LEIDSCH
DAGBLAD
GROOTS AFSCHEID
VAN SIR WINSTON
„Beter begrip" tussen
De Gaulle en Wilson
In het winterse Londen deed gehele wereld hem uitgeleide
WONINGSTOFFEERDER
Opgericht 1 maart 1860
ZATERDAG 30 JANUARI 1963
No. 31479
Directeur: E. A. E. van Dishoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f. 10.05 per kwartaal, f. 3.35 per Diaand, f. 0.78 per week
Teletoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Witte Singel 1, Leiden - Giro no 6706Ö
(Van onze Londen se correspondent)
Uitgeleide gedaan door de hele wereld heeft Winston Leonard Spencer
Churchill, de politieke reus van deze eeuw, vanochtend als een vorst af
scheid genomen van een in winterse atmosfeer gehuld, huiverend Londen,
om daarna als de eenvoudigste burger op een intiem dorpskerkhof ter ruste
te worden gelegd. Dit laatste geschiedde vanmiddag, uitsluitend in tegen
woordigheid van mevr. Churchill, haar beide dochters Sarah en Mary, haar
zoon Randolph en een aantal kleinkinderen en andere verwanten. In het
landelijke, door bezoekers overstroomde Bladon bij Oxford, dicht bij Sir
Winstons geboorteplek, speelde zich pas tegen het invallen van de scheme
ring het laatste tafereel af van deze droevige, maar waarlijk historische
dag, rijk aan dramatische tegenstellingen. Hoe zou hijzelf genoten hebben
van de aanblik van dit schouwspel. Sir Winston had, merkwaardig genoeg,
deze slotfase in grote lijnen zelf geregisseerd. Waarom hij dit deed is niet
bekend, maar vermoedelijk omdat hij zichzelf, zeker gedurende de laatste
oorlogsuitbarsting, als een instrument van de historie beschouwde.
de route, zoals men ook bijna drie
etmalen lang optrok naar de kata
falk. Dit alles was een duidelijk be
wijs van het treffend-persoonlij ke
karakter van deze unieke gebeurte
nis, die men zelf wilde beleven, niet
alleen om de uiterlijke glans ervan,
maar ook innerlijk. Men bracht op
deze wijze opnieuw dank aan de uit
zonderlijke leider uit de jaren
grote nood. Voor niemand was
een vreemde. „Wij kenden Winnie",
hoorde men ook nu weer. Voor de
jeugd was het iets anders. Zij
een legende passeren.
Elk onderdeel van de stoet en van de
route had een bijzondere betekenis
Om kwart voor elf (Ned- tijd) ging er een schok door de menigte. Bü
de kwartierslag van de Big Ben - welke de rest van de dag zou zwijgen -
zette de stoet zich in beweging. Nauw was Sir Winston verbonden met de
Britse Marine, welke hij In 1914 drie dagen voor het uitbreken van de
Eerste Wereldoorlog op eigen gezag had gemobiliseerd. Het waren daarom
gewone matrozen, die de affuit voorttrokken, zoals ook het geval was bij
de begrafenis van de Koningen George V en George VI. Elk onderdeel en
elke groep in de stoet of onder de zevenduizend militairen langs de weg had
voor de alzijdige Sir Winston in zijn leven een bijzondere betekenis. De
cadetten van Harrow, zijn oude school, hadden een ereplaats gekregen bU
het vertrek op het binnenplein voor de Westminster Hall.
Plechtigheid was
bijzonder rijk
aan contrasten
Wat een contrasten bij deze in
drukwekkende plechtigheid, vermoe
delijk de grootste staatsbegrafenis,
ooit in Engeland gehouden. Sir Win
ston was een man, die het gelukkigst
in actie en beweging, zodat hij
de stuwkracht der geschiedenis kon
voelen, temidden van het rumoer van
veldslagen en ander strijdgewoel, het
parlement inbegrepen! Sir Winston
een vriend van de machtigen
der aarde, maar ook de nederigsten
vereerden hem. Het waren de ge-
mensen, die, ondanks koude en
televisie, bij tienduizenden waren toe
gestroomd door de speciaal opgerich
te, paars geschilderde toegangsdeu-
die de binnenstad voor het ver
keer afsloten.
Alle grandeur was hier aanwezig
en vooral het militaire element, innig
verweven met de ceremoniële vor
men en gebruiken uit vervlogen tij
den, speelde een rol van belang. De
Engelsen zijn ware meesters in het
ensceneren van dergelijke plechtig
heden, omdat zij de oucje tradities op
een volkomen natuurlijke wijze waar
dig en stijlvol weten te hanteren.
Daarbij komt, dat er waarschijnlijk
geen stad ter wereld ls die een kleu-
Gevraagd ervaren
voor prima kracht HOOG LOON,
met goede vooruitzichten.
V.g.g.v.
Brieven aan het bureau van dit blad
onder nummer 24361.
WEERBERICHT
Weinig verandering
Het KNMI in De Bilt verwacht dit
weekeinde geen temperatuurverande
ringen van enige betekenis. In het al
gemeen zal het kwik zowel 's nachts
als overdag om het vriespunt schom
melen. Morgen is er in hoofdzaak-
in het zuiden en midden van ons land
kans op wat sneeuw of regen.
(Opgemaakt om 10 uur)
31 JANUARI
Zon op: 8.22 uur; onder: 17.26 uur.
I Maan op: 8.11 uur; onder: 15.55 uur
I Hoogwater te Katwijk te 2.54 en 15.03
uur, laagwater te 10.53 uur en 23.09
uur.
(1/2 hoogwater te 3.39 en 15.39 uur,
laagwater te 11.31 en 23.48 uur).
renmengeling als deze beter relief
geeft dan het grijze Londen. Daar
»n het felle zwart-rood van de
koninklijke grenadiers, de blinkende,
bepluimde helmen en de kurassen
van de Household Cavalry, die de
eigenlijke begrafenisstoet de af
fuit met de met de Union Jack be
dekte baar en zes calèches open
den en sloten, en het goud en paars
van de Tudor tamboers en -herau-
A1 deze kleuren gloeiden en fon
kelden tegen de sombere achtergrond
van de verweerde en beroete gebou
wen. Winston, de schilder, moet dit
meer dan iemand anders hebben be
seft, toen hij destijds de stoet aan
zijn geestesoog zag voorbijtrekken.
Het was Churchills laatste palet!
Sir Winston vroeg ook om veel
muziek, die niet al te treurig mocht
zijn. Er waren, in de stoet en langs
route, dan ook tien muziekkorp-
grote groepen pijpers, doedel
zakspelers en trompetters.
Deze staatsbegrafenis, hoe indruk
wekkend en plechtig ook, onder
scheidde zich van alle andere, om
dat Sir Winston nooit een onbereik
bare grootheid is geweest, voor wie
slechts in de verte ontzag kon
koesteren. Tussen hem en de massa
heeft altijd een persoonlijke, natuur
lijke band bestaan.
Velen stonden al sinds de vrijdag
avond of de nachtelijke uren langs
Onwankelbaar
Tijdens de tocht door 't regerings
centrum passeerde de stoet de stand
beelden van sommige groten, met
wie Sir Winston heeft samengewerkt
o.a. dat van Jan Smuts, Churchills
trouwe vriend en collega in twee
wereldoorlogenen op Trafalgar
Square dat van Nelson, die voor Sir
Winston stellig een bron van inspi
ratie is geweest. Vervolgens ging het
langs de rommelige Strand, met zijn
winkels en theaters. Churchill, die
een groot acteurstalent bezat, dat
hij in de politiek toepaste, hield veel
het toneel. Twee van zijn doch
ters werden actrice. Toen langs
Bush House, vanwaar zijn stem ge
durende de oorlog over de gehele
wereld klonk, door de nauwe Fleet
Street, met ontelbare mensen in de
m en op de balkons. De kran-
tenstraat salueerde voor Sir Winston
de machtige penvoerder en journa
list, die als oorlogscorrespondent
begon en later, tijdens de algemene
staking van 1926, op deze plek
hoofdredacteur van het regerings
blad was, de enige krant die toen
uitkwam.
Toen werd de machtige koepel
van St.-Paul's zichtbaar, de kathe
draal, die op zo wonderbaarlijke
wijze gespaard bleef toen de bommen
neerregenden en de hele omgeving
in vlammen stond. Sint-Paul's was
even onwankelbaar als Sir Winston.
In de St.-Paul's
Het was een diep aangrijpend
ogenblik, toen de baar langzaam de
hoge stenen trappen van de kathe
draal werd opgedragen. De St.-Paul's
cathedral is naar Londense maatsta
ven een „nieuwe" kerk: de eerste
steen werd nL gelegd in 1675, nadat
het oude gebouw door de grote brand
van 1666 was vernield. Een schoon
maakbeurt van bijna een jaar heeft
het vuil van bijna drie eeuwen ver
wijderd en zo glansde de koepel, op
die van de St.-Pieter in Rome na de
grootste ter wereld, in nieuwe glans.
Ofschoon Churchill geen praktise
rend lid was van de Anglicaanse
kerk - volgens sommigen was hij een
„deïst", d.w.z. dat zijn godsgeloof ge
baseerd was op de rede. niet op de
openbaring werd de dienst geheel
in de gebruikelijke Anglicaanse vorm
voltrokken. De rouwdienst werd met
heldere, doch ontroerde stem geleid
door de aartsbisschop van Canterbu
ry, dr. Michael Ramsay, geassisteerd
door de aartsbisschoppen van Ar
magh, Wales en Londen en de pri
mus van Schotland.
Bij de keuze van de liederen was
rekening gehouden met de voorlief
de van de overledene. Een ervan was
een eerbewijs aan zyn Amerikaanse
moeder, Jennie J. Jerome: het strijd
lied van de republiek „Mine eyes
have seen the glory of fhe coming of
the Lord" (mijn ogen hebben de glo
rie van de komst des lieren gezien).
De andere liederen waren o.m.
„Fight the good fight with all thy
might" (strijdt de goede strijd met
al uw macht) en „O God our help
in ages past" (O God onze hulp in
Een t.v.-beeld van de begra
fenisstoet in Whitehall.
Politieke contacten in Londen
(Van onze Londense correspondent)
Vanochtend om 5 uur waren
meer dan 311.000 personen
langs de baar van Sir Winston
Churchill getrokken nadat het
défilé van laatste hulde woens
dagochtend om 12 uur was be
gonnen en onafgebroken had
geduurd. Dit getal overtreft zelfs
het aantal, dat in 1952 de baar
van Koning George VI pas
seerde.
Tot hen, die Sir Winston hun
laatste hulde betuigden, behoor
den de vele vorstelijke personen
en regeringsleiders, die vandaag
aan de laatste gang van de grote
oolitieke leider deelnamen. Be
halve vorsten en presidenten
vertoefde ook Lady Churchill
bij de baar, recht en kalm en met
de sluier van het gelaat gelicht
Het was haar derde bezoek.
Vergezeld door prins Philip, prins
Charles en prinses Anne vertoefd-n
gisteravond de gasten van Koningin
Elizabeth zeven minuten bij de baar.
Door een zijingang waren zij binnen
gekomen, waar zij in stille hulde by
de katafalk stonden. In het gezel
schap bevonden zich Koningin Julia
na, prins Bernhard, Koning Frede-
rik van Denemarken, Koning Olav
van Noorwegen, Koning Boudewyn
van België, Koning Constanten van
Griekenland, Groothertog Jan van
Luxemburg en prins Bertil van Zwe
den. Eerder hadden ook president De
Gaulle en oud-president Eisenhower
een laatste groet gebracht.
Afgezien van de Britse koninklijke
familie wordt de begrafenis bijge
woond door zes soevereinen, vijf an
dere staatshoofden en zestien pre
miers. In het geheel zijn 110 staten
vertegenwoordigd alsmede de rege
ringen van Britse koloniën en protec
toraten. Koningin Elizabeth heeft de
Franse president gisteravond in
Buckingham Palace ontvangen. Van
avond zouden de ministers van Bui
tenlandse Zaken, die thans in Lon
den vertoeven (onder wie minister
Luns) dejeuneren met hun nieuwe
Britse ambtgenoot Michael Stewart.
Minister Luns keert zondag naar Ne
derland terug.
De Britse premier Harold Wilson
had gisteravond voor de eerste maal
sinds zijn ambtsaanvaarding een
ontmoeting met president De Gaulle.
De Britse regeringsleider zei na dit
onderhoud, dat vijftig minuten duur
de, dat de ontmoeting zeer vriend
schappelijk en nuttig was geweest.
Zijn voorgenomen bezoek aan Frank
rijk (eind februari of begin maart)
was ter sprake gekomen. Meer wilde
hij bij het verlaten van de ambts
woning van de Franse ambassadeur
in Londen niet zeggen.
De ontmoeting tussen Wilson en
De Gaulle kwam tot stand nadat de
Britse premier de Franse autoritei
ten in Parijs had laten weten dat hij
De Gaulle zou willen ontmoeten. De
Gaulle, van zijn kant, nodigde Wil
son uit voor een informeel bezoek
aan de ambassade.
Maar hoewel het bezoek „onoffi
cieel" genoemd werd, wisselden de
twee mannen van gedachten van al
gemene aard. Zij hadden het in het
bijzonder over het vraagstuk van de
Frans-Britse betrekkingen.
Privé hebben Franse zegslieden als
him mening te kennen gegeven, dat
de weg geëffend werd door e
betering van de betrekkingen tussen
de twee landen, die tot dusverre
re van bevredigend waren.
„De weg naar een beter begrip is
bereikt en de weg naar een gemak
kelijker toekomst in de betrekkingen
is door de besprekingen geopend",
aldus een Franse zegsman.
De Britse premier sprak ruim een
half uur met Rusk voordat deze zou
aanzitten aan een diner met minister
Stewart. Het diner werd gegeven
door David Bruce, de Amerikaanse
ambassadeur. Tot de overige gasten
behoorden de Amerikaanse onder
minister van Buitenlandse Zaken
Averell Harriman en de senators
William Fulbright en Henry Jackson.
De belangrijkste onderwerpen tus
sen Wilson en Rusk waren de voort
gang by de huidige nieningsuitwisse-
ling tussen de geallieerden over het j
Britse project voor een Atlantische
kernmacht (ANF); de betalingscrisis
binnen de Verenigde Naties die waar
schijnlijk tot een schorsing van de
Algemene Vergadering zal leiden; de
plannen van Wilson zelf voor een be
zoek aan Je Verenigde Staten in fe
bruari, die wellicht In verband met
de toestand in de V.N. herzien zullen
moeten worden.
vervlogen eeuwen). De dienst werd
besloten met het volkslied „God save
the queen, waarna op meer dan der
tig nieter hoogte, op de „fluistergale-
ry" vanwaar elk geluid in de ge
hele ruimte te horen is trompet
ters „The last post" bliezen. Andere
trompetten, hoog boven de westelijke
kerkdeur, antwoordden met de triom
fantelijke tonen van de reveille.
Langzaam werd de kist daarna uit de
kathedraal gedragen en geplaatst op
de affuit.
Op dat moment namen Koningin
Elizabeth en de andere staatshoofden
regeringsleiders op het bordes af
scheid van Sir Winston. Terwijl de
:ist naar beneden werd gedragen,
eizamelden zij zich voor de ingang
an de kerk om het vertrek gade te
slaan en te zien hoe de stoet zijn
weg vervolgde door City, terwijl het
gedreun van de negentig saluutscho
ten (een voor elk jaar van de over
ledene), dat onderbroken was tijdens
de dienst in de St.-Paul''s, weer op de
achtergrond hoorbaar werd.
Herinneringen
Vervolgens gaat het door de nauwe
straten van de City. Hier. waar het
financiële hart van Engeland klopt,
zijn vele herinneringen aan Chur
chill uit de twee periodes, dat hij
kanselier van de schatkist was. Hij
was ereburger van de City en erelid
van talrijke oude gilden, die hier ge
vestigd zijn. De stoet hield halt op
Tower Hill, vlak tegenover de mach
tige Tower, waar het centrum van
Londen hem een laatste hulde
bracht. Een erecompagnie van de ar
tillerie, de oudste militaire eenheid
van het Britse leger, vuurde daar
met vier kanonnen 62 saluutschoten
af. De kanonnen stonden opgesteld
Trinity House, het hoofdkwar-
van het Engelse loodswezen en
de vuurtorendienst, waarbij Sir
Winston al sedert 1913 een erefunctde
bekleedde.
Daarna passeerde de stoet de To
er om voetje voor voetje de laatste
honderden meters af te leggen. Bij
de pier werd de baar aan boord van
een motorboot gebracht, waarna de
droeve last bjj de pier voor de Royal
Festival Hall in een auto werd ge
plaatst. Vandaar ging het naar Wa
terloo Station, waarna de laatste
gang van Sir Winston Churchill met
een treinreis van twee uur werd be
sloten. Laat in de middag vond hij
in Bladon, vlak by de graven van
zijn ouders en zijn broer, majoor
Ivor Churchill, zijn laatste rust-
De kist met het stoffelijk over
schot van Sir Winston Churchill
op de affuit.
hebben: „Daar liggen al te veel men
sen op wie ik niet gesteld ben".
Hij bracht trouw elk jaar een be
zoek aan de graven van zijn vader
zijn moeder. Bij een dergelijk be
zoek, enkele jaren geleden, wees hU
op de plek naast hen en zei: „Dat ia
mijn plaats".
Zijn lange geschiedenis ten spijt
ligt het kerkhof van Bladon ver van
de plat getreden paden. De toeristen,
Oxford en Stratford on
Avon bezoeken, zijn er nooit geweest.
Dat hierin nu verandering zal ko
men, is wel zeker. Het stille dorp
Bladon zal nooit meer het oude zijn.
Honderden politiemannen en mili
tairen hadden het dorp „afgegren
deld" om het publiek van het kerk
hof te houden tot ongeveer 17 uur,
toen de familie was vertrokken. De
duizenden, die zich toen bü de be
graafplaats hadden verzameld, kre
gen daarop gelegenheid langs Chur
chill» graf te defileren.
jn plaats"
W 2
ws
i Het plan tot verbouwing
i en verfraaiing van den Leid-
i schen Schouwburg heeft
i aanvankelijk hoop op welsla-
i gen nu het blijkt dat de
i schouwburg aan de vorige
eigenaars gemiddeld zuiver
f1200 's faars heeft opgele-
i verd.
Te Parijs wordt eiken dag
de tijding verwacht van het
i overlijden van den Groot-
i vorst, troonopvolger van Rus-
i land, die in het vorige jaar
i o.a. ook Leiden met een be-
i zoek vereerde.
•evertentM
Churchill koos zelf het kleine kerk
hof in Bladon en gaf er de voorkeur
aan boven Westminster Abbey of St.- LEIDEN BREESTRAAT 173
Paul's. Van de Abbey zou hij gezegd ALPHEN HOOFTSTRAAT 88
Vanaf hedenavond
GEWIJZIGD FILMPROGRAMMA
LUXOR THEATER
Zie pagina 2 van het 2de blad.
Hedenmiddag 2 u. laatste voorstelling „Becket".