„Ik voel mij Daden opnieuw in onderzoek? 4 f r t f»! t r i r n f „Als een de kater satirisch komt....": sprookje Het was feest in Heerenveen m blijf jong,blijf fit: fiets! Prof. Friedrich Weinreb: Geen of minder zilver in munten van Amerika Gewonde toeristen morgen terug KINDJE DOOR RDM BOUWT TREIN GEDOOD DRIJVEND BOOREILAND Li- f* bl) a* a* 9* l l t Een sterk staaltje HEREN OVERHEMDEN 5.95 - WEEKEND HERENOVERHEMD -8.35- Der Zigeunerbaron: kleurrijk sliowwerk Films van deze week in Leiden j De dunne en de dikke Kissin' Cousins LEIDSCH DAGBLAD VRIJDAG 4 JUNI 1965 ZESDE BLAD f (Van onze Haagse correspondent) De 55-jarige orthodoxe jood Friedrich Weinreb meent, dat ten minste 1200 joodse Nederlanders aan zijn particuliere activiteiten gedurende de oorlogsjaren hun leven te danken hebben. Het tot nu toe officiële standpunt van de Staat der Nederlanden is, dat Friedrich Weinreb voor zijn bezigheden tijdens de bezetting een gevangenisstraf van zes jaar verdiende. Niettemin kon hij in 1952 hoog leraar worden in de statistiek en de econometrie aan de universiteit van Djakarta. Het is niet aannemelijk, dat de Nederlandse regering op die benoeming in de tijd van de Neder- lands-Indonesiseche Unie geen in vloed heeft gehad. Als functionaris in het raam van een technisch hulp programma onder auspiciën van de Ver. Naties werd hij in 1958 hoog leraar aan de Middle East Techni cal University in Ankara. In feite wa3 hij toen bij buitenlandse zaken in dienst. Zijn carriere zette zich voort op posten bij het Internationaal Ar beidsbureau in Genève en bij de Europese economische commissie van de VN. Voor iemand, die zes jaar heeft gekregen wegens in de oorlog begane misdrijven, is dat een alleszins opmerkelijke loopbaan bin nen handbereik van de Nederlandse overheid Friedrich Weinreb staat in prof. Pressers geschiedwerk over de joden vervolging te boek als de jood, die gestraft moest worden voor het te kortschieten van talrijke niet-jo- den als slachtoffer van een zeer twijfelachtige gerechtelijke procedu re. Deze publikatie, waarvoor prof. Presser een regeringsopdracht had gekregen, heeft het eerste kamerlid prof. Fred L. Polak ertoe gebracht om de minister van Justitie te ver zoeken klaarheid in de zaak te bren gen. VERGETEN Prof. Friedrich Weinreb, in zijn riant» flat aan de Haagse Mozart- laan, neemt de houding aan van ie mand, die met dit verleden heeft afgerekend en nog slechts ongaarne ingaat op het feit, dat de enige on derscheiding, die zijn illegale werk heeft opgeleverd, op zijn strafblad staat genoteerd. „Het heeft mtf een zekere genoeg doening gegeven, een gevoel van rechtvaardigheid, dat zoiets toch naar voren komt. Maar ik heb me zelf nooit gehinderd gevoeld door de ze zaak. Wel de anderen. Amerika, door mensen die aan hem hun leven dankten. Opperrabijn Justus Tal was voor zitter van het Nederlands comité, dat met zeer grote advententies in het Nieuw Israëlitisch Weekblad van zich deed spreken. Weinreb, de man met de briljan te brutaliteit, bleef in de gevange nis, langer dan de Duitsers hem ooit hadden kunnen vasthouden. Alle ge raffineerde oplossingen, die hij voor de joden had bedacht om aan de portatie te ontkomen, ging tegen hem werken. De verzonnen generaal Herbert Joachim van Schumann (voornamen ontleend aan een jon gensboek, dat hij eens las», die zyn emigratie-actie moest dekken, kon hem niet meer helpen. De generaal moest bestaan in de oorlog, want de genen die Weinreb op zijn lijst plaatste, behoorden te geloven in een mogelijkheid van emigratie. Van daar de brieven op het speciale ge drukte briefpapier van de generaal, die Weinreb zichzelf schreef. BANG „De mensen vroegen mij details. Ze wilden weten, welke generaal ach ter deze actie stond. Ik zei: Schu mann. Het was een impuls, een daad ineens het was een gedachte. Als mensen in moeilijkheden zijn, dan ga je wat voor ze doen. Ik begon voor een man een brief te tikken. Toen dat werkte kwamen er steeds meer mensen en met grote angt moet ik zeggen ben ik doorge gaan. Het was een vreselijk gevaar lijke zaak en achteraf denk je: ik ben gek geweest, dat ik zoiets ge daan heb. Ik wist niet eens meer om hoeveel mensen het ging, tenslotte. Ik was veel te bang om te tellen. Ik moest zo min mogelijk weten. Ik wel eens namen, maar wat kon het mij schelen of die mensen Jansen, Pietersen of Levie heetten. Ik zei „Ja", als ze kwamen. Het ging alle maal over mijn rug. Maar ze ver trouwde op die generaal niet op mij. Toen ze later zeiden, dat door mij gered waren zei ik: dat zal dan wel als je het zelf vindt. Ik men zo'n schuldgevoel heeft, dan handelt men anders dan normaal en voelt zich bevrijd als men iemand heeft van wie men kan zeggen: die heeft het gedaan. Dat is geen be wuste handeling. Ze hebben dat te goeder trouw gedaan en allemaal geloofd. Ze waren helfdhaftig en ze hadden de oorlog gewonnen". „Wat Presser niet naar voren brengt is het schuldgevoel, dat ook veel joden hadden, die niets hadden gedaan dan weglopen en zich ver stoppen. Weinreb niet, die deed iets. Het jodendom is, afgezien van de verzetslieden, ondergedoken en heeft alleen voor zichzelf gezorgd en daar om hebben juist dit soort joden ook dat schuldgevoel". „En dan is ook belangrijk in mijn geval, dat ze allemaal gedacht heb ben, dat ik zo'n generaal had. Ze Friedrich Weinreb ,,Een valse Messias", zoals som migen zeiden of iemand, die een hoge onderscheiding verdient? Meer keus is er niet. hebben contact met mij gezocht om dat ik zo super-legaal was. Na de oorlog kwam de anti-climax: de ge neraal bestond niet en ze waren by de neus genomen. En dat zit ze dwars. Want ze zouden nooit geko men zijn als geweten hadden, dat die generaal helemaal niet bestond.' „Ik ben geen held, want een held is roekeloos. Ik ben wel een gek en wel impulsief. Ik was altyd bang. Ik heb het allemaal zelf gespeeld en mijn medewerkers zyn nooit gepakt. Een enkeling wel, maar die is geen haar gekrenkt". Zilver is een schaars metaal ge worden om het nog langer op grote schaal in munten te blijven gebrui ken en daarom heeft president John son geadviseerd het zilvergehalte van de Amerikaanse munten te vermin deren. Nieuwe dimes en quarters (Dubbeltjes en kwartjes) zullen zelfs zonder zilver aangemaakt worden (ze bestaan nu voor 90 procent uit zilver». Deze nieuwe pasmunten zou den dan gaan bestaan uit een kern van koper met een mantel van koper en nikkel, zodat ze toch bruikbaar zouden zijn in automaten, die mun ten zonder zilver weigeren. Verder zou er een nieuwe halve dollar ko men met een zilvergehalte van 40 inplaats van 90 procent. In een bood schap aan het Congres deelt Johnson mede. dat de nieuwe munten volgend jaar in omloop zullen komen. In tussen zal alleen dit jaar ruim 10.000 ton zilver worden gebruikt voor het slaan van nieuwe munten in Ame rika. Dat is veel meer dan de zilver - produktie, welke dit jaar in de gehele vrije wereld verwacht wordt. Het is mogelijk, dat deze maatregelen slechts van tydelyke aard zullen zijn, a! is het niet waarschijnlijk, dat er nieuwe „zilverbronnen" zul len worden gevonden om in het te kort te De Nederlandse toeristen die op 23 mei verwondingen opliepen toen de bus waarin zij zaten in de buurt van Innsbruck verongelukte, komen mor gen in een extra rijtuig van de Austria-expres naar Nederland terug. De trein arriveert om 10.24 in Rot- terdam-C.S., waar ziekenauto's ge reed zullen staan om de gewonden verder te vervoeren. De Austria-ex press rijdt door naar Hoek van Hol land en zal daar waarschijnlijk met enige vertraging aankomen, omdat het voor de gewonden gereserveerde rijtuig in Rotterdam moet worden losgekoppeld. De heer Franssen en de chauffeur van de autobus komen niet mee. Zij mogen nog niet worden vervoerd. Advertentie Een Sunil was-team zorgde voor een verrassing bij mevrouw W. de Jong, Pres.Kennedylaan 16, Heerenveen. Mevrouw de Jong is een huisvrouw die haar vak verstaat en die hoge eisen aan haar was stelt. Maar dit werd een waar witte-was- j feestMevrouw de Jong zag duide- lijk het verschil, nog nooit was haar was zó wit. Neem zélf ook deze j wasproef. Sunil met ultra-waswer- i king geeft het hoogste wit. Op een niet-beveiligde overweg in Geffen (N.Br.) is gisteravond het vierjarig dochtertje van de familie Zandvoort onder de trein 's-Herto- genboschNymegen geraakt en ge dood. Haar 2-jarig broertje werd lichtgewond. De kinderen reden op een driewieler. nil i i i i b a i a zeker alles, wat ik had ge- schat dat het alles bij elkaar twaalf- daan, dat ik geen behoefte had applaus van de omgeving". Toen hij na de bevrijding werd gearresteerd door een man, die later bekende er spijt van te hebben, werden Wein reb-comité's opgericht, hier en in Advertentie LEUKE GERUITE met lange mouwen bleu, d. rood, d. bruin Haarlemmerstraat 172 - 174 - 179 Herenstraat 9 Midza of dertienhonderd geweest zijn, ik kan me vergissen. Het kan ook meer geweest zyn. Ik heb vaak het gevoel, dat het er veel TREIN Na de oorlog zijn mensen, die zijn verzekeringen over 'n komende trein naar zuid-Europa geloofden, boos op hem geworden. Ze hadden geluisterd, als hij de groepen indeelde voor het vertrek, onthouden, wat hij zei over bagage. En toen bleek, dat niets was geweest, spraken ze van bedrog. „Natuurlijk moest ik een plan heb ben. Anders zouden de Duitsers en de joodse raad doorkrijgen, dat het maar een verhaaltje was. Ik heb diverse keren vergaderingen bij el kaar geroepen. Ik werd gedwongen om in details te treden. Steeds nieu we moest ik verzinnen, die redelijk klonken. Natuurlijk heb ik gezegd, dat er een trein zou komen. De Duit sers moesten me tenslotte ook gelo ven, want ze hebben nooit uitgezocht of kunnen uitzoeken of die gene raal wel of niet bestond". GEMEEN SPEL En na de oorlog? ,Ik ben eigenlijk gepakt omdat ze nog steeds dachten, dat ik generaals had. Er waren mensen, die wilden weten, hoe dat nu zat. En toen ik eenmaal was opgesloten, in een tijd, er geloof ik wel honderdduizend mensen waren gevangen, toen dach- ze: die kleine NSB-ers, dat han delen we wel gauw af, maar deze ge- neraalszaak die is een beetje moei- lijk. Toen heeft men mij te lang laten zitten en toen men eindelijk bemerkte, dat die generaals niet be stonden, omdat ook die SD-ers zei den: we weten niet, wie dat is, toen moest men wat anders versieren. En toen zocht men iets, waarmee men kon verantwoorden, dat ik zat. Dat natuurlijk het beroerde voor al le partyen. Had ik nu maar een klei nigheid gedaan, dan was ik er met maanden weer uit geweest. En er en mensen, die zeiden: „Ik heb het moeilijk gehad in de Duitse ge vangenis. Ik heb mensen aangege- niet voor mijn plezier. En die Weinreb had het daar zo goed. Hij had gunsten en goed eten. Die zal wel wat gedaan hebben en die zit bovendien nu vast. Dus laat ik zeg gen, dat hij het gedaan heeft. Aan >n boom zo vol geladen Ze hielden me steeds maar vast. Telkens weer verzonnen ze een nieu- >moes om het nog een paar maanden te rekken. En dat is iets, dat ik ze zeer kwaiyk neem. Want lat was een heel gemeen spel". SCHULDGEVOEL Waarom speelde men dat spel? ,Dat is een gevoelskwestie geweest. Presser heeft het natuurlek zo be doeld, dat tr een algemeen schuld gevoel bestond bij de niet-joden. Als STUDIO Voor een cineast, i hij de mensen aankijkt, veranderen schrijver of a'zteur, die zijn ge- zij van kleur. De verliefden worden dachten laat gaan over de niet rood, de leugenaars huichelaars roeien hoeveelheden trouiv, onverschilligheid, huichel achtigheid, haat en nijd in de wereld, staan twee wegen open: hij kan al zijn ivoede, gal en hartstocht uitgieten in een woest stuk, kortom protesteren met de kracht van een stampend paard, o(i hij kan de storm in zich laten luwen en vervolgens met behulp van de satire een vuurtje stoken van alle menselijke ondeugden. Dat laatste heeft de Tsjechische auteur Jasny kunnen opbrengen in zijn in Cannes met een speciale prys bekroonde film „Als de kater komt". Hij heeft er zo ongeveer een mo dern sprookje van gemaakt, maar dan een verhaaltje doortrokken met niet omver te halen waarheden. Plaats van handeling in dit sprookje is het dorpje Telc, waar de klokken luider, de wereldwijze Oliva, van grote hoogte met zyn verrekijkertje op de mensen neerziet. Zijn blik kan niet zo heel ver reiken, maar wat hij registreert is voldoende om het de •ereld-in-zakformaat te noemen. Telc heeft, zoals andere plaatsen, goede, slechte en onverschillige men- Daar is bijv. het aalgladde schoolhoofd en zijn onderdanige as sistent, de concierge: daar is de plaatselijke roddelaarster en de man die altijd wel kans ziet om zich aan het dagelijks werk te onttrekken. En tenslotte is daar Robert, de onderwij- de derde klas om wie de vol- wat schichtig heenlopen, want hij is een idealist met in hun ogen belachelijke ideeën. Wat hem overeind houdt is de grote trouw en vriendschap van zijn leerlingen, want Robert maakt van zijn lessen iets bijzonders en dat ontgaat zijn uitwerking niet. Op een dag komt er in het dorp •n troep kermisgasten. Een van hen, e mooie acrobate Diana, heeft een kater met een zonnebril op. H<;t beest beschermt zich daarmee tegen het zonlicht en tevens de mensen tegen de verblindende waarheid. Als men de kater de bril afneemt en paars, de ontrouwen geel en de dieven grijs. Alleen de onverschilli gen veranderen niet onder de scher pe blik van de kat, zy blijven pre cies zoals zy waren. Er heerst grote opwinding in het dorp, vooral als de kat uit het circus blijkt te zijn ontsnapt. Men gaat op zoek: de on derwijzer en zijn trawanten met het vaste voornemen het die dood te schieten, de schoolkinderen van Ro bert om het te beschermen. Het einde is gelijk een sprookje. Het toont Jasny's hoop op en ver trouwen in de jeugd en enige gelijk kinderen zo eerlijk gebleven volwas senen: de strohalm die hem in staat stelde de film te maken, zoals hij tenslotte gemaakt ls klinkt misschien wat naief, daarvoor is het dan ook een sprookje. „Als de kater komt" is niet altijd een gemakkelijk stuk, zeker niet in het begin, dat wat zwaar op toeren komt en soms wat onoverzichtelijk is. In de eindfase blijkt Jasny echter een knap, bewogen satiricus te zyn, die duidelyk maar zonder bitterheid zegt wat hem op het hart ligt. iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinmiiiniiiiinnniiniD Wie zag „Goldfinger" O nog niet TRIANON Wie „Goldfinger" nog niet zag, krygt daartoe deze achtste week nog de kans. zyn stryd met geheime agent James Bond blyft het gesprek van de dag onder de vele liefhebbers van film- s^nsatie. Dit is dan ook een van de meest dynamische verhalen, die wy ooit zagen, Janes Bond overtreft zichzelf en tenslotte ziet hy al zyn turen met een zegevierende overwinning bekroond. Iedereen moet tegen zó'n man wel het loodje leggen. üiiiiiiiii!iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiihiiiiiiiiniiiiiiNi[iiiii!iiiiiiiii!iiiiiiiiii:iiii»iiiiii]iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinii»iiii»iitiiHiiiHiiiii»i»i»iïïiniiniiiiiioraii]iii Drie Stoo *es: dolle kolder CAMERA Kurt Wilhelm is i Trouwens, Johann Strauss heeft zhn operette niet voor de film ge- ook in ons land geen onbekende ^hmrpn B11 elke sinds de KRO-televisie enkele van zijn grootste operette-pro- dukties op het scherm bracht. We hebben hem daaruit leren kennen als een op en top show man, bij wie de uiterlijke vorm geving voor alles ging. Op het scherm zagen we alleen acteurs en actrices, terwijl we de „geleen de" stemmen hoorden van goede zangers en zangeressen. Dit systeem heeft hij ook gebruikt by de kleurrijke verfilming van Jo hann Strauss' „Zigeunerbaron". Het sprekendste voorbeeld is wel Danièle Gaubert, de donkere Franqaise, die de rol van het mooie zigeunermeisje Saffi alleen mocht spelen. Zelfs haar j gewone tekst werd door een ander Aan g^rauss- schepping heeft hij gesproken, terwyl Herta Talmar voor muziek en gegeven ontleend haar zong. En de titelrol wordt ge- Qm wn subliem stuk show te creëren, speeld doof Carlos Thompson, die waaraan vooral de liefhebbers van zulke muzikale romantiek veel plezier schreven. By elke verfilming van zo'n zangspel krijgt het verhaaltje veel al een toonbeeld van inconsequente onbenulligheid teveel nadruk. In een operette is het libretto nu een maal de kapstok, waar de oude mu ziek aan wordt opgehangen. By de film ligt die verhouding heel anders. Maar Wilhelm is vakman genoeg om deze moeiiykheid te onderkennen. De vertelde geschiedenis dient voor hem eveneens als kapstok. Alleen hangt hy er een eindeloze reeks leuke plaat jes aan op. Hy doet dat in een adem benemend tempo, met gevoel voor humor en met de uiterste zorgvuldig heid, ook in de kleinste details. Wat hy voorzet is een kleurig bont muzi kaal spektakel vol vaart en variatie. duetten de wellui dende stem „leende" van Fritz Wun- derliah. Uit artistiek oogpunt kan men be zwaar maken tegen een dergelijk sy steem. Maar het staat wel vast, dat maar weinig aoteurs kunnen zingen en zangers veelal niet veel begrip van acteren hebben. Wilhelms wyze van werken werkt deze zwakke plek ken weg. Er blyft een schier ideale, combinatie over. Heidi Brühl, die zo-1 wel mocht acteren als zingen, leverde een sprekend bewys van de voordelen van Wilhelms syetaam. aan zullen beleven. REX Dolle kolder is deze De Rotterdamsche Droogdok Maatschappy NV heeft nadere by* zonderheden verstrekt over het dry» vende boorplatform „Sedco 135", dat zy bouwt in opdracht van de South- Eastern Drilling Ine in Dallas (Ver. Staten). Het platform, dat de vorm van een driehoek krijgt, zal over de zijden 106 meter lang worden. Het wordt gedragen door drie poten in de vorm van een melkfles („milkbot- tle"), elk met een diameter van 10.6 meter. Onder aan de poten zyn dryvers met een afmeting van 30 x 18 x 75 meter. In ondiep water staan deze .sloffen" op de zeebodem, in dieper water houden zy het platform drijvende. De hoogte van de doffen plua po» ten tot aan het dek ls 80 meter. Op het dek komt nog eens een boorto» ren met een hoogte van 40 meter, De „Sedco 135" zal door de Shell— PB Petroleum Development Corpo ration of Nigeria worden gebruikt voor boringen op het continentale plat voor de Nigeriaanse kust. Het gehele eiland, waarvoor ook de wer- Wilton Fyenoord en P. Smit tfr. onderdelen zullen maken, zal worden samengebouwd in de havens van de RDM. Het eiland moet in april 1966 aan de opdrachtgever worden opge leverd. Met dit eiland is een bedrag van zes miljoen gulden gemoeide week te LUXOR Het duo Stan Laurel a Oliver Hardy ls reeds geruime tyd overleden, maar zyn roem schit tert nog hier en daar, zy het dat de glans toch wel hard achteruit gaat. „Zet Je zorgen opzy" is een heel oud beestje met, als de film in kleuren zou zyn, vergeelde beelden. In zwart-wit komen die beelden ook niet al te best meer over: de belichting laat te wensen over en de montage is ook niet meer je dat. Maar dat doet aan de kwaliteit van de beide sterren in hun komisch genre en in hun tyd gespeeld niets af. Voor degenen die hun beslomme ringen nog eens even van zich willen afzetten zijn de dunne en de dikke nog best het aankyken waard. Het in het REX-theater byzonder onhandige en onhandel- de Haarlemmerstraat, >r de afwisseling wild west avonturen beleven. Een groep schurken wil alle buffels uitroeien om op die manier de Indianen tot een opstand te bewegen. Een tyd- schriftuitgever stuurt een van zyn mannen naar het gebied waar de misdaden gepleegd werden. Assisten ten van deze man (Adeam West)de 3 Stooges. Met hun dwaze streken weet het drietal zich door alle moei- lykheden heen te slaan, al moet een goed-schietende jongedame (Nancy Kovack) vaak assistentie verlenen want van schieten hebben de heren geen kaas gegeten. Maar vindingryk en onverbeterlyk optimistisch zyn de Stooges wel en daarom steken zy op dolle wyze een stokje voor de snode plannen van buffeljagers. Er wordt met alles en nog wat gegooid, zelfs de klassieke taarten-in-het- gezicht ontbreken niet. Dat schynt een soort humor te zyn, die alle tyden overleeft en daarom is „De 3 Stooges in het Wilde Westen" het aankyken wel waard. scholieren dene "duizenden middelbare in Syrië zullen worden geoefend gebruik Syrische gedeeld. l lichte wapens, zo heeft de Tweemaal Elvis LIDO Elvis Presley is ook deze week op het witte doek te bewon deren. Maar, er is meer aan Elvis* film „Kissin' Cousins". Elvis is in één rolprent tweemaal in actie. Tweemaal Elvis Presley. Het zou wel eens wat te veel van het goede kunnen zyn. Het is het dit keer ech ter beslist niet. Want zowel in het eerste gedeelte van zyn dubbelrol de luitenant, die bij een weerspannige familie grond moet lospeuteren voor de bouw van een nieuwe raketbasis als in het andere gedeelte de zoon van een vrijgevochten familie is het een Elvis Presley die blyft boeien. „Kissin' Cousins", geregisseerd door Gene Nelson, is een vlot verhaaltje, waarin Elvis, hetzy met zwarte, het- zy met donkerblonde haardos, alle kans krygt zich zingend en swingend uit te leven. Elvis zou Elvis dan ook niet zyn, wanneer hij dat niet deed. Arthur O'Connell, Pam Austin en Glenda Farrell laten zich daarby 1 eveneens niet onbetuigd. Uw fietsenhandelaar staat weer voor u paraat met een pracht-collectie nieuwe fietsen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1965 | | pagina 11