DERTIG LEIDSE MUMMIES
WORDEN „DOORGELICHT"
Engels röntgenteam
bezorgt Sleutelstad
Europese primeur
9.95
.13.95
LEIDSCH DAGBLAD VRIJDAG 23 APRIL 1965 TWEEDE BLAD
redacteuren)
Dertig eeuwen geleden stierf ergens in Egypte een vrouw. Van
daag wordt zij, terwijl duizenden Leidenaren voor het röntgen-
scherm verschijnen om doorgelicht te worden, op een soortgelijke
wijze doorgelicht in het Leidse Rijksmuseum voor Oudheden. Niet
voor tbc-controle, waarover zij "zich zo lang na haar dood echt geen
zorgen meer hoeft te maken, mar toch wel voor medische doelein
den. Wat is er nu, na zo lange tijd, nog met ..doorlichten" te zien
van eventuele afwijkingen, van haar algemene gezondheidstoe
stand, van haar doodsoorzaak?
Een groep Engelsen is thans in het museum bezig, de ongeveer
dertig Egyptische mummies door te lichten, die deel uitmaken van
de museum-collectie. Hoewel de opzet van het onderzoek medisch
van aard is, is deze röntgenologische verkenning van de ..Leidse"
mummies ook uit oudheidkundig oogpunt va nbijzonder grote waar
de, zodat het Rijksmuseum van Oudheden gaarne medewerking
heeft verleend bij dit onderzoek.
Het Engelse team heeft eerst in Engeland onderzoekingen van
deze aard gedaan en heeft thans het Europese continent op het pro
gramma staan. Nederland, en in het bijzonder het Leidse museum,
genieten thans de continentale primeur van deze belangwekkende
/etenschappelijke activiteit.
Uit dilemma
ontstond nieuwe
wetenschap
Het mummie-onderzoek kampt
met een zeer moeilijk dillemma nl.,
dat men niet weet wat een van dui
zenden jaren her stammende mum
mie bevat, alvorens het gebalsemde
mwikkelde lichaam uit zijn eeu
wenlange kluisters te bevrijden,
maar wanneer een mummie eenmaal
„uitgepakt" is, is het geval voorgoed
verloren! Herstel is niet meer mo
gelijk. Men is derhalve de laatste
tijd, toen men zich bewust is ge
worden van het belang van onge
schonden behoud van de schaarse
relikwieën van het verleden, bijzon
der huiverig om mummies te „ont
leden".
Dit betekende echter ook, dat men
niet wist wat zich in de windselen
conserverende lagen van een
mummie meer bevond dan het ge
balsemde lichaam zelf, dat men
voorts veelal over dit lichaam en de
persoon zelf vrijwel geen gegevens
kon verkrijgen.
In 1931 is een Amerikaan begon
nen met het maken van röntgenfo-
ran mummies, maar eerst in de
recente tijd is men tot een systema
tisch en methodisch onderzoek in
deze richting overgegaan. Uit dit sy
stematische onderzoek in deze rich
ting overgegaan. Uit dit systemati-
stematische onderzoek en andere me
dische onderzoekingen die op de oud
heid gericht zijn, heeft zich het we
tenschappelijk specialisme van de pa-
leopathologie ontwikkeld. De grote
van deze wetenschap is thans
prof. dr. Peter Gra een Londense
röntgenoloog, die thans met een
ploeg medewerkers in Leiden vertoeft
de ongeveer dertig Leidse mum
mies te „bekijken" zonder ze open te
maken en onherstelbaar te bescha
digen.
Röntgenstralen hebben de eigen
schap. dat zij door vele zachtere
weefsels heen dringen, door andere
substanties naar gelang van hun sa
menstelling meer worden onder
schept, en daardoor op een speciale
fotografische plaat een beeld kun
nen geven van het inwendige van
:n object, in dit geval een mum-
io, dat wil zeggen een gebalsemd
en „ingepakt" menselijk lichaam.
Ziektebeelden
Bij hun onderzoek van de onge
veer honderd mummies in Engelse
tnusea hebben prof. Gray en zijn
medewerkers reeds tal van belang
wekkende ontdekkingen gedaan. Er
werden ziektebeelden ontdekt bij
beenderen en weefsels, voorts gal
stenen en nierstenen, zelfs kunst
ledematen, afwijkingen aan gebit
ten en dergelijke. Uit medisch oog
punt waren deze onthullingen van
groot belang. Over het algemeen ble
ken de gemummificeerde mensen
vrij jong te zijn overlden; de ge
middelde leeftijd lag tussen 30 en 35
jaar, terwijl in Engeland slechts twee
werden doorgelicht van
die ouder dan 50 jaar bleken
te zijn geworden.
Het is nog te vroeg, om medische
Ergens in een vertrek in het
Rijksmuseum van Oudheden lig
gen deze mummies geduldig te
wachten op hun beurt voor het
scherm. Na dertig eeuwen wach
ten kunnen die paar dagen er
ook nog wel bij.
(Foto L.D./Holvast)
conclusies te trekken over dethans
in Leiden doorgelichte mummies.
Daarvoor moeten eerst de röntgen
foto's nauwkeurig worden bestu
deerd. Wel staat nu reeds vast, dat
zich in de windselen van vele
de Leidse mummies amuletten
kleine voorwerpen van allerlei i
bevinden.
De röntgenfoto's worden eerst
zorgvuldig bestudeerd. Alvorens men j
I gaat besluiten wat er nu (uit oud-
j heidkundig oogpunt verder moet ge
I beuren. Bij de doorlichting zijn en-
j kele interessante voorwerpen ont
I dekt. die men wel nader zou willen
bestuderen.
Omdat zijn thans in de mummie
nauwkeurig zijn gelokaliseerd, is het j
mogelijk een kleine opening te boren j
j in de hard geworden buitenste lagen
van de mummie, waardoor het ver-
j langde voorwerp naar buiten kan
i worden gebracht, waarna de opening j
weer gesloten kan worden en de I
j mummie ra vrijwel gave staat be-
I waard kan blijven.
Het is niet waarschijnlijk, dat al-
le mummies van dertig eeuwen oud
thans na te zijn doorgelicht ook nog
eens op de „operatietafel" terecht
zullen komen voor een dergelijke in-
I greep, maar nekele bijzondere voor-
wei-pen wil men op deze wijze toch
wel aan het licht brengen.
Het is nog niet bekend, waarheen
de groep Engelse onderzoekers zal
vertrekken na het werk in Leiden,
doch ook elders op het Europese vas
teland bevinden zich nog belang
rijke groepen mummies, die voor
doorlichting in aanmerking komen.
Bij dit werk gaan dus de belangen
van de medische en de archeologi
sche wetenschap hana in hand.
De leiders van het onderzoek
bij een van de mummies onder de
röntgencamera (links boven).
Van rechts naar links prof. dr.
Peter Gray, de directeur van het
museum prof. dr. A. Klasens en
dr. P. Vijlbrief.
(Foto L.D./Holvast)
Broeder Nkroemah bedrijft revolutie'
Twee
groepen
De ongeveer dertig mummies die
het Leidse museum .rijk is, zijn in
twee grote groepen naar de Sleutel
stad gekomen. De eerste groep ver
wierf het museum reeds in 1828, de
tweede groep was een geschenk van
de Egyptische regering in 1893. De
ze mummies van priesters en pries
teressen waren afkomstig uit het Dal
der Koningen in Thebe, een rijke
vindplaats van deze getuigenissen
een zeer oude beschaving. Zij
stammen uit de twintigste tot twee
ëntwintigste dynastie, ongeveer 1000
jaar voor het begin van onze jaar
telling. De Leidse mummies tellen
wen en mannen van allerlei
leeftijden en kinderen.
De afdeling Röntgenologie van het
Leids Academisch Ziekenhuis onder
leiding van prof. Von Ronnen heeft
onmiddellijk volle medewerking ver
leend door de installatie van de ap
paratuur in het museum en het be
schikbaar stellen van bedienend per
soneel onder leiding van dr P. Vijl
brief. De opnamen worden direct
iet museum ontwikkeld, dat zij
reeds na een kwartier op hun kwali
teit kunnen worden beoordeeld.
Daardoor kan een mummie, die in
gedeelten wordt doorgelicht, in be
trekkelijk korte tjjd worden „afge
handeld". De mummies worden te
vens gedetailleerd normaal gefoto
grafeerd.
President Jameogo van Opper Vol
ta lieeft gisteren in de Nigeriaanse
hoofdstad Lagos verklaard, dat hij
en president Dior van Niger de in
september in de Ghanese hoofdstad
Accra te houden conferentie van
Afrikaanse leiders niet zullen bijwo
nen, „zolang onze Afrikaanse broeder
Nkroemah zich onledig houdt met
het bedrijven van revolutie".
President Diori verklaarde dat de
eerste minister van Nigeria sir Abo-
baker de conferentie in Accra even
min zo bijwonen, „zolang personen,
d'.e onze regering willen ondergraven,
in de Ghanese hoofdstad een toe
vluchtsoord vinden".
Fresident Diori van Niger gaf te
kennen: „Wij zijn bereid in elke
andere plaats dan Accra een bijeen
komst der Afrikaanse leiders bij te
wonen, al was het alleen maar om
blijk te geven van ons geloof in de
organisatie voor Afrikaanse eenheid".
'l Zilveren Schor
Eerste steen tweede
ontmoetingscentrum
In aanwezigheid van Primes Bea
trix is gistermiddag de eerste steen
gelegd voor het jongeren-ontmoe
tingscentrum t Zilveren Schor"
dichtbij het vissersplaatsje Arnemui-
den aan het Veerse Meer. Het is
een van de twee jeugdcentra, die ten
behoeve van de Nederlandse jeugd
zijn ontworpen. Het aanvangskapi-
taal en het terrein van beide centra
werden geschonken door de Koningin
en Prim Bernhard ter gelegenheid
van hun zilveren huwelijksfeest, ,,'t
Zilveren Schor" werd ontworpen door
Onno Grein. Zoals gemeld is het
eerste ontmoetingscentrum, „Hunne
schans" in Uddel bij Apeldoorn,
woensdag door het koninklijke paar
geopend.
Appleton
overleden
Sir Edward Appleton, de rector
magnificus van de Universiteit van
Edinburgh, is gisteravond op 72-ja
rige leeftijd overleden.
Appleton was de ontdekker van de
geleidende lagen in de atmosfeer. Op
de wijze van onderzoek die door
Appleton werd ontwikkeld is later
het onderzoek gebaseerd dat tot de
ontdekking van radar leidde.
Later was Appleton de leider van
de Britse groep geleerden die zich
hielden met het onderzoek van
atoomenergie.
Sir Pierson Dixon
(60) overleden
Sir Pierson Dixon, die van 1954 tot
1960 permanent vertegenwoordiger
van Engeland bij de Verenigde Naties
is geweest, is vandaag onverwachts
in zijn woning in Egham, nabij Lon
den, overleden. Hij was 60 jaar.
Van 1960 tot februari van dit jaar,
toen hij zich uit de buitenlandse
dienst terugtrok, was Dixon Brits
ambassadeur in Parijs.
Leidse huisvrouwen
zien behangsoorten
Een nieuwe lente een nieuw be
hang". Onder dit motto gaf een ver
tegenwoordiger van de behangselpa
pierfabrieken Rath en Doodeheefver
de Leidse huisvrouwen, die gister
middag in de Stadsgehoorzaal bij-
elkaar waren gekomen, een aantal
waardevolle adviezen.
Hij vertelde in het algemeen hoe
een nieuw behang uitgezocht moet
v/orden en liet daarbij met behulp
van kleurenbeelden zien welk be
hang ter beschikking staat.
Het aantal soorten behang, dat elk
jaar op de markt verschijnt is on
voorstelbaar groot, waardoor het
maken van een keus wel eens moei
lijk wordt. Men dient in elk geval
rekening te houden met de grootte
en de ligging van de te behangen
kamers koele kleuren zoals blauw
en groen schijnen te wijken en felle
kleuren zoals rood lijken naar elkaar
toe te komen en bovendien speelt
ook de aard van het meubilair een
belangrijke rol. De omgeving waarin
men woont is zo belangrijk gewor
den, dat er zelfs een haute-couture
in ue behangselpapierindustrie is
ontstaan. Ook voor stijlinterieurs
(empire, rococo, barok) zijn er
daarom tal van soorten verkrijgbaar.
Behalve lichtbeelden werden op de
ze leerzame huisvrouwenmiddag ook
films vertoond. Deze lieten onder
meer zien hoe behangselpapier wordt
vervaardigd.
Iowa en Wiesonsin zwaar getroffen
Een deel van Dubuque, een stad
met 37.000 inwoners in de Ameri
kaanse staat Iowa, is gisteren onder
water komen te staan doordat de
Mississippi hier buiten haar oevers
is getreden.
Talrijke gezinnen moesten hals
over kop hun huis verlaten. Men
verwacht dat het water nog zal stij
gen. Met man en macht wordt ge
werkt om de dijken rond de stad te
versterken.
Gouverneur Hughes van Iowa
maakte gisteren bekend dat 3.000
mensen in de staat uit hun woningen
zijn weggetrokken. Hij schatte de
door de overstromingen aangerichte
schade op ruim 50 miljoen gulden.
In de staat Wisconsin hebben
rond 14.00 personen van de overstro
mingen te lijden gehad. De schade
wordt hier geschat op bijna 60 mil
joen gulden. Twee personen zijn om
gekomen.
In Minnesota is voor 190 miljoen
gulden schade aangericht. De men
sen, die hier langs de oever van de
Mississippi wonen, zijn inmiddels me
de herstelwerkzaamheden begonnen.
Elf personen zijn in deze staat om-
gekomen. 23.000 dakloos geworden.
Ook delen van Illinois zijn over-
j stroomd. Hier moesten naar schat-
I ting 3.000 personen naar veiliger oor
den vluchten.
Een van de röntgenopnamen.
Deze foto laat een serie amulet
ten zien, die zich bij het gebal
semde en omwikkelde lichaam
bevinden. Op deze reproduktie
zijn slechts enkele voorwerpen te
onderscheiden, zoals het ronde
schijfje (een muntje?) dat zich
voor de mond bevindt, en een
voorwerp achter aan de nek.
Beide zijn als witte vlekjes te
zien. Vermoedelijk zullen deze
voorwerpen mettertijd door een
voorzichtige ..operatie" uit de
worden verwijderd.
(Foto L.D./Holvast)
Waarom ging
DS. BOS HEEN
Het Eerste-Kamerlid Beerekamp
iCHU) heeft de minister van De
fensie schriftelijk gevraagd om mede
deling te doen van alle feiten die
van belang zijn in verband met de
recente ontwikkelingen rondom de
protestants-christelijke geestelijke
zorg in de Koninklijke Landmacht,
v/elke ertoe hebben geleid dat de
hoofdiegerpredikant, ds. Bos zijn
functie ter beschikking heeft gesteld.
Hij vraagt de minister voorts me
dedeling te doen van te nemen, of,
sedert de datum van de behande
ling van dë begroting van defensie-
1965 door de Eerste Kamer reeds
genomen beslissingen inzake de nieu
we opleiding van reservelegerpredi-
kanten, voorzover deze met bedoelde
ontwikkelingen enig verband hebben?
Politieschermen
Den Haag wint het
sabellvampioensehap
De LPSV organiseerde gisteren in
de gTOte zaal van „Den Burcht" het
sabel-équipekampioenschap van het
district West van de Nederlandse
Politie Sportbond.
De équipe van de LPSV, dat drie
wedstrijden met 72 won. n.l. van
Delft, Rotterdam en de 6de Divisie
Kon. Marechaussee, kreeg geen kans
de in 1964 behaalde titel te prolon
geren door een krappe 45 neder
laag tegen Den Haag. De uitslag
werd: 1. Den Haag 4 gewonnen wed
strijden; 2. Leiden 3 gewonnen
wedstrijden; 3. Delft 2 gewonnen
wedstrijden; 4. Kon. Marechaussee
1 gewonnen wedstrijd; 5. Rotterdam
0 gewonnen wedstrijden.
De beste persoonlijke resultaten
waren: 1. Tjepkema, Den Haag, 11
g.p. 20 o.t. 57 g.t.; 2. Verzijden, Lei
den 10 g.p. 26 o.t. 56 g.t. 3. Dijks
man, Den Haag 10 g.p. 39 o.t. 53 g.t.
Washington zeer
tevreden over
Moro's bezoek
De Italiaanse premier Aldo Moro
en zijn minister van Buitenlandse
Zaken Amintore Fanfani zjjn gis
teravond per auto in New York aan
gekomen uit Washington. De premier
weigerde commentaar te geven over
zijn standpunt inzake de Amerikaan
se activiteiten in de Vietnamese oor
log.
Moro heeft afgelopen woensdag
een bespreking met president Lyn
don Johnson gevoerd en het Witte
Huis heeft later een communiqué
uitgegeven, waarin staat dat de pre
mier „volledig begrip" heeft getoond
voor de Amerikaanse deelneming aan
de oorlog. De Italiaanse communis
ten hebben Moro daarop prompt er
van beschuldigd dat hij het Ameri
kaanse standpunt in Vietnam steunt.
Moro verklaarde voor zijn vertrek
uit Washington, dat hij naar zjjn
land zal terugkeren met de vaste
overtuiging dat „het zoeken naar
vrede de grootste zorg is van Ame
rika: vrede in vrijheid, rechtvaardig
heid en sociale vooruitgang". Hem
werd uitgeleide gedaan door vice-
president Hubert H. Humphrey uit
naam van de president en de rege
ring. „Ik kan zeggen, dat wij dank
baar zijn voor het voorrecht van
uw bezoek aan ons", aldus Humphrey.
„De besprekingen waren zeer lo-
v/aarvoor het mensdom staat, werden
ter tafel gebracht." Tot slot zei de
vice-president: „U gaat met onze
zegen en onze dank en de dank
en waardering van de president voor
uw belofte van trouw aan de prin
cipes van de NAVO en de vrede".
Afgelasting van
verkiezingen in
Zuid-Rhodesië?
De speciale VN-commissle aan
gaande het kolonialisme heeft gis
teren een officieel beroep gedaan op
Engeland om de Zuidrhodesische
verkiezingen, die voor 7 mei zijn
vastgesteld af te gelasten en de
grondwet van 1961 op te schorten.
Hiertoe werd een resolutie van der
tien landen aangenomen met 18
tegen 0 stemmen. Engeland en Uru
guay hebben niet aan de stemming
deelgenomen en vier andere landen
onthielden zich van stemming.
Engeland heeft de bevoegdheid van
de Verenigde Naties om de Zuidrho
desische kwestie te behandelen ln
twijfel getrokken. De landen die de
resolutie hebben ingediend, voer
den aan dat een verkiezing onder
de huidige omstandigheden het ge
zag van de blanke minderheid zal
bevriezen.
Afgelopen woensdag hebben 31
landen een verzoek gedaan voor een
zitting van de Veiligheidsraad over
dit probleem. Deze bijeenkomst heeft
a.s. woensdag plaats.
Russische ideoloog:
China en Rusland
toch bondgenoten'
In een bijeenkomst, georganiseerd
ter herdenking van de geboorte, 95
jaar geleden, van Lenin, heeft De-
mitsjew, de belangrijkste ideoloog op
binnenlands gebied in de Sow jet-
Unie, gisteren verklaard, dat Rus
land de Chinese communistische
partij en het Chinese volk als bond
genoten blijft beschouwen in de
strijd tegen het imperialisme vooral
nu de situatie eenheid van optreden
tegen de agressieve machten daar
van vereist. Hij voegde hier echter
aan toe. dat verbetering der betrek
kingen tussen de partijen van beide
landen en tussen deze landen zelf
niet alleen van de Sowjet-Unie af
hangt
Demitsjew sprak ook over de re
cente, in Moskou gehouden con
ferentie van negentien communisti
sche partijen, die naar hjj zei ten
doel had de saamhorigheid in de
internationale communistische bewe
ging te versterken. Hij verweet de
partijen, die kritiek op deze confe
rentie hadden, geen enkel concreet
voorstel ten aanzien van de eenheid
in de communistische beweging te
hebben gedaan. Dit was volgens hem
een bewijs van de zwakheid van hun
positie.
Bedgarnituur, bedrukt met
een rand van kleurrijke
roosjes.
1 pers.
150x240 cm
met bijpassende sloop
de sloop
met bijpassende sloop
Haarlemmerstraat
172 - 174 - 179
Herenstraat 9
MIDZA
Operatie
