Morris Ketchiim, groot
Amerikaans architect:
k
SCHOLEN, AMBASSADES,
WINKELS, BENZINESTATIONS
Alle ontwerpen zijn
even interessant
Weer anti-joodse
kladderijen in
West-Duitsland
GEEN UITJE-.
GEEN KERMIS
568ste STAATSLOTEN,
eidóe ^^cjenda
„GROTE MOGENDHEDEN LATEN
ISRAËL NIMMER VERNIETIGEN"
Kerkelijk Leven
MET EEN ENKEL WOORD
haags;
agend"
LEIDSCH DAGBLAD MAANDAG 12 JULI
(Van onze correspondent)
De 61-jarige president van Amerika's architectenbond, Morris
Ketchum jr., is een erudiet man, die een groot deel van de wereld
heeft gezien. Geboren in New York uit een oude familie, die zich
al in 1635 van Engeland uit in Amerika vestigde, studeerde Ket
chum behalve aan de School of Architecture van de Columbia
Universiteit ook aan de beroemde École des beaux arts in Fon-
tainebleau in Frankrijk.
En om nog een paar feiten te noemen die Ketchum tot een
cosmopoliet maken: hij heeft projecten onder handen in Zweden,
Zwitserland en Nederland (waar hij voor de Bijenkorf als ad
viseur meewerkt aan de bouw van winkelcentra in Eindhoven,
Amstelveen en Hilversum) en hij ontwierp in Marokko kort ge
leden het Amerikaanse ambassadegebouw.
Ketchum, die behalve president
van de 17.000 leden tellende Ameri
can Institute of Architects ook nog
president Is van de Architectural
League of New York en van de Mu
nicipal Art Society, is een beschei
den man, maar met uitgesproken
opinies over zijn vak en de rol, die
architecten moeten spelen in de
vormgeving van de moderne maat
schappij.
Situatie in Nederland
is niet zo gek
Toen ik hem kort geleden sprak,
leek hij vooral geabsorbeerd door de
mogelijkheden die het „verfraaiings
programma voor Amerika" van pre
sident Johnson de architecten biedt
om alle lelijkheid in de Ver. Staten
te lijf te gaan. De afgelopen hon
derd Jaar is er een ontzagwekkende
hoeveelheid lelijkheid gecreeëerd en
elke architect zou daarom 10% van
zijn tijd moeten geven om daartegen
wat te doen, zo luidt Ketchums
standpunt.
Eindelijk moet men in Amerika
ook eens beginnen de individuele ont
werpen van architecten te coördine
ren, moet men stadsplannen ma
ken, schoonheidscommissies instel
len en bewust beginnen naar een
fraai stadsbeeld, een bewoonbare om
geving voor de mensen, te streven.
In dit verband vertelde Ketchum
mU dat hij de situatie in Nederland
nog niet zo gek vindt. „Natuurlijk
is er een eindeloze papieren weg te
bewandelen voor iedereen die in Ne
derland iets bouwen wil", zei hy.
Maar al die bureaucratie bewerkstel
ligt toch maar dat met overleg ge
bouwd wordt en dat niet, zoals in
Amerika vaak gebeurt, op zichzelf
mooie gebouwen en facades elkaar
doodslaan doordat zy boven op el
kaar worden gebouwd of hun ef
fect verliezen door plaatsing midden
ln een rommelwük.
Architectuur van
essentieel belang
Morris Ketchum gaat ervan uit dat
architectuur juist van zo essentieel
belang voor de mens is, omdat het
de enige kunstvorm is waarin de
mens dagelyks leeft. En alle archi
tectuur is, volgens Ketchum, vorm
geven aan ruimte met het oog op
menselijke behoefte. Dat betekent
dat er voor hem geen bouwsels zijn,
die architectonisch minder belangrijk
of Interessant zyn.
Particuliere hulzen, scholen, stad
huizen, hotels, winkels en warenhui
zen, garages en pompstations, zü zyn
allemaal interessant en er is geen
enkele reden waarom een architect
voor een deel van deze voor mense-
UJk gebruik en verkeer te Douwen,
constructies zijn neus zou optrek
ken.
Dat Ketchum dat zelf nooit ge
daan heeft biykt byv. uit het feit dat
zyn carrière min of meer begon met
de bouw van een winkel op New
Yorks Fifth Avenue, in 1938. De op
dracht voor de winkel kreeg hy in
deze aan architectonische opdrach
ten arme depressiejaren van een
collega, die er niets voor voelde zyn
talenten aan een winkel te wyden.
Ketchum maakte er iets boeiends
van, zózeer zelfs dat de nog altyd
toonaangevende cultuur-filosoof en
architectuur-criticus Lewis Mumford
het project opmerkte en er een lo
vend artikel aan wydde. Hierdoor
kreeg Ketchum nog meer opdrach
ten voor winkels en later voor wa
renhuizen en ontwikkelde hy zich I de these van Ketchum. Er
tot Amerika's wellicht bekendste |mer plotseling geen geld n
Amerikaanse ambassade in
Rabat Marokko
bouwer in deze sector, met als extra
specialiteit: het winkelcentrum. Het
feit dat hy in Nederland als advise
rend architect by de bouw van der-
gelyke centra werd betrokken is dan
ook niet ver gezocht. De Byenkorf
heeft met Ketchum niemand minder
dan de toonaangevende expert op dit
gebied aangetrokken.
Een expert, die ook zwart op wit
verslag heeft uitgebracht van zyn
denkbeelden en vondsten in de sec
tor winkels en warenhuizen in zyn
in 1957 verschenen boek „Shops and
stores", waaruit blykt hoeveel
psychologie en sociologie (wat be
treft koopgewoontes, koopatmosfeer,
klantenstructuur, belichting, par
keerproblemen, etc) ten grondslag lig
gen aan Ketchums ontwerpen, die
overigens in Amerika steeds zowel
facade als interieur omvatten maar
by opdrachten in het buitenland zich
meer bepalen tot een stramien voor
het gebouw en het interieur.
„Het zou onzinnig zijn een Ame
rikaans gebouw in een Europese stad
neer te zetten en daarom zien wy
graag dat architecten uit de be
treffende landen zelf de facades ont
werpen", zo zei Ketchum my.
Modern, dank zij crisis
Tydens onze ontmoeting praatten
wy natuurlijk ook uitgebreid over
moderne architectuur in het alge
meen". De Ver. Staten hebben archi
tectonisch enorm veel baat gehad
by de economische crisis van de der
tiger jaren", zo luidt een overtuigen
de namaak-koloniale stijl, voor het
onpraktische dure conventionalisme,
dat tot die tyd de bouwwereld be
heerste. Men moést wel op functio
nele moderne vormen overgaan en
dat was een zegen voor de Ameri
kaanse architectuur, die trouwens in
diezelfde periode een injectie kreeg
met een aantal Europese architecten
van het Bauhaus, zoals Gropius en
Breuer, die in Nederland de Rotter
damse Byenkorf en de Amerikaanse
ambassade in Den Haag heeft ge
bouwd.
Ketchum vertelde my dat hy veel
bewondering had voor de architec
tuur en zyn collega's in Nederland.
De Rotterdamse Lynbaan, voor hem
als winkelcentrumexpert natuuriyk
byzonder belang, vindt hy rond-
een succes en een aantal oudere
gebouwen van mannen als Dudok
Oud en Rietveld wekken nog steeds
zyn bewondering.
Interessante ontwerpen
Ketchums eigen meest recente ont
werpen omvatten een stadscentrum
In Jacksonville, Florida, waar 3 ge
bouwen (een warenhuis, een kan
toorgebouw met een facade van zes
hoekige ramen en een zakenpand
met winkels) een verhoogd pleintje
overdekte galerijen de
herinnering oproepen aan stadsplei-
ln Zuid-Europa, een warenhuis
in Stockholm, een hoogst interessan
te school in Brooklyn, New York,
ir de problemen van straatlawaai
ruiten ingooiende belhamels wer
den opgelost door een constructie
zonder ramen aan de straatkant,
maar met twee binnenplaatsen
waarop de klaslokalen uitkomen, een
fascinerend hoefyzervormig gebouw
voor de nachtdieren in de dierentuin
de New Yorkse wyk Bronx,
vorm zowel als het ge
bruikte zwarte graniet de oertyd op
roept en de al genoemde ambassade
in Rabat, Marokko, waarin Ketchum
gestreefd heeft naar een vermenging
Marokkaanse bouwmotieven,
Amerikaanse constructie en tropische
vegetatie.
Opmerkelijke idealist
Morris Ketchum, de bescheiden,
wat verlegen en in sommige opzich
ten Europees aandoende president
van Amerika's architectenbond, is in
zyn vak een opmerkelijke figuur, een
schepper van meer dan één fraai
ontwerp.
Maar daarnaast is hy ook een
idealist, die zijn Amerika mooier, be
woonbaarder en menselijker wil ma
ken, die niet alleen zyn kennis en
talent in het ontwerpen van waren
huizen en winkelcentra naar Europa
wil exporteren, maar uit de oude we
reld ook graag iets mee wil brengen
naar Amerika: de daar verder ge
vorderde kennis van stedebouw, van
het bewust creëren van een bewoon
bare ruimte, waarin een gemeen
schap leven kan.
Gedeelte stadscentrum vi
Jacksonville Florida
In de nacht van zaterdag op zon
dag zyn langs de autoweg Neuren-
berg-Würzburg by Höchstad/Aisch
aanplakbiljetten met hakenkruisen
anti-joodse leuzen aangebracht.
Een byzondere politie-commissie
lat na of deze aanplakbiljetten, die
onmiddeliyk na ontdekking werden
verwyderd, in verband staan met de
antisemitische kladdery van de
laatste weken in Bamberg en of
eventueel dezelfde daders daarvoor
verantwoordeUJk zyn.
Ook in andere Westduitse plaat-
n zyn de afgelopen weken nazis
tische uitingen geconstateerd, zoals
het aanbrengen van hakenkruisen
en het schenden van kerkhoven en
gedenkteken. Tot dusver is nergens
dader gevonden, hoewel alleen
al in Bamberg daartoe 20.000 mark
is uitgeloofd.
Het dorpje Schalkhaar on-
der de rook van Deventer
krygt dit jaar geen kermis. Nu f
is het geen schokkend nieuws f
(alleen misschien voor de onge-
veer 450 schoolkinderen, die
feest en tractaties aan hun neus
voorby zullen zien gaan), maar
de oorzaak is een byzondere. f
De heren van de dorpscom- f
missie, die ieder jaar opnieuw de
festiviteiten organiseren hebben f
hun werk gestaakt omdat ze me- f
ningsverschil hebben met het f
Diepenveense gemeentebestuur. I
Het college, dat haar goedkeu-
ring aan de plannenmakery
moet hechten, wil niet hebben,
dat de commissieleden na afloop
van de Schalkhaarse kermis van
het traditionele batig saldo een f
t uitje gingen maken.
De vroede vaderen van Die-
penveen zyn van mening, dat deze
gang van zaken niet rijmt met
de bedoelingen, die zy koesteren
met het schenken van de ver-
makeiykheidsbelastlng, die op
haar beurt een fors kasoverschot
mogeiyk maakt. Wanneer het
batig saldo gestort zou worden
voor een nuttiger doel dan zou
het goed zyn. Maar nu kon men
niet akkoord gaan met de bedoe
lingen van de vroiyke commis
sieleden.
„Dan ook geen kermis", werd
er door de kermisorganisatoren
gezegd. Men bedankte voor de
functies en zo kon het dan ge-
beuren, dat er dit jaar geen ker-
f mis in Schalkhaar zal zyn. I
Maandag 12 juli 1965
VIERDE KLASSE
Prijzen van:
f. 20 zijn gevallen op nummers eindigende op:
f. 50 zijn gevallen op nummers eindigende op:
f. 100 zijn gevallen op nummers eindigende op:
f. 200 zijn gevallen op nummers eindigende op:
f. 400 zijn gevallen op nummers eindigende op:
f. 1000 zijn gevallen op nummers eindigende op:
f. 2000 zijn gevallen op nummers eindigende op:
een prijs van f. 5000 is gevallen op het nummer:
een prijs van f. 5000 is gevallen op het nummer:
een prijs van f. 5000 Is gevallen op het nummer:
een prijs van f. 5000 is gevallen op het nummer:
een prijs van f. 5000 is gevallen op het nummer:
de prijs van f. 10.000 is gevallen op het nummer:
de prijs van f. 20.000 Is gevallen op het nummer:
de prijs van f. 25.000 is gevallen op het nummer:
de prijs van f. 50.000 is gevallen op het nummer:
jden
9#ats<
09'viez'
65 r Hc
91 1®C'
573 >ntai
605 P-
6681
'la
006643 |f,
013986 to:
090964
060056 jgtpi
042238 melii
dern
059807 raast
ee:
de prijs van f. 100.000 is gevallen op het nummer:
Let wel: op dit nummer zijn twee prijzen gevallen.
005453
028360 öe
gevo
mme
.^lte
denvergaderlng „De Natuurvriend".
8 uur nm.
Janvcesensteeg 18: Volle Evangelie-
zending. Spr. J. Zyistra. 8 uur nm.
De Kleine Burcht: Film „Zwart
Stadhuis wachtkamer trouwzaal):
Zitting Bouwfonds Ned. Gemeenten.
7-8 uur nm.
WOENSDAG
St.-Antonlusclubhuls: Film „Zwart
goud". 8 uur nm.
Station Lelden: Afd. Lelden Ned.
Chr. Re lever. Dagtocht naar Zlerikzee.
8 uur nm.
Stationsweg 41Ledenvergadering
Kamer van Koophandel. 2.30 uur nam.
W. de Zwllgerlaan 10E
spreksavond. 8 uur nam.
DONDERDAG
Hoge woerd 175: Dlenstvergaderlng
van Jehovah's getuigen. 7.26 uur nm.
Pieterskerk: K. en O. Orgelconcert
Anton Heller. 8.16 uur nm.
VRIJDAG
Oude Vest 13: Evangelisatie Chris-
tengem. „Eccleeia". 8 uur nm.
Bahai-ge-
K. C. van Ooasanen.
Station LeldenAfd. Lelden Ned.
Chx. Relsver. Dagtocht naar Harpen
aan de Vecht. 9 uur v.m.
Garenmarkt: K. en O.-excursie naar
Deltawerken. 7.45 uur vm.
ZONDAG
Dr. Van Voarthuyzenachool (aula):
Pinkstergemeente. 3 uur nm.
Hoge woerd 175: Wachttorenstudie
van Jehovah's Getuigen. 4 en 6.30 uur
Openbare lezing: 2.45 uur nm.
Joods wereldcongres in Straatsburg
In het Huis van Europa te Straats
burg is zondagavond de jaarlykse
bijeenkomst van het bestuur van het
joodse wereldcongres geopend. De
vergadering, die een week zal du
ren. wordt bygewoond door ruim
honderd afgevaardigden en waarne
men uit dertig landen.
De voorzitter van het congres, Na-
hub Goldmann, verklaarde in zyn
openingstoespraak, dat de Arabische
leiders in het afgelopen jaar het
conflict met Israël hebben trachten
te vergroten „Het wordt hoog tyd
dat zy het bestaan van Israel als
een voldongen feit erkennen. De
grote mogendheden zullen Israël
nimmer laten vernietigen", zei hy.
Later zei hy op een persconferen
tie, dat een gezamenlyke werkgroep
van de Wereldraad en de RK Kerk
voor het eind van dit jaar een tweede
werkby eenkomst zal houden. Deze
werkgroep bestaat uit acht vertegen
woordigers van de Wereldraad van
Kerken en zes van de RK Kerk.
Een eerste by eenkomst werd vorige
maand in Genève gehouden.
NED. HERV. KERK
(N.-H.)
Aangenomen het beroep van de class
verg. te Winschoten (als pred. voor
buttengew werkzaamh.) P. A. Geluk
te Nleuw-Scheemda. Bedankt voor Pa-
pendrecht G. v. Estrik te Genemulden
GEREF. KERKEN
Beroepen te Joure (2e pred.pl.) G.
Haaksma te Nieuw-Amsterdam.
CHR. GEREF. KERKEN
Tweetal te Zutphen C. Bos, kand. te
GEREF. GEMEENTEN
Werkendam
OUD-GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Capelle a/d IJssel J.
Badgast verdronken
BINNENLAND
De uit Dort-
kon daar door
tijd later spoelde het l(jk op 1
Kinderbeschermlngsrecht De i
Justitie dr. I.
D 25
etgevlng op het ter
rein van de kinderbescherming geïn
stalleerd. Voorzitter van de commissie
Is prof. mr. J. Wlarda. hoogleraar aan
de Rijksuniversiteit ln Groningen.
Lugubere vondst In de Van Len-
Rotterdam deed de politie
nepstraat 1
zaterdag e<
stuk vlnge
i lugubere ontdekking
2 cm lengte lag op
onderzoek bleek, dat
i deel i
de vinger
had afgekn
ziekenhuis
ITTENLAND
afgetreden Zes Iraakse
djn afgetreden, zo meldt
De afgetreden bewindslie
den vormden ln het kabinet de Nasser -
gezinde groep.
radlo-Calro.
ngenls Bewoners
ïvangenlssen zullen
ogels ln een kool mogen
Engelse gevangenissen
an vogels
houden. Volgens
voorschriften
Vijf districten van
geteisterd door
berokkend.
Jeugdfestlval
mlté van het we
besloten het negende
Soedanezen gedood Soldaten heb
ben dit weekeinde ln Soedan het vuur
geopend op het dorp Malakeia en 400
Soedanezen gedood. De dorpelingen
een soldaat
niet uitle-
zljn geld gaan halen dat hy ze-
Jaar geleden ln de voetbalpool had ge
wonnen. De rechter heeft bevolen hem
de prijs vermeerderd met de rente
sinds november 1948. uit te betalen
Co6lmo Calo won de pool maar had
zijn formulier verloren. Hij kan nu
84 000 gulden Innen.
Veroordelingen Een politieke
rechtbank heeft in Lissabon negen
Portugese studei
het wereld vredescongres heeft
gerye
politieke gebeurtenissen ln Al-
Jaar uit te stellen.
3 Otto. de octopus van
dierentuin, ls toch
woning i
NAVO-raad 1
veroordeeld op beschuldiging
verwerping van het huidige bewind
in het land De ambtenaar en drie
studenten kregen gevangenisstraffen
delljke straffen en twee
nationale federatie van verenigingen
van piloten op luchtvaartlljnen heef*
landingen d.v nachts van grote straal
passagiersvliegtuigen op de hoofdlan
dingsbaan van het vliegveld van Cairi
Janvossensteeg 17: Volle Evajunti
zending. Spr. dhr. J. Z\)l6tra. lC0bj
dagen. 10.30 i
niyi
lljrir
telh
TENTOONSTELLINGEN pgal
De Lakenhal: Tentoonstelling Per
den bestudeerd". „Fotografie en;he
tenschap". „Eigen werk GeschL
nis der fotografie". Dag. van 10-57
zond. 1-4 uur (tot 13 septembe(Pat
De Lakenhal: Dag. 10-4 uur; Fe-
Hortus Botanicus: Openluch
toonstelling hedendaagse Ned er li
beeldhouwkunst. Geopend dageiyk
10 u vm. tot 9 uurnam. (tot fl1®
tember). voo
Legermuseum (Pesthuislaan): na
uitzondering van zaterdag van 10de r
Ryksmuseum voor VolkenJEWo
(Steenstraat 1): Dag. 10-17 u:
aags 13-17 uur. H
Rijksmuseum van Oudheden: i:
toonstelling „Opgravingen In by.
grond Werkd. 10-8 uur; «on- en Iers
dagen 1-5 uur (t/m 20 aept«nb^ge
Rijksmuseum van Oudheden: Loti
niks 10-6 uur; zond. 1-8 uur.
Rijksmuseum voor de geeohlei
der natuurwetenschappen; Dag.
uur; zond. 1-4 uur. k>d
rle
BIOSCOPEN tej
Camera „OSS 117 ln Bangher
(14 jr.). Werkd. 2.30. 7 en 9JfTn_T
zond. 2.30, 4.45. 7 en 9.15 uur. nei
Studio „Lieve, lieve John"1'3,
Ir.). Werkd. 2.30, 7 en 9.15 uur;
2.30. 4.45, 7 en 9.15 uur. im
Luxor „Politiepost Reeperbi
(18 Jr.). Werkd. 2.30, 7 en 9.15
zond. 230. 4.45, 7 en 9.15 uur.
Lldo „Clrouswereld". (ah). L
UJks 2.30 en 8 uur. n -
Trianon „Het le een gekk».
dolle, dwaze wereld", (14 Jr.). Wfcai
2 en 8 uur; zond. 2. 5 en 8 uur. v
Rex „De
Werkd. 230. 7J
2.30, 4.45, 7.15 en 9.15 i
Astra (Wassenaar) vrijdag 8y'
zondag 7 *"v
hot" .(18
zondag 2.30 i
jr.).
ird
Hy deed een beroep op de Arabische
volken, te luisteren naar de „van
liberaliteit en verdraagzaamheid ge
tuigende woorden" van de Tunesi
sche president Bourguiba.
Wat de positie van de joden in de
Sowjet-Unie betreft zei Goldmann
dat het onjuist zou zyn, hier van
antisemitisch land te spreken.
De joden bezitten er, zo zei hy,
lyke rechten als de anderen en
keren er als individuen fysiek niet
gevaar. Wat wel op het spel staat
Hun voortbestaan als joodse min
derheid met haar eigen religieuze en
culturele waarden. De stryd tegen
de joodse godsdienst in de Sowjet-
Unie is feller dan die tegen het
christendom en de Islam. Goldmann
sprak de hoop uit, dat de positie
de joden er beter wordt. Hy
merkte in dit verband op: „Wy moe
ten ons vooral niet mee laten sle
pen in koude oorlogpolemieken en
ook de indruk vermyden, als zou
het joodse volk als zodanig anti-
Russisch zyn".
Verhouding met
Duitsland
De verhouding met Duitsland was,
zo verklaarde Goldmann verder, ver
beterd nu alle hangende vraagstuk
ken varen opgelost. Wy zullen welis
waar nooit kunnen vergeten wat er
Ut de nazi-tyd is gebeurd, maar „het
joodse volk mag niet iedere Duitser
van de jongere generatie verantwoor-
delyb stellen voor wat zijn vader
heeft gedaan".
Avond- en nachtdienst der apothirw
Geopend voor
Apotheek Herd li
woerd 171, tel.
otheek R. va
Leiderdorp wordt eveneens wai h
men door apotheek Herdingtr
Blanken. De Oegstgeeetse Apothe< w
poedelsende gev«_,„
;h en Blanken. F™
J0502. De dienst de
apotheek _R. van Breest Smallenjy
geopend.
Bij geen gehoor
specialist (of dient
op dokterstelefoon 22222.
rw
Goldmann zei voorts, te hopen dat
het Vaticaanse concillie een verkla
ring zal goedkeuren waarby de
schuld aan de kruisiging van Chris
tus van de joden wordt afgewen
teld. „Een dergelyk besluit zou een
historisch keerpunt vormen en de
betrekkingen tussen de R.K. Kerk en
het Joodse volk zouden er aanzien-
lyk beter door worden", aldus Gold
mann, die eerder in zyn rede had
gezegd, het tragisch te vinden dat
„drie van de grootste figuren
onze tyd" te weten de Amerikaanse
president Kennedy, Paus Johannes
XXIJI en de Russische premier
veilltrheidsnonrbén steeds meer ondeT I partyleider Chroesjtsjow, in een kort
de Internationale maat raken en dat tysbestek van het toneel waren
dwenen.
DINSDAG 13 JULI
Kon. Schouwburg. 20.15 uur. Hol
ïstdval.
Kur'zaal. 20.15 uur. Bulgaarse 6
groep Gabrovo.
WOENSDAG 14 JULI
Kon. Schouwburg. 20.15 uur. Tbi
e l'Ateller.
Kurzaal. 14.30 uur. Scaplno ball'
DAGELIJKS
Kurhaus Paviljoen. 20.30 uur. 0
WEERRAPPORTEN
(Van hedenmorgen 7 uur)
Amsterdam, regen
Den Heidei zwaar t
Y pen burg regen
Vllssingen regen
Eelde regen
De Bilt regen
Twente regen
Eindhoven regen
£uid-Limb regen
1
15ta-
151-
16
i bew 12 I2|ai
r bew 20 15 ra
Grenoble
Nice
Beriyn
onbewolkt 28
licht bew 26
onbewolkt 24
regen 22
171»
1311
3 ht
11B1J
13 *a
onbewolkt 26 13 K
onbewolkt 26 17 D
onbewolkt 33 14 P
onbewolkt 28 17 I
onbewolkt 27 16
