,Het Is een ramp
lezalelschool voor kunst en
nijverheid in JERUZALEM
yk
1
H
kunst
kAleiOOSCQQP
GROEP V AN MARGOTFONTEYN
43 MAAL TERUG GEROEPEN
Praktische opleiding
oor de maatschappij
ir;
Europese eenheid en
Atlantisch samengaan
geen tegenstelling
rericht 1 maart 1860
Donderdag 11 februari 1965
Vierde blad no. 31489
11 Oud en eerwaardig instituut J
m i
\E opleiding, die wij hier geven, is bovenal op de praktijk
gericht: vandaar, dat wij de individuele eigenschappen
inze leerlingen proberen te ontwikkelen en hen tot zelfwerk-
Aheid trachten te brengen".
ze ions de heer Felix Darnell, de directeur van de ook in
buitenland bekende Bezalel-school voor kunst en nijverheid
Jruzalem, een oud en eerwaardig instituut, maar doortrokken
een geest van idealisme, vooruitstrevendheid en gestadige
fernieuwing.
Wï*
wogen historie
jt nieuwe Bezalel", zoals dit ty-
Ijeruzalemse „Landmark" sinds
iofficieel heet, is meer dan een
oud. Het werd in 1906
door prof. Boris Schatz, in
geboren en vóór zijn komst
lestina o.m. hoogleraar aan
visuele kunst in
In 1928 moest de school door
fcbrek worden gesloten, maar in
drie jaar na Schatz' dood, werd
begonnen onder leiling van
schilder en graficus Jo-
m:
"werden leraren uit Midden- en
^Europa aangetrokken en finan-
en artistiek hechte grondslagen
J. Schatz' opvolger was Morde-
- Ardon, een van de bekendste
lOndtkwaamste hedendaagse Israëli
kunstschilders. De school kreeg
CUWfc het buitenland een goede
TCidl en steeds meer jongeren lie-
Bch inschrijven. De Israëlische
mygmingsoorlog met zijn belege-
en beschieting van Jeruzalem
>reilflt moeilijkheden met zich. Le-
n —.Ten leerlingen werden gemobi-
t, een aantal van hen viel,
[Bezalel hield stand. En toen
jeermacht van de nieuwe staat
de Arabische legers had be
de grote immigratie be
stond aan zijn ontwikkeling
de weg. Ardon werd be-
tot adviseur voor kunstzaken
it Departement van Onderwijs
Ituur, een functie, die hij nog
bekleedt. Jacob Steinhardt,
/bekend om zijn houtsneden,
hem op. Korte tijd was het
•aat in handen van de schil-
:ob Aschheim. Toen kwam,
geleden, Felix Darnell, een
geboren in Duitsland,
jong naar Engeland geëmi-
Ontivikkeling der
persoonlijkheid
Op de teken- en schilderafdeling
zit een Pers als model, een wit ge
baarde grijsaard, de oude deukhoed
onder-deuk nonchalant achter op het
hoofd gedrukt. Moe voor zich uit
kijkend laat hij zich gelaten uitteke
nen. Vier maanden geleden was de
ze klas haar opleiding begonnen. Ye
huda Bakon, oud-bewoner van Duitse
concentratiekampen, doceert hier de
grondbeginselen van het tekenen. De
uitblinkers zijn met een oogopslag
te herkennen. Van de rest valt in
de loop van de vierjarige cursus nog
al wat af. Het eindexamen halen
alleen de werkelijke begaafden. En
die begaafdheid, zegt Bakon, blijkt
gewoonlijk al na de eerste maanden.
Op Bezalel worden ook beeldhou
wen, keramiek, binnenhuis-architec
tuur en het ontwerpen van meubels,
weven en borduren, en metaalbewer
king gedoceerd. Op de afdeling voor
dit laatste vak ontmoetten wij een
jonge gastleraar, Aryeh Griegst uit
Denemarken.
Zijn klas hield zich bezig met al
lerlei objecten: religieuze voorwerpen
als kronen en schilden voor wetsrol
len, bijouteriëen en emaille-werk.
Griegst is een voorstander van col
lectief werk aan een en hetzelfde
object. Hij streeft er naar zijn leer
lingen zo weinig mogelijk te beinvloe
den. Zij werken volgens hun eigen
plannen. „Ik zelf treed alleen als
katalysator op", zegt hy. „Het gaat
mij er voor alles om de persoonlijk
heid van mijn leerlingen te ontwik
kelen, haar een kans te geven om
zich volledig te ontplooien. En dit
samen werken aan hetzelfde voor
werp heeft het voordeel, dat zij zich
later, als zij in de maatschappy
staan, niet onwennig voelen".
In de hal met haar specimina van
Bezalel-producten treft een vloer
kleed van vlammend-rode ruige wol,
dat ongewoon warm aandoet. Het
werd door de leerlingen geweven.
Men laat ons decoratieve stoffen zien
tafellakens, gordijnen, alles eigen
fabrikaat. Veel getuigt van een bij
zondere smaak. Compositie en kleur
spreken nu en dan van artistieke be
gaafdheid en een hoog technisch
peil. Dat geldt trouwens ook voor
andere afdelingen. Opvallend is over
al de verscheidenheid van opvatting.
Speelt de immigratie uit vele lan-
Concurreren
Irnell is vóór alles een praktisch
die weinig weg heeft van de
iieke bohemien. „Wij leiden hier
e eerste plaats op voor het leven,
de maatschappij", zegt hy. „En
leggen de nadruk op industriële
Igeving". En hij zet ons uiteen,
belangrijk dit is voor Israels
moping bij de Euromarkt: „Wil
tl meedoen met Europa, en
tn meedoen, dan moet het in
i zijn te concurreren. En de kun-
fcar, die behalve artiest ook een
Itisch mens is, kan daartoe héél
j^^ibijdragen".
moderne versie van de aloude
(leid „Non scholae sed vitae dis-
(niet voor de school, maar
i het leven leren wij) zouden wij
/uit de mond van docenten ho-
Op de afdeling voor toegepaste
kunst, waar vierde jaars-
lingen werkten voor een interna-
[ale prijsvraag, liet de leraar R.
fjjkn ons enthousiast werk van zijn
ilpelen zien. Elke maand krijgt
andere taak. Om een
noemeneen affiohte
werpen voor de telefoondienst.
1 der wanden hing vol plakkaten,
[vaak bijzonder origineel de waar-
i telefoonabonnement sug-
telefoon brengt de mensen
tot elkaar, telefoon vergemak-
t het leven, telefoneren bespaart
geld. Elders was de muur
i aan de mogelijkheden voor Is-
t aansluiting bij de Europese
Gemeenschap. Weer er-
anders waren aantrekkelijke
pakpapier tentoon-
feestelijke omhulsels voor ca
ll maar een smaakvolle
alledaagse inkopen. En
bonbondozen „deden' het zo
dat de koper meer kans loopt
jepalmd te worden door de ver-
kking dan door de inhoud.
Onbeperkt terrein
Het werkterrein is vrijwel onbe-
►kt. Affiches, pakpapier, dozen,
pr ook illustraties voor boeken,
pkversiering, reclame, prospectus-
|J. tentoonstellingsdecoratie, kinder-
boekbanden, catalogussen,
Natuurlijk houdt men zich hier
nog met iets anders bezig dan
ft commerciële grafiek alleen. Ook
pr linoleumsneden, houtsneden, et-
P en lithografie wordt hier opge
ld. Maar het accent valt de laatste
|d op de toegepaste grafische kunst,
ft het laatste woord dik onder-
feept. Want aan dit ene laten noch
directeur, noch de docenten ook
per de geringste twijfel bestaan:
ft is een school voor „kunstenaars"
een vakschool in de gebruikelijke
kenis van het woord.
Première musical
„No, no Nanette"
Dinsdagavond 25 februari wordt in
Theater Carré in Amsterdam voor de
eerste maal de musical „No, no Na
nette" opgevoerd. De rol van Nanette
zal gespeeld worden door Maryke
Morley en die van de jeugdige min
naar door René Franck.
Verder werken mee Rosy Parrish
(als Lilian) en Ronnie Bierman,
Louise Rettich. Diana Dobbelman en
Carla Lipp. Teddy Schaank speelt de
vrouw van Jimmy. Deze Jimmy is Jo-
han Kaart. Joop Doderer is de advo
caat. Sylvian Poons voert de regie
en speelt tevens de rol van Butler
Georges.
De muzikale leiding is in handen
van Cor van der Heide Wijma. De
choreografie is van Jack Bow, die
hiertoe een ballet van 18 personen
samenstelde. De produktie en alge
hele leiding berust bij Bob Peters. De
Nederlandse tekstbewerking is van
Alfred Pleiter. De kostuums zijn van
Johnny Nieuwenhuizen.
Aardewerk-
tentoonstelling in de
Gevangenpoort
Van donderdag 18 februari t/m.
zondag 11 april as. zal in de Ge
vangenpoort in Den Haag een ten
toonstelling worden gehouden van in
Nederland in de loop der eeuwen ge
bruikt aardewerk. De tentoonstelling
loopt van de Frankische tijd tot in
de negentiense eeuw en is samen
gesteld door de afdeling tentoonstel
lingen van het bureau van de rijks
inspecteur voor roerende monumen
ten.
Optreden van Turkse
volksdansers
Een groep van 37 Turkse muzikan
ten en volksdansers is gisteren op
uitnodiging van Koningin Juliana
per autobus uit Instanboel naar ons
land vertrokken. Dit heeft het Turk
se nationale studentenverbond be
kendgemaakt.
De groep bestaat uit studenten en
zal zaterdag in ons land aankomen.
Uitvoeringen van Turkse volksmu
ziek en volksdansen zullen gegeven
worden in Amsterdam en Rotter
dam. Vandaar gaat de groep naar
de Duitse Bondsrepubliek.
Aanplakbiljet voor expositie van Afrikaanse kunst, ontwor-
pen door een Bezalel-leerling.
den hier een rol? Tot op zekere
hoogte.
Het aantal nieuwe immigranten
is in Bezalel niet groot. De meeste
leerlingen zijn op bijbelse bodem
geboren, maar hun ouders komen
merendeels uit het buitenland. En
ook hier worden smaak door opvoe
ding en milieu beinvloed. Directeur
Darnell zou graag wat meer buiten
landse leerlingen op zijn school zien.
Uit Amerika bij voorkeur. Want de
gunstige wind voor een artistiek ver
antwoorde industrie waait naar zijn
stellige overtuiging uit dié richting.
Zuidpoolexpeditie
neemt basis over
De tweede Belgisch-Nederlandse
Zuidpool-expeditie, die vlak voor de
jaarwisseling uit Brussel vertrok,
heeft de „Koning-Boudewijnbasis"
van de eerste expeditie overgenomen.
De kleine plechtigheid werd gehouden
tijdens prachtig zonnig weer bij een
temperatuur van slechts twaalf gra
den onder nul.
De leden van de eerste expeditie
zijn thans aan boord van het Deense
schip „Magga Dan" de thuisreis be
gonnen. De inscheping van het mate
riaal moet met een helikopter gebeu
ren, omdat het ijs in de Koning-Leo-
poldbaai zover was gesmolten, dat het
schip niet meer kon worden bereikt.
Natuurzuivere
frisse King Pepermunt,
het beste dagelijkse middel
ter opwekking en verkwikking.
DIRECTEUR BLIJDORP DE
DOOD VAN ZES ORANG OETANS
Ovaties voor ballet in Londen
,,Het is een ramp. Zoiets unieks kunnen wij waarschijnlijk nooit
meer opbouwen". Dit zei Blijdorp-directeur dr. A. C. V. van Bem-
mel. Diergaarde Blijdorp heeft nu nog maar vier orang oetans, zes
zijn er gestorven aan een ziekte, waartegen nog geen kruid is ge
wassen. De verzameling van Blijdorp gold als uniek in de gehele
wereld en trok de aandacht van wetenschapsmensen uit binnen- en
buitenland.
allerlei proefnemingen was samen
gesteld. resultaat had opgeleverd.
Eerlyk gezegd waren we in ons hart
echter toch wel bang, dat er nog
meer kon gebeuren. Immers, er is zo
weinig bekend over de infectie, die
zich in het apenhuis voordoet. Ze
ker, een soortgelijke infectie komt
ook wel voor bij resusapen in labo
ratoria, maar by die dieren heeft,
de ziekte bijna altyd een goedaar
dig verloop. Drie weken geleden had
den we dus nog enig vertrouwen,
maar de dood van Adriaan en Job
vorige week deed ons zeer nadrukke
lijk beseffen, dat we een ijdele hoop
hadden gekoesterd".
„Ja, wat moeten we nu gaan
doen. Voor 1966 durven we geen
nieuwe mensapen in het apenhuis te
brengen. Je weet nooit of er, on
danks alle maatregelen, smetstoffen
Het merkwaardige is dat het
wijfje Barbara, dat ook door de
huidinfectie aangetast is geweest,
die goed heeft doorstaan. Alle ge
storven orang oetans van Blijdorp
hadden als stamvader Adriaan.
Barbara heeft ander bloed in de
aderen. Misschien is dit de ver
klaring voor het feit, dat zij de
ziekte (tot nu toe) heeft overleefd.
IJdele hoop
Directeur Van Bemmel zegt: „Drie
weken geleden dachten we, dat we de
ziekte hadden teruggedrongen. We
meenden, dat de medicijn, die na
Strawinsky schreef
Requiem voorEliot
Igor Strawinskl heeft een koorwerk
gecomponeerd ter nagedachtenis
van de onlangs overleden Engelse
dichter Thomas Stearns Eliot.
De tekst is ontleend aan het
Requiem, dat in het Latijn wordt
gezongen. Er zijn partijen voor tenor-
groepen, basgroepen, harp, piano,
twee pauken, twee tomtoms, solo
viool en contrabassen.
zijn achtergebleven. Bovendien zal
het niet meevallen nieuwe orang oe
tans aan te kopen. Vele van mijn
collega's geven blijk van hun mede
leven. Ik ben er daarom zeker van
dat een van hen wel een mannetje
aan Blijdorp zal willen overdoen, als
bijvoorbeeld Barbara in leven blijft.
Er worden nogal wat orang oetans
uit Indonesië naar Singapore ge
smokkeld. Ik ben een felle tegenstan
der van dit smokkelhandel, en ik zal
me er dus wel voor hoeden aan deze
praktijken mee te werken.
Uit Indonesië
„Het enige zal zyn de dieren op
legale wijze uit Indonesië te halen. Op
Sumatra zouden er nog enkele hon
derden leven. Hoeveel er op Borneo
zijn, weet ik niét. We zullen een
speciale vergunning moeten hebben.
Het is natuurlijk de „vraag of we die
zullen krijgen".
„Chimpansees, die eveneens waren
aangetast, hebben de ziekte goed
doorstaan. Of beter gezegd: ze zyn
nauwelijks ziek geweest. Onze goril
la's, Sophie en Makua ook zij
waren besmet maken het weer
goed. Makua had een grote puist
op zijn onderlip. De infectie gaat
meestal met dit soort puisten ge
paard. Er zijn echter orang oetans
overleden, die nauwelijks enige buit
vorming vertoonden. Zij hadden een
druipneus. Ze maakten de indruk
verkouden te zijn".
Weiuig bekend
„We hebben er allerlei deskundi
gen bijgehaald, maar er blijkt bit
ter weinig bekend te zijn over de
aard en de bestrijding van de infec
tie, die de Engelsen betitelen met
monkey- pocks, welk woord overi
gens beslist niet met apepokken dient
te worden vertaald."
Opvatting van dr. Boon (NAVO)
Applaus duurde 40 minuten
De 45-jarige prima ballerina Margot Fonteyn en haar 25-jarige
partner Rudolf Nurejew hebben schitterende recenties gekregen
voor hun opvoering van ..Romeo en Juliet'' met de Britse Konink
lijke balletgroep.
Het applaus na de voorstelling duurde bijna 40 minutenwaarbij
de leden van de groep 43 maal op het toneel werden teruggeroepen.
Margot Fonteyn werd zeven maal alleen teruggeroepen op het
grote toneel van Covent Garden en haar partner moest zes maal
alleen terugkomen, onder een regen van bloemen.
De voorstelling werd bijgewoond
door Prinses Margaret en nog enkele
leden van het Britse Koninklijke
Huis, alsook dr. Roberto Arias, de
echtgenoot van Margot Fonteyn.
Arias zat in een rolstoel, daar hij
nog verlamd is tengevolge van een
welke in juni j:l: in Panama
op hem werd gepleegd. Hij is direct
na de voorstelling op een brancaTd
weer naar zyn ziekenhuis overge
bracht.
Sommige toeschouwer hadden meer
dan 52 pond betaald voor een toe
gangskaart van ZVz pondl
MARGOT FONTEYN
De Times heeft geschreven dat zij
„waar" voor hun geld hebben gekre
gen en liet daarop volgen „dat de
dansers 43 maal op het toneel wer
den teruggeroepen en een applaus
van 40 minuten krijgen" feiten zyn
die op zichzelf boekdelen spreken.
Een groot gedeelte van het applaus
was ook bestemd voor Kenneth Mac-
millan, die het ballet heeft ontwor
pen naar het werk van Prokofjew
en decor-ontwerper Nicolas Georgia-
dis, wiens décors en kostuums van
het geheel een groot middeleeuws
kleurenschouwspel maakten.
Nurejew had last van pyn aan
zijn enkel, maar heeft volgens de
criticus van de Times „met een halve
voet beter gedanst dan de meeste
dat met twee voeten kun-
„Het eenheidsstreven van Europa
en de uitbouw van de Atlantische
samenwerking moeten langs gelijke
banen verlopen. Er behoeft geen
keuze gemaakt te worden tussen deze
beide integraties, want beide ontwik
kelingen zyn zeker niet onverenig
baar. Wel moet de Atlantische
gemeenschap ook positieven doelen
hebben. Wy moeten niet uitsluitend
meer denken aan defensie doelstel
lingen". Dit zei dr. H. N. Boon, hoofd
der Nederlandse vertegenwoordiging
by de NAVO, gisteravond in de
Haagse Rolzaal. Dr. Boon sprak op
uitnodiging van het Nederlandse Ge
nootschap voor Internationale Za
ken.
„Twee Nederlandse journalisten
hehben onlangs tegengestelde me
ningen verkondigd over de verhou
ding tussen de Europese gemeenschap
en de NAVO", aldus dr. Boon. „De
eerste legde uit, dat elke vooruitgang
van de Europese integratie onver
enigbaar is met uitbouw van de At
lantische gemeenschap, de tweede
verklaarde, dat de integratie van
Europa moet worden getoetst aan de
gevolgen daarvan voor de Atlan
tische integratie. De eerste pleitte
Frans Prentenkabinet
koopt ets van
Lodewijk Boseli
De Bibliotheque Nationale in
Parijs (het Franse Prentenkabinet)
heeft de ets „Overveen" van de
Nederlandse, in Parijs wonende,
kunstenaar Lodewijk Bosch (voor
f. 225> aangekocht. Dit werk maakte
deel uit van de dezer dagen gehou
den jaarlijkse tentoonstelling van de
grafische vereniging „Le trait" in
het museum voor moderne kunst in
Parijs.
voor een onafhankelijk Europa, vol
gens de tweede is de steun van de
Verenigde Staten onontbeerlijk en
moet er een keus worden gedaan.
Het is onmogelijk om door te gaan,
zoals de achter ons liggende vijftien
jaren is gebeurd", aldus dr. Boon,
die met cijfers aantoonde, dat de
Furopese defensie-inspanning in geen
verhouding staat tot de Amerikaan
se: „in Amerika wordt 9,6 pet van
het nationale budget uitgetrokken
voor defensie, in het vrye Europa
bedraagt dit percentage gemiddeld
6. Het kernoverwicht van de Vere
nigde Staten is enorm. Daarom is
een Europees streven naar gelijk
waardigheid op defensiegebied met
de VS een illusie", zo concludeerde
de Nederlandse NAVO-afgevaar
digde, die dan ook stelde, dat een
Europese verdediging geen andere ta
ken kan hebben dan een Atlantische
verdediging heeft.
Nadat dr. Boon de langzame ver
andering in het Amerikaanse denken
had geschetst met betrekking tot de
Europese eenwording, die culmineer
de in president Kennedy's opvatting
van „interdepentie", het op voet
van gelijkheid verkeren van een
Verenigd Europa met de VS, zei hij,
dat de grote vraag thans is, hoe de
ongelijkheid op het gebied van de
kernbewapening tussen de VS en
Europa wat minder kan worden. „Hoe
men ook over de MLF denkt, dit was
althans een poging van Amerikaanse
zijde iets te doen aan de oplossing
van deze vraag".
Tenslotte zei dr. Boon, dat Ne
derland streeft naar uitdieping en
verbreding van de Atlantische inte
gratie. „In het verleden had de inte
gratie voornamelyk plaats op het
gebied van de conventionele stryd-
middelen. Maar nu moet er iets ge
beuren op het gebied der kernwa
pens. Elke vorm van nucleaire sa
menwerking, die niet in de Atlan
tische gemeenschap is geintegreerd,
betekent een versterking van de na
tionale kernmachten", aldus dr.
Boon, die tenslotte opmerkte, dat de
NAVO is geschapen u?t angst voor
de communistische dreiging, maar
dat deze negatieve defensiekant van
de organisatie nu moet plaatsmaken
voor een positieve kant.
