Leids T ooiikunstorkest
samen met Leids Kamerkoor
kunst
kAleiöoscgQp
„Afgoden smokkelen"
nieuwste rage in India
Aquarel van Chagall
bracht ƒ44.000 op
Uitgebreide roof van
kostbare schatten
jyaricht 1 maart 1860
Woensdag 20 januari 1965
Vierde blad no. 31470
ti^d
vrm^-esn
Van zwak begin naar sterk slot
Al met al een concert, dat hoop
val le perspectieven voor een verdere
verheugende samenwerking van dit
koor en dit orkest opent.
\Iozarts Krönungsmessekwam
als een glorieuze bekroning
De samenwerking tussen het Leids Toonkunstorkest (dirigent
{,hris Verhoog) en het Leids Kamerkoor (dirigent Willem Mizée
'i isteravond in de foyer van de Stadsgehoorzaal voor een ge
en de zaal volkomen vullend gehoor, heeft tot alles
zins waardeerbare resultaten gevoerd, ook al zag het daar aan
hankelijk niet naar uitDit als gevolg van het feit, dat de door het
aids Toonkunstorkest gespeelde, tamelijk onbeduidende Vierde
iijmphonie van de Engelse componist Th. A. Arne (1710'—1778)
1 'hepper o.a. van het beroemde "Rule Brittannia", een nog zeer
[nzekere en rammelende indruk maakte, waarbij ook meermalen
L e zuiverheid in het gedrang kwam. Speciaal de hoornisten bleken
moeite te hebben met hun toonproduktie.
Uit de rijke schat
Joh. Seb. Bach was de keuze
vallen op de bekende „Weinen,
'lagen, Sorgen. Zagen'
direct de superieure kwaliteiten
n zijn Leids Kamerkoor kon de-
rastreren, aanvankelijk echter in
te traag tempo, daarbij zonder
Doegzame nuancering. Het slotko-
„Was Gott tut, das ist wohl-
tan" muntte evenwel uit door een
eldoende frisheid en een opmer-
evenwichtigheid.
Solisten waren de nog wel zeer aan
partituur gebonden Clementine
«rvelt, wier geprononceerde alt-
voortreffelijk door de hoboïst
nspeeM, nog wij er kan klinken,
iris Verhoog, die zich als een ge
hooide bas van waardevolle kwali-
It aangenaam onderscheidde en de
Ben Smithuis. De laatste zal
ralsnog, o.a. gehoord zijn sterk
tgelijke toon vorming, beter aan
i, niet in het openbaar op te tre-
Het Leids Toonkunstorkest nam
erop revanche tijdens de punctuele
ook qua klank bijzonder verzorgde
aiding van de negendelige Suite
attblofcfluit van Telemann
.-1767), charmerende en me'lo-
<e muziekjes met een sublieme
11ste: de altblokfluitlerares aan de
ichting „Leidse Muziekschool" Jo-
nna Ver kade. Zowel technisch als
iizikaal was zij volkomen tegen
ar langdurige taak opgewassen,
larbij zij ook in virtuoos opzicht
tblonk. Zij kon het werkelijk niet
dpen, dat deze Suite, zonder bij-
ader interessante inventies, toch
sl heel lang duurdeEen compli
ant ook aan Chris Verhoog, die het
kest hier zo uitnemend, markant
luohtig-vloeiend voor de dag liet
aien. En ook mag in onze hulde
kantaten t dr. Veldhuizen, de perfecte bespe-
Ier van het klavecimbel, betrokken
worden.
Nieuwe directeur
Dordtse musea
)e gemeenteraad van Dordrecht
eft de heer P. N. H. Domela Nieu-
nhuis benoemd tot directeur van
Dordtse musea. De heer Domela
«wenhuis volgt de heer L. J. Bol
die verleden jaar al met pensioen
ld moeten gaan, maar wiens direc-
ftat werd verlengd.
Do nieuwe directeur is sinds 1961
'nservator van het Gemeente Mu-
um in Arnhem. Hij hield zich o.m.
telg met de afdeling kunstnijverheid
het prentenkabinet.
werd in Amsterdam geboren en
udeerde van 1950 tot en met 1954
Parijs. Van 1955 tot 1961 was hij
slstent in het Mauritshuis in Den
aag.
Na de pauze kwam de glorieuze
bekroning: Mozarts onlangs hier nog
door het Residentie Orkest en de
Wiener Sangerknaben uitgevoerde
„Krönungsmesse", daterend van 1779
en vermoedelijk gecomponeerd voor
de zondag, waarop de herinnering ge
vierd werd aan de kroning van het
beeld van Maria am Plain.
Hier werd door beide ensembles
een respectvolle hulde ook wat de
bezielde uitvoering betreft ge
bracht aan de Salzburger meester,
het geheel in de vereiste stralende dolven.
Tijdens de uitvoering van de
Bachcantate onder Willem Mi
zée. V.l.n.r. Chris Verhoog (bas)
Ben Smithuis (tenor) en Cle
mentine Voorvelt (alt).
(Foto L.D./Holvast)
en luchtige Oostenrijkse sfeer gehou
den. Mizée had blijkbaar alles op al
les gezet om de mis succesvol te doen
verlopen en dat is hem prachtig ge
lukt.
Het homogene klankgehalte van
het koor was opvallend, evenals de
punctuele ritmiek in de voortvarende
tempi. En het orkest vatte zijn be-
geleidingstaak in accuraat samen
gaan al even nauwgezet op, zodat een
onverwachte climax tot stand kwam.
Bij de hierboven genoemde solisten
had zich de sopraan Machteld Pol
dervaart gevoegd. Zij bleek met haar
reine stem en zuiver stijlbegrip een
kracht, waarmee in de toekomst en
bij meerdere rijpheid zeker rekening
gehouden kan worden.
Mizée mag met grote voldoening
op deze glansrijke prestatie terugzien.
Het is zeker geen sinecure, een der
gelijk gelukkig resultaat met uitslui
tend amateurs te bereiken.
Het enthousiaste applaus getuigde
van grote dankbaarheid.
De damessolisten zijn met bloemen
gehuldigd, de altblokfluitiste Johan
na Verkade is er welhaast onder be-
Zeer hoge prijzen op veiling
Zeer bevredigend eprijzen en een willige stemming. Dit was de
tendentie op de eerste dag van de kunstveiling bij Mak van Waay
aan het Rokin in Amsterdam, van o.m. een groot aantal werken -
plus minus 2500 van bekende meesters. De veilingzalen waren
propvol, niet alleen met Nederlandse adspirant-kopers maar ook
met vele buitenlanders, met name uit Engeland, Frankrijk en
Duitsland.
Het in ons blad afgebeelde aquarel van Chagall ,,Haan en vio
list" bracht f 44.000 op. Koper was een Nederlander.
Nog een aquarel van Chagall, „Har
monicaspeler", werd verkocht voor
f8000. Een Bosboom, voorstellende
het interieur van de St.-Jans Kathe
draal in Den Bosch, noteerde f 10.400.
Twee werken van Eversen brachten
resp. f 10.600 en f 5000 op. Zij blijven
in ons land. Naar verhouding zeer
hoge prijzen volgens deskundigen
werden betaald voor twee aquarellen
van Jacob Cats: f3700 en f3650. Van
een onbekende Hollandse schilder,
Collier, bracht een stilleven f 5600 op.
zeer hoog opliepen, zoals b.v. voor een
pastel en aquarel van Isaac Israels,
die resp. f3100,en f3600,op
brachten. Een zelfportret van dezelf
de meester ging voor f 4900,— van de
hand, eveneens een bijzonder hoog
bedrag.
Van Cornelis de Heem haalde een
stilleven de f 21.000, een stilleven van
Hondecoeter f 8800 en een paneel van
Van Grootveld f 6000. Een buiten de
catalogus om verkocht klein schilde
rijtje van 30x20 van de schilderes
Adriana J. Haanen maakte een prijs
van f5100. 's Middags waren de ko
pers voornamelijk Nederlanders.
Prijzen Londense
filmcritici
De Londense filmcritici hebben de
Amerikaanse Anne Bancroft en de
Zweedse Ingrid Thulin uitgeroepen
tot de beste actrices van het vorige
jaar. Anne Bancroft werd verkozen
voor haar rol in „The pumpkin eater",
Ingrid Thulin voor haar vertolking in
Bergmans „De grote stilte".
Als beste acteurs werden aangewe
zen Richerd Attenborough („Seance
on a wet afternoon") en Sidney Poi-
tier („De leliën des velds").
De beste films van het jaar waren
volgens de critici „The pumpkin
eater", „Dr. Strangelove" en de Poolse
film „De passagier".
Compositie-opdrachten
harmonie en fanfare
De staatssecretaris van O. K. en
W. drs. L. J. M. van de Laar heeft
subsidie verleend aan de commissie
van samenwerking der vier landelijke
organisaties op het gebied der har
monie en fanfare in va-band met
door die commissie in 1964 aan on
derstaande musici gegeven en inmid-
diels door hen aanvaarde opdrachten:
Cor Kee, componist-organist, wo
nende in Zaandam, een werk voor
4e afdeling fanfare; Henk van Lijn
schoten, oud-kapelmeester van de
Marinekapel, muziekleraar wonende
in 's-Gravenhage, een werk voor 2de
of 3de afdeling harmonie; A. Pos
thumus, kapelmeester van de Kon.
Mil. Kapel, wonende in Voorburg
tZ.-H.) een werk voor 2de of 3de
afdeling fanfare; Jos de Klerk, com
ponist en muziekcriticus, wonende in
Haarlem, een werk voor le afdeling
harmonie; Joh. Pala, componist, wo
nende in Rotterdam, een werk voor
le afdeling fanfare.
De tijdsduur voor elk werk is 6 a
8 minuten.
Voorzitter „Grunniger
Sproak" overleden
In Groningen is op 65-jarige leef
tijd overleden de heer Jacques van
der Kamp, voorzitter van de „Grun
niger Sproak". De heer Van der
Kamp heeft als toneelspeler meer
dan 40 jaar voor de vereniging ge
speeld. Voorts is hij ruim 20 jaar be
stuurslid geweest, waarvan de laat
ste 8 jaar voorzitter. Zaterdag vindt
de crematie plaats in Groningen.
Bijzonderheden over het
Middeleeuws getijdenboek
De Meester van Catharina van Geef
was een groot 15de eeuws kunstenaar
Het kostbare middeleeuwse getijdenboek van de Meester van
Catharina van Cleef zal gelijk gemeld van 21 januari tot
27 februari in het Rijksmuseum Meermanno-Westreenianum (Mu
seum van het boek) in Den Haag worden geëxposeerd. Het is de
eerste keer dat dit handschrift wordt geëxposeerd. Het werd
vorig jaar door het museum aangekocht uit Amerikaansi particu
lier bezit.
Over de geschiedenis van het
handschrift is zo goed als niets be
kend. Vermoedelijk in het Utrechtse
rond het midden van de 15de eeuw
ontstaan is het volslagen onbekend
gebleven. Waarschijnlijk is het reeds
privé bezit geweest. Er staat een ei
gendomskenmerk. n.l. Sara Ploos van
Amstel, die in 1803 is overleden. De
grote waarde van het handschrift
ligt in het belang voor de geschie
denis van de Noordnederlandse
middeleeuwse boekverluchting.
De hoofdmeester aan wie het over
grote deel van deze verluchting wordt
toegeschreven is een anonymus, die
de Meester van Catharina van Cleef
wordt genoemd. Dit geschiedde op
grond van zijn hoofdwerk, een in het
Latijn gesteld getijdenboek, dat voor
de Gelderse vorstin Catharina van
Cïeef werd gemaakt, die was gehuwd
met Hertog Aernout van Gelder.
De nieuwste manier van dieven in India, om geld te verdienen is
„afgoden smokkelen".
Kostbare, soms eeuwenoude godenbeelden worden op grote
schaal uit Hindoetempels gestolen, uit het land gesmokkeld en in
het buitenland tegen fabelachtige prijzen verkocht.
De politie in Nieuw Delhi deelde mede, dat zij hele gezinnen,
ook kleine kinderen, op heterdaad heeft betrapt bij het stelen van
afgodsbeelden.
Ook „heilige mannen" in hun saffraankleurige gewaden zijn in
verband met dergelijke diefstallen gearresteerd.
De minister van Onderwijs, Mo
hammed Ali Chagla, heeft bekend
gemaakt dat hij een wetsvoorstel
voorbereidt, waarin strenge straffen
voor godensmokkelaars worden vast
gesteld. Winkeliers, die godenbeelden
en antiquiteiten verkopen, moeten de
herkomst ervan kunnen aantonen.
Deze maatregelen zijn genomen na
een klacht van de Oudheidkundige
Dienst, dat zeldzame godenbeelden
opduiken in huizen van buitenlandse
antiekverzamelaars, die elk bedrag
willen betalen om er de hand op te
leggen. Sommige van deze beelden
zijn goden van de „liefdeslust", waar
van sommige Indische tempels vol
zijn.
Het eerste bekende geval van go-
densmokkel werd ontdekt tn 1958,
•toen een antiekhandelaar in New
Delhi probeerde, twee grote ijzeren
kisten, gevuld met eeuwenoude af
godsbeelden en antiquiteiten, te ver
zenden naar een Zwitsers verzame
laar.
Hij kreeg gevangenisstraf.
Sindsdien is een wedstrijd ontstaan
tussen de politie en de smokkelaars.
Sommige smokkelaars begonnen
gebruik te maken van diplomatieke
postzakken om antiquiteiten uit In
dia te smokkelen, hetgeen aan het
ministerie van Buitenlandse Zaken
aanleiding gaf, aan alle ambassades
een circulaire te zenden om hieraan
een einde te maken.
Politie doet wat
zij kan
In steden gevestigde handelaars
maken ook gebruik van onschuldig
uitziende sadhoes (heilige mannen),
die door het land trekken, om kost
bare zaken uit afgelegen tempels weg
te smokkelen. Zij werken hoofdzake
lijk in tempels in het tuiden van In
dia, die ontsnapt zijn aan de beelden
storm van de mohammedaanse inval-
lerst die jaren geleden het noorden
van India hebben beroofd van *ijn
meeste oude tempelschatten.
Op spoorwegstations wordt met
goed resultaat de zware bagage van
passagiers onderzocht. In september
van het vorige jaar werden op het
Sealdah-station in Calcutta van drie
gezinnen 30 godenbeelden afgenomen.
Deze smokkelaars werkten gezinsge-
wijze om aan verdenking te ontko
men.
Kinderen droegen kleine beelden
om de indruk te geven dat ze speel
goed waren. Vrouwen droegen gro
tere, waarvan ze tevergeefs beweer
den dat het haar huisgoden waren,
die zij via vele generaties hadden ge-
erf d om ze te vereren.
Er zijn zelfs musea beroofd. Lr de
plaats van de gestolen godenbeelden
werden imitaties op de voetstukken
gezet.
De gewapende politiemacht rond
het Nationaal Museum in New Delhi
is versterkt en de muren zijn ver
hoogd om de schatten voor de lange
armen van de smokkelaars onbereik
baar te maken.
Kort geleden is een bijna 2.000 Jaar
oud Boeddhabeeld gevonden in het
bezit van een Zwitsers verzamelaar.
De Lndisohe ambassade is er met me
dewerking van de Zwitserse regering
in geslaagd, het terug te kopen.
De regering is ook voornemens, in
buitenlandse bladen advertenties te
plaatsen, waarin buitenlandse kopers
worden gewaarschuwd.
r In de kunsthal Eureka in
Madrid heeft de bekende Anda-
lusische schilder Enrique Segura
op het ogenblik een expositie,
waarop geschilderde portretten
te zien zijn van meer dan 40
vorstelijke personen. Deze foto
toont de schilder bij een ge
slaagd portret van Prinses Sofia,
echtgenote van Prins Juan Car
los de Bourbon.
Prof. dr. G. Stuiveling
ere-doctor te Gent
De Rijksuniversiteit te Gent heeft
et ere-doctoraat in de letteren en
wijsbegeerte verleend aan prof. dr.
G. Stuiveling te Hilversum, gewoon
hoogleraar in de Nederlandse letter
kunde en taalbeheersing aan de Uni
versiteit van Amsterdam. De versier
selen daarbij behorend, zullen hem
worden overhandigd bij de plechtige
opening der leergangen van de
Rijksuniversiteit te Gent begin ok
tober van dit jaar.
Drs. K. G. Boon van het Rijks
prentenkabinet kreeg het in het Mid
delnederlands gestelde getijdenboek
voor studiedoeleinden in handen en
ontdekte, dat het van de Meester
van Catharina van Cleef was, waar
na het met subsidies van de Vereni
ging „Rembrandt" van „Vrienden der
Koninklijke Bibliotheek en van het
mimsterie van O.K. en W. kon wor
den aangekocht. Het boek telt drie
miniaturen, zes gehistoriseerde ini
tialen, 29 gedecoreerde initialen van
groter en talloze van kleiner formaat
en op bijna elke bladzijde randver
sieringen, waarin verbeeldingen van
mensen en dieren voorkomen.
De ontdekking is aanleiding ge
weest de verwachting uit de spreken,
dat de Meester van Catharina van
Cleef uiteindelijk en voorgoed zal
worden erkend als een groot I5de
eeuws kunstenaar.
Naast het getijdenboek in het
middelnederlands worden andere
handschriften geexposeerd. Voorts is
reproduktiemateriaal te zien in de
vorm van gekleurde dia-opnamen
van miniaturen.
Uit het bezit van het museum
Meermanno-Westreenianum zijn er
nog het Nederlands gebedenboek,
waarvan de miniaturen produkten
zijn van het atelier van de meester
van Catharina van Cleef of van
zijn navolgers, handschriften zoals
een verluchte historiebijbel, getij
denboeken en een gebedenboek, alle
uit de vijftiende eeuw. Uit het bezit
van de Koninklijke Bibliotheek zijn
28 handschriften.
Ereplaatsen op de expositie wor
den ingenomen door een Nederlands
getijdenboek en een horarium, elk
met miniaturen en randversieringen
van de Meester van Catharina van
Cleef. Het getijdenboek is bezit van
het Landesmuseum für Kunst und
Kultergeschichte in Münster. Het ho
rarium een in het Latijn gesteld
getijdenboek komt uit de collectie
van de bibliotheek van de Leidse
Universiteit.
Louisiana Story
voor de Filmkring
van K. en 0.
De vierde voorstelling van K. en
O.'s Filmkring bracht gisteravond in
de filmzaal van de Universiteit een
verrassende tegenstelling. In het
voorprogramma draaide een Shell-
film over oliewinning in Nigeria, een
degelijke documentaire, door vak
mensen gemaakt. Maar wat toen
volgde, Robert Flaherty's „Louisiana
Story", toonde heel duidelijk, wat een
ware kunstenaar van een soortgelijk
onderwerp weet te maken. Natuurlijk
is het niet helemaal eerlijk een ver
gelijking te trekken, al was het
alleen maar vanwege de duur, waar
door Louisiana Story veel meer mo
gelijkheden kreeg. Maar dat was
toch eigenlijk bijzaak, want het werk
van Flaherty (met Richard Leaoock
aan de camera) demonstreerde een
geheel andere aanpak. In het mon-
dingsgebied van de Mississippi, waar
slechts enkele families een brok in
drukwekkende natuur bevolken,
wordt naar olie geboord. Flaherty en
Leacock hebben met beide handen
de gelegenheid aangegrepen de
tegenstelling tussen het stille geweld
en de lagune, waar een krokodil op
zijn prooi loert, en het daverende
lawaai van de boormachines nadruk
kelijk te onderstrepen, waartoe de
suggestieve muziek eveneens een
bijdrage leverde. Onvergetelijk is de
kunstzinnige visie enerzijds op de
ruige natuur, anderzijds op de kei
harde industrie. Beide zijn in deze
film volkomen tot hun recht geko-
zonder dat deze tegenstrijdige
elementen de film als het ware in
tweeën hebben gesplitst. Ook dèt
pleit voor Flaherty: dat hij die
prachtige beelden uit zo sterk uit
eenlopende facetten tot een boeiende
eenheid heeft weten te smeden.
