De
de snelle, trefzekere camera
Belangrijke historische
vondst in St.-Pieterskerk
jf
weense festival
vier in een jeep
biedt méér... voor minder geld!
ONTDEKKING IN UTRECHT:
„Jubilate" zong in
Katwijks Nieuwe Kerk
LEIDSCH DAGBLAD DONDERDAG 3 JUNI 1965 VIERDE BLAD
kunst
Beroemde Russische
dichteres naar Engeland
De 77-jarige Russische schrijf
ster Anna Andrejewna Achma-
towa is als gast van de Britse
culturele raad in Londen aange
komen. Aan de universiteit van
Oxford zal zij een eredoctoraat
In ontvangst nemén.
In de tijd van Stalin is haar werk
afgekeurd wegens gebrek aan ideolo
gische inhoud. Een van haar omstre
den gedichten, „Requiem" geheten,
dat onder Stalin verboden werd, zal
binnenkort in de Sowj et-Unie worden
uitgegeven. Het is al eerder gepubli
ceerd door Russische emigranten in
West-Duitsland en in een Brits blad
is het in het Engels verschenen. Anna
Andrejewna wordt in brede kring als
de grootste Russische dichteres in
leven beschouwd.
WILLEM MIJDDE
ERE-DOCTOR
Bekend kerkmusicus
De Nederlandse kerkmusicus
Willem Mudde zal op 6 juni aan
de universiteit van Valparaiso
(Indiana) honoris causa promo
veren tot .doctor of music".
Willem Mudde is in 1909 geboren in
Amsterdam en woont in Utrecht,
waar hij sinds kort na de bevrijding
orgel en kerkmuziek doceert aan het
conservatorium
In Utrecht richtte hij het motet-
gezelschap op dat vooral de nieuwe
kerkmuziek propageert en dat o.m.
optreedt in de .Zondagavondsamen-
zang" voor de NCRV. Hij is ook de
6tichter van het maandblad „Musica
Sacra".
In 1955 organiseerde Mudde de eer
ste evangelische Lutherse wereldcon
ferentie voor kerkmuziek in Amster
dam: in 1957 werd hij uitgenodigd tot
het geven van gastcolleges in Min
neapolis, en later om in het universi
teitsjaar 1964-65 op te treden als
gastdocent van de universiteit van
Valparaiso. In deze periode stichtte
hij het kamerkoor van genoemde uni
versiteit.
SPORTSMAN
Voor 78.- biedt de SPORTSMAN U: sneltransport, met één draai weer startklaar, blokkeerinrichting, gëcoate 2,8 lens,
die alles haarscherp ziet, heldere grote lijnkaderzoeker, onverwoestbare „all metal" constructie, bliksemsnelle film-
wisseling, uitgebalanceerde rustige handligging. Er is een Sportsman serie van 78.- tot de volautomaat van 199.-
PlNKSTER^SVe^eo
SPORTS^
Natuurlijk in iedere c
nFP3, de fameuze ILFORD fijnkorrelfilm.
SPORTSMAN KLEINBEELDCAMERA'S
Wereld-topklasse produkten van CIBA ILFORD N.V.
IJZINGWEKKE
Vat een capaciteit!
Vat een vriesvak -
op kastbreedte.
Wat een vrieskou.
Wat een koelkast.
FORTEST
vorstelijke Fortest produktenI
Godfried Bomans opent
Haarlemse kunstmarkt
Godfried Bomans zal vrijdag 11
juni ('s morgens om 10.30 uur) in de
Stadsdoelen in Haarlem een kunst-
xkt openen met werken van
Haarlemse kunstenaars.
Op het terrein van de v.m. Stads
doelen bij de Botermarkt komen 50
kramen, waar etsen, tekeningen.
Aquarellen. beeldhouwwerken en
ïndere kunstvoorwerpen worden
ferkocht. Twintig procent van de
)pbrengst is bestemd voor de ouder-
rerenigingen van het geestelijk ge-
aandicapte kind. Verder zijn er
lemonstraties in weven, pottebakken
imailleren en etsen.
In de zaak van de Stadsdoelen
Vorden de kunstwerken tentoonge-
die Haarlemse kunstenaars
beschikbaar hebben gesteld voor een
Ferloting.
Avonds staat o.m. op het pro-
jramma het optreden van de dans-
froep Harok Dim met Israëlische
lansen.
(Van onze correspondent)
Een vondst van vier Romaanse reliefs in de St. Pieterskerk in
Utrecht heeft in kunsthistorische kring grote sensatie verwekt. De
directeur van het Aarts-Bisschoppelijk Museum in de domstad, dc.
D. Bouvij die samen met zijn confrère van het Maastrichtse Bonne-
fantenmuseum prof. dr. J. Timmers, de sculptures heeft onderzocht
achtte de ontdekking ..minstens zo belangrijk als die van een Rem
brandt. of een Vermeer
De kunstschatten werden 14 dagen geleden bij toeval opge
graven. Arbeiders, die in verband met de restauratie van de kerk
graafwerk verrichtten onder de vloer, dolven ze uit het zand op.
De reliefs gebeeldhouwde platen
van zandsteen dateren uit 1180 en
behoren tot de zogeheten Maasland-
se-school. Waarschijnlijk hebben ze
bijna 400 jaar onder de aarde be
dolven gelegen. Men vermoedt dat
de reliefs rond 1580 op last van de
kanunniken zijn begraven uit angst
voor de beeldenstorm.
In gave toestand
De reliefs, die 2 aan 2 bij elkaar
behoren, meten elk 80 maal 80 cm.
Op het ene paar staan voorstellin
gen uit het lijdensverhaal: „Pilatus
op zijn rechterstoel" en „De kruisi
ging". Op het andere is de „Verrij
zenis" uitgebeeld „De engel bij het
graf" en ,.De 3 vrouwen op paas-
morgen". In de rand van elk paar
reliefs is een Latijnse tekst gegrifd,
die betrekking heeft op de taferelen.
De Sculptures vertonen alle vier
oude kleurresten. Later schijnt de
polychromie door een grijs-groene
laag te zyn overdekt. Deze is echter
voor het grootste deel afgebladderd.
De reliefs zijn met uitzondering
van de zwaai- beschadigde Kruisiging
bijzonder gaaf gebleven.
Prof. dr. Timmers karakteriseert
de Utrechtse reliefs als „een van de
belangrijkste Romaanse beeldhouw-
ensembles van Nederland". De ont
dekking is naar zijn mening te meer
van zo grote waarde, omdat Neder
land, met uitzondering van Maas
tricht en omgeving, zeer arm is aan
Romaanse sculptures.
De Maastrichtse geleerde ziet
directe verwantschap tussen de
reliefs en de Romaanse sculptures
van het Maastrichtse beeldbouwers-
Sonia Gaskell in
jury balletconcoiirs
Sonia Gaskell, leidster van het Na
tionaal Ballet, is door het „Comité
de la culture et des arts" uit Sofia
uitgenodigd deel uit te maken van
de jury van het „Deuxieme concours
international de ballet", dat van 10
tot 23 juli in Varna (Bulgarije) wordt
gehouden. Juryvoorzitster is de bal
lerina Galina Ulanowa.
atelier de „Heimo-groep". Werk van
deze school vindt men o.m. in de
Onze Lieve Vrouwekerk en de St.
Servaas. Het tafereel van Pilatus
vooral is bijna identiek aan een
soortgelijk relief in de Onze Lieve
Vrouwekerk in Maastricht. Dit zou
erop kunnen duiden dat er in de
middeleeuwen tussen beide steden
een uitwisseling van artistiek talent
plaats had.
Experts oneens
Over de oorspronkelijke functie
van de reliefs zijn de experts het niet
eens. De Utrechtse gemeente-archi
varis, dr. J. Struick vermoedt, dat de
sculptures de zijwanden hebben ge
vormd van een z.g. „Heilig graf", dat
zich in de St.-Pieterskerk bevond.
Dit was een geopende lege tombe
in middeleeuwse kerken gebruikelijk
die herinnerde aan de dood en de
verrijzenis van Christus. Deze stond
op dezelfde plek als waar de reliefs
nu zijn gevonden: in de zuidwest
hoek van het schip.
Prof. Timmers veronderstelt echter
dat zij hebben gediend als ornament
op een stenen afsluiting tussen schip
en koor. Dr. Bouvij valt hem in deze
veronderstelling bij. „De hypothese
van dr. Struick is praktisch uitge
sloten. Het heilige graf, waarover
hfj spreekt, kwam in de 12de eeuw
eenvoudig nog niet voor. De heer
Struick is historicus, maar geen
kunst-historicus. Prof. Timmers en
ook ik zijn uitgegaan van de stijl,
en die is hier bepalend".
De reliefs zijn voorlopig opgesteld
in de crypte van de kerk. Zij zullen
niet overgaan in museaal beheer,
maar na de voltooiing van de
restauratie weer een plaats krygen
in de Pieterskerk.
55
55
EEN OVERLADEN PROGRAMMA
(Van onze correspondent)
Wenen heeft weer als eerste zijn Festival geopend.
Dit jaar zijn de voorstellingen niet gegroepeerd rond een bepaal
de kunstperiode of een persoon, maar rond het motto de ,,Vier in
een jeep". Men heeft de vier landen die Oostenrijk 10 jaar lang
bezet hebben gehouden, uitgenodigd om nu 10 jaar na de vrijheid
niet met militaire maar met culturele prestaties op te treden, vol
gens het devies Kunst in vrijheid".
Het programma is dit jaar weer
even rijk of overladen als vroeger, zo
dat men een keuze moet maken. Er
zijn elke avond simultaan-voorstellin-
gen in de opera, het Burgtheater en
de twee grote concertgebouwen.
22 opera's met
„topkraehten"
De grootste afwisseling brengt de
opera. In het gebouw aan de Ring-
straat worden tijdens de vier Festi-
valweken alleen al 22 verschillende
opera's opgevoerd. Het repertoire is
vol afwisseling en bovendien heeft
men ondanks het vertrek van Von
Kara jan toch alle topkraehten,
ook uit Italië, weten te behouden.
Het is de directeur zelfs gelukt om
nieuwe aritesten van achter het IJze
ren Gordijn te winnen.
Onder die 22 werken neemt Wagner
met 7 opera's verreweg de eerste
plaats in. Daarmee heeft de directie
eigenlijk het doel bereikt dat Von
Bovendien heeft men Wieland
Wagner een kans willen geven, die de
regie en mise- en scene van „Lohen
grin" verzorgt. Het was natuurlijk te
verwachten dat het Weense publiek
het niet eens kan zijn met de mo
derne opvattingen van Wagners
kleinzoon en het noemde diens to
neeldecoratie dan ook de „blauwe
kooi". Toch heeft men waardering
voor deze poging, ^-ant er zyn juist
in ..Lohengrin" bepaalde elementen
die de moderne mens niet meer kan
verwerken en die dan ook veel vroe
ger reeds aanleiding gaven tot de be
kende toneelgrappen.
Na Wagner komen Richard Strauss,
Mozart merkwaardigerwijs met
slechts twee opera's vertegenwoor
digd verder Puccini. Verdi, en
Mascagni en tenslotte Sjostakowitsj,
Strawinsky, Pfitzner en Janaceck. Er
is geen enkele première bij, maar de
vertolking laat zeker niets te wensen
over. Juist de buitenlanders die ook
de andere festivals bezoeken, zijn vol
lof over de Weense prestaties, waar
schijnlijk omdat ze een dergelijk hoog
niveau niet hadden verwacht.
Theatx-e de France
De vertegenwoordigers van de vroe
gere „vier bezetters" zijn nog slechts
voor een deel opgetreden. Op de eer
ste plaats de Fransen die hun kracht
kenden en daarom geen opera-ensem
ble naar Wenen stuurden, maar het
Theatre de France onder leiding van
Barrault. Hij demonstreerde veel
Franse esprit en een vlotte, spirituele
regie vol goede invallen.
Hij begon met „Le manage de Fi
garo" van Beaumarchais in de oor
spronkelijke taal. Toch viel deze keu
ze enigszins tegen, vooral in een land
waar iedereen Mozarts „Figaro" kan
dromen. Barrault overtreft de Ween
se regisseurs door zijn subtiliteit. Er
kan slechts één genoemd worden die
in zyn schaduw zou kunnen staan:
de acteur Otto Schenk die somtijds
als regisseur door de opera wordt ge-
engageerd.
Bovendien kan
acteer-kunst nu rr
stuk opvoert, namelijk „Monsieur Or-
nifle" van Anouilh.
Barrault koos twee modernere stuk
ken die echter in Wenen niet onbe
kend zijn: „Neushoorns" van Ionesco
en „Les beaux jours" van Beckett.
Het zijn deprimerende, gedeeltelijk
ook absurde stukken die een juiste
interpretatie moeilijk maken, maar
voor Wenen was dit Franse optreden
in elk geval een uitstekende injec
tie, die ervoor zorgt dat men aan de
Donau niet in een sleur vervalt.
Russen brengen
soeialistiseh realisme
De grootste verwachtingen had
men gekoesterd van het Bolsjoi-bal-
let dat met de „Legende van de lief
de" optreedt. Wanneer men de tech
niek buiten beschouwing laat, was de
avond eerder wat taai, omdat de mu
ziek van Melikow te veel aan het so
cialistische realisme doet denken en
het décor nog altijd conventioneel is
gebleven. Het ballet-emsemble bereikt
echter een artisticiteit, discipline en
natuurlijkheid, die bijna onvoorstel
baar zijn.
Edi de Waart gasteert
bij de N.R.U.
De 24-jarige Nederlandse dirigent
Edo de Waart zal zaterdag 5 juni,
zondag 6 juni en op dinsdag en
woensdag 8 en 9 uur een gastdirec-
tie by de NRU vervullen. Edo de
Waart kreeg deze gastdirectie aan
geboden na het behalen van een
eerste prijs tijdens het Dimitri Mi-
tropoulos-concours voor jonge diri
genten in New York.
Edo de Waart zal het Omroepor
kest van de NRU leiden in een uit
voering van het Divertimento voor
strijkorkest van Béla Bartok en de
Symfonie in bes KV 319 van W. A.
Mozart.
Lia Dorana en Johan
Kaart bij „Ensemble"
De actrice Lia Dorana, die het
Nieuw Rotterdams Toneel gaat ver
laten, heeft voor het nieuwe seizoen
een contract afgesloten met de to
neelgroep Ensemble in Amsterdam.
Een andere aanwinst voor het ge
zelschap is Johan Kaart, die in de
eerste helft van het nieuwe seizoen
een gastrol zal vervullen.
Repertoire van
„Het Centrum*'
De toneelgroep „Centrum" zal in
haar repertoire voor het seizoen
19651966 drie stukken van Neder
landse auteurs opnemen, t.w. „De
Witters" van Hans Andreus. „Het
blauwe oog" van Dimitri Frenkel
Frank en het reeds in het vorige
I seizoen door de toneelgroep gespeel
de „De Polyester polka, eveneens van
Frenkel Frank.
Centrum zal het seizoen openen
met de opvoering van de komedie
„La queue du diable" van Ives Ja-
maique. Verder worden gespeeld:
„Les mains sales" van Jean-Paul
Sartre, „Love's labours lost" van
Shakespeare „Entertaining mr. Sloa-
ne" van Joe Orton, „The home-co
ming" van Harold Pinter, „na z."
van Rex Brico en „Happy end" van
Eer tolt Br echt. Een keuze zal voorts
worden gemaakt uit: „Hostile
witness" van Jack Roffey, ,,1'Echap-
pee belle" van Henri Garcin en Ro-
main Bouteille, „The ballad of the
sad café" van Edward Alwee, ..Slow
dance on the killing ground" van
William Hanley. „The millionairess"
van Bernard Shaw, „Tchin-tchin"
van Francois Billetdoux, „Streetcar
named desire" van Tennessee Wil
liams en ,,Le triomphe de l'amour"
van Mariveaux.
Maillots Tivee
worstelaarsters
iu Keulen gestolen
Uit het Wallraf-Richartz-i
in Keulen is het bronzen beeldje
„Twee worstelaarsters" van de Fran
se beeldhouwer Aristide Maillol, ter
waarde van f. 18.000, gestolen.
Het beeldje stond op de tentoon
stelling „Beeldhouwwerken sinds
1800" en moet reeds verleden maand
verdwenen zyn. Het was betrekkelijk
klein 18'.j cm hoog en daarom
is de verdwijning niet eerder opge
vallen.
Expositie TitusLeeser
Vrijdagavond om 8 uur wordt in
het Gemeentemuseum Arnhem een
expositie geopend van beeldhouw
werken en tekeningen van Titys
Leeser. De beeldhouwer Marius van
Beek zal de expositie inleiden.
Verwey's poëzie
Inleidende studie
Mao Tse-toen^
houdt vakantie
De Chinese partyleider Mao Tse-
toeng bevindt zich in een afgelegen
zomervakantieplaats, waar hy het
grootste gedeelte van de tyd met
schryven doorbrengt, aldus een pro-
communistische zakeman in Hong
kong, die zijn inlichtingen van een
hooggeplaatste functionaris in Pe
king zegt te hebben gekregen.
De Chinese functionaris zou aan
|deze zakenman hebben gezegd, dat
Mao al langer dan een maand bui
ten de Chinese hoofdstad zit. Hy zou
daarop hébben laten volgen: „Onze
regering kan zelfstandig lopen. Voor
zitter Mao kan zich veroorloven bul
ten de hoofdstad te zyn. Wat voor
zitter Mao doet is van uiterst groot
belang. Hy schryft artikelen voor
jonge mensen opdat de komende ge
neratie zal bestaan uit communis
ten, die net zo goed zyn als hy.
Volgens de zegsman wyst alles
wat hy hoorde tydens zyn reis van
een maand door communistisch-Chi-
na, erop, dat Mao in „redelyk goe
de gezondheid verkeert, misschien
niet in uitstekende gezondheid, maar
zeer zeker niet in levensgevaar".
Britse zegslieden in Hongkong
hebben echter verklaard dat de leef-
tyd van de 72-jarige Mao hem
thans parten begint te spelen en dat
hy onder voortdurend toezicht staat
van medische deskundigen, die hem
zo afgezonderd mogelyk houden.
De zegslieden geloven echter niet
dat Mao invalide is of zyn greep
op de fundamentele Chinese politiek
aan het verliezen is.
De Nederlandse organisatie voor
zuiverwetenschappclijk onderzoek
heeft de redactie van de „Zwolse
reeksen" een subsidie verleend voor
de uitgave van een inleidende studie
tot Verwey's poëzie, getiteld: „Mythe
en vorm in de gedichten van Albert
Verwey een inleiding tot zyn poëzie".
Genoemde studie werd geschreven
door prof. dr. Th. Weevers, hoog
leraar in de Nederlandse taal- en
letterkunde aan de universiteit van
Londen, die in 1934 by Verwey pro
moveerde op een dissertatie „Coorn-
hertsdolinghe van Ulysse". De stu
die zal, naar gehoopt wordt, in het
najaar van de pers komen. Zy wordt
uitgegeven omdat het 15 mei j.l. een
eeuw geleden was, dat Verwey gebo
ren werd. De redactie van „De
Zwolse reeksen" wordt gevormd door
prof. dr. W. J. M. A. Osselberg
(Nijmegen); prof. dr. A. van Elsla.n-
der (Gent); prof. dr. G. Kuiper
(Amsterdam - Vrije Universiteit);
prof. dr. E. Rombauts (Leuven);
prof. dr. W. A. P. Smit (Utrecht);
prof. dr. G. Stuiveling (Amsterdam
- Stedelijke Universiteit) en prof. dr
C. A. Zaalberg (Leiden). Bovendien
heeft de redactie twee adviseurs, te
ïen de Franse weten: prof. dr. W. G S. Hellinga
de Weense ver- (Universiteit van Amsterdam) en de
Het Katwijkse Mannenkoor Jubilate" is herrezen, waarschijnlijk
niet ongewijzigd van samenstelling ten getale van vier tot vijf
dozijn. Leen Manneke is de nieuwe dirigent, die zijn manschappen
presenteerde in de vrij aardig bezette Nieuwe Kerk, zulks met
medewerking van twee andere eigen koren uit Lisse ,,De Lofstem"
en uit Leiden ..Jubilate Deo". Verder had Dik van Rijn een aandeel
in orgelsolo's en in enkele begeleidingen.
Het zwaartepunt lag by het man
nenkoor dat overwegend geestelijke
zangen in romantische styl en stem
mingsliederen voordroeg. De gemeng
de koren uit Leiden en Lisse. die het
middendeel van het programma in
beslag namen, traden gecombineerd
op en hadden naast hun romantiek
ook koralen.
De indruk is uiteraard nauwelijks
verschillenü van een niet lang gele
den door ons bygewoonde soortgelyke
uitvoering: welbestudeerde, correcte,
beschaafde, zelfs verfynde verklan
kingen in soepele bewegingstrant.
Het mannenkoor, nog maai- een
aantal maanden op gang, liet een sa
menklank horen die wyst op een
oude routine bij de meeste leden. Dat
de intonatie nu en <}an (uitzondering
dus) niet helemaal perfect bleek, j
moet dus als voorlopig worden gezien, j
Binnen het beperkte kader, waarin
Leen Manneke zich (vooralsnog?)
beweegt, heeft deze dirigent zieh vol
ledig bekwaam getoond. Het is een
goed ding, dat hy zoveel waarde
hecht aan a cappella zingen. Dit is
trouwens aan de mooie toonvorming
merkbaar, vooral by de twee gemeng- j
de koren. De paar stukken, die or
gelondersteuning kregen, vielen niet
mee: door het orgel op afstand leed
de samenzang, zoaïs ook het geval
werd met de concentratie.
We telden 17 composities, te veel
voor detailbespreking. In het voor
gaande lag al opgesloten, dat we de
keuze niet ideaal vonden. Vooral door
vrywel algehele afwezigheid van con
trapunt, We .vijzen op de omstandig
heid dat de geesteiyke zangen, die de
eeuwen weerstonden, op het contra
punt gebouwd zyn. Het contrapunt
schept een religieuse expressievorm
bij uitnemendheid.
Dik van Rijn had het koraalvoor-
spel „Nun ruhen alle Walder" van
Otto Türke (geen beste keuze) uitge
zocht en van Willem Mudde „Wat
God doet" en „De Heem is God",
waarbij hy zich onderscheidde in de
registerkeuze en in de „pianistlek"
van de toetsenbehandeling. De super
positie van de drie stemmen bereikte
niet overal de wenselyke exactheid.
Ds. Pijlman verzorgde de pastorale
omiysting. enkele malen was er ge«
legenheid voor samenzang.
V.
