kAleiöoscoQP
j ubileum boeken bal
komt op televisie
Hoe wordt een boek gemaakt?
„Taal en teken"
het Gemeentemuseum
kunst.
Typografisch werk
van Mart Kern pers
Mens op zoek naar
„geordend patroon"
Boekenweek met
overladen program
LEIDSCH DAGBLAD VRIJDAG 7 MEI 1965 VIERDE BLAD
Expositie in Lakenhal
Aan een der meest vooraaanstaande grafici van ons land. n.l.
Mart Kempers, is de tentoonstelling gewijd, welke gisteravond in
het Museum „De Lakenhal", onder de titel ,,Een boek wordt ge
maakt", geopend is. Daarin wordt aan de hand van vele voorbeel
den. getoond hoe de lay-out" tot stand komt. iets. wat speciaal
voor vakmensen en deze zijn er in een stad als Leiden, waar
diverse grafische bedrijven gevestigd zijn bijzonder interessant
is. Het ganse procédé, voerend van schetsen in eerste opzet naar
het na talrijke wijzigingen uiteindelijke resultaat, kan men op
deze expositie op een doeltreffende wijze aan zich voorbij laten
gaan.
Daarbij komt men onder de indruk, van het ontzaglijk vele hier-1
aan verbonden werk.
De in 1924 in Enschede geboren trekt. Dit gesohiedt ook door middel I
seerd weet. genieten zal. Daarbij
komt men tot de conclusie, dat het
technische, zowel als het artistieke
handwerk bij de kunstenaar Kempers
in voortreffelijke handen is.
Annex aan deze expositie is er die,
welke gewyd is aan de „De best ver
zorgde 50 boeken van het jaar 1963",
een door een deskundige jury bepaal
de keuze uit honderden inzendingen.
Athos-prijs
voor Jos. van Manen
De schrijfster Jos van Manen
Pieters krijgt de Athos-prijs voor 1964
van de Algemene Nederlandse Bond
van Leesbibliotheekhouders omdat
Een uitvoerige catalogus licht de be-
zoeker over deze verzameling, welke 6611 van haar het afgelopen jaar
getuigt van de verantwoordelijkheids- de meeste keren door bibliotheken
zin, waarmee vele uiteeverS tewerk, ultgelfOTd. De vooraitt
gaan .gedetailleerd in.
Beide exposities zijn tot en met 7 ANBL, de heer K. P. van Lierop zal
juni te bezichtigen. Naar wij ver-1 de prijs dinsdagmiddag 18 mei uit
reiken op de Nationale Boekenmarkt
in de RAI in Amsterdam.
Advertentie
door talrijke bi-
Onbegrensd gebied
111
Mart Kempers ontving zijn opleiding
aan het Instituut voor Kunstnijver
heidsonderwijs in Amsterdam, was
van 1951-'57 werkzaam bij de Letter
gieterij Amsterdam, v/h Tetterode en
is sindsdien werkzaam ails vrij boek
verzorger-graficus. Hij ontving een
regeringsopdracht voor een school-
prent en verzorgde de totstandko
ming van vele boeken, o.a. voor de
stichting De Roos („Honoré de Bal
zac.", „lTDlaxir de longue vie", „J.
Vrianont", „De Exploten van Taba-
rijn", de Bijbelvertaling van het Ned.
Bijbelgenootschap en ..De Ned. gra-
zeer recente datum zijn de het
voltooiing van „Taal en teken", dat
uitgegeven wordt ter gelegenheid van
de komende Boekenweek (vervaar
digd bjj de Rotogravure), alsmede het
ontwerp voor het programma van de
gala-avond voor deze Boekenweek.
„Taal en teken" is geschreven door
Bert Schicrbeek, de foto's zijn van
Cas Oorthuys. Dit boekwerk wordt'
heden aan prinses Beatrix ter ge
legenheid van de opening der expo
sitie „Taal en teken" in Den Haag
aangeboden.
Het is uitermate leerzaam kennis te
nemen van de verschillende fasen,
waarin zich de meermalen door
middel van vierkleurendruk totstand
koming van de boekillustratie vol-
Uitreiking gesehenk
Boekenweek:
„De Geuzen"
De voorzitter der commissie voor
de collectieve propaganda van het
Nederlandse boek, de heer Paul
Brand jr, zal het eerste exemplaar
van het geschenk van de 30ste boe
kenweek, het boek „De Geuzen" op
vrüdagovchtend 14 mei aanbieden
aan de burgemeester van Vlaardin-
gen. In deze plaats is de eerste ver
zetsgroep in ons land, „De Geuzen"
ontstaan. De uitreiking in het stad
huis op de dag dat ons land 25 jaar
geleden capituleerde, zal worden bij
gewoond door een aantal nabe
staanden van leden van deze verzets
groep van Bernard IJzendraat. Het
boek is in opdracht van de CPNB ge
schreven door de heer Harry Paape,
die verbonden is aan het Rijksinsti
tuut voor Oorlogsdocumentatie.
vitrines met licht.
Tekenend voor het hoogopgevoerde
kunnen van Mart Kempers is ook een
foto-copie van een brief, die de zo
juist overleden auteur Ferdinand
Bordewijk op 3 maart 1965 richtte
aan de voorzatter van de Stichting
„De Roos", de heer Chr. Leeflang,
naar aanleiding van zijn tekeningen
voor diens boek „Huissens". Daarin
noemt Bordewijk deze niet minder
dan „geniaal".
Met weemoed leest men in deze
brief ook het navolgende van Bor-
,De laatste tijd was
aak ziek, zo met vallen en op
staan. Intussen is mijn indruk dat
beter begint te gaan'
Helaas, het heeft niet zc
(Van onze kunstredactie)
De tentoonstelling ..Taal en teken" in het Haagse Gemeente
museum. die deel uitmaakt van de viering van het 150-jarig bestaan
van de Vereniging ter bevordering van de belangen des boek
handels. betreedt een onbegrensd gebied dat van de menselijke e^elf
communicatie. Onbegrensd omdat de geschiedenis van die
wordt op deze tentoonstelling in gro
te lijnen aangeduid. Een teken is
alles wat door de mensen wordt ge
steld voor een bepaald aspect
de werkelijkheid om iets over die
werkelijkheid te zeggen.
Onafzienbaar aantal
Elk volk, elke cultuur heeft een
patroon uitgedacht om de wereld
„kenbaar" te maken. De patronen
veranderden en daarmee de symbo
len waarmee het patroon werd aan
geduid. De geschiedenis der mens-
enselijk besef van ken
bare en onkenbare dingen, zijn uit-
- j gedrukt in een onafzienbaar aantal
mogen lijke communicatie zich in de duisternis van de prehistorie verliest tekens. Uit die onmetelijke hoeveel
en heden nog steeds gesch:
Ook de totstandkoming van de il-1
lustraties van Max Dendermonde's Het is kenmerkend voor de mens
„De zaak rond" nemen een belang- j dat hij in de chaos van de hem
rijke plaats in op deze belangwek-1 omringende wereld naar een schema
kende expositie, waarvan een ieder, I zoekt, een geordend patroon, dat die
welke zich bij de grafiek geïnteres- j wereld voor hem begrijpelijk maakt
vordt
heid heeft i
ling een aantal
het is tevens kenmerkend dat hij I kiezen.
dat begrijpelijke schema in tekens
Het begint met het door Constant
Nieuwenhuis gebouwde Labyrinth,
dat de „aarde zonder mensen, onbe-
j sproken, onbeschreven, zonder naam"
verschijnt en niet
Gala-avond in RAI-congrescentruw
Hel cadeau voor Moederoog
CHARMANTE
DUSTER
(Tricot-nylon)
in 3 kleuren pied de poule
dessin bedrukt 447R
3/4 model 3/4 mouwï 3
S-M-L nu slechts
Haarlemmerstraat
172 - 174
Herenstraat 9
(Van onze Amsterdamse correspondent)
De gala-avond en het boekenbal ter opening van de boeken
week, zullen dit jaar van bijzondere allure zijn: het RAI-congres-
centrum in Amsterdam zal door Metten Koornstra met honderden
versiersels worden omgebouwd tot een gigantische pret-paviljoen.
waar meer mensen dan ooit 3500 het boekenfeest zullen
vieren.
Er is dan ook alle reden om feest te vieren want de ..Vereniging
ter bevordering van de belangen des boekhandels" bestaat 150
jaar. De Boekenweek wordt voor de 30ste maal gehouden en voor
het eerst zal er een week lang een nationale boekenmarkt worden
gehouden, waar alle 30.000 bestaande, Nederlandse boektitels
onder één dak worden verkocht.
Koningin Juliana zal de gala
avond bijwonen. Het programma ver
meldt de première van de door Frans
AV'eisz gemaakte film „Een zondag op
het eiland van de Grande Jatte" en
het toneelstuk „De koning komt
voorbij" van Sybren Polet. dat wordt
opgevoerd door de toneelgroep „Stu
dio". De gala-avond wordt besloten
met het traditionele boekenbal,
waarvoor de NTS extra zendtijd
heeft gereserveerd, opdat de Vara
van 23.10 uur tot middernacht een
directe televisiereportage kan uitzen-
In de foyers van het Congresge
bouw zullen de 1500 genodigden en
de 2000 mensen die tegen betaling
van f 10 het schrijversbal willen
meemaken kunnen dansen op de
muziek van zes orkesten, 's Nachts
om 1 uur heeft in de Congreszaal
de première plaats van de nationale
boekenmarkt-show, waaraan mee
werken: Mies Bouwman, Jan Blok
ker, Rinus Ferdinandusse, Arly Bay,
Nelly Frijda en Boys Big Band.
Enorme boekenwinkel
De jubilerende boekhandelaren
nebben in de boekenweek zoveel gro
te en kleine evenementen georgani
seerd, dat het ondoenlijk is ze alle
te vermelden. Het grootste gebeu
ren is echter de Nationale Boeken
markt, die van vrijdag 14 mei tm
zondag 23 mei in de hallen van de
Rai wordt georganiseerd. Deze markt
beslaat een oppervlakte van ruim
10.000 vierkante meter met o.m. 100
stands van uitgevers en importeurs
en een aantal paviljoens, waar de
hoeken naar onderwerp zijn gerang-
I schikt Tien dagen lang zal de Rai
i de giootste boekhandel van Europa
zijn en misschien wel van de we
reld
maar ook iets kunnen beleven van de
vele activiteiten die het programma
vermeldt, zoals film-vertoningen in
het Congrescentrum, lezingen, fo
rums, ontmoetingen met auteurs,
balletuitvoeringen en zelfs een mili
taire taptoe.
Op zaterdag 15 mei is het weder
om feest in het Congrescentrum. Om
10 uur begint hier een school-boe-
kenbal voor 1500 leerlingen van mid
delbare scholen. De jeugd kan er
dansen op muziek van 3 verschillen
de orkesten en een literair café be
zoeken waar zo'n 70 auteurs zullen
zitten, die graag over hun werk wil
len praten.
Als Boekenweek-geschenk is deze
maal uitgegeven het verhaal „De
Geuzen", van Harry Paape; men
krijgt dit boekje cadeau bij boekaan-
kopen van f 7.50 of meer. In het
Boekenweek-geschenk bevindt zich
een bon die recht geeft op een re
ductie van f 1.50 bij aankoop van
een exemplaar van het foto-boek
„Taal en Teken".
De jeugduitgave ter gelegenheid
van ar Boekenweek is een verzame
ling van proza-f ragmen ten van Ne
derlandse schrijvers, op het the
ma Onderweg", bijeengebracht door
drs Theo Vesseur.
Tn de komende dagen zal door ge
heel Nederland in een oplage van 1
miljoen exemplaren, het tijdschrift
„Boeken in huis" gratis worden ver
spreid. Naast een uitgebreide infor
matie over nieuw-verschenen boeken,
wordt in het blad een opsomming ge
geven van de vele gebeurtenissen
rond de Boekenweek en de Nationa
le Boekenmarkt,
Feestavond in kurhaus
Ter gelegenheid van het 150-jarig
bestaan van de Vereeniging ter be
vordering van de belangen des boek
handels zal de 's-Gravenhaagsche
itlegt. Het betekenis-heohten
natuurverschijnselen is een veel ele
mentairder eigenschap van de men:
dan bijv. zijn drang naar rationeel I voorstelt. De
onderzoek. Aan het verschijnen van als de dieren wordft hij door middel
kometen of van gestrande walvissen van zjjn zintuigen de hem omringen-
werd een ongeluk voorspellende be- de Wereld gewaar. Maar anders dan
tekenis gehecht. Waarom? Daarvoor jde dieren interpreteert hij die we-
is geen redelijke verklaring te ge- re]d als werking van goede en boze
ven. Het bewijst alleen dat de mens j geesten, als goddelijke schepping of
aan elk uitzonderlijk natuurver- i ais gevolg van natuurkundige wet-
schijnsel een betekenis gaf. Hij ^n. Het beeld dat de verschillende
maakte ook zelf „tekens". Hoe. dat j volken zich van dezelfde werke-
lljkheid vormen is telkens heel an-
I ders. Het wordt beschreven in hy-
roglyphen, in alfabetische letterte
kens, in verschillende vormen, van
beeldende lamst. De beeldende kunst
spreekt ook een taal, waarvan de
teken in elk tijdperk en voor
elke cultuurgemeenschap een hoogst
actuele betekenis hebben om daarna
weer door actueler tekens vervangen
te worden. Ook dit degeneratiepro
ces van het teken wil de expositie
aantonen met als voorbeeld „De ve
rnis van Milo" en het Christelijk
kruisbeeld. Verder wil men laten zien
hoe tekens gebruikt, maar ook mis
bruikt kunnen worden, hoe de groot
ste ontdekkingen er door mogelijk
zijn gemaakt, maar ook de leugen
(nazistische propaganda). Zo wil de
tentoonstelling „Taak en Teken" een
leidraad zijn in dit onmetelijke ge
bied, dat eigenlijk de gehele geschie
denis der mensheid omvat, Van het
gesproken woord naar het schrift,
dat weer een begrippenschrift (beeld
verhaal) en een woordenschrift kan
zjjn. De boekdrukkunst maakt een
nog groter verspreiding van het
woord mogelijk, radio, film, tele
visie zijn nog weer moderner ver
spreidingsmiddelen. Kunstwerken en
monumenten zijn duurzame tekens
om de gehele geestelijke bagage van
een tijdperk te „vereeuwigen". Met
tekens tenslotte, kan men uitdruk
ken wat niemand zich kan voorstel
len: de snelheid van het licht, de
structuur van een atoom. Kortom te
kens dienen om de wereld voor ons
hanteerbaar te maken, zoals men
een stratenplan in zijn zak kan dra
gen van een wereldstad als Lon
den, terwijl het werkelijk stadsbeeld
er toch heel anders uitziet.
„Taal en teken" is een ambitieuze,
interessante tentoonstelling, waarop
in detail misschien wel het een en
ander aan te merken valt, wanneer
men er meer dan één keer geweest
is. Zoals gezegd men heeft bij de in
richting uit een groot aantal moge
lijkheden moeten kiezen en men kan
over de keuze van mening verschil
len. Maar in ieder geval staat vast
dat een belangrijk onderwerp aan
gesneden wordt, dat het bezichtigen
en overpeinzen waard is.
bockhandelaarsvereeniging op 17 mei
in dc Kurzaal in Scheveningen een
feestavond organiseren, die door de
commissaris van de Koningin in de
provincie Zuid-Holland, mr. J. Klaa-
sesz, wordt geopend.
Paul van Gorcum speelt „De ta
bak" van Anton Tsjechow, Eugenie
Loudon brengt een harpsolo. John
Lanting voert „De aap" van Franz
Kafka op en het Cabaret Pepijn
treedt op met het programma „Oh,
pardon" in boekvorm.
Voor 255 miljoen
boeken verkocht 't
In 1964 zijn in ons land J
f met uitzondering van de J
schoolboeken 50 miljoen J
J boeken gekocht, waarvan de J
J gemiddelde prijs f 4.20 be- J
J droeg, hetgeen een totaal J
omzet van f210 miljoen is. f
De schoolboekenomzet be-
droeg ca. f40 min. Daarbij f
J komt nog f5 min aan leve- J
f ranties aan bibliotheken en
instellingen, zodat de totale f
J omzet op de boekenmarkt J
i ongeveer f255 miljoen heeft J
J bedragen. Aldus blijkt uit het J
J overzicht van de Commissie f
J voor de collectieve propagan- J
da van het Nederlandse boek.
J In 1964 zijn er 10.026 titels
geproduceerd 9.448 in 1963).
vuil Uese ciotus it,u,u tcyo ee/t
J verkoopprijs beneden de f 3.- J
J eenzelfde percentage een J
J prijs van f3 tot f 10 en de J
J resterende 16% een prijs van J
J f 10 of meer.
J Van alle in 1964 gekochte J
boeken was bijna de helft. J
J 48% pocketboeken. 43% J
daarvan pocketboeken tot f 3 J
en 5% vanaf f3 hiertoe be- J
horen ook de paperbacksf
De grootste rubrieken van J
de titelproduktie 1964 waren: J
taalwetenschappen en letter- J
kunde met 18%. romans en J
novellen met 16% en jeugd- J
lectuur met 10%.
Boeken worden voorname-
door vrouwen ge-
kocht. Van alle in 1964
verkochte boeken werd
63% door vrouwen37% door
J mannen gekocht. Het boek is
niet meer zo'n uitgesproken
cadeau-artikel"Van de vo-
rig jaar gekochte boeken ivas J
70% bestemd om zelf te'be-
houden en 30% om cadeau te J
geven. Zowel aan iemand fA
f
w*h
Europa-concert
door vijf koren
Zaterdagavond 22 mei zal in het
Concertgebouw in Amsterdam het
jaarlijkse Europa-concert worden ge
geven waaraan medewerking zullen
verlenen het uit 90 leden bestaande
mannenkoor „Soc de chant de la
ville de Fribourgh" (Zwitserland), het
gemengde Freisinger Kammerchor,
Fieising (West-Duitsland), het man
nenkoor Pohjan uit Laulu (Fin
land). het Haagse matrozenkoor en
het Meppeler Mannenkoor. Het ge
heel wordt georganiseerd door en
staat onder auspiciën van het Kon.
Ned. Zangersverbond. Een keur van
nationale werken zal worden gezon
gen. Het Europa-concert heeft tot
doel de Europese gedachte onder de
ama teur-zangers te helpen bevorde-
51 inzendingen
Vondelparklied
Op dc prijsvraag van het interna
tionaal Cultureel Centrum in Am
sterdam voor een nieuw Vondelpark-
lied, ter gelegenheid van het 100-ja
rig bestaan van dit park, zijn 51
inzendingen van tekstdichters en
componisten ontvangen. Zoals be
kend heeft de gemeente Amsterdam
een prijs van f 500,- hiervoor beschik-
baar gesteld.
Prins Bernhard. Prins Albert
ran België en Prins Karei van
Luxemburg aan een lunch, die in
Beneluxverband in Brussel werd
I gegeven.
binnen het gezin (20%) als
aan iemand buiten het gezin
"O"-'
