Senoritas Uitsluitend
Special
Fysisch-Chemisch Instituut
vernoemd naar nrof. Gaubius
Leids ..Neerlandia" gaat naar
Frankfort en Schwarzwald
NAAM SYMBOLISEERT INTERFACULTAIRE ARBEID
10 stuks f 1,80
was, is het door een snelle ontwik
keling van de biochemie en door het
ter beschikking koiAen van moderne
fysisch-chemische onderzoekings-
technieken in principe mogelijk ge
worden, grote vooruitgang te boeken
in de reeds door Gaubius aangege
ven richting. Het trekken van een
duidelijke scheidslijn tussen infec
tieziekten en andere ziekten, berus
tend op afwijkingen in de normale
biochemische processen in het levend
organisme was daartoe o.a. nodig.
Gaubius was een Duitser van ge
boorte. Hij zag het levenslicht op 24
februari 1705 in Heidelberg. Zijn
eerste opleiding kreeg hij hoewel
hij protestant was aan het Je
zuïetencollege in zijn geboortestad.
Vervolgens kwam hij bij het be
roemde opleidingsinstituut van
Francke in Halle. waar hij het
echter slechts tot zijn zestiende jaar
uithield. Zoals bij vele later beroemd
geworden mannen: h^j werd er weg
gestuurd wegens gebrek aan studie-
capaciteiten
Een oom, die zich over hem ont
fermde, stuurde hem naar Harder
wijk, waar hij in 1722 als student
werd ingeschreven. Hij studeerde
daar twee jaar genees- en kruidkun
de om daarna naar Leiden te gaan
voor een medische studie bij Boer-
haave, Albinus, Van Royen en Oos-
terdijk Schacht. Direct na zijn pro
motie in augustus 1725 (op slechts
twintigjarige leeftijd!) ging hij zich
in Parijs op de heelkunde toeleggen
en daarna als medicus een jaar prak
tiseren bij de Amsterdamse oom, die
zijn opleiding mogelijk had gemaakt.
Naar Leiden
f I tabak
begrip te komen omtrent de chemi
sche processen, die zich in de leven
de organismen afspelen.
Reeds in 1734 werd Gaubius be
noemd tot Leids hoogleraar in de
geneeskunde èn de scheikunde. Hy
werd daarmee na een nauw mede
werker te zijn geweest ook collega en
voor een belangrijk deel opvolger
vain de beroemde Boerhaave, die in
1738 overleed.
Toonaangevend
Ook tijdens zijn hoogleraarschap
legde Gaubius telkenmale nadruk op
het belang van een nauw samengaan
tussen medische en chemische we
tenschapsbeoefening. Dat bleek on
der meer uit zijn beroemd gewor
den „Institutiones Pathologiae Medi-
cinales", het eerste systematische
leerboek over de algemene ziekteleer
dat in 1758 verscheen en dat niet
alleen in ons land maar ook in het
buitenland gedurende meer dan een
halve eeuw toonaangevend bleef.
Driemaal rector
Gaubius, die in 1780 overleed, ging
in 1775 met emeritaat. Hij was ge
durende zijn Leidse hoogleraarschap
driemaal rector magnificus geweest,
namelijk in 1746, 1762 en 1774.. Zijn
derde dies-rede op 8 februari 1775
werd uitgesproken als onderdeel van
het tweede eeuwfeest van de Leidse
Universiteit, terwijl thans al weer de
gedachten uitgaan naar het vierde
eeuwfeest in 1975. Onder zijn toe
hoorders bevond zich bij die feeste
lijke rede Prins Willem V, de erf
stadhouder wiens consulterend ge
neesheer hij was.
Er is geen beter naamgever denk
baar voor het instituut, dat na twee
eeuwen het wetenschappelijk onder
zoek ontwikkelt langs de lijnen, die
Gaubius aangaf.
Boerhaave, zelf chemicus, medicus
en plantkundige (na een theologi
sche studie) riep hem in 1731 als
lector in de chemie naar Leiden, na
dat hij nog enige tijd stadsgenees
heer in Deventer en praktiserend
medicus in de hoofdstad was geweest.
In zijn intreerede als lector pleitte
hij vurig voor opneming van de
scheikunde onder de academische
wetenschappen.
Hij wees op de grote betekenis van
de chemie voor de medische weten
schap, door als doel van zijn komen
de arbeid in Leiden onder meer te
stellen: door scheikundig onderzoek
van lichaamsvochten, zoals bloed,
speeksel, maagsap, pancreassap, gal,
lymphe, melksap e.d. tot een beter
heroemd genees- en scheikundige
uit de glorie jaren van Boerhaave
Binnenkort wordt het Gaubius Instituut", het Leidse Universi
taire laboratorium voor fysische chemie, officieel geopend nadat
het reeds enige tijd geleden in gebruik is genomen. Het is gevestigd
in het pand sWitte Singel 103 en in een gedeelte van de voormalige
fabriek van Parmentier aan de Schelpenkade, met een ingang aan
de Herenstraat 5d.
Prof. dr. C. J. F. Böttcher, de directeur van het instituut, huisde
met zijn medewerkers voorheen in een instituut aan ^e Hugo de
Grootstraat, doch had hier onvoldoende ruimte om alle activiteiten
hier onderdak te geven, zodat ook gastvrijheid geaccepteerd moest
worden in andere instituten.
Het nieuwe laboratorium, waarin thans alle activiteiten gecon
centreerd zijn, is genoemd naar prof. dr. Hieronymus David Gau
bius, een chemicus en medicus die omstreeks het midden van de
achttiende eeuw nauw samenwerkte met Boerhaave en ook een
belangrijk deel van diens taak overnam.
Samenwerking
met T.N.O.
Het instituut is in zoverre een
leldzaamheid in ons land, dat daar-
een grote werkgroep van de Ge
zondheidsorganisatie TNO is opgeno
men, die onder leiding van prof.
Böttcher werkt aan onderzoekingen
over de chemische aspecten van
atherosclerose en trombose. Een der
gelijke systeem van samenwerking
tussen een in opzet universitair in
stituut en een niet-universitaire in
stantie onder één dak bestaat onder
meer in Engeland in veel sterkere
mate, doch het is in ons land voor
alsnog een ongebruikelijke symbiose.
De gedachte, welke aan dit sys
teem ten grondslag ligt, is dat de ac
tiviteit van organisaties als die van
TNO soepeler ingepast kan worden
door eventueel tijdelijke samenwer
king met bestaande instituten, dan
in eigen instituten die door grote in
vesteringen een aanpassing aan snel
wisselende eisen moeilijker zouden
Maken. De zeer grote variëteit in
de eisen van toegepast wetenschap
pelijk onderzoek maakt een der
gelijke nauwe samenwerking met
Meer permanente zuiver wetenschap
pelijke instellingen veelal in hoge
Mate gewenst.
De financiering van de weten
schappelijke arbeid in het nieuwe
Gaubius Instituut geschiedt om deze
reden dan ook in belangrijke mate
buiten de universitaire budgetten
om.
Met de onderzoekingen op het ge
bied van atherosclerose en trombose,
een zeer belangrijk onderdeel van
het werk in het instituut, wordt be
oogd een bijdrage te leveren tot een
beter begrip van de degeneratieve
hart- en vaatziekten, die in de wes
terse landen verantwoordelijk zijn
voor meer dan de helft van de sterf-
Principieel gericht
op zuivere wetenschap
Dit toegepast wetenschappelijk on
derzoek betekent niet, dat niet in
sterke mate ook zuiver fysisch-che-
misch wetenschappelijke arbeid in
het instituut zou worden verricht:
integendeel, in principe is het in
stituut daarop gericht en ingericht.
Men zou anders immers nauwelijks
van een universiair instituut kunnen
spreken, omdat dit in de eerste
plaats zuiver wetenschappelijk on
derzoek en wetenschappelijk onder
wijs beoogt.
GAUBIUS
naar een eigentijdse afbeelding.
Niettemin wijst de bijzondere ar
beid op toegepast-wetenschappelijk
terrein reeds op een merkwaardige
positie van het instituut, namelijk
verbondenheid met twee faculteiten,
de wis- en natuurkundige enerzijds
en de medische anderzijds. Men kan
niet stellen, dat het instituut tussen
beide in staat of alleen een eng
grensgebied bestrijkt, doch men moet
het zo zien, dat het in zijn activitei
ten door beide faculteiten heen loopt,
een diep doordringende verbindings
schakel vormt. Het merkwaardige is
dat bij een steeds verdere specialisa
tie in de wetenschap en een voortdu
rend verdere verdeling van het we
tenschappelijk terrein in kleine
hokjes, door de activiteit van het
nieuwe instituut wordt teruggegaan
naar de situatie van twee eeuwen
geleden, toen de activiteiten van
Boerhaave, Gaubius en anderen zich
over brede wetenschapsterreinen
en over verschillende faculteiten
uitstrekten. De nauwe verbondenheid
met verschillende faculteiten in het
instituut blijkt in sterke mate uit
de wetenschappelijke geaardheid
van de stafleden van het instituut
en van hen, die hier in ander ver
band werken.
Na twee eeuwen
Eerst twee eeuwen na de baanbre
kende arbeid van Gaubius, die in
vele opzichten zijn tijd ver vooruit
Het pand aan de Witte Singel,
dat het .oudste" deel vormt van
het nieuwe Gaubius-Instituut.
EERVOLLE UITNODIGINGEN
In handen van de directeur van
het Leids Accocrdeonorkest „Neer
landia", de heer Lauw Boellaard,
berusten thans twee eervolle uit
nodigingen voor dit orkest. De een
is afkomstig van het Accordeonorkest
„Akkordeana" uit Frankfort a. d.
Main en de ander van „Die Stad-
tische Musikschule" uit Trossingen
het Schwarzwald. Uitnodigingen,
die er aantrekkelijk uitzien en ter
stond zijn aanvaard. Een hieruit ge
volgde correspondentie had tot resul
taat, dat thans besloten is om in het
najaar een gastconcert te geven in
Frankfort a. d. Main. De datum zal
in onderling overleg nog worden
vastgesteld. Ook over het dan uit te
voeren programma wordt in de kring
van bestuur en diligent druk gedis
cussieerd. Het contact met „Akkor
deana" heeft ertoe geleid, dat dit
orkest in het voorjaar van 1966 ter
gelegenheid van het 12% -jarig be
staan van „Neerlandia" naar Leiden
komt om hier samen met het Leidse
orkest een jubileumconcert te geven.
Zal het bezoek aan Frankfort zich
slechts over enkele dagen uitstrek
ken, de uitnodiging van „Die Stad-
tische Musikschule" uit Trossingen
gaat veel verder. Het is n.l. de be
doeling, dat Neerlandia een concert
tournee van een week door het
Orgelvrouw over haar toeren
Het werd een felle discussie voor
Haagse politierechter. De draai-
I orgelvrouw uit Leiden had voldoende
woordv 'keus om de politierechter tot
wanhoop te brengen en bovendien
was een getuige niet al te duidelijk
in haar verklaringen.
De hele narigheid ontstond, toen
een 11-jarige knaap in de Steen
straat een vlaggetje opraapte, dat
kennelijk van het orgel was gevallen.
I Hij wilde dat terugbrengen naar
het orgel, maar kreeg van de orgel-
I vrouw een harde klap.
De jongen viel en kwam met een
been onder een juist passerende
autobus. Dit alles gebeurde tijdens
de 3 oktoberfeesten van het vorig
jaar. De viaag was, of het de schuld
van de vrouw was, dat de jongen
onder de autobus kwam.
De officier eiste f. 75 boete wegens
mishandeling, want verdachte was
duidelijk over haar toeren geweest,
toen zij de klap gaf.
Een eis tot schadeloosstelling van
rond de f. 400 kon de rechter in dit
geval niet toewijzen en hij veroor
deelde conform de eis.
Schwarzwald zal maken. Met het oog
op de voorbereiding zal aan deze uit
nodiging eerst in juli 1966 gevolg
worden gegeven. Vele plaatsen in
het Zwarte Woud zijn in deze tour
nee opgenomen. Teneinde in dde tijd
„goed beslagen op het ijs te komen"
zullen de directeur en een aantal
leden van Neerlandia van 8 tot 24
juli a.s. in Trossingen een inter
nationale zomercursus voor accor
deonleraren bijwonen. Tijdens deze
studieweek worden alle facetten van
Bejaarden op stap
De bejaarden van het Morskwar-
tier zijn gisteren een dagje uit ge
weest.
Ondanks het minder mooie weer
liet de stemming niet te wensen over.
De rit ging via Utrecht, waar koffie
werd gedronken, naar ScherpenzeeL
Na de boterham reed het gezelschap
bejaarden richting Lunteren. Daar
hebben zij ruimschoots kunnen ge
nieten van de prachtige omgeving.
Later op de middag werd langs de
Vecht naar Utrecht gereden en van
daar naar Sassenheim. In dit bloem
bollenplaatsje stond het diner inmid
dels klaar. Om half tien 's avonds
waren de bejaarden, die zichtbaar
genoten, weer thuis.
Directeur Lauw Boellaard 1
met zijn orkest
het accordeonspel doorgenomen en
zal tevens naar nieuwe muzikale
wegen worden gezocht, welke voor
dit instrument in de toekomst be
wandeld kunnen worden. Het is be
grijpelijk, dat „Neerlandia", met deze
uitnodigingen in portefeuille, hard
aan de studie gaat.
SJWAgg,
Zoekt U een
GOUDEN RING
voor dame of heer
JUWELIER v. d. WATER
Haarlemmerstraat 181
heeft hem.
Ook ln briljant.
ALTIJD VOORDELIG.
