LEIDSCH DAGBLAD GROOTS AFSCHEID VAN SIR WINSTON „Beter begrip" tussen De Gaulle en Wilson In het winterse Londen deed gehele wereld hem uitgeleide WONINGSTOFFEERDER Opgericht 1 maart 1860 ZATERDAG 30 JANUARI 1963 No. 31479 Directeur: E. A. E. van Dishoeck Hoofdredacteur: J. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN f. 10.05 per kwartaal, f. 3.35 per Diaand, f. 0.78 per week Teletoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507 Witte Singel 1, Leiden - Giro no 6706Ö (Van onze Londen se correspondent) Uitgeleide gedaan door de hele wereld heeft Winston Leonard Spencer Churchill, de politieke reus van deze eeuw, vanochtend als een vorst af scheid genomen van een in winterse atmosfeer gehuld, huiverend Londen, om daarna als de eenvoudigste burger op een intiem dorpskerkhof ter ruste te worden gelegd. Dit laatste geschiedde vanmiddag, uitsluitend in tegen woordigheid van mevr. Churchill, haar beide dochters Sarah en Mary, haar zoon Randolph en een aantal kleinkinderen en andere verwanten. In het landelijke, door bezoekers overstroomde Bladon bij Oxford, dicht bij Sir Winstons geboorteplek, speelde zich pas tegen het invallen van de scheme ring het laatste tafereel af van deze droevige, maar waarlijk historische dag, rijk aan dramatische tegenstellingen. Hoe zou hijzelf genoten hebben van de aanblik van dit schouwspel. Sir Winston had, merkwaardig genoeg, deze slotfase in grote lijnen zelf geregisseerd. Waarom hij dit deed is niet bekend, maar vermoedelijk omdat hij zichzelf, zeker gedurende de laatste oorlogsuitbarsting, als een instrument van de historie beschouwde. de route, zoals men ook bijna drie etmalen lang optrok naar de kata falk. Dit alles was een duidelijk be wijs van het treffend-persoonlij ke karakter van deze unieke gebeurte nis, die men zelf wilde beleven, niet alleen om de uiterlijke glans ervan, maar ook innerlijk. Men bracht op deze wijze opnieuw dank aan de uit zonderlijke leider uit de jaren grote nood. Voor niemand was een vreemde. „Wij kenden Winnie", hoorde men ook nu weer. Voor de jeugd was het iets anders. Zij een legende passeren. Elk onderdeel van de stoet en van de route had een bijzondere betekenis Om kwart voor elf (Ned- tijd) ging er een schok door de menigte. Bü de kwartierslag van de Big Ben - welke de rest van de dag zou zwijgen - zette de stoet zich in beweging. Nauw was Sir Winston verbonden met de Britse Marine, welke hij In 1914 drie dagen voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog op eigen gezag had gemobiliseerd. Het waren daarom gewone matrozen, die de affuit voorttrokken, zoals ook het geval was bij de begrafenis van de Koningen George V en George VI. Elk onderdeel en elke groep in de stoet of onder de zevenduizend militairen langs de weg had voor de alzijdige Sir Winston in zijn leven een bijzondere betekenis. De cadetten van Harrow, zijn oude school, hadden een ereplaats gekregen bU het vertrek op het binnenplein voor de Westminster Hall. Plechtigheid was bijzonder rijk aan contrasten Wat een contrasten bij deze in drukwekkende plechtigheid, vermoe delijk de grootste staatsbegrafenis, ooit in Engeland gehouden. Sir Win ston was een man, die het gelukkigst in actie en beweging, zodat hij de stuwkracht der geschiedenis kon voelen, temidden van het rumoer van veldslagen en ander strijdgewoel, het parlement inbegrepen! Sir Winston een vriend van de machtigen der aarde, maar ook de nederigsten vereerden hem. Het waren de ge- mensen, die, ondanks koude en televisie, bij tienduizenden waren toe gestroomd door de speciaal opgerich te, paars geschilderde toegangsdeu- die de binnenstad voor het ver keer afsloten. Alle grandeur was hier aanwezig en vooral het militaire element, innig verweven met de ceremoniële vor men en gebruiken uit vervlogen tij den, speelde een rol van belang. De Engelsen zijn ware meesters in het ensceneren van dergelijke plechtig heden, omdat zij de oucje tradities op een volkomen natuurlijke wijze waar dig en stijlvol weten te hanteren. Daarbij komt, dat er waarschijnlijk geen stad ter wereld ls die een kleu- Gevraagd ervaren voor prima kracht HOOG LOON, met goede vooruitzichten. V.g.g.v. Brieven aan het bureau van dit blad onder nummer 24361. WEERBERICHT Weinig verandering Het KNMI in De Bilt verwacht dit weekeinde geen temperatuurverande ringen van enige betekenis. In het al gemeen zal het kwik zowel 's nachts als overdag om het vriespunt schom melen. Morgen is er in hoofdzaak- in het zuiden en midden van ons land kans op wat sneeuw of regen. (Opgemaakt om 10 uur) 31 JANUARI Zon op: 8.22 uur; onder: 17.26 uur. I Maan op: 8.11 uur; onder: 15.55 uur I Hoogwater te Katwijk te 2.54 en 15.03 uur, laagwater te 10.53 uur en 23.09 uur. (1/2 hoogwater te 3.39 en 15.39 uur, laagwater te 11.31 en 23.48 uur). renmengeling als deze beter relief geeft dan het grijze Londen. Daar »n het felle zwart-rood van de koninklijke grenadiers, de blinkende, bepluimde helmen en de kurassen van de Household Cavalry, die de eigenlijke begrafenisstoet de af fuit met de met de Union Jack be dekte baar en zes calèches open den en sloten, en het goud en paars van de Tudor tamboers en -herau- A1 deze kleuren gloeiden en fon kelden tegen de sombere achtergrond van de verweerde en beroete gebou wen. Winston, de schilder, moet dit meer dan iemand anders hebben be seft, toen hij destijds de stoet aan zijn geestesoog zag voorbijtrekken. Het was Churchills laatste palet! Sir Winston vroeg ook om veel muziek, die niet al te treurig mocht zijn. Er waren, in de stoet en langs route, dan ook tien muziekkorp- grote groepen pijpers, doedel zakspelers en trompetters. Deze staatsbegrafenis, hoe indruk wekkend en plechtig ook, onder scheidde zich van alle andere, om dat Sir Winston nooit een onbereik bare grootheid is geweest, voor wie slechts in de verte ontzag kon koesteren. Tussen hem en de massa heeft altijd een persoonlijke, natuur lijke band bestaan. Velen stonden al sinds de vrijdag avond of de nachtelijke uren langs Onwankelbaar Tijdens de tocht door 't regerings centrum passeerde de stoet de stand beelden van sommige groten, met wie Sir Winston heeft samengewerkt o.a. dat van Jan Smuts, Churchills trouwe vriend en collega in twee wereldoorlogenen op Trafalgar Square dat van Nelson, die voor Sir Winston stellig een bron van inspi ratie is geweest. Vervolgens ging het langs de rommelige Strand, met zijn winkels en theaters. Churchill, die een groot acteurstalent bezat, dat hij in de politiek toepaste, hield veel het toneel. Twee van zijn doch ters werden actrice. Toen langs Bush House, vanwaar zijn stem ge durende de oorlog over de gehele wereld klonk, door de nauwe Fleet Street, met ontelbare mensen in de m en op de balkons. De kran- tenstraat salueerde voor Sir Winston de machtige penvoerder en journa list, die als oorlogscorrespondent begon en later, tijdens de algemene staking van 1926, op deze plek hoofdredacteur van het regerings blad was, de enige krant die toen uitkwam. Toen werd de machtige koepel van St.-Paul's zichtbaar, de kathe draal, die op zo wonderbaarlijke wijze gespaard bleef toen de bommen neerregenden en de hele omgeving in vlammen stond. Sint-Paul's was even onwankelbaar als Sir Winston. In de St.-Paul's Het was een diep aangrijpend ogenblik, toen de baar langzaam de hoge stenen trappen van de kathe draal werd opgedragen. De St.-Paul's cathedral is naar Londense maatsta ven een „nieuwe" kerk: de eerste steen werd nL gelegd in 1675, nadat het oude gebouw door de grote brand van 1666 was vernield. Een schoon maakbeurt van bijna een jaar heeft het vuil van bijna drie eeuwen ver wijderd en zo glansde de koepel, op die van de St.-Pieter in Rome na de grootste ter wereld, in nieuwe glans. Ofschoon Churchill geen praktise rend lid was van de Anglicaanse kerk - volgens sommigen was hij een „deïst", d.w.z. dat zijn godsgeloof ge baseerd was op de rede. niet op de openbaring werd de dienst geheel in de gebruikelijke Anglicaanse vorm voltrokken. De rouwdienst werd met heldere, doch ontroerde stem geleid door de aartsbisschop van Canterbu ry, dr. Michael Ramsay, geassisteerd door de aartsbisschoppen van Ar magh, Wales en Londen en de pri mus van Schotland. Bij de keuze van de liederen was rekening gehouden met de voorlief de van de overledene. Een ervan was een eerbewijs aan zyn Amerikaanse moeder, Jennie J. Jerome: het strijd lied van de republiek „Mine eyes have seen the glory of fhe coming of the Lord" (mijn ogen hebben de glo rie van de komst des lieren gezien). De andere liederen waren o.m. „Fight the good fight with all thy might" (strijdt de goede strijd met al uw macht) en „O God our help in ages past" (O God onze hulp in Een t.v.-beeld van de begra fenisstoet in Whitehall. Politieke contacten in Londen (Van onze Londense correspondent) Vanochtend om 5 uur waren meer dan 311.000 personen langs de baar van Sir Winston Churchill getrokken nadat het défilé van laatste hulde woens dagochtend om 12 uur was be gonnen en onafgebroken had geduurd. Dit getal overtreft zelfs het aantal, dat in 1952 de baar van Koning George VI pas seerde. Tot hen, die Sir Winston hun laatste hulde betuigden, behoor den de vele vorstelijke personen en regeringsleiders, die vandaag aan de laatste gang van de grote oolitieke leider deelnamen. Be halve vorsten en presidenten vertoefde ook Lady Churchill bij de baar, recht en kalm en met de sluier van het gelaat gelicht Het was haar derde bezoek. Vergezeld door prins Philip, prins Charles en prinses Anne vertoefd-n gisteravond de gasten van Koningin Elizabeth zeven minuten bij de baar. Door een zijingang waren zij binnen gekomen, waar zij in stille hulde by de katafalk stonden. In het gezel schap bevonden zich Koningin Julia na, prins Bernhard, Koning Frede- rik van Denemarken, Koning Olav van Noorwegen, Koning Boudewyn van België, Koning Constanten van Griekenland, Groothertog Jan van Luxemburg en prins Bertil van Zwe den. Eerder hadden ook president De Gaulle en oud-president Eisenhower een laatste groet gebracht. Afgezien van de Britse koninklijke familie wordt de begrafenis bijge woond door zes soevereinen, vijf an dere staatshoofden en zestien pre miers. In het geheel zijn 110 staten vertegenwoordigd alsmede de rege ringen van Britse koloniën en protec toraten. Koningin Elizabeth heeft de Franse president gisteravond in Buckingham Palace ontvangen. Van avond zouden de ministers van Bui tenlandse Zaken, die thans in Lon den vertoeven (onder wie minister Luns) dejeuneren met hun nieuwe Britse ambtgenoot Michael Stewart. Minister Luns keert zondag naar Ne derland terug. De Britse premier Harold Wilson had gisteravond voor de eerste maal sinds zijn ambtsaanvaarding een ontmoeting met president De Gaulle. De Britse regeringsleider zei na dit onderhoud, dat vijftig minuten duur de, dat de ontmoeting zeer vriend schappelijk en nuttig was geweest. Zijn voorgenomen bezoek aan Frank rijk (eind februari of begin maart) was ter sprake gekomen. Meer wilde hij bij het verlaten van de ambts woning van de Franse ambassadeur in Londen niet zeggen. De ontmoeting tussen Wilson en De Gaulle kwam tot stand nadat de Britse premier de Franse autoritei ten in Parijs had laten weten dat hij De Gaulle zou willen ontmoeten. De Gaulle, van zijn kant, nodigde Wil son uit voor een informeel bezoek aan de ambassade. Maar hoewel het bezoek „onoffi cieel" genoemd werd, wisselden de twee mannen van gedachten van al gemene aard. Zij hadden het in het bijzonder over het vraagstuk van de Frans-Britse betrekkingen. Privé hebben Franse zegslieden als him mening te kennen gegeven, dat de weg geëffend werd door e betering van de betrekkingen tussen de twee landen, die tot dusverre re van bevredigend waren. „De weg naar een beter begrip is bereikt en de weg naar een gemak kelijker toekomst in de betrekkingen is door de besprekingen geopend", aldus een Franse zegsman. De Britse premier sprak ruim een half uur met Rusk voordat deze zou aanzitten aan een diner met minister Stewart. Het diner werd gegeven door David Bruce, de Amerikaanse ambassadeur. Tot de overige gasten behoorden de Amerikaanse onder minister van Buitenlandse Zaken Averell Harriman en de senators William Fulbright en Henry Jackson. De belangrijkste onderwerpen tus sen Wilson en Rusk waren de voort gang by de huidige nieningsuitwisse- ling tussen de geallieerden over het j Britse project voor een Atlantische kernmacht (ANF); de betalingscrisis binnen de Verenigde Naties die waar schijnlijk tot een schorsing van de Algemene Vergadering zal leiden; de plannen van Wilson zelf voor een be zoek aan Je Verenigde Staten in fe bruari, die wellicht In verband met de toestand in de V.N. herzien zullen moeten worden. vervlogen eeuwen). De dienst werd besloten met het volkslied „God save the queen, waarna op meer dan der tig nieter hoogte, op de „fluistergale- ry" vanwaar elk geluid in de ge hele ruimte te horen is trompet ters „The last post" bliezen. Andere trompetten, hoog boven de westelijke kerkdeur, antwoordden met de triom fantelijke tonen van de reveille. Langzaam werd de kist daarna uit de kathedraal gedragen en geplaatst op de affuit. Op dat moment namen Koningin Elizabeth en de andere staatshoofden regeringsleiders op het bordes af scheid van Sir Winston. Terwijl de :ist naar beneden werd gedragen, eizamelden zij zich voor de ingang an de kerk om het vertrek gade te slaan en te zien hoe de stoet zijn weg vervolgde door City, terwijl het gedreun van de negentig saluutscho ten (een voor elk jaar van de over ledene), dat onderbroken was tijdens de dienst in de St.-Paul''s, weer op de achtergrond hoorbaar werd. Herinneringen Vervolgens gaat het door de nauwe straten van de City. Hier. waar het financiële hart van Engeland klopt, zijn vele herinneringen aan Chur chill uit de twee periodes, dat hij kanselier van de schatkist was. Hij was ereburger van de City en erelid van talrijke oude gilden, die hier ge vestigd zijn. De stoet hield halt op Tower Hill, vlak tegenover de mach tige Tower, waar het centrum van Londen hem een laatste hulde bracht. Een erecompagnie van de ar tillerie, de oudste militaire eenheid van het Britse leger, vuurde daar met vier kanonnen 62 saluutschoten af. De kanonnen stonden opgesteld Trinity House, het hoofdkwar- van het Engelse loodswezen en de vuurtorendienst, waarbij Sir Winston al sedert 1913 een erefunctde bekleedde. Daarna passeerde de stoet de To er om voetje voor voetje de laatste honderden meters af te leggen. Bij de pier werd de baar aan boord van een motorboot gebracht, waarna de droeve last bjj de pier voor de Royal Festival Hall in een auto werd ge plaatst. Vandaar ging het naar Wa terloo Station, waarna de laatste gang van Sir Winston Churchill met een treinreis van twee uur werd be sloten. Laat in de middag vond hij in Bladon, vlak by de graven van zijn ouders en zijn broer, majoor Ivor Churchill, zijn laatste rust- De kist met het stoffelijk over schot van Sir Winston Churchill op de affuit. hebben: „Daar liggen al te veel men sen op wie ik niet gesteld ben". Hij bracht trouw elk jaar een be zoek aan de graven van zijn vader zijn moeder. Bij een dergelijk be zoek, enkele jaren geleden, wees hU op de plek naast hen en zei: „Dat ia mijn plaats". Zijn lange geschiedenis ten spijt ligt het kerkhof van Bladon ver van de plat getreden paden. De toeristen, Oxford en Stratford on Avon bezoeken, zijn er nooit geweest. Dat hierin nu verandering zal ko men, is wel zeker. Het stille dorp Bladon zal nooit meer het oude zijn. Honderden politiemannen en mili tairen hadden het dorp „afgegren deld" om het publiek van het kerk hof te houden tot ongeveer 17 uur, toen de familie was vertrokken. De duizenden, die zich toen bü de be graafplaats hadden verzameld, kre gen daarop gelegenheid langs Chur chill» graf te defileren. jn plaats" W 2 ws i Het plan tot verbouwing i en verfraaiing van den Leid- i schen Schouwburg heeft i aanvankelijk hoop op welsla- i gen nu het blijkt dat de i schouwburg aan de vorige eigenaars gemiddeld zuiver f1200 's faars heeft opgele- i verd. Te Parijs wordt eiken dag de tijding verwacht van het i overlijden van den Groot- i vorst, troonopvolger van Rus- i land, die in het vorige jaar i o.a. ook Leiden met een be- i zoek vereerde. •evertentM Churchill koos zelf het kleine kerk hof in Bladon en gaf er de voorkeur aan boven Westminster Abbey of St.- LEIDEN BREESTRAAT 173 Paul's. Van de Abbey zou hij gezegd ALPHEN HOOFTSTRAAT 88 Vanaf hedenavond GEWIJZIGD FILMPROGRAMMA LUXOR THEATER Zie pagina 2 van het 2de blad. Hedenmiddag 2 u. laatste voorstelling „Becket".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1965 | | pagina 1