TEMPO VAN HET AMERIKAANSE
RUIMTE-PROGRAMMA VERHOOGD
1
Handelsmissie
naar Japan
DE FAAM
Spectaculaire vlucht
is in voorbereiding
Comité gaat LINKS
voorrang propageren
Chauffeur rampbus
in voorarrest?
LEIDSCH DAGBLAD VRIJDAG 28 MEI 1965
(Van onze redacteur ruimtevaart)
Het Gemini-programma van de Amerikanen schijnt nu in ver
hoogd tempo goed „van de grond te komen", wanneer wij deze in
dit verband ietwat dubbelzinnige uitdrukking mogen gebruiken.
Aanvankelijk heeft het in de bedoeling gelegen, de eerste Gemini-
capsule met twee man aan boord begin 1964 in een baan om de
aarde te brengen, maar allerlei tegenslagen leidden tot een uitstel
tot 23 maart j.l., toen Grissom en Yong drie omwentelingen maak
ten in de Gemini „Molly Brown".
Die vlucht vond een maand eerder plaats dan in het begin van
dit jaar werd verwacht, en ook het tweede Gemini-experiment
toont een tempoverhoging in het programma. Op 3 juni hopen Mc.
Divitt en White een ruimtevlucht te ondernemen van vier etmalen,
een uur en vijftig minuten. Tijdens de tweede omwenteling hoopt
White de cabine geruime tijd te verlaten om (evenals de Rus
Leonow op 18 maart j.l.) vrij in de ruimte rond te zweven. Dit
experiment stond aanvankelijk voor de herfst op het programma,
want men wilde eerst White tijdens de komende vlucht slechts zijn
hoofd buiten de cabine laten steken.
Zo ziet het er dus naar uit, dat de Amerikanen na vertragende
tegenslagen nu goed op gang gaan komenwanneer zich geen
onverwachte moeilijkheden voordoen, die waarlijk niet denkbeeldig
NOG DIT JAAR
TWEE WEKEN
In zeven vluchten met Mercury-
Gemini-capsules hebben de Ame
rikanen thans ruim 63 „man-uren"
ruimte-ervaring opgedaan tegenover
511 man-uren van de Russen.
Een belangrijk deel van dit verschil
ral overbrugd worden, wanneer eind
komende week Amerika 195 man-
lan zijn totaal zal hebben toe
gevoegd, want de ruimtegroentjes
Mc. Divitt en White zullen ieder 97
n 50 minuten in de ruimte
verblijven, een record voor Ameri
kaanse ruimtevaarders. Alleen de
Rus Bikowski heeft in juni 1963 een
langduriger vlucht gemaakt, na-
nelijk van 119 uur en 54 minuten.
White en Mc. Divitt worden boven
dien de eerste Amerikaanse ruimte-
miljonairs door langer dan 36 uur
rond de aarde te cirkelen, een tijd
die nodig is om met de snelheid van
bijna 28.000 kilometer per uur een
miljoen kilometer af te leggen. Rus
and heeft reeds vier ruimtemiljo-
ïairs, namelijk Nikolajew, Popo-
ivitsj, Bikowski en de enige ruim-
avaarster Valentina Teresjkowa.
Het zal overigens niet zo lang du-
en, of de Amerikanen zullen het
tussische duurrecord van dit mo-
nent breken: in het aanstaande na
volgt een Geminivlucht van een
ireek (148 uur) met de veteraan Coo
ler (22 omwentelingen in b|jna an-
lerhalve dag in mei 1963) en de
nieuweling Conrad als bemanning.
Jog dit jaar hoopt men bovendien
en vierde bemande Gemini te lan-
leren die twee weken (296 uur) in
Ie ruimte moet blijven. Daarmee zou
definitief worden afgerekend met het
prookje van de Belgische ruimte-
aartgeneeskundige Florkin als zou-
uensen niet zonder fatale gevol-
langer dan v|jf dagen in de
uimte kunnen vertoeven.
Het lijkt echter waarschijnlijk dat
Ie Russen voordien reeds een nieuw
uurrecord hebben gevestigd, hoewel
iet nog niet te voorzien is, of zij het
lit jaar reeds tot een vlucht van
pee volle weken zullen brengen.
Wandeling in
het niets
Het meest spectaculaire onderdeel
an de vlucht, die op 3 juni moet
eginnen, is wel het „uitstapje" (of
oals de Amerikanen het noemen:
le wandeling in het niets) van
Hhite. Dit zal niet in alle opzichten
en nabootsing zijn van de Russische
irestatie van 18 maart, want de om-
tandigheden verschillen in vele op-
ichten.
Leonow verliet de Woschod door
en soort luchtsluis waardoor in de
abine de voor ruimtevoertuigen nor-
lale atmosfeer kon worden gehand-
aafd. De Gemini heeft niet een
ergelijke luchtsluis. Het gewicht
fan de cabine is daarvoor trouwens
klein: 3171 kg vergeleken met
b(jna 6000 van de Woschod.
Wanneer White het rechter luik
cabine opent om uit te stap
pen, heerst binnen reeds een lucht-
ïdig. Men heeft eerst de lucht laten
ntsnappen door een ventiel in de
luitenwand. Ook Mc. Divitt zal dan
Bent U ook zo
snel verkouden?
Even snel en
bovendien veilig
helpt Rheumin U
er weer van af!
1 leumin - tabletten helpen snel,
iker en bovendien veilig! Ook
lor de gevoelige maag uitstekend
verdragen. 20 tabletten 68 ct.
tl Brocades - product, dus:
vertrouw er op!
in zijn ruimtepak in ruimte-omstan
digheden verkeren, hoewel hij in
de cabine blijft. Wel opent h|j ook
het linker luik aan zijn eigen zijde
om White beter te kunnen waarne
men, en zo nodig beter adviezen en
assistentie te kunnen geven.
Wanneer White zich buiten de ca
bine heeft begeven, zal hij daarmee
slecht door een „navelstreng" ver
bonden blijven. Door deze kabelver
binding lopen leidingen voor zuur
stof, afvoer van uitgeademde lucht,
kooeling en draden voor telefooncon
tact tussen beide ruimtevaarders.
White heeft bovendien een zuurstof
cilinder bij zich voor noodgevallen.
De operatie van het „uitstappen"
neemt ongeveer zes minuten in be
slag. Zijn geheel vrije verblijf in de
ruimte buiten de cabine duurt on
geveer tien minuten (even lang als
het uitje van Leonow) en de terug
keer andermaal zes minuten, zodat
de gehele operatie 22 minuten in be
slag neemt. Deze operatie begint
wanneer de cabine zich tijdens de
tweede van de 62 omwentelingen om
de aarde ongeveer boven Hawaii be
vindt.
Risico's
Voor zover bekend zal White zich
verder van de cabine begeven dan
Leonow indertijd heeft gedaan, na
melijk tot een maximum van zeven-
eneenhalve meter. Dit lijkt niet erg
ver, maar als eerste experiment is
het een waagstuk. Wanneer er op
deze afstand van ruim zeven meter
een onderlinge draaiing van cabine
en ruimtevaarder gaat voordoen, ma
ken de wetten der dynamica een
terugkeer uiterst moeilijk. Deze on
derlinge wenteling wordt namelijk
sterk versneld wanneer de lijn wordt
ingetrokken en cabine en ruimte
vaarder elkaar weer dichter naderen.
Dit verschijnsel komt overeen met
hetgeen er gebeurt wanneer een ijs-
danseres een pirouette maakt en
steeds sneller gaat draaien wanneer
zij haar armen en been „intrekt".
White zal een dergelijke versnelde
wenteling niet kunnen afremmen.
Slechts een versnelde aangepaste
wenteling van de capsule kan dan
uitkomst bieden.
Zo zijn er meer gevaren, die een
ruimtevaarder bedreigen wanneer h(j
zich buiten de cabine begeeft, bij
voorbeeld ongecontroleerde buitelin
gen waardoor hij in zijn „levenslijn"
verstrikt kan raken.
troleren.
Dit alles maakt het experiment
riskant. De kans op ongelukken, die
een ernstige terugslag zouden kun
nen hebben op het Amerikaan
se ruimtevaartprogramma als ge
volg van de reactie der publieke opi
nie, is beslist niet uitgesloten. Dit
risico wordt vergroot, wanneer tot de
versnelling van het tempo van het
Geminiprogramma onder druk van
Russische stunts is besloten, en niet
uitsluitend op grond van een gunstig
verloop der voorbereidingen.
Vele proeven
Overigens is dit uitstapje wel
waar het meest spectaculaire expe
riment van de vlucht, maar zeker
niet het enige. Zeer belangrijk
zal de ervaring zijn, die de Ameri
kanen opdoen met een langdurige
toestand van schijnbare gewichts
loosheid. Voorts staan allerlei proe-
op het programma met de uit
rusting van de cabine, met de ruim-
tepakken, met levend plantaardig en
dierlijk weefsel, met stralingseffec
ten en metingen van allerlei aard.
Er zal voorts druk worden gefoto-
eerd en gefilmd. Mc. Divitt zal
ook White filmen en fotograferen
tijdens diens uitstapje. Dit zal echter
niet door televisiecamera's worden
opgenomen, zoals bij Leonow het ge-
vas, zodat beelden van deze wan
deling in het niets pas te verwachten
na de veilige terugkeer van de
cabine vier dagen later in het Ca-
raibische zeegebied.
Bijgekomen en
zelfs vóór
Slaagt de Amerikaanse ruimte-
vlucht, dan kan men zonder over
drijving stellen dat de Amerikanen
ook op het gebied van de bemande
Vanoudsher is de Kon. Begeer in Voorschoten het penning-atelier
dat belangrijke gebeurtenissen in ons Koninklijk Huis vastlegt.
Ter gelegenheid van de verloving van Prinses Margriet met Pieter
van Vollenhoven is door Begeer eveneens een penning geslagen. Op
de voorzijde een dubbelportret en face van het verloofde paar en op
de keerzijde de beide namen met de verlovingsdatum: 10 maart 1965.
Ontwerp en modelé van de penning zijn van de bekende Utrechtse
beeldhouwer Joop Hekman.
Tegelijkertijd geeft de Kon. Begeer een penning uit van Prinses
Irene en haar echtgenoot Prins Karei Hugo.
Het modelé van deze penning werd vervaardigd door de Brabantse
beeldhouwer Hiel Steenbergen.
Op de voorzijde het paar en profil en op de keerzijde hun beider
wapens met het randschrift: „Vrede is immer weerkeer naar bron
nen van vreugde". Deze tekst werd speciaal voor de penning gemaakt
door de bisschop van Breda, Monseigneur G. de Vet.
White rechtsen Mc. Divitt
in hun Gemini-capsule met ge
opende luiken .Zo zal de cabine
ook door de ruimte zweven wan
neer White zijn uitstapje
maakt.
ruimtevaart zich volledig met de
Russen kunnen meten, zoals zij dat
al meer dan ruimschoots kunnen op
het gebied van de onbemande ruimte
vaart. Wat dit laatste betreft hebben
zij al jaren een duidelijke aanzien
lijke voorsprong, die wellicht in juli
a.s. nog eens sterk geaccentueerd
wordt wanneer mocht blijken, dat
de Marinervlucht naar Mars een vol
ledig succes is geworden. Bovendien
hebben de Amerikanen waarschijn
lijk een manco aan man-uren in de
ruimte zelfs nu reeds grotendeels
kunnen opvangen door deze man
uren effectiever te besteden dan de
Russen dank zij veel verfijnder tech
nieken.
Het is overigens zeer wel mogelijk,
dat de Russen zullen trachten
iets van de glans van
Amerikaanse experiment weg te
men door voordien of tezelfder tijd
een nieuwe stunt in de ruimte uit te
halen. In de „timing" van hun
spektakelstukken ten behoeve
wereldopinie of met politieke
nevenbedoelingen zijn de Russen tot
dusver steeds meesters geweest.
Het wil ons echter voorkomen, dat
het Amerikaanse systeem, namelijk
het ondernemen van experimenten
wanneer men daartoe gereed is en
onafhankelijk van nevenmotieven,
juister is en minder risico's mee
brengt.
Het is van harte te hopen, dat z|j
thans niet van deze ljjn rijn afge
weken onder de druk van Russische
prestaties, en dat men inderdaad ge
heel gereed is voor het vervroegde
experiment van het „uitstapje".
Bus met Belgische
meisjes reed in
sloot bij Muiden
Een groep van 40 Belgische meis
jes van rond de 17 en 18 jaar van
een r.k. internaat in Tervueren in
Belgie, die onder leiding van twee
nonnen een tweedaags bezoek aan
Nederland brachten, had als laat
ste punt op het programma staan
een bezoek aan het Muiderslot.
Zover zijn zij echter niet gekomen.
Op de smalle verbindingsweg tussen
Weesp en Muiden kwam de touring
car in een sloot terecht.
De chaffeur van de touringcar
moest uitwijken voor een tegenligger,
maar zakte met de wielen in de
zachte berm weg. Toen hij optrok
kantelde de bus in de sloot. De meis
jes werden door de chauffeur ge
waarschuwd zich goed vast te hou
den, zodat er geen paniek ontstond.
Zij kwamen met de schrik vrij en
werden ondergebracht in een door
nonnen geleid bejaardentehuis in
Weesp.
Toen de bus na enige uren uit de
sloot getakeld was, werd hij door de
technische verkeersgroep van de
Rijkspolitie nader onderzocht,
's Avonds om negen uur werd de
wagen vrijgegeven, toen bleek dat hij
rij vaardig was.
Met vijf uur vertraging konden de
meisjes de terugreis naar België aan
vaarden. Zonder het Muiderslot te
hebben gezien.
Pa ter Krekelberg win t terrein
(Van onze Haagse correspondent)
De Delftse pater Ed. Krekelberg
S.J. wekte een tijd geleden nogal wat
opzien met z|jn idee, om in het ver
keer over te schakelen van rechts
voorrang op links voorrang. Zjjn be
wijsvoering pleitte zo sterk voor een
wijdiging in de voorrangsregeling, dat
eigenljjk niemand het met hem on
eens kon z|jn. Maar er gebeurde ech
ter niets.
Nu is in navolging van België
ook in Nederland een initiatief
geboren, dat het „links voorrang" wil
propageren. Daartoe zal waarschijn
lijk een comité worden opgericht. De
juiste organisatievorm zal evenwel
eerst tijdens een op 12 juni in hotel
café-restaurant Smits in Utrecht te
beleggen vergadering worden vastge
steld.
De organisatie, die pater Krekel-
berg en jhr. ir. S. Lam an Trip uit
Den Helder als krachtigste motoren
heeft, wil het werk van de Cipag
(comité international pour la prio-
rité a gauche) ook in ons land meer
bekendheid geven.
Gent
Pater Krekelberg deelde ons mee,
dat hij tijdens een eind april in Gent
gehouden congres veel instemming
STUDENTENDECAAN
VERLAAT LEIDEN
Drs. A. Visser gaat
naar ministerie 0. en W.
Naar wij vernemen is zeer binnen
kort de benoeming te verwachten
van drs. A. Visser, thans studenten
decaan bjj de Leidse Universiteit, tot
chef van de afdeling Rijksstudietoe
lagen van het Ministerie van Onder
wijs en Wetenschappen.
Drs. Visser, die reeds 1 juni a.s.
zijn werkzaamheden op deze afdeling
zal aanvangen, volgt in deze functie
mr. A. P. L. M. Kreijkamp, hoofdad
ministrateur bij O. en W. op, die met
ingang van 1 september a.s. op diens
verzoek in verband met gezondheids
redenen van zijn functie eervol wordt
ontheven. Mr. llreykamp zal nu.v.
genoemde datum in dezelfde rang
worden belast met een taak bij de
hoofdafdeling lager onderwijs van het
ministerie van O. en W.
ondervond, toen hij een referaat
hield over het links voorrang verle
nen. Ook prof. mr. A. D. Belinfante,
die het verkeersreglement zal wijzi
gen, zou er voorstander van zijn.
Parijs
Volgende week zal in Parijs een
aantal hoge politiefunctionarissen
bijeenkomen, dat de nieuwe regel zal
bespreken. Het Franse ministerie
van Verkeer is voorstander van links
voorrang. De mogelijkheid wordt zelfs
overwogen, de regel op grote ver
keerspleinen in te voeren.
DECRETEERT DE REIT
DE MEE WE MODE
De nieuwe mode, die geïnspireerd is op de Britse
schrijft de ruit voor. U hoeft geen mode-snob te zijn
om deze wens te volgen. U draagt bijvoorbeeld dit
drieknoops kostuum, met zijsplitten, vervaardigd van
zuivere scheerwol. Als kleur tippen wij grijs.
HOOGSTRAAT LEIDEN
Een Nederlandse handelsmissie on
der leiding van de minister van Eco
nomische Zaken, drs. J. M. den Uyl, is
gisteren in Japan aangekomen om
De chauffeur van de Nederlandse bus met vakantiegangers die
zondag in Zirl bij Innsbruck verongelukte, waarbij vier passagiers
om het leven kwamen, wordt ervan verdacht mensenlevens onder
verzwarende omstandigheden in gevaar te hebben gebracht. Het
openbaar ministerie in Oostenrijk zal beschuldigingen tegen de
heer Groenenboom inbrengen.
De officier van Justitie, dr. H.
Fally van de provinciale rechtbank
van Innsbruck zal om een arrestatie
bevel tegen de chauffeur vragen, ten
einde hem in voorarrest te stellen,
aangezien het vermoeden bestaat dat
h|J feiten zou achterhouden welke op
het ongeluk betrekking hebben. De
gewonde chauffeur bevindt zich nog
in het ziekenhuis in Innsbruck.
Drie jaar
Het onderzoek heeft bewijzen opge
leverd, dat de chauffeur een waar
schuwingsbord op de sterk dalende
bergweg heeft genegeerd en in de
tweede versnelling, in plaats van in
de eerste, omlaag reed. Het gevolg
was, dat de chauffeur de zware bus
niet meer tot stilstand kon brengen
of langzamer kon laten r|jden. Als hij
schuldig wordt bevonden, dan staat
de chauffeur een maximumstraf van
drie jaar te wachten.
De Nederlandse consul in Inns
bruck, dr. A. D. van Assendelft de
Coningh, heeft borgtocht aangeboden
om de chauffeur van voorarrest te
vrijwaren en hem In staat te stellen
voor het proces naar huis te laten
reizen. Maar het openbaar ministerie
meent dat, hoewel er geen onmiddel
lijk gevaar voor ontsnapping bestaat,
de heer Groenenboom in voorarrest
moet worden gehouden wegens de
aard van de beschuldigingen en om
1c verhinderen dat hij contact met
anderen opneemt.
Geluk
De reconstructie van het ongeluk
heeft aangetoond, dat de passagiers
feitelijk nog het geluk hebben gehad,
dat er geen ander verkeer was, toen
de bus bij de kruising kwam. Een mi
nuut eerder bewoog zich een lange rij
auto's langzaam over de plaats van
de botsing. Zou de bus dan omlaag
zijn gekomen, dan was het een ware
ramp geworden, aldus de politie.
Het ongeluk heeft geleid tot een
stortvloed van woedende vragen in de
pers, waarom de autoriteiten niets
hebben gedaan om de gevaarlijke
plek weg te nemen. Sinds 1960 wer
den op die plaats tien mensen ge
dood; 26 personen werden b|j botsin
gen ernstig gewond.
de reeds drie eeuwen bestaande han
delsbetrekkingen tussen beide landen
te verstevigen.
De minister zal het „erevoorzitter
schap" van de missie slechts tot 31
mei waarnemen, waarna de leiding
zal berusten bij de voorzitter van de
centrale kamer van handelsbevorde
ringen, de heer S. J. van den Bergh.
Vice-voorzitters zijn de heren dr. J.
E. de Quay, president commissaris
van de KLM, die onder meer mee
gaat om het nieuwe KLM-kantoor
in Tokio met veel ceremonieel te ope
nen, eit de heer P. A. Huet, die het
Nederlandse bankwezen vertegen
woordigt. Voorts nemen aan de mis
sie een groot aantal afgevaardigden
van ondernemingen uit de industrie,
handel, landbouw en dienstverlenen
de sectoren deels, alsmede een verte
genwoordiger van de raad van Ne
derlandse werkgeversverbonden. Als
tolk en contactman zal optreden
prof. F. Vos, hoogleraar Japans aan
de Leidse universiteit te Leiden en
voorzitter van de Nederlands-Japan
se vereniging.
Het doel van de missie is niet al
leen het vergroten van de export
van Nederlandse produkten naar Ja
pan maar ook het onderzoeken van
mogelijkheden voor nieuwe vormen
van samenwerking met Japanse part
ners in of buiten Japan.
In een op het vliegveld uitgegeven
verklaring zei de minister, dat Ne
derland diep onder de indruk is ge
komen van de opmerkelijke econo
mische groei van Japan en dat de
missie de bestaande economische
banden tussen beide landen hoopt te
versterken. Ook zal er naar gestreefd
worden de samenwerking tussen
Nederlandse en Japanse bedrijven in
of buiten Japan te bevorderen.
De
zal achttien dagen in
