Op het erf la
gen stapels houten balken. Voor de
ingang van het gebouw hing een
versleten kree (rolgordUn).
In de gang die daar achter liep,
ontdekte moeder een oude elektri
sche klok. „Als er zo'n mooie klok
hangt, zal er nog wel meer goeds
zUn", zei ze. Er liepen veel Jappen
rond en chic aangeklede inlanders.
We dachten, dat we onder de pa-
rinda's gekomen waren, maar ge
lukkig is dat niet zo!
WU zUn ondergebracht in lange
zalen met britsen: 50 cm lang! Om
het hele kamp heen loopt een afzet
ting van bamboe matten. Het eten
komt van buiten en bestaat 's mor
gens uit rUstepap met uien. 's Mid
dags en 's avonds rUst met gaplek
(ketella) en inplaats van aftreksel
van bajem (spinazie) warm water
met rauwe bladeren. De sambal be
staat uit een lepeltje rood water.
Als we eens een stukje vlees tegen
komen, bewaren we dat tot 't laatst,
's Ochtends krijgen we ook nog zo-
Iets als koffie met een klein beetje
suiker. Zo nu en dan is er een ge
zouten ei, vis of wat deng-deng (ge
droogd vlees).
Solo,
Het kamp was voorheen een
ziekenhuis. Een van de zalen
was nog als ziekenkamer inge
richt. Het schrijfstertje van dit
dagboek, dat tijdens de tocht
naar Solo kinkhoest had opge
lopen, deed na haar herstel een
tijdlang dienst als hulpje van de
ziekenzuster om zich over de
kleinste patiënten te ontfermen.
5 dec. Sinterklaas wordt niet
gevierd.
23 dec. Vanmiddag bU de thee
een grote pannekoek en 'n schep
„caramel"-vla. Vanavond heeft me
vrouw M. een kerstverhaal verteld.
Iemand in onze loods heeft een
klein kerstboompje in het raam ge
zet en heel even hebben daarin
kaarsjes gebrand.
24 dec. Onze avondsajoer is iets
aparts, er zit kip in! VUftig kippen
voor drieduizend mensen
25 dec. Eerste kerstdag. Van
daag zUn er door de Jappen tien
jonge meisjes met donker haar ge
vraagd. Alle moeders zUn wanhopig.
26 dec. Vanmorgen zUn er tien
vrouwen met een verzoekschrift
naar Weeda, de kampcommandant,
gegaan. Er is ook een verzoekschrift
naar de gouverneur-generaal ge
stuurd Weeda heeft gezegd, dat er
geen vreemde Jap de poort in en
geen meisje de poort uit komt.
9 apr. '44. MUn veertiende ver-
Jaardag. Toen ik vanmorgen wak
ker werd, feliciteerde moeder mU.
ook namens vader. WU hebben hem
nu al anderhalf Jaar niet meer ge
zien. We weten niet hoe het met
hem gaat.
25 me!. Rode Kruis-zendlng.
We hebben gesmuld! Daar zat in:
voor 14 personen 1 blik spam, voor
3 personen 1 blik boter, voor 6 per
sonen 1 blik koffie, 1 blik melkpoe
der, 1 reep chocolade en 1 blik ham
and eggs, voor 15 personen 1 blik
Jam en voor 13 personen een half
pond kaas. Verder kreeg ledereen
6 suikerklontjes.
Afgeranseld
Thee
5 Juni. Vandaag is er lets
schrikkelijks gebeurd Een
lUke dokter, die ook geïnterneerd is,
ls door de Jappen afgeranseld met
een leren riem. Het hele kamp
moest toekijken. De dokter moest
vanmorgen op kantoor komen, om
dat er een bespreking was met een
paar hoge Jappen over het tekort
aan medicUnen en verband Tevoren
had zU gezegd, dat als een Jap haar
zou aanraken, zU hem een klap te
rug zou geven. Op een gegeven mo
ment moet zU iets gezegd hebben of
gedaan hebben, dat de Jappen niet
beviel. Want één van hen sloeg
haar in het gezicht. De dokter heeft
toen één van die hoge pieten tegen
zijn zwaard geschopt. Voor die be
lediging la zij afgeranseld De dok
ter is nu opgesloten.
8 Juli. Grote huiszoeking. In de
zalen wemelde het van de Jappen
en de heiho's (inlandse bewakers),
die alles nasnuffelen. Als ze langs
kwamen, moesten wU diep bulgen.
11 okt. WU zUn verhuisd naar
een nieuw kamp, dat achter het
hoofdgebouw ligt. Het ia hier veel
beter. De zalen zUn ruimer en lich
ter. Een gat in de muur verbindt
het oude met het nieuwe kamp. Het
is zo smal, dat wU het 't Nauw van
Calais hebben genoemd
25 dec. Om zes uur vanmorgen,
t was nog maar net licht bulten,
zongen een paar vrouwen ergens in
het kamp „Stille Nacht". Ik kon
wel huilen. Om negen uur naar de
kerstdienst in de kapel geweest. Op
de zaal kregen wU van een onbe
kende twee theelepels bllkmelk en
lekkers. De Jappen wensten ons
„een vredig kerstfeest en een goed
nieuwjaar".
26 dec. Vanmorgen naar het
kinderkerstfeest geweest met de
kleintjes van da zaal. Vanmiddag
kwamen de Jappen ineens de zaal
op. De kerstversieringen moesten
weg. En alle kinderen moesten om
half acht naar bed We hebben toen
de van tjemaratakken gemaakte
boompjes afgebroken en de Spaan
se pepers en slingers eruit gehaald
29 dec. In onze zaal zUn nu 180
mensen ondergebracht. We hebben
nu elk nog maar 45 cm ruimte.
8 jan. '45. De Jongens boven de
tien zUn weggehaald uit het vrou
wenkamp. De meisjes moeten nu ln
de tuin werken, 's Morgens van ze
ven tot tien en 's middags van vUf
tot zeven.
12 Jan. De dokter uit Solo, dde
zo mishandeld werd, is vandaag ge
storven.
28 jan. Met vUftlg meisjes moe
ten wU van half elf tot één buiten
het kamp de grasranden langs de
weg afsteken.
's avonds. Een vrUe dag ls er niet
bijwant dan moet je weer voor de
Jap werken, meestal de grond pat-
Joelen (spitten).
9 apr. MUn vUftiende verjaar
dag. Ik ben verschrikkelUk verwend
Niet alleen door moeder, maar ook
door de vrouwen van het kamp. Ik
heb zoveel gekregen, dat het teveel
is om op te noemen. Iedereen heeft
van het kleine beetje, dat hU na
drie Jaar kampleven nog over heeft,
iets gegeven. Namens papa kreeg ik
een jurk, gemaakt uit een lange
broek. Van moeder schoenen, een
kraag en een broche, een familie
etukje. De vrouwen hebben vooral
etenswaar gegeven: suiker, koffie,
rijst, tomaten, maar ook zakdoek
jes en klosjes garen. Een van de
fUnste cadeautjes vind lk het teken
papier en de kleurtjes.
14 mei. Vannacht werden we
plotseling wakker gemaakt. We
moesten onze spullen pakken en
naar het station gaan. Het vertrek
kwam niet onverwacht. Al een paar
dagen gingen er in het kamp ge-
4 febr. Ik werk nu hele dagen
buiten. Vandaag ben ik met een van
de Jappen mee naar huis geweest.
Ik heb bU hem thee voor de meisjes
gehaald en ik kreeg wat Uswater
van hem. Moeder is erg geschrok
ken toen lk het vertelde.
15 febr. MUn buitenwerk in de
tuin heeft niet lang geduurd Moe
der had het liever niet meer. Ze
heeft gezorgd dat ik een baantje
binnen het kamp kreeg. Ik maak
nu de vaten schoon, waarin het
eten gekookt wordt voor 4000 men-
18 febr. In werk nu vast ln de
keuken. Ik was wel klein, maar ik
kon goed aanpakken, kreeg ik te
horen. Op mUn mouw draag ik een
groene streep. Dat wil zeggen, dat
Je in de keuken werkt. Er zUn drie
ploegen van elk 4rie meisjes. De
nachtploeg werkt van 2 tot 7 uur,
de dagploeg heeft dienst van 7 tot
I en da midciagploeg yan I tot 9
ruchten, dat we weer gingen ver
huizen. 't Was een hele tippel naar
de trein. Vooral voor ons, die nog te
Jong zUn om erg zware dingen te
dragen. De Jappen hebben beloofd
dat onze koffers nagestuurd zullen
worden. We wisten weer niet waar
de reis naar toe ging. Alleen dat het
ergens hoog in de bergen moest zUn.
Dat beloofde een koeler klimaat. Na
vele uren werd er geroepen, dat we
er waren: Ambarawa.
Ambarawa
Het kamp ln Ambarawa lag vrU
dicht bU het station. Naast kamp 8,
waar Ella en haar moeder werden
ondergebracht, waren er nog twee
kampen in Ambarawa. Eén hiervan
was het mannenkamp Banjoe
Beroe.
15 mei. We komen hier allerlei
mensen tegen, die we nog uit Solo
kennen.
18 juni. We vertrokken naar
kamp 8, samen met een paar meis
jes van mUn leeftUd. Dit kamp is
pas ingericht. Het is vroeger een
klooster geweest en ligt op een heu
vel. We zitten hier met 800 mensen
bU elkaar. Britsen zUn hier niet We
liggen op de grond.
Moeder en ik wonen in een van de
achterste zalen, die ook het hoogst
gelegen is. Gelukkig hebben we een
plaatsje onder het raam. Het ergste
is, dat er hier maar één kraan ls
voor het hele kamp. En die staat
ook nog helemaal beneden. Ieder
een krijgt een boter blik water per
dag. Daar moet Je alles mee doen:
wassen en drinken. Meestal moet je
er uren voor in de ry staan.
Ons werk bestaat hier uit weven.
Op sommige zalen staan weefge
touwen. Waarmee we touw moeten
draaien van vlas. Een stoffig werk
je. In het begin vooral snUd je Je
handen eraan stuk, Be hoef maar
om de dag te werken: ik de ene
dag, moeder de andere dag. Zo is er
steeds iemand op de zaal, die water
en eten kan halen. Kleine kinderen
zUn hier weinig. De Jap heeft zoveel
mogelijk moeders met kinderen uit
gezocht, <üe kunnen werken.
Capitulatie
13 aug. Het weven ls voor drie
dagen onderbroken. Iedereen vraagt
zich af wat er aan de hand is. Zou
er dan toch eindelUk vrede komen?
15 aug. Vanavond heeft de Jap
ons bU elkaar geroepen. Het was
een mooie tropische avond, een zoe
le lucht met wat donkere wolken.
Achter de gebouwen kwam een
oranje-achtige maan langzaam om
hoog. Ervoor het zwarte silhouet
van een enkele palmboom. De Jap
vertelde dat het vrede is. Gisteren
heeft Japan gecapituleerd. Eerst
wilde niemand het geloven. Het was
doodstil. Toen hebben we heel
zachtjes en aarzelend het Wilhel
mus gezongen.
16 augustus. We mogen nog niet
naar buiten, maar we hebben wel
flink „gedekt". Dat is ruilhandel
door de afrastering met de inlan
ders bulten. Je kon van alles rul
len: een oude keukenzakdoek tegen
een el, een oude versleten jurk te
gen 'n schoongemaakte kip.
18 aug. Vandaag mochten we
het kamp uit, maar alleen in de
straat the voor het kamp loopt. We
kunnen goed merken, dat de In
landers veranderd zUn. Ze lachen
om onze slechte en slordige kleren.
Iets wat vroeger niet gebeurde.
Ook zUn er steeds relletjes in het
stadje. De mannen lopen rond met
rood-witte linten en op de muren
van de gebouwen worden opschrif
ten geschreven. We leven in een
roes In het begin werpen vlieg
tuigen pakketten uit met van alles
en nog wat erin. Na enkele dagen
houdt dit op. Ambawara 8 wordt
weer gesloten. Niemand mag de
stad meer ln, want het is daar niet
veilig meer. We hebben twee tele
grammen van vader gehad. HU zit
in Thailand of Siam.
p.o.w. cable to no 2862 c.p. camp
Java.
1. Hoop belden gezond als ik.
Verlang naar jullie en onder
neming. Leuk kind zo groot.
Benieuwd naar inboedel.
Hoorde einde op Jouw ver
jaardag. Tot spoedig. Veel
liefs.
2. Hoop ook jullie betere voe
ding en uit vrouwenkamp of
bewegingsvilj.
22 nov. Zo af en toe horen we
schieten ln de omgeving, maar daar
letten we al niet meer op. Wat wel
vreemd is, dat er vanmorgen drie
gewapende Inlanders op kantoor
zUn geweest. Ze hebben gevraagd of
er sikh's (Brits-Indioche soldaten)
in het kamp zUn. Onze kampleid
ster zei van niet. De andere kampen
ln Ambawara zUn overgenomen
door Britse troepen en worden goed
beschermd. Maar het onze niet.
Er zUn niet genoeg troepen en
ons kamp is maar zo klein. De in
landers hebben tegen de kamplei
ding gezegd, dat dit prachtig was,
want als er sikh's waren, zouden
ze schieten We zUn er helemaal
niet gerust op. De officier, die
iedere morgen met de jeep van
kamp 6 komt, om te informeren of
nog iets te melden is, was al ge
weest. We worden langzamerhand
steeds ongeruster. Vanmiddag hoor
den we weer schieten. Het kwam
steeds dichterbU. We zochten dek
king in de zalen, waar wU de bult
zakken over ons heentrokken. Het
was het enige dat we doen konden.
Opeens horen we op de hoek, vlak
bU onze barak, het gedek (rieten
omheining) kraken. Ongeveer vUf-
tien inlanders rennen schietend en
gillend het kamp binnen! WU zyn
doodsbang. Het gaat allemaal ra
zendsnel. Ze roepen, dat we uit de
zalen moeten komen. Meteen daar
op schieten ze door het raam onze
zaal in. Moeder roept: „kom mee".
Ze gooit de deur open en met onze
handen omhoog rennen we naar
buiten.
Granaat
We moeten allemaal naar het
pleintje^ midden ln het kamp, en
zien revolvers en allerlei soortec
weren op ons gericht Er koe
steeds meer mensen de barak
uit
Er wordt „ssst" geroepen, n
ledereen denkt dat er een toeep
zal worden gehouden. Ineens be
in het midden van de groep i«
een weg te lopen. Er klinkt een a
ploffing en door de luchtdruk t
den we by na tegen de grond i
gooid: een handgranaat!
Zand en grint vliegen ons on
oren. Gelukkig heeft moeder
van het begin af wat weggehoo
uit de menigte. De inlanders blij
schieten. Moeder duwt me op
grond en gaat boven op me ligt
„Houd Je dood en verroer Je j
wat Je ook voelt", zegt te... u
dat de inlanders de mensen
weglopen, neerschieten. Opeenaj
tien minuten, is het afgelopen. I
blUven allemaal liggen, wanti
vertrouwen het niet. Dan horeti
tanks rUden en mitrallleurrt
Later blykt, dat een van de J|
gens, die na de bevrijding we«t
zijn moeder in het kamp was U4
gekeerd, stiekum was weggeld
om hulp te gaan halen in kan;
Hy zag een kolonne gurkhaV
van Malang kwam. Deze gfl
kwam ons te hulp en heeft om
ven gered.
Na de aanval wemelt het In i
kamp van de gurkha's: korte sti
ge kereltjes met vriendelUke lid
bruine gezichten. Ze staan on
leiding van een Hollander, dit
dienst is van het Brits-Indische
ger. Luitenant K., zoals hU hee
groot en blond en heeft bis»
ogen. Omdat we allemaal ont»
tend van streek zUn en de achti
den en de vele gewonden eerst1
zorgd moeten worden, hebben'
pas vanavond wat met hem kun
praten.
23 nov. Vandaag was er'
mortieraanval op ons kamp.
granaat sloeg gierend in op'
oversteek van onze zaal. Andere
rakken kregen voltreffers en v
waren er doden en gewonden, li
tenant K. liet, ook met mortie*
terugschieten. Ze hebben ook
vent gepakt, die altUd op l
schoot, als we over het kamppls
tje liepen. HU zat in de toren
het kloosterkerkje met een mitn
leur, een hele kist munitie en i
voorraad eten!
24 nov. Van de gewonden,!
eergisteren naar kamp 6 zyn
bracht, zyn er vier overleden,
de moeder van een van myn vrï
dinnetjes is bezweken. ZU had
buikschot en een knieschot ge»
gen, toen zU met haar twee kiiv
ren wilde weglopen. We zUn a)
maal op van de zenuwen en
angst.
Treurige dag
25 nov. Vandaag zUn de dcc
van de 22ste in een massagraf I
graven. Het was een treurige daf
26 nov. We mogen terug w
onze eigen zaal, 2Z, maar moC
en ik zUn boven gebleven. Hieri
ten we dichter bU de Gurkha'».
27 nov. Om tien uur moe>
we ineens inpakken. We gaan w
het ziekenhuis. We rUden snel (t
het stadje. In het ziekenhuis
den we bewaakt door sikh's: gr*
donkere kerels met lang kroeze
haar, dat ze in een knoetje on
hun tulband dragen. Ze heW
trotse gezichten en een licht gef
gen neus.
28 nov. Van de bergen uit)
schoten met kanonvuur. De gr#
ten fluiten over ons heen. een ell<
dig geluid. Ik ben doodsbang en}
de hele dag onder een bultzak.
krUgen ook nu onze portie ffi'
twee voltreffers met weer vUf J
den en twee gewonden.
3 dec. Met een zwaar bewaJ
convooi van Ambarawa naar Sen
rang gereden. Ondergebracht I
het Lampersarie-kamp. Het kric*
hier van de wandluizen en anc1
ongedierte.
17 dec. Moeder en ik zUn v»
daag op de boot gegaan naar Th»
land. EindelUk zullen we papa
rugzien. Na 3^4 Jaar! Het sch
waarmee we varen, is de Ame
kaanse kruiser „Lake Charles Vi
tory",
