DRugabel t
kunst
kalei öo$5£!9P
„GLORIEUZE ORGELDAGEN":
100 pierementen gaan
aan het oog voorbij
Poorten in Leiden
voor f 9400
Regering moet zich
inspannen voor de
vrede in Vietnam
Chinees inplaats van
Laurens Coster
ZAAK OVER ROTAPRENTEN
WEER VOOR HOGE RAAD
Zij kiest huwelijk
boven „Zwanenmeer"
Een Rotterdams
Elysium"
Philips-toneelprijs
voor ,.De opvolger"
SLUITING VAN
„KEUKENHOF"
VERVROEGD
Kostbaar oud -
Italiaans gedicht
terug gevonden
LEIDSCH DAGBLAD WOENSDAG 19 MEI 1965
Smeuïg boek van Wieffering
Met groot plezier zal men het boek Glorieuze orgeldagen"
lezen, waarin de rasechte Amsterdammer en draaiorgeldeskundige
Frans Wieffering zijn indrukken vastlegt over broemde straat
orgels, die in hun tijd en veelszins ook nog nu terecht in de
belangstelling stonden.
Tjonge, tjonge, wat vertelt die Wieffering in zijn smeuïge taal daar
gezellig van. Hij is geen litterator, gelukkig niet in dit geval. Hij weet
alles over furore makende straatorgels, in een tijd toen er nog geen
sprake was van alle moderne muziekinstrumenten jukeboxen enz.
die tegenwoordig de goegemeente vermaken.
Het zijn geschriften, verlucht met een groot aantal foto's, met
geestdrift gewijd aan alle draai-orgels, die op straatop kermis of
op volksfeesten de mensen een heerlijke afleiding geschonken heb
ben.
Wieffering kent deze draaiorgels
door en door, want hij is er als echte
„zwarte Frans" in het Amster
damse Kattenburg rond en bij opge
voed, eerst als buffetbédiende, dan
loopjongen, fle&senspoeler en
metaalbewerker. Vóór alles ging zijn
grote liefde uit naar het „draaiorgel"
hy juicht er over in dit bij A.
Oosthoek in Utrecht verschenen
boeiende boek. Wieffering heeft een
onuitputtelijke kermis van het draai
orgel en de meest' uiteenlopende her
inneringen aan „Het Stekie", De
Kaneelstok", „Het Zuurstokkie", „De
drie mannen", „De Flessekast", „De
Bazuin", ,,De dame in de kap", „Het
Gouwe Kappie", „De Zwaantjes",
„De Lange Lijzen", „De Boomstam",
„Het Gasparientje", „De Turk", „De
Bels", „De Brandweer", „De Peli
kaan", „Het Hoefje", „Het Geitje",
„De Engelekast", „De Blauwe Trom",
„De Witte", „De Spaanse Dame",
„De Steek", „Het Lijstekassie", „Het
Napoleonkassie", „Het Puntkappie",
„Het Vlaggekassie", „De Vijf Beel
den", „Het Styvebeeldje van Perlee",
„De Grote Buik". „De Wurremebak".
,De grote Vreese". „De Gele Vreese",
,De Vreese van Opoe de Weerd". „De
chocoladekast", „De Kop in het Kap
pie", „Het Leeuwekopje", „De Bloe-
memeid", „De Tiet", „De Cello". „De
Arabier" en nog een heleboel meer:
het zijn er bij elkaar wel honderd!
De geschiedenis, de makers, de
eigenaren, de avonturen van al deze
„pierementen" passeren kleurig en
fleurig de revue: zó smakelijk ver
teld, dat ge het lezen nauwelijks kunt
staken.
Orgels, die op Kattenburg, in de
Jordaan en in de Kinkerbuurt of in
de Rotterdamse wijken, met hun
muziek de mensen opmonterden of
zelfs in vroeger tijden tot de
dans opwekten, passeren de revue, de
verhalen zijn met humor, doch ook
met een grote diosis deskundigheid
doorspekt.
Wieffeling vertelt op zijn „eigen",
typische manier en U verveelt er
zich geen moment bij.
Hij zegt: „Mijn hele familie was
muzikaal, myn ouders waren goede
operakenners en als kind hield ik
al van het draaiorgel. Van mijn
moeder mocht ik nooit met het orgel
meelopen, maar mijn grootmoeder,
van wie ik zielsveel gehouden heb,
begreep het wel en die zorgde dan
wel dat ik mee kon."
Orgel
HET 1JSKASSIE"
Wie er méér van weten wil, be-
grave zich in deze „Glorieuze orgel
dagen" en hij zal er, op een of
andere wijze, beslist door „vertederd"
worden. Want Wieffering houdt U
tot de laatste regel in spanning!
Een schilderij van Breitner, „jonge
vrouw in kimono", heeft op de eerste
dag van een kunstveiling bij Mak
van Waay op het Rokin in Amster
dam de som van f 18.200 opgebracht.
Het doek werd door een Nederlandse
particulier gekocht. Eveneens door
een Nederlander werd gekocht een
Italiaans landschap van Jan Both
(1610—1652) voor f13.000. Twee pa
nelen met op elk de afbeelding van
een heilige, geschilderd door Taddeo
Gaddi (Florence omstreeks 1350),
werden gezamenlijk geveild voor
f 10.800. Een Oudhollands interieur
van Bega werd verkocht voor f 3800,
de ondergang van Sodom van Herri
met de bles (1480—1550) voor f9400.
een Bosboom, voorstellende Czaar
Peter de Grote, uit de voormalige
collectie Dreesmann voor f 3800. een
Madonna met kind uit de Floren
tijnse school voor f8800 en twee af
beeldingen van poorten in Leiden
van La Fargue samen voor f 9400.
De laatste drie stukken werden door
buitenlanders gekocht. Er werd veel
gekocht voor Engelse rekening. De
prijzen lagen bijzonder hoog.
Londens Symf. Orkest
naar Europese steden
Het Londens Symfonie Orkest Is
gisteren naar Berlijn vertrokken, op
de eerste etappe van een 6400 kilo
meter lange tournee langs Europese
steden.
Het orkest zal 11 concerten geven
en 10 repetities houden. Het wordt
op 2 juni &s. in Londen terugver
wacht..
De 98 musici staan onder leiding
van de dirigenten Collin Davis, 1st van
Kertesz en Georg Solti.
De oanoerten worden gegeven in
Berlijn, Hamburg, Hannover, Stutt
gart, Praag, Wenen, Linz en Boeda-
Advertentle
GASCONVECTOR
Schilderij
Jan van Scorel
teruggezonden
De politie In Rome heeft bekend
gemaakt dat het kostbare middel
eeuwse schilder\j. dat zondag uit de
Doriaverzameling in Rome werd ge
stolen. teruggezonden is. Aan het
werk was een briefje gehecht waarip
stond, dat het in verband met een
weddenschap weggenomen was.
Het kleine meisjesportret, door Van
Scorel met olieverf op hout geschil
derd, werd gisteravond in een kerk
gevonden nadat bjj de recherche-af
deling van de Romeinse politie een
anoniem telefoontje was binnengeko-
Degene. die de politie opbelde, zei.
dat in een bepaalde kerk iets zeer
kostbaars te vinden zou zijn. Toen
rechercheurs de kerk betraden von
den zij daar het schilderij verpakt in
papier van een bakkerswinkel. Er was
een met de hand geschreven briefje
bij:
„Het was een weddenschap. Ik ben
geen dief en wij vormen geen bende.
Het spijt me. dat ik zoveel moeilijk
heden heb veroorzaakt. Ik zend u het
schilderij terug. Houdt mijn kopie,
maar behandel hem n:et slecht. Sup
poosten blijft op uw hoede. Wie komt
nu aan de beurt?
Het briefje was getekend: „Een
kunstvriend".
Vermoed wordt, dat het schilderij
twee dagen geleden is weggenomen
door een man in een monnikspij.
MOTIE IN TWEEDE KAMER
Van onze parlementaire redacteur)
De Tweede Kamer wil, dat Neder
land zich Inspant voor een wapen
stilstand en een politieke oplossing
voor het conflict in Vietnam. Ook
inoet de Nederlandse regering bevor
deren. dat er na afloop van de vij
andelijkheden in Zuid-Vietnam zo
veel mogelijke Europese landen deel
nemen aan het hulpprogramma voor
Zuidoost-Azië, dat president Johnson
onlangs heeft aangekondigd.
Deze wensen zijn vervat in een
motie, die gisteren door de Tweede
Kamer met zeer grote meerderheid
werd aangenomen. De motie was
voorgesteld door afgevaardigden van
de vijf grote fracties. Alleen de pa
cifisten en de communisten stemden
er tegen. In de motie, die gistermid
dag werd verdedigd door de socialist
Ruygers,, wordt gezegd, dat de
naamste oorzaak
in de motie wordt gespro
ken. zou gebaseerd moeten zijn op
de akkoorden van Genève van 1954
en onder doelmatig internationaal
toezicht moeten staan. De Tweede
Kamer zal de motie ter kennis bren
gen van het Amerikaanse congres
en de parlementen van de Europese
NAVO-landen. Minister Luns (Bui
tenlandse Zaken) noemde de motie
een versterking van de eventuele po
gingen van de regering. Hij deelde
de Kamer mee, dat de regering be
reid is daadwerkelijk mee te doen
aan het Amerikaanse hulpprogram
ma voor Zuid-oost-Azië.
Langdurig debat
De motie was het sluitstuk van
een langdurig debat, dat gisteren
begon met een interpellatie van de
pacifist mr. Slotemaker de Bruine.
de toegenomen <U» tn een aantal kritische vragen
(Van onze correspondent)
Tot grote verrassing van de
organisatoren van de Nationale
Boekenweek '65 bleek gistermor
gen het fraaie beeld van Laurens
Jansz. Coster, dat ter gelegen
heid van de Boekenweek voor de
hoofdingang van het RAI-ge-
bouw stond opgesteld, gestolen.
Onbekenden bleken het in de
nacht van maandag op dinsdag
van de sokkel te hebben verwij
derd. Het beeld dat was ver
vaardigd door de Amsterdam
mer Jan Luhlf was een getrouwe
kopie van het standbeeld van
Laurens Jansz. Coster, dat op de
Grote Markt in Haarlem staat.
Verwijzing naar het Amsterdamse Hof
(Van onze correspondent)
een 23-jarige Amsterdamse anti
rookmagiër op een bakfiets op het
Naar de mening van dc advocaat- I Leidseplein zjjn tentoongesteld, zin-
generaal bjj de Hoge Raad mr. P. neprikkelend zjjn voor de jeugd,
s* Jacob, zal het Amsterdamse Ge- kantonrechter in Amsterdam
Zo Is Wieffering in de wereld der rechtshof zich moeten gaan bezig- had h€m drie boetes veroordeeld,
draaiorgels opgegroeid en ermee houden met de vraag of 2 van de j jn hoger beroep meende de hoofd-
1 3 rotaprenten van Veldhoen, die door
Historische vondst
in Den Bosch
(Van onze correspondent)
In de toren van de kathedrale ba
siliek van Sint Jan in Den Bosch is
dezer dagen een verborgen trap ge
vonden, die naar alle waarschijnlijk
heid dateert uit 1350. De treden
de zes eeuwen oude trap zijn nog bij
zonder gaaf. Ze bevinden zich in het
onderste deed van de toren, waarop
na de brand van 1419 een nieuwe top
is gebouwd. Praktische waarde heeft
de vondst niet; voor de geschied-
Ibhrljving van Nederlands mooiste
gotische kerkgebouw echter Is de trap
Van grote betekenis.
Kort geding tegen danseres
„Haar gedrag was onelegant99
(Van onze correspondent)
Kan de directie van het Na
tionaal Ballet een van haar dan
seressen dwingen haar emigratie
en huwelijk uit te stellen tot het
lopende arbeidscontract is be
ëindigd? De president van de
Amsterdamse Rechtbank, mr. U.
W. H. Stheeman zal zich moe
ten beraden over deze vraag.
Gistermorgen heeft het Natio
naal Ballet de 21-jarige Inge
Marijke Dissen in kort geding
gedagvaard en gevorderd dat zij
stipt het arbeidscontract zal na
komen op straffe van een
dwangsom van f 150.
Mej. Dissen was niet verschenen:
zij liet zich zelfs niet door een ad
vocaat vertegenwoordigen. Voor het
Nationaal Ballet schetste mr. H. W.
Vermeer de achtergrond van deze
zaak, waarin volgens hem het be
lang van de balletgroep erg groot en
het gedrag van de dansers zeer on
elegant is.
Inge Marijke Dissen heeft in het
ballet de rang van „grand sujet",
maar kreeg op haar aandringen in
het ballet „Het Zwanenmeer" dat in
december werd ingestudeerd een rol
als demi-soliste. Later bleek dat zy ln
dezelfde maand haar emigratie
vergunning had aangevraagd en mr.
Vermeer meende dat zij kon ver
wachten, dat de toestemming midden
in het speelseizoen zou worden ver
leend.
Eind februari deelde mej. Dissen
haar plan om te trouwen met een
Australiër aan de directie mee. Zij
wilde ontslag per 1 april, hoewel haar
contract eerst per 1 september af
loopt. Het ontslag werd geweigerd.
Later verzocht zij ontslag per 1 juni.
Toen ook dat werd geweigerd schreef
ze op 9 mei een brief, waarin zij
meedeelde niet meer op het werk te
zullen verschijnen.
Het Zwanenmeer dat op 11 mei in
Tilburg werd opgevoerd had een le
ge plaats en zo was het daarna ook
in Utrecht, Delft en Rotterdam.
Waarom wilde Inge Marijke Dissen
een belangrijke rol in het Zwanen
meer, terwijl ze wist haar verplich
tingen niet te kunnen nakomen?
Volgens mr. Vermeer zou zij plan
nen hebben zich bij een Australi
sche balletgroep aan te sluiten, het
geen gemakkelijker zou zijn als ze
kon aantonen de rol in „Het Zwa
nenmeer" te hebben gehad.
Of de danseres nog in ons land is,
werd tijdens de rechtszitting niet dui
delijk. „Ik geloof dat zjj nog hier is
en de bui afwacht", aldus de raads-
stedelijke rechtbank dat het op deze
wijze exposeren van slechts een van
de drie prenten zinneprikkelend voor
de jeugd kon worden geacht. De
rechtbank legde de arvti-rookmagiër
een boete van 25 gulden op.
Zowel deze als de Officier van Ju
stitie dienden een cassatieberoep bij
de Hoge Raad in. De advocaat-ge
neraal bij de Hoge Raad, die gisteren
conclusie nam in deze zaak, vond
het beroep van de eerste niet ge
grond. Het beroep van de tweede
achtte hij wel gegrond. Naar zijn
oordeel moet het Hof een nieuw on
derzoek instellen naar de twee pren
ten. waarover kantonrechter en
rechtbank van mening verschillen.
Mr. s' Jacob vroeg zich eerst af
waarom geen vervolging is ingesteld
wegens het aanstotelijk zijn voor de
eerbaarheid, dat een veel wijdere
strekking heeft dan het tenlastege-
legde prikkelen van de zinnelijkheid
van de Jeugd. De advocaat-generaal
achtte het duidelijk dat een groot
deel van ons volk geschokt zou zijn
bij het zien van deze rotaprenten.
Dat geldt zeker ook voor het over
grote deel van de jeugd.
Nadrukkelijk wees de advocaat-
generaal erop dat het kunstenaar
schap van Veldhoen hier niet in het
geding is. Verder sprak hij van een
ongeoorloofde en onverantwoorde
tentoonstelling van kunstwerken.On-
verantwoord, omdat hiermee seksue
le voorlichting aan het kind wordt
gegeven. Een voorlichting, die ook
in deze tijd aan de ouders voorbe
houden is.
Arrest van de Hoge Raad op 15
Juni.
spanningen in Zuidoost-Azië ligt in 1 zÜn bezwaren tegen het regerings-
de houding van Peking-China en dat beleid lormuleerde. HU noemde de
de V.S. in een strUd tegen het op- °°rl°8 'n Vietnam
dringen van rood-China recht heb-
steun van de NAVO
partners.
Einde agressie
De wapenstilstand zou. aldus de
motie, een einde moeten maken
aar. alle directe en indirecte agres
sie in Vietnam en het gevaar van uit
breiding van de oorlog moeten ver
minderen. De politieke oplossing,
De naam voor het ln aanbouw zijn
de Rotterdamse concertgebouw is nog
steeds een probleem. Velen keuren
namelijk de naam „Rotterdams Con
certgebouw" hoewel deze naam al
aardig is „ingeburgerd" af, omdat
er volgens hen maar één Concertge
bouw is, en dat is het Amsterdamse.
Tijdens de lunch ter ere van de
opbouwdag die gisteren in Rotterdam
uiting
een afschuwelijke mentaliteit en be
schuldigde de regering van gebrek
aan inspanning om de vrede te her
stellen. Toen minister Luns hem in
een uitvoerig antwoord er op had
gewezen, dat terugtrekking van de
Amerikaanse troepen uit Zuid-Viet
nam slechts zou leiden tot uitstel
van de strijd en tot nieuwe subver
sieve acties van communistische zijde
in buurlanden van Vietnam, zoals
Tailand, stélde mr. Slotemaker een
motie voor. waarin werd aangedron
gen op een wapenstilstand en een
volksstemming in Vietnam. Omdat
in deze motie echter helemaal werd
voorbijgegaan aan de iol van rood-
China was zij voor de kamermeer
derheid onaanvaardbaar. De motie
kon trouwens niet eens in stemming
komen, omdat zij slechts door de
vier pacifisten was ondertekend.
Slag ia de lucht
Anders was het met een tweede mo-
tio van mr. Slotemaker, waarin de
regering werd gevraagd om bi) de
V.S. aan te dringen op stopzetting
van het gebruik en de voorbereiding
nucleaire, bacteriologische
gevierd, en die in de in aanbouw chemische wapens. Deze motie werd
zijnde muziektempel werd gehouden.i behalve door de PSP ook door de
opperde architect H. M. Kraaijvanger CPN ondersteund, maar door alle f
Concertgebouworkest
naar West-Duitsland
Het Concertgebouworkest vertrekt
zondag voor een korte concertreis
naar West-Duitsland. Het treedt
o.l.v. zijn eerste dirigent Bernard
HaJtink op in Essen en Bielefeld, in
Duisburg en Kassei dirigeert Eugen
Jochum het orkest.
De verdenking ging aanvankelijk
uit naar leerlingen van de grafische
school, die tijdens het schoolboeken
bal duidelijk hadden gemaakt, dat
zij het niet eens waren met de me
ning dat Laurens Jansz. Coster de
boekdrukkunst had uitgevonden. Op
de grafische school hield men zich
echter van de domme. Wel werd toen
I gezegd dat men zou zorgen voor een
vervangend beeld.
Gistermiddag waren honderden
scholieren en andere belangstellen-
I den getuigen van de onthulling van
het nieuwe beeld, welke handeling
werd verricht door Simon Vinkenoog.
Het bleek een Chinees te zijn. De
bezoekers van de nationale boeken
markt wordt nu bij het betreden van
het R.A.I.-gebouw voorgehouden dat
de Chinezen de boekdrukkunst heb
ben uitgevonden, vele eeuwen voor
dat Coster op het idee is gekomen.
Op het programma staan: Ouver
ture Leonore en de Derde Symfonie
van Beethoven, Bruckners Vierde
Symfonie, Mouvements Retrogrades
van de Nederlandse componist Tonde
Leeuw, en de Jupiter Symfonie van
Mozart. Donderdag 26 mei keert het
i orkest terug.
Elysium", het land van
het .zalige", hem in het oor ge
fluisterd door de dichter Roland
Holst. Burgemeester W. Thomassen,
die zelf zei het woord Concertgebouw
niet over zijn lippen te kunnen krij
gen, vond het „nog ndet zo gek".
„Elysium" zal op de agenda van de
eerstvolgende vergadering van B. en
W. prijken. „Het gebouw moet een
korte en duidelijke naam hebben", zo
meende de heer Thomassen.
Het Rotterdams Concertgebouw,
zoals het voorlopig nog heet, zal over
een jaar, op de Opbouwdag 1966 in
gebruik worden genomen.
De toneelprijs van de Philipsver-
eniging, welke in 1962 bU het 50-jarig
bestaan werd ingesteld, is dit jaar
toegekend aan het toneelgezelschap
Ensemble voor zijn opvoering van
„De opvolgef" van Reinhard Raffalt
onder regie van Karl Guttmann en
met Ko van Dijk in de hoofdrol.
De toekenning is gebaseerd op een
enquête, die gedurende de twee afge
lopen seizoenen onder de leden van
de Philipsvereniging is gehouden. De
toneelprijs is een wisselprijs, die be
staat uit een bronzen beeld van de
Eindhovense kunstenaar Hans God-
defroid. Daarnaast wordt een legpen
ning toegekend en ontvangen alle
spelers en medewerkers aan de tot
standkoming van de voorstelling per
soonlijke prijzen.
Tweede op de ranglijst van meest mei
gewaardeerde stukken werd „Na de
zondeval" van Arthur Miller opge- j
voerd door de Haagse Comedie. Der
de werd „Wie is er bang voor Virgi
nia Woolf?" van Edward Albey, ge
speeld door de Ned. Comedie.
Jos van Manen-Pieters
kreeg Athosprijs
De schrijfster Jos van Manen-Pie-
tors uit Ede heeft gistermiddag uit fff!""
handen van de voorzitter van de Alg.
Ned. Bond van Leesbibliotheekhou
ders de Athos-prijs 1964 ontvangen
omdat haar serie van drie boeken
over „De tuinfluiters" het afgelopen
jaar het meest door de particuliere
bibliotheken werd uitgeleend.
De prijsuitreiking geschiedde tij
dens een bijeenkomst in het RAI-ge-
bouw in Amsterdam in het kader
van de Nationale Boekenmarkt '65.
„De gezamenlijke Nederlandse lees
bibliotheekhouders hebben een boe-
kenvoarraad van meer dan 5 miljoen,
zo onthulde de heer Alfred Langen
in een inleidend woord. De A.N.B.L.-
voorzitter, de heer K. P. van Lierop,
zei dat de prijs die nu voor de
derde keer wordt uitgereikt inder
tijd was ingesteld om de aandacht te
vestigen op het „betere boek" in de
leesbibliotheek.
In haar dankwoord zei de schrijf
ster dat de liefde als levenswet de
grondslag vormt voor haar romans.
dere partijen verworpen. De woord
voerders van de andere fracties had
den geen goed woord over voor deze
motie, ook weer omdat er niet in ge
sproken wordt over de rol van rood-
China. Mr. Luns noemde de motie
een slag ln de lucht, omdat de V.S.
de introductie van A.B.C.-wapens
helemaal overwegen. Mr. Slotemaker
zette de duivels in de ene hoek en de
engelen in de andere, aldus mr. Bos
(C.H.U.) maar zo gemakkelijk is het
niet. Drs. Franssen een van de pa
cifistisch georienteerde leden van da
Party van de Arbeid, noemde zo
als diverse andere sprekers, de mo
tie veel te eenzydig. Hy was overi
gens ook niet helemaal gelukkig met
de motie van de vyf grote fracties,
maar stemde tenslotte met zyn hele
fractie voor deze motie.
Nu als gevolg van de weersomstan
digheden ln de laatste dagen de kwa
liteit van de bloemen sterk is achter
uit gegaan, acht de raad van beheer
van de Stichting „Keukenhof" het
niet verantwoord de tentoonstelling
tot en met 23 mei a.s. open te hou
den.
Daarom is ln afwijking van het
voornemen de sluitingsdatum
thans vastgesteld op donderdag 20
avonds 8 uur.
Een gedicht ln oud-Italiaans, dat
jaar geleden door een
onbekende geschreven moet zyn, is
dezer dagen ln de enorme Vaticaanse
bibliotheek gevonden.
Prof. Maria Cortl van de univer
siteit van Padua vond het 238 regels
tellende gedicht toevallig tijdens een
studie ln de bibliotheek. Volgens des
kundigen ls het vermoedciyk een van
de oudste gedichten In het oud-Ita
liaans door een Noord-Italiaanse
schrUver.
zy vermoeden, dat de schryvereen
monnik was uit de periode van oude
Lombardische dichters, als Bonve-
sln de la Riva en Pletro de Barse-
Bape.
Het handschrift werd in een ander
handschrift in het Latyn gevonden.
Dat andere handschrift was een ver
handeling over de valkenjacht.
Niemand begrypt dat geen van de
vele geleerden, die het handschrift
over de valkenjacht hebben geraad
pleegd, nimmer het kostbare gedicht
gezien hebben.
