NU LEVERBAAR VOOR f5450 - DE NIEUWE SK0DA1000MB Bonn begint nu te denken over wat nuchterder Duitse kwestie MINDER EXPORT GEZOUTEN HARING Berlijiise muur heeft al miljoenen gekost ill: Vice-kanselier Mende deed boekje open DE RESULTATEN VAN 1964 niWest-Duitsland was grootste afnemer UNIVERSITAIR BOUWBELEID KERK EN COMMUNISME Kan een r.k. met zuiver geweten de communisten helpen? BRANDENDE KWESTIE IN POLEN 'Komende 35 jaar van liet hoogste belang' Ipgericht 1 maart 1860 Vrijdag 26 maart 1965 Achtste blad no. 31526 )P IEDERE TIEN ARBEIDERS ONGEVEER ACHT BEWAKERS (Advertentie) Ir schijnt geen einde te komen jn de houw van de Berlijnse uur. Nog altijd verknoeien er •el wat mensen hun tijd aan en ordeji er hopen geld en mate- I aan verkwist. communisten hébhen er ids augustus 1961 voortdurend in gewerkt en niets wijst erop, 11 ze er gauw mee zullen ophou- Hun jongste project is gericht op aanbrengen van nog meer prik- Idraad en beton plus een diepe om de doeltreffendheid van muur te vergroten. De kosten van naar het schijnt eindeloze werk de 46 km lange barrières zijn >1 bekend. Westberlynse autoritei- schatten dat er reeds miljoenen jlars ten koste zijn gelegd. „Het gesteente alleen zou voidoen- 4jn voor honderden eengezins- ;n en het is eenvoudig niet on- woorden te brengen, hoeveel ifclger werk al die bewakers elders aden kunnen doen", zei een offi- persoonlijkheid. )ngeveer 14.000 communistische litairen houden de wacht bij de ■rières op de begane grond, in ns en in pantserwagens. Zij wor- 1 geholpen door 200 uitstekend af- tchte politiehonden. Op een re- ite tocht langs de muur werden iedere tien arbeiders, die aan de lieres werkten, gemiddeld acht ?akers waargenomen Iet Oostduitse regime geeft voor werk de voorkeur aan ideologi- betrouwbare militairen maar '{0 smt zijn toevlucht tot burgers als -i i niet. over soldaten met de ver- -j te bekwaamheden beschikt, londerden van zulke geschoolde ger-arbeiders. die het arbeids- ie Oost-Duitsland broodnodig ft voor ander werk, arbeiden dag nacht aan het nieuwste project, „veiligheid in de diepte" moet honderd meter brede strook land, die evenwijdig met de grens loopt en graven daar een diepe gracht in. Aan de oostelijke kant van de strook moet naar het schijnt een hoge prikkeldraadver sperring komen langs een nieuwe weg voor snelverkeer van gemotori seerde afdelingen in geval van in cidenten. Vlak bij de huidige muur komt waarschijnlijk ook nog een hoge prikkeldraadversperring. Maar on danks al hun krachtsinspanningen zijn de communisten er nog steeds niet in geslaagd, alle ontsnappings wegen af te sluiten. Meer dan 3.000 Oostduitsers zijn sinds de muur werd gebouwd door de barrières heen naar West-Berlyn ontkomen. Het kiezen van een auto in de vijfduizendgulden-klasse is gemakkelijker geworden. Omdat u nu voor f 5450 een auto koopt die royaal is én zuinig, sportief én veilig, modern én degelijk, luxueus én praktisch de nieuwe SKODA 1000MB. Een ideale auto met opmerkelijke eigenschappen: pittig van karakter (120 km/u, van 0-80 km/u in 14 sec.), plezierig te hanteren (volledige synchronisatie, hydraulisch bediende koppeling, „vingertop"-pookschakeling), bijzonder koersvast (laag zwaartepunt, gunstige gewichtsverdeling, 43% vóór 57% achter), enorm remvermogen (remoppervlak 770 cm1) en 'n uniek interieur (verstelbaar tot o.a. 1 of 2 slaapbanken en hele of halve laadvloer). Maak eens een gratis proefrit! H. ENGLEBERT N.V.- DOBBEWEG-VOORSCHOTEN -TELEFOON 01717-2010 Autobedrijf V. A. REYS, Hoge Rijndijk 55, Zoeterwoude. telefoon Z2381 Automobielbedrijf L. C. 0TT0. Herenweg 21, Noordwijk Binnen, tel. 2820 Advertentie (Van onze correspondent in Bonn) De waarheid over de reële mogelijkheid van een Duitse hereniging begint langzaam maar zeker tot het officiële Bonn door te dringen. Dat in het openbaar steeds meer wordt toegegeven, dat een herstel van Duitsland volgens de grenzen van 1937, niet binnen een periode te overzien is en tot de complete onmogelijkheden behoort, is des te opmerkelijker, omdat dit wordt gedaan met de algemene verkiezin gen van september in het vooruitzicht. De algemene opinie in de partijleidingen was tot voor kort nog steeds, dat bekentenissen over de uitzichtloosheid van de Duitse kwestie gelijk zou staan met po litieke zelfmoord. (Het blijft echter een open vraag ,in hoeverre de Westduitsers zich in feite iets aan de hereniging gelegen laat liggen) den aan Donquichotterie, door de manier waarop hij aan de Westelij ke grote drie verklaringen ontruk ken wil, waarin deze beloften doen over nieuwe, zogenaamde „initia tieven". Reacties bleven uit Felle reacties op de medeling van de Russische minister van Bui tenlandse Zaken, Gromiko, vorige week in Londen gedaan, dat de situa tie in midden-Europa zou blijven zo als ze was, bleven in Bonn ten enen male uit. Men beperkte zich tot de inmiddels afgesleten toverformule, die op de Westduitsers even weinig indruk meer maakt, als de Ulbrichts- leuzen op de „broeders en zusters in de zone". De leiding van de C.D.U., de regeringspartij van Er- hard en Adenauer, raakte echter in moeilijkheden, toen de partijgetrou we minister, Heinrich Krone, uit Washington liet weten, dat het ogen blik voor nieuwe initiatieven in de Duitse kwestie „niet bijzonder gun stig" was. Minister Krone, die voor zitter van de zogenaamde „verde- digingsraad" is, en tot de garde van Adenauer wordt gerekend, was in de Verenigde Staten voor besprekingen met de ministers Rusk en McNa- i. De politiek van Bondskanse lier Erhard grenst de laatste maan- Afwachten In Washington doet het zogenoem de „comité van ambassadeurs", dat tot taak heeft naar een oplossing van het Duitse „probleem" te zoeken, goedmoedig wat men in Bonn ver langt. Het verklaart, dat de Sowjet- unie, in samenwerking met de Wes telijke grote drie, verantwoordelijk is voor de oplossing van dit probleem. In feite betekenen deze mededelin gen in het geheel niets. Minister Krone verklaarde nu, dat het beter was voorlopig maar niets te doen af te wachten. „Moedig geduld hebben", raadde Krone zijn landgenoten aan. De geringswoordvoerder Von Hase had niets liever gedaan dan suggereren, dat minister Krone onwel geworden was, toen hij deze mededeling deed. ^Volgens de gegevens van de Dienst n de Nederlandse Haringcontrole 1 i iroeg de uitvoer van gezouten ha- 4 if in 1964: 347.162 vaten. Dit bé- nt een daling van 28.571 vaten opzichte van 1963 toen deze ex- rt 375.913 vaten bedroeg. De op- ingst bedroeg f 30.189.856. Dit komt er op een gemiddelde prijs van 1,87 per kg, evenals in 1963. Be- Ive in 1962 toen de export 327.643 len bedroeg, is de export nimmer geweest als sinds 1947. Hieronder geven wij een overzicht de hoeveelheden geëxporteerde ring, opbrengst en gemiddelde prijs 1946: hoeveelheid vaten '733, opbrengst f 8.404.076, gem. f 0,44: 1947: 303.740, f 17.739.040, 0,42; 1948: 460.441, f 24.416.030, 478.034, 0,52; 1950 1(0,52; 1951 1952 1953 603,599, 057; :U[*: 1954: 1955 1956: 1957: 1958: 1959: 1960: 1961: 1962: 1963: 1964: 24.726.953, .857, f 17.470,537, 524.198, f 27.067.793, 447.103, f 25.692,075, f 32.810.269, f 35.621.789, f 28.989.576, f 28.319.925, 508.506, 455.019, 490.809, 398.195, 0.913.8 f 28.227.711, f 27.347,874, 360.153, f 27.606.882, 381.756, f 27.931.366, iG 0,87- elt 0.87. Uit bovenstaande gegevens vallen toral de jaren 1953 en 1954 op. Dit 111 ken topjaren, zowel in aanvoer 5 export. Rusland nam in deze ja- tn veel haring af. Het jaar 1962 tamerkt zich als het jaar met het I Kste exportcijfer, doch met de ge middeld hoogste exportprijs. In de visserij geldt doorgaans de regel, dat een schrale aanvoer de prijzen doet stijgen. Naar West-Duitsland De voornaamste afnemer van het gezouten produkt was in 1964 West- Duitsland met een hoeveelheid van 125.398 vaten. Dié kwantum is voor dien nog niet bereikt. In 1963 was de export 115.521 vaten. Dit bete kent dus een vergroting van de ex port naar dit land met byna 10.000 vaten. De opbrengst steeg van f 10.958.760 tot f 11.904.402. De ge middelde exportprijs bedroeg f 0,95 per kg. Naar België werd 76.907 vaten ge ëxporteerd voor een bedrag van f 6.237.846. In 1963 waren deze cij fers 83.638 vaten voor f 7.118.388. De export naar onze zuiderburen daalde met 6731 vaten. Eveneens daalde de gemiddelde kilo-prijs van f 0,85 in 1963 tot f 0,81 in 1964. Opvallend en tevens teleurstellend is, dat de ex port van gezouten haring sinds 1960 een dalende tendens vertoont. In dit jaar nam België nog 99.492 vaten gezouten haring af. Luxemburg kocht in totaal 1542 vaten (v.j. 1471 vtn). De uitvoer naar Frankrijk was 27.189 vaten. Dit is het laagste peil sinds 1957. Het jaar 1961 was goed toen bedroeg de ex port 69.380 vaten 1962: 37.826 vaten en 1963 vertoonde een stijging tot 44.932 vaten. Dit land nam in hoofd zaak ijle haring af. Oost-Duitsland, dat in 1963 nog 2000 vaten afnam, kocht in 1964 niets. Dit is jammer want er zijn jaren geweest, dat dit land hoeveelheden afnam variërend van 10-30.000 vaten. Dit zelfde geldt voor Polen. Roemenië daarentegen vertoonde een stijging. Nam dit land in 1963 19.589 vaten af. Dit steeg in 1964 tot 25.062 vaten. In beide jaren kocht dit land steurharing tegen een prijs van f 0.57 per kg. Italië kocht de be kende zilverherring overeenkomende met 7611 vaten. Dit was ook minder dan in 1963. De export naar Noorwegen is sinds 1958 teruglopend. Alleen in 1964 is hier een eind aangekomen. In 1963 bedroeg de uitvoer 13.618 vaten en in 1964: 13.637 vaten (In 1958 bedroeg deze export 28.000 vaten). Naar Israël ging 12.919 vaten en in 1963 14.696 vaten. Dus een daling van 1777 vaten. De uitvoeren naar Canada en de Ver. Staten bedragen resp. 1846 en 4383 vaten. Hier is ieder jaar een teruggang te consta teren. Rusland behoorde tot een van de grootste afnemers: 40.239 vaten voor f3.114.265. Scheveningen aan top Bezien wij de export per plaats dan zien wjj, dat Scheveningen de grootste exporteur van het gezouten produkt is. Deze export bedroeg: 166.592 (v.j. 177.055) vaten of 47.99 (47.10) procent voor f 14.048.685 (f 14.426.373) en een gemiddelde prijs van f 0.84 (f 0.89). Vlaardingen kwam op de tweede plaats met 85.457 (v.j. 93.612) vaten overeenkomende met 24.62% (v.j. 24.90%) voor f7.824.329 v.j. f8.793.522 gemiddelde prjjs f0.92 (f0.94). De exporteurs in Katwijk voerden 83.195 (90.593) vaten uit, of 23.96% (v.j. 24.10%) voor f7.340.625 (v.j. f 8.137.969. Tenslotte IJmuiden met 11.298 vaten (v.J. 12.206) of 325% (325%) ter waarde van f932.897 (v.j. f 1.028.146). Voor een juistere vergelijking van aanvoer en export zou het beter zijn, als de exportcijfers werden verstrekt van 1 juni of 1 juli, daar de teelt ieder jaar in de 2e helft van mei begint. Te zelf der tijd doken in Bonn ge ruchten op over het aanknopen van diplomatieke betrekkingen met Roe menië, die echter van regeringszijde werden gedementeerd. Dit nam niet weg, dat president Lübke een condo leance- telegram naar Boekarest zond ter gelegenheid van het over lijden van de Roemeense voorzitter van de staatsraad Gheorgioe-Dej. Hallstein-leer Wanneer men in Bonn tot diplo matieke relaties met het Oostblok besluiten zou, staat natuurlijk in de eerste plaats de Hallstein-leer in de weg. Deze sluit het bestaan uit van diplomatieke betrekkingen tus sen de Bondsrepubliek en de lan den, die de DD.R. als soevereine staat hebben erkend. Onderhande lingen met Polen zouden direct vaat- lopen op de Poolse eis, van een Westduitse erkenning van de Oder- Neise grens. Het ligt dan ook voor de hand,, dat de voeling van het Westduitse ministerie van Buiten landse Zaken zich voorlopig zal be perken tot Hongarije, Bulgarije Roemenië. Deze landen hebben geen gemeenschappelijke grens met Duits land. Met Tsj echo- Slowakije bestaat nog niet eens een afspraak over de uitwisseling van handelsmissies, (zo als die wel met Warschau, Boeda pest, Boekarest en Sofia bestaan). Dat men nu echter over dergelijke mogelijkheden hardop durft te den ken, is een winstpunt voor de on der zulke zware verwijten gebukt gaande minister van Buitenlandse Zaken, Schroder, die binnen zijn par tij, de C.D.U. en in rechtse kringen, zowat van landverraad beschuldigd werd, om zijn „politiek van de om trekkende beweging". Hiermee be- oogst Schroder al jaren de DJ).R. te isoleren, binnen een ring van Oost- blok-landen, waarmee de Bondsre publiek op goede voet zou staan. erwacht zinnige geluiden horen op haar partijdagen in Frankfort. F.D.P.-voorzitter en vice-kanselier, Erich Mende, bekende openlijk in zijn referaat, dat noch de bondge noten van de Bondsrepubliek, noch de Sowjet-Unie geinterresseerd zijn „Neues Deutchland" in hot openbaar in een verandering van de huidige Duitse oostgrenzen. Mende bekende zelfs, dat Frankrijk in 1959 twee maal officieel te kennen gegeven had, dat de huidige Poolse west grenzen (de Oder-Neise grens dus) definitief waren. Dat dit fcou zyn ge daan, in door de zogenaamde West duitse „Gaullisten" herhaaldelijk be streden. „Super-Gaullist" Strauss, is ook voor nauwere banden met het oosten, ech ter niet als geestgenoot van Schroder „omtrekkings-politiek", maar als aanhanger van De Gaulle, die de Duitse kwestie wil „Europeaniseren". De opmerkingen van Erich Men de hadden ook betrekking op de DD.R. zo verklaarde de vice-kanse lier zich voor een opheffing van het in de Bondsrepubliek geldende ver bod, het Oostduitse partijorgaan te verkopen. Hij sprak zich ook uit voor „veelzijdige, in de eerste plaats culturele betrekkingen tussen de mensen in de beide delen van Duits land" Langzaam begint er iets los te wrikken in de verstarde hallucina ties van de politici in Bonn. De po sitie van Bondskanselier Erhard by dit alles, is, zoals gewoonlijk on duidelijk. In de kwestie van het Na- bije-Oosten „heeft hy zich voor zijn minister van Buitenlandse Zaken ge plaatst", zoals regeringswoordvoer der Von Hase verklaarde. Kwaad willende tongen zouden kunnen be weren, dat Erhard Schroder daarmee aan het oog zou willen onttrekken. „Waarom staat hy niet liever ach ter hem", vroegen cynische journa listen zich in Bonn deze week af. Zinnig geluid De Vrije Democratische Partij, die Schroder aan de macht hielp, liet afgelopen maandag en dinsdag on- Advertenne Zeg het met bloemen Naar aanleiding van de investe ringsbeperking die de universiteiten hoge scholen van Nederland is opgelegd, hebben de Nederlandse Studentenraad en hst Interacademi aal overleg van wetenschappelijke staven zich direct tot de kabinets formateur mr. Cals gewend. In een gezamenlijk schrijven spreken zij hun grote bezorgdheid uit over de temporisatie in het universitaire bouwbeleid. Afschriften van de brief werden ge zonden aan de fractievoorzitters in de beide Kamers van de Staten-Ge- neraal. Speciale berichtgeving Kan een rooms-katholiek met een zuiver geweten de communis ten helpen? Deze vraag geldt niet alleen in Italië en Frankrijk, met hun grote communistische minderheidspartijen. Zij Is een brandende kwestie in Polen, waar de regering communistisch is en de bevolking voor 90 procent r.-katholiek. missie voor kerk en staat, die ln 1956 werd gevormd is dit jaar nog niet bijeengeweest en tot nu toe is nog niet tot zulk een bijeenkomst be sloten. Kerken zijn vol De Poolse r.-katholieken zijn vry om him godsdienst te beljjden. De kerken zijn vol. De klachten van de kardinaal en zijn bisschoppen betreffen beperkin gen, die de kerk ontmoet op de ge bieden van onderwys en geloofsver- breiding, het bouwen van kerken, de zware belastingen en het ontbreken van een r.-kaiholieke dagbladpersen radio. De kardinaal heeft de Poolse rege ring beschuldigd van geloofsvervol ging en schending van internationale overeenkomsten. De Poolse commu nistische regering laat deze beschul digingen steeds meer onbeantwoord omdat zij meent, dat de tijd voor haar werkt zolang het godsdienst onderwijs beperkt blijft. De Poolse autoriteiten schilderen de geestelijk heid af als verspreiders van ouder wetse gedachten en beweren, dat het Wyszynski: geen nieuwe overeenkomsten Sommige devote r.-katholieken werken voor de staat uit Pools patriottisme of burgertrots. Som migen hebben het marxisme ver zoend met hun geloof. Velen denken er niet over en hebben trouwens, als zij willen eten, geen keuze. De Poolse primaat, kardi naal Wyszynski, kan wel kiezen, en doet dit dan ook. Zowel r.-katholieken als com munisten voorspellen, dat de wel sprekende, grijze kerkvorst aan het bewind van Gomoelka nooit meer zoveel samenwerking zal bieden als hij in 1956 en 1957 heeft gedaan. Acht Jaar geleden hielp hij Gomoelka door er bij de rooms-katholieken op aan te drin gen deel te nemen aan de één par tij-verkiezingen van 20 januari 1957. Vier Jaar later hield de kerk zich bij de verkiezingen neutraal. Ver wacht wordt dat zij dit ook bij de verkiezingen van 30 mei a.s. zal zijn. Verder heeft de 63-jarige kardinaal te kennen gegeven, dat hij geen nieuwe overeenkomsten meer met het communistische bewind zal aan gaan, omdat dit bewind zich eerst moet houden aan de overeenkomst, die hij en Gomoelka in 1956 sloten. Kardinaal Wyszynski heeft de Poolse regering nooit vergeven, dat zij het godsdienstonderwijs op de openbare scholen heeft verboden nadat zij er in 1956 in had toegestemd, dat het een keuzevak voor de leerlingen zou zijn. Geen oplossing Niets wyst er op, dat er spoedig een oplossing zal komen voor de schoolkwestie, welke ten grondslag ligt aan de impasse tussen de trotse kardinaal en het bewind. Een ander beletsel voor overeenstemming is het feit, dat het Vaticaan niet bereid lijkt om de Oder-Neisse grens tus sen Polen en Duitsland als definitief te erkennen. Deze erkenning is een grondeis van de Poolse regering. Daarom is het onwaarschijnlijk, dat de nieuwe toekomst een officiële regeling te zien zal geven van de Poolse betrekkingen tussen kerk en staat, zoals het Vaticaan onlangs ge tekend heeft met Hongarije en Tsjecho-Slowakije. Bovendien ziende r.-katholieken in Polen de overeen komsten met 'Hongarije en Tsjecho- Slowakije als te zijn ingegeven door de noodzaak om aan r.-katholieken en in landen, waar de kerk veel zwakker is dan in Polen, levens- ruimte te geven. Ondanks herhaaldelijke spannin- ïn en het ontbreken van een for mele regeling, bestaan er reeds een ruw machtsevenwicht in de Poolse communistische-r.-katholieke be trekkingen. Geen van beide partijen lfjkt bereid tot concessies. De com- onderwijs en de migratie naar de steden geleidelijk een meer wereld lijke natie van Polen zullen maken. Hiertegen in gaan jonge priesters, die ijveren voor modernisering van de kerk en programma's willen ont wikkelen die aantrekkingskracht hebben voor de stedelijke stadsjeugd. Kardinaal Wyszynski heeft de klacht geuit, dat veelbelovende seminaristen zonder waarschuwing ln militaire dienst worden opgeroepen en dan van het priesterschap worden wegge lokt met beloften van kosteloos hoger onderwijs en goede hulsvesting. Kloof overbruggen De Poolse r.-katholieke Intellec tuelen proberen met beperkt succes om de kloof tussen r.-katholieken en communisten te sluiten. Him schakering loopt van pro- communlsme tot de conservatieve „Znak"-groep, welke van tyd tot tijd kardinaal Wyszynski ontmoet. Zij menen allen, dat er plaats is voor r.-katholieke-communistische sa menwerking. De meest prominente r.-katholieke intellectueel is Jerzy Zawieyski, lid van de Poolse staatsraad en van het parlement, die audiënties heeft ge had bij de Pausen Johannes XIII en Paul us VT. Onlangs is er in Tygodnik Powszechny, het weekblad van de groep, een artikel verschenen waar in wordt opgeroepen tot openhartige besprekingen tussen regering en kerk, er van uitgaande dat zowel het marxisme als het r.-katholicisme voldoende zijn veranderd om een of andere overeenkomst mogelijk te ma ken. Directeur voedselorganisatie van de Verenigde Naties „De komende vijfendertig jaar, tot aan het jaar 2000, zullen een uiter mate kritieke periode zijn in de ge schiedenis van de mens. Of wij ne men de nodige maatregelen om d< pmduktiviteit te vergroten en de be volkingsaanwas te regelen, óf wy gaan de catastrofe tegemoet. De mensheid valt dan opnieuw ten prooi aan hon gersnood, pest en oorlog", Aldus waarschuwt de directeur van de voed sel- en landbouworganisatie (FAO) van de Verenigde Naties, B. R. Sen. Volgens Sen is bijvoorbeeld in La tijns Amerika de bevolking in de laatste vfjf jaren met 11 procent toegenomen, maar de voedselproduk- naar met 6 procent. In het Verre Oosten was de bevolkingstoeneming in hetzelfde tijdvak 10 procent en de vedselproduktie 9 pet. Voor West- Europa en N.-Amerika daarentegen zijn de cijfers net omgekeerd: in Furopa steeg de voedselproduktie met bijna 11 procent en de bevolking met 4 procent. In N oord - Am erika is de voedselvoortbrenging met 7,6 procent gestegen en de bevolkingsaanwas met 6.5 procent. Hieruit blfjkt volgens de directeur van de FAO dat de kloof tussen de geïndustrialiseerde landen en de onderontwikkelde landen steeds breder wordt. Hierbij komt nog, dat de kwaliteit van 't voedse lvan de in woners dezer landen zeer verschillend is. Het voedsel van de bewoners der geïndustrialiseerde landen is drie maal zo voedzaam als dat van de bewoners der niet voldoende ontwik kelde landen. In verband met het voorgaande heeft Sen er op aangedrongen met vereende krachten de landbouwpro- duktie op te voeren en zo spoedig mogelijk door middel van sociale maatregelen de bevolkingsgroei te stabiliseren. Naar de mening van Sen zal de toestand na het jaar 2000 er veel gun stiger uitzien indien voor een lange periode de voedselproduktie zou kun- worden verdubbeld, als de ge boorteregeling wordt aanvaard en toegepast op grote schaal in de land bouwgebieden van de onvoldoend® ontwikkelde landen en als de pro- duktieoapaciteit van de geïndustria liseerde landen ten volle gebruikt wordt en de overschotten allen ten goede zouden komen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1965 | | pagina 21