urnen
Wassenaar is meer
dagjes waard
ZIEN WE ELKAAR VOOR VOL AAN?
wy dacjjeómenóen
Middelbare leeftijd
„kan leuk zijn"
Voor het vakantie is
moet U beslist eerst Motor en remmen
eens proef rijden.dan van de auto goed la.
kunt U de wegligging ten kontroleren. een
en het remvermogen caravan vraagt dub.
beoordelen. Een week. bel werk v. Uw auto
end de caravan proberen?]
Na het aanhaken van de caravan de lichten
van de caravan kontroleren.de veiligheid-
ketting nazien en de buitenspiegel van
Uw auto stellen!!!
Bij het thuis bepalen
van de route, op de
Kaart, reeds aandacht
schenken aan moei
lijke passen en aan
betgstijgingen
Gaat U rijden.dan na 20
km stoppen en alles
nog eens kontroleren.
Meertje in de duinkommen
an de boswachter^ Wasse-
aar. Foto Staatsbosbeheer.
ïSRÜ!
hammammUB
v y
mm
1ICHT BIJ ZEE wonen heeft, toeristisch gesproken, zo zijn
II voordelen, óók als het weer niet meewerkt. Dank zij de
7i/nen namelijk, die niet alleen onze natuurlijkee zeewering vor-
maar ook een uniek recreatiegebied, waarvan de Randstad-
woners echter nog veel te weinig profiteren. Tallozen weten
011nwelijks wat de duinen aan natuurschoon te bieden hebben;
de grote wegen trekken zij er op warme dagen haastig
erheen om een goede „ligplaats" op het strand te veroveren,
ouwens, als men de duinen alleen maar beschouwt als een ver-
\gstuk van het strand, als een uitwijkplaats om rustig te zonne-
\den, komt men niet veel meer aan de weet. De duinen moeten
'.rkend worden, per fiets en vooral te voet (vaak verdient het
\te\nbeveling beide te combineren)dan pas ontdekt men, dat ze
llnjte/ wat meer te bieden hebben dan louter zand en helm.
Dit bil voorbeeld: grillig gevorm-
meertjes in lage duinkommen,
ïeiéringd door riet, met in de naaste
»og geving een begroeiing van strui-
en boompjes die men normaal
in duingebieden aantreft,
itallen van dergelijke waterpar-
m vindt men in de boswachterjj
1SSENAAR, 1317 hectare duin
tussen Scheveningen en Katwijk.
Die meertjes zijn er niet altijd
geweest. Ze hebben hun ontstaan
te danken aan water uit de rivier
de Lek. Op een gegeven moment
hadden d e waterleidingbedrijven
van Den Haag en Leiden zoveel
zoet water uit de duinen gepompt,
dat dit funest dreigde te worden
voor het achterliggende land met
zijn land- en tuinbouw. Om het
zogenoemde zoetwaterscherm on
der de duinen weer op peil te bren
gen. is men toen begonnen Lek wa
ter via een buisleiding naar de dui
nen te transporteren. Dit is
zo royaal gebeurd, dat zich in de
laagste duinpannen meertjes vorm
den, wat prompt een weelderige be
groeiing tot gevolg had. Sindsdien
zijn er ook veel meer vogels: man
telmeeuwen. meerkoeten. wilde
eenden, kieviten en futen om er
enkele te noemen. Heel wat van
die prachtige waterpartijen krijgt
men te zien, als men het fietspad
afrijdt, dat vanaf hotel Duinoord
bij de Wassenaarse Slag dwars door
de duinen naar Scheveningen leidt.
ET is
ideaal strandweer
en de familie Jan
sen, altijd optimistisch,
neemt zich voor morgen
naar zee te gaan. Er wor
den broodjes gekocht en
badpakken klaargelegd,
waarna de familie vroeg
naar bed gaat ten einde
bij het krieken van de dag
fit op de fiets te kunnen
klimmen. Maar in de
loop van de nacht laat
het wispelturige Neder
landse klimaat zich weer
eens van een minder sym
pathieke kant kennen: de
lucht betrekt, het kwik
daalt en dan status quo.
Zodat 's ochtends de
Jansens niet door de war
me kriebel van zonne
stralen. maar door de
kille ratel van hun wek
ker wakker worden. En
goed wakker: de wolken
die langs de hemel trek
ken, lijken schaduwen te
werpen op hun gezichten.
Niet naar zee? Een ver
knoeide dag? Twee vra
gen, waarop één ant
woord past: onzin.
De Jansens behoren
beter te weten. Waarom
wordt ..naar zee gaan"
vrijwel altijd per sé geas
socieerd met strandge-
noegens? Men vindt bij
zee nog wel iets anders
dan die vlakke zand
strook. Juist, de duinen.
(LEIDSCH DAGBLAD
Wassenaar is benijdenswaardig
rijk aan natuurschoon en recre
atieoorden. Het strand van het
Wassenaarse Slag en het -prach
tige duingebied in de boswach-
terij zijn slechts enkele van de
vele troeven. Om te beginnen
liggen aan de Rijksstraatweg
(rechts als men uit de richting
Leiden komt) een viertal parken
en landgoederen, waarvan door
het publiek zo schaars gebruik
wordt gemaakt, dat het er heer
lijk rustig wandelen is voor de
enkeling die wel komt.
Direct na de kruising met de weg
naar Voorschoten (Papeweg) vindt
men De Paauw (15 ha). Dan vol
gen De Hartekamp en De Wilt-
zanck, samen 19 hectare groot.
Achter De Hartekamp, aan de
Prinsenweg, kan men zich desge
wenst verfrissen in een open of
overdekt zwembad naar keuze. Ver
volgens kan men naar Rus* en
Vreugd <43 ha) gaan, een bosach
tig wandelpark, afgewisseld door
weiden. Hiervoor dient men ech
ter wel in het bezit te zijn van een
jaarkaart (adres: Rijksstraatweg
544). Weer vrij toegankelijk is, met
uitzondering van het kasteeltje,
het park Wittenburg (12 ha).
Links van de Rijksstraatweg, di-
recht achter de Papeweg. strekt
zich het koninklijke landgoed De
Horsten uit, vierhonderd hectare
bossen met waterpartijen. Vanaf
de Seringenberg heeft men een
prachtig uitzicht op het polderge
bied. Dagjesmensen kunnen er op
dagkaarten alleen 's woensdags te
recht (ingang Rijksstraatweg 557).
Houders van jaarkaarten zijn er
de hele week welkom.
Naast De Horsten een van da
grootste attracties van Wassenaar:
het Dierenpark. In een ruime
mooie omgeving (14 ha) zijn meer
dan vierduizend dieren onderge
bracht. Internationaal bekend is
de vogelcollectie in de LouisehaL
Verder zijn er o.a. een tropisch
zee-aquarium, een apenhuis en
iets voor de kinderen een speel
tuin.
Een heerlijk oord voor de jeugd
is ook het landgoed Duinrell (11
ha) aan de Storm van 's-Graven-
zandsewegeen speeltuin, trampo
lines, een kanovijver, een uitzicht
toren (hoogste punt van Zuid-Hol
land), schapen, herten, exotische
vogels enzovoorts. Een en ander
uiteraard tegen enige vergoeding.
Gratis toegankelijk en eveneens
zeer gezocht is het recreatiegebied
Meyendel (100 ha) in de duinen.
De pluriforme samenleving
waarin u en ik leven legt
ons een veelheid van rol
len op. Want wij leven in di
verse leefsferen. In het gezin
verwacht men iets anders van u,
dan in het bedrijf, en deze rol
is weer een andere dan die van
u verwacht wordt, wanneer u
zich tydens de spitsuren in het
verkeer bevindt. Bij een ver
keersovertreding interesseert
het de agent dan ook helemaal
niet, dat u zojuist een conflict
hebt gehad, of dat u aan de
universiteit een beroemdheid
befit. Wij worden gedwongen
te spelen in vele beperkte
rollen, van ons wordt een func
tioneel gedrag verwacht. Dit
functionele gedrag is de olie
i maatschappij, zo
wordt ons gezegd.
We behoeven dit niet abso
luut te ontkennen, maar mogen
misschien toch wel een
vraagteken achter zetten. De
Hamburger hoogleraar in de
ethiek, Prof. Helmut Thielicke,
gebruikt in dit verband de sim
pele, maar veelzeggende uit
drukking, dat op deze manier
niet voor vol aange-
tien wordt.
In allerlei verhoudingen doet
in belangrijk deel van mijn
mens-zijn er niet toe.
Leidt dit niet tot een bescha
diging van ons mens-zijn? Gaat
het er niet om, dat we het volle
mens-zijn van elkaar in het vi
zier krijgen? In de rechtspraak
zien we dit tegenwoordig heel
wat explicieter dan voorheen.
De beschuldigde wordt serieus
genomen als partner, die tot de
zelfde rechtsgemeenschap be
hoort. Terecht maken de meeste
rechtsgeleerde bezwaar tegen
het gebruik van een leugende
tector of van narcose in het
strafproces. Want op deze ma
nier zou de beschuldigde van
partner tot object (lijdend voor
werp) worden verlaagd. Het
komt er juist op aan dat de be
klaagde zelf erkent, zich niet
als partner te hebben gedragen
binnen de rechtsgemeenschap.
Deze partner-gedachte is een
belangrijk gegeven. Een bijbels
gegeven. Bron van inspiratie,
Uitgangspunt voor bezinning
met betrekking tot alle leefsfe
ren. waarin wij leven.
Ook de leefsfeer bijvoorbeeld
van het bedrijfsleven. Allen die
bij een onderneming betrokken
zijn, zijn partners van elkaar
binnen deze bedrijfsgemeen-
schap. Zij moeten en mogen el
kaar voor vol aanzien. En mo
gen elkaar niet „gebruiken".
Natuurlijk gebeurt dit volop
over en weer. Zowel wanneer te
lage lonen worden uitbetaald als
wanneer er gedagdiefd wordt,
om het bij deze eenvoudigste
voorbeelden duidelijkheidshalve
maar te laten.
Of deze partner-gedachte
ïeen problemen met zich mee
brengt? Ik dacht, bijzon
der veel problemen en niet van
de eenvoudigste soort. Maar we
zijn toch voor geen kleintje ver
vaard?
WOORD VAN BEZINNING
Ik noem enkele zaken: de
band van de ondernemer met de
onderneming is vaak veel stevi
ger dan die van de werknemer
tot de onderneming. Medezeg
genschap of mede-verantwoor
delijkheid van de werknemer
mag niet eenzijdig betekenen
gelijke rechten met betrekking
tot de resultaten van de onder
neming, maar moet evenzeer
inhouden gelijk-op delen in de
Laat niemand komen met het
argument dat de meeste werk
nemers schuw zijn voor het dra
gen van mede-verantwoorde
lijkheid. Dat behoeft ons waar
achtig niet te verwonderen na
ae geschiedenis van de laatste
paar honderd jaar. Er is na
tuurlijk veel wantrouwen. En
zelfs tot op vandaag toe wordt
er soms met ondernemingsra
den gesold op een manier, die
dit wantrouwen wel kan gaan
de houden.
In hoeverre de vakbonden
betrokken moeten zijn bij het
mede-verantwoordelijkheid dra
gen van de werknemers is niet
het kleinste probleem. Ik kan
me goed indenken dat er zijn
die de vakbonden een wezens
vreemd element vinden in de
onderneming. Oorspronkelijk
behartigden de vakbonden de
belangen van de arbeiders
tegenover het kapitalistische
systeem.
Partnerschap veronderstelt
een relatie binnen de onderne
ming. In principe wordt hier
door het interesse dualisme op
geheven. Het gaat niet meer om
tegenstrijdige belangen.
Het delegeren van de mede
verantwoordelijkheid van de
werknemers in een onderne
ming naar de vakbonden is een
wat riskante zaak. Zo kan echte
mondigheid nog een illusie blij
ven. Dat zonder de ruggesteun
van de vakbeweging deze mon
digheid ook niet te realiseren
valt is mijns inziens ook duide
lijk. De vakbeweging kan de
werknemers toerusten voor hun
nieuwe verantwoordelijkheden.
Mogelijk kunnen we in een
aantal proefbedrijven, wat mij
betreft met subsidie van de re
gering, intensief gaan experi
menteren.
Voor mij is het - ook tegen
deze achtergrond nog zeer de
vraag of het absoluut nodig is
dat functioneel met elkaar om
gaan ons dwingt elkaar niet
voor vol aan te zien.
Van de andere kant uit den
kend zou ik willen zeggen: het
behoort tot de inhoud van het
partner-zijn met je hart te zijn
bij die beperkte rol van het mo
ment. De beroemde voetballer
zal dan bijvoorbeeld, juist als
partner, niet op het bedrijf
urenlang napraten over zijn
voetbalprestatie.
Is het vlot, zakelijk helpen
van een reiziger aan een loket
van de spoorwegen alleen maar
een zaak van functioneel ge
drag dat ten koste gaat van het
partner-zijn, of ben ik juist vol
op partner van die ene reizi
ger en de velen die mogelijk in
de rij staan, door hen vlot van
dienst te zijn?
Dit is voor deze keer de stof
voor uw bezinning, die ik van
uit het evangelie, zonder het
te citeren, u heb aangedragen
met de bedoeling, dat we elkaar
In samenwerking met de Konink
lijke Nederlandsche Toeristenbond
heeft Staatsbosbeheer in de bos-
vachterij Wassenaar een vijftal
wandelroutes uitgezet, twee in de
buurt van Scheveningen en drie bij
het Wassenaarse Slag. De interes
santste van de laatste drie is naar
onze smaak de Ganzenhoekwande-
ling, waarvan het beginpunt even
eens tegenover hotel Duinoord ligt.
De Ganzenhoek is een sterk be
bost duingebied. De route, aange
geven door paaltjes met gekleurde
koppen, voert de wandelaar over
pittoreske zandpaadjes door een
„wildernis" van dennen en loofbo
men. Er zijn meer soorten vogels
dan elders in de duinen: ook nach
tegalen, vinken, roodborstjes, hout
snippen en een enkele wielewaal.
Er zijn voorts veel eekhoorns. Op
deze drie kilometer lange tocht
komt de wandelaar ook nog een
uitzichtduin en picnicbanken tegen.
Uiteraard kunnen wij in dit be
stek niet volledig zijn. Wie zich
terdege wil oriënteren in de bos-
wachterij Wassenaar (waar in ver
band met de waterwinning en na
tuurbescherming grote terrei
nen niet of beperkt toegankelijk
zijn), doet er het beste aan zich
de uitgave „Voetspoor no. 13" aan
te schaffen, een zeer gedetailleerde
plattegrond met beschrijving, ver
krijgbaar bij de ANWB en de VW
W
Op de grens tussen Wassenaar
en Katwijk ligt het recreatiegebied
Berkheide, een belangrijk onder
deel van het wón gebied van de
Leidsche Duinwaterleiding. In
Berkheide vindt men ook een tien
tal van die merkwaardige meertjes,
waarover wij daarnet schreven.
Vooral na 1 juli, als het broedge
bied, dat een paar fraaie duinpar
tijen rijk is, eveneens mag worden
VEILIG ZWEMMEN IN ZEE
bestreden, is dit oord een zwerf
tocht ten volle waard. Berkheide is
te bereiken vanuit het Wassenaarse
Slag (ingang achter Duinoord) en
Katwijk (ingangen by Sportlaan
en aan Cantineweg». Toegangs
kaarten zijn verkrijgbaar bij de
LDM te Leiden, de Katwijkse po
litie (elke werkdag tussen 9 en
12 uur) en hotel Duinoord.
Tussen Katwijk en Noordwjjk ligt
een 65 ha groot natuurreser
vaat van Staatsdomeinen, waarvoor
men in het bezit moet zijn van een
persoonsjaarkaart, te verkrijgen bij
de Noordwijkse politie.
Weer vrij toegankelijk is de bos-
wachtery Noordwyk (690 ha), die
zich over een lengte van maar
liefst negen kilometer ten noorden
van deze badplaats uitstrekt. De
verschillen met de boswachters
Wassenaar zijn in het oog
springend. De Noord wij kse duinen
zijn opvallend smal en hoog, en
dat heeft ook zijn charme: vanaf
diverse paden heeft men een frap
pant uitzicht over het achterliggen
de viakke land. Een belangrijk deel
bestaat uit bos (voornamelijk loof
hout, want vooral ten zuiden van
't Duindamse Slag heeft de denne-
scheerder danig huisgehouden).
Voor wandelaars is dit gebied een
waar dorado, want duin en bos
worden doorsneden door tientallen
paadjes. Om beginners wegwijs te
maken heeft Staatsbosbeheer hier
wandelroutes u itgezet
drie stuks. De meeste variatie biedt
de Houwaardenduinwandeling
(waarvoor men als beginpunt het
parkeerterrein aan het eind van de
Duindamseweg kan nemen)bos
sen, duin, een grote recreatieplaats
met zandduinen voor de jeugd,
picknlckbanken en zelfs een schuil
hut. Het is een ruim vyf kilometer
lange wandeling, die ook nog langs
de rand van duin en veld voert,
met inbegrip van een fantastisch
gelegen uitzichtduin.
Het gemakkelijkst komt men in
dit recreatiegebied door Noordwij k
links te laten liggen en via Noord-
wiikerhout te reizen. Meer bijzon
derheden over deze boswachterij
vindt men in de Staatsbosbeheer-
uitgave „Voetspoor no. 14", ver
krijgbaar bij de ANWB en VW
Noord wijk.
Wie vooral de stilte zoekt, kan
vanuit Noordwykerhout het enor
me duin waterwingebied van de ge
meente Amsterdam (3600 ha!)
binnentrekken. Ingang Lange-
veiderslag. Kaarten zijn in Noord-
wijkerhout verkrijgbaar bij de vol
gende adressen: Zilkerduinweg 91.
Heerenweg 444 en Langeveldersiag
2.
Tenslotte nog een dagtrip-tip
voor inwoners van Hillegom en Lis-
se. Niet al te ver van hun huis
ligt het landgoed 't Huis Vogelen
zang (230 ha) ten westen van het
gelijknamige dorp, een binnenduin
met prachtig loofhout en beuken.
VOLGENDE WEEK
DE PLASSEN
HET HUIS OP WIELEN
het rijden n
De Engelse huwelijksraad
heeft een boekje gepubliceerd
over de problemen van de mid
delbare leeftijd. Het zegt tegen
de mensen die onwillig deze
periode in hun leven binnen
treden: „Vecht er niet tegen:
het kan even leuk zijn als de
puberteit".
Tegen de mannen zegt het advies:
nieuwe interesses en ontdekkingen
wachten op u, die een nieuwe ani
mo om te leven tot gevolg zullen
hebben.
Voor de vrouwen geldt de bood
schap: „Wees niet bang voor de
middelbare leeftijd. Denk eens aan
de nieuwe vrijheid als de kinderen
getrouwd zijn".
Al deze adviezen staan in het
boekje „Middle Aged Marriage",
geschreven door Angela Reed, zelf
een huisvrouw van middelbare leef
tijd, met behulp van een psychiater
en twee raadgevers van de huwe-
Het boekje zegt: het kan een
periode met problemen zijn, maar
ook een tijd van herontdekking als
zij Juist benaderd wordt.
„Hoe merkwaardig het ook lijkt",
aldus het boek, „de middelbare leef
tijd heeft wat van de puberteit,
uiteraard zonder puistjes en blozen"
Het boek noemt drie voorwaarden
wil iemand van zijn middelbare
leeftijd die ongekende mogelijkhe
den biedt, iets maken:
de erkenning dat de kinderen in
staat zijn hun eigen weg te
gaan;
het nuchter bezien van het eigen
huwelijk: „overspel is vaker het
gevolg dan de oorzaak van het
mislukken van een huwelijk";
de noodzaak een diepere beteke
nis in het leven te vinden. Wat
betreft de achteruitgang in sek
suele verlangens zegt het ge
schrift dat uit onderzoekingen
gebleken is dat de terugslag vier
Jaar later komt dan de vorige
eeuw het geval was en dat veel
mannen hun verlangens blijven
behouden tot ze in de 70 of in de
80 zijn.
Zaterdag 19 juni 1965
Pagina 1
