NONO'S CANTO SOSPESO'
ATHEMATISCH VAN EMOTIE
kunst
kaleiöoscoQp
Henk van Ulsen terug
uit de West en V.S.
Raadsels
rond dood
student
LEIDSCH DAGBLAD MAANDAG 18 JANUARI 1965
Diep - ontroeren de teksten
Grootse prem ière door Pierre
Boulez in Concertgebouw
(Bijzondere medewerking)
Aangrijpend door de diep-ontroerende tekst, ontleend aan de
ifscheidsbrieven van ter dood veroordeelde verzetstrijders, was de
uitvoering van ,,11 canto sospeso", die zaterdagavond- en zondag
middag herhaald met radio-uitzending werd gegeven op muziek
ran de progressief-Italiaanse componist Luigi Nono. De vertolking
ag in de daartoe gedisponeerde handen van de Parijse dirigent
Pierre Boulez van het parate Concertgebouworkest met de vocale
solisten Ilse Hollweg, Sophia van Santé en Friedrich Lenz, even
foor treffelijk in hun taak als de zangers van het Klein Omroep-
«oor.
de sfeer van „II canto sospeso", d.w.z.
naar de leterlijke vertaling van het
woord: „de zang van zuchten of hun
keren naarDe kreten van de ter
dood veroordeelden waren evenzeer
zuchten onder de ellende als hunke
ringen naar de verlossing. „Ik heb
geen angst voor de dood" zei de
40-jarige zetter Giambone uit Italië
en ik ga heen in het geloof
Niets aan toeval
of inspiratie
t was een eerste uitvoering
van deze in 1956
johreven muziek. Het was tijd dat
muziek eens ten gehore
cht. Stellig niet om er concert
bezoekers een genoegen mee te doen,
die hun oren alleen voor welluidende
klanken willen openstellen. Luigi No-
daar de man niet
dern toondichter, die vanuit de
riële muziek de continuïteit der toon-
jinst voorstaat. Hij is ook schoon-
w— van Arnold Schönberg
in diens emotioneel milieu, als
wil hij de bewogenheid versteken
(en mathematische opzet. Hij laat
lijn pen geen noot opschrijven, die
lan toeval of inspiratie ontsproten
t Haarfijn is zijn structuur
odie, ritme en dosséring van klank
kleuren; hij schrijft een partituur
fin ijzer en beton. Men moet de
daaruit voortvloeiende muziek met
«alen rsenen beluisteren om dan
wellicht de naar schijn gevolgde wil-
E keurigheid van melodie of wat dan
ook in deze muziek te kunnen ver
Snijdend
door de ziel
Maar de tekstDeze snijdt door
de ziel, men kan geen fragment uit
de brieven van deze verzetslieden le-
zonder gevoel van schrijnend
leed. De bundel verzamelde brieven
Bulgaren, Grieken, Russen, Po
len, Italianen en Duitsers in Tu
rijn uitgegeven heeft Luigi Nono
tangegrepen en hij heeft zijn emotie
bi de verstandelijke strakheid willen
onderbrengen.
Dit bleek echter even onmogelijk
toor hem als voor ons, die deze uit
voering bijwoonden. Wij werden be-
piald tot zijn ondanks alles
pnotioneel geladen hoogtepunten,
raar zijn Italiaans besef voor vocale
pnziekdramatiek ging leven. Wat wil
Ben bjj de woorden die de 14-jarige
boerenjongen Chaim uit Polen
Khreef: „als de hemel
iteën der wereld inkt
jullie mijn leed niet kunnen beschrij -
i om alles wat ik om mij heen zie.
zeg ieder vaarwel en ween
Geen angst
voor dood
Nono's schrijfwijze reikte aan Stra
vinsky's Psalmsymfonie en voor
bet overige opereerde Nono ook wel
a Bachiaanse stijl, als expressie van
j, 'in geconstrueerde opzet. Is dan alles
^|och mathematische expressie? Daar-
is hij subtiel van verwerking en
Woral de orkest-tussenspelen kregen
aan een beter leven voor jullie
schreef de 32-jarige Duitse arbeidster
Elli Voigt.
Deze woorden vormden de muziek
voor het slotkoor, dat slechts werd
begeleid door simpele pauken-slagen.
Er is veel in deze partituur, dat ons
het muzikaal aanvaarden moeilijk
maakt, maar dat was ook het geval
met Strawinsky's Psaume van ruim
34 jaar geleden.
Schuberts iveemoed
Deze bijzondere uitvoering werd in
geleid met de uitvoering van Schu
berts Zesde Symfonie, door Pierre
Boulez met begrip voor de Weense
weemoed benaderd. Maar in de top
van zijn prestatie was de Parijse di
rigent met de vertolking van De-
bussy's „Trois nocturnes." Hij deed
dit met een impressionistische stjjl-
weergave als we in lange tijd niet
hebben gehoord: vloeiend van melo
die en klank, zeldzaam van ritmische
stuwkracht en imposant van klank,
altijd rond van toon.
Pierre Boulez heeft hiermee zijn
positie als Frans gastdirigent aan het
Concertgebouworkest volledig bedon
gen.
„Ik heb enorm veel geleerd
Na een afwezigheid van bijna zes maanden is de Nederlandse
acteur Henk van Ulsen zaterdagmorgen per vliegtuig uit Amerika
naar Nederland teruggekeerd. Hij vertrok in juli vorig jaar per
boot naar Cura9ao en bezocht van daaruit de andere Westindische
eilanden en Suriname. Ook bracht hij een bezoek aan Venezuela,
Mexico, Canada en tenslotte de V.S. In deze landen trad hij op
voor Nederlandse clubs.
Concours voor schilderij
van Simon Bolivar
Een gouden medaille en een prijs
ï»n 3000 dollar liggen te wachten
f joor de winnaar van een inter-
1 at ionaal concours voor het ver
vaardigen van een olieverfschilderij
wn Simon Bolivar. Dit concours is
^geschreven door de „Soeciedad
Bolivariama de Venezuela/', een
Wtenschappeljjke instelling die zich
W bwighoudt met de geschiedkundige
Bvorsing en verbreiding van de
ftevens over het leven van Simon
Bolivar, de man die de grondslag
Me voor de onafhankelijkheid van
Venezuela,, Colombia, Ecuador en
hru en de vestiging van de
«publiek Bolivia.
Schilders uit de gehele wereld
jjrden uitgenodigd aan dit concours
tel te nemen.
In ons land hebben verscheidene
Ürtorici blijk gegeven van hun he
istelling voor de persoon en de
j fee van Bolivar. Prof. dr. C. P. A.
I H Dam, directeur van het Spaans,
9 tatugees en Ibero-Amerikaans
«statuut in Utrecht, vond bij zijn
Peurwerk in Nederlandse archieven
geschriften van en over Bolivar
Koning Willem I reeds de ante
tenten van de Zuidamerikaanse
«vrijder juist taxeerde. De docu-
senten die prof. Van Dam in het
gemeen Rijksarchief van Den
feag ontdekte zijn van grote his-to-
tehe waarde gebleken.
In het instituut hangt een portret
^n de bevrijder geschilderd door
Theo uns dat indertijd door Prins
fernhard werd onthuld. De Prins
Wak toen zijn bewondering en
Apathie uit over de figuur van
fee vrijheidsheld. Simon Bolivar
heeft. doorreis naar Duitsland,
°ös land bezocht.
De ambassade van Venezuela in
fen Haag is bereid alle inlichtingen
w'er eventuele deelname aan
toncours te geven.
Ter gelegenheid van het 60-jarig
bestaan had een Antilliaanse
afdeling van het Alg. Ned. Verbond
Van Ulsen voor dit bezoek uitgeno
digd.
Het had onze landgenoot gevraagd
„De wijze kater" van Heijermans te
regisseren en er de hoofdrol in te
spelen. Na dit optreden op Curasao
verzorgde hij op verschillende plaat
een twintigtal voorstellingen. Op
zijn repertoire stonden fragmenten
„Iphigenia in Tauris" van Euri
pides. „Lucifer" van Vondel, „De
koopman van Venetië van Shake-
Eretitel voor de
Moisejew-dansers
De Moisejew dansers, een Russi
sche volksdansgroep die bekend staat
om zjjn schitterende opvoeringen,
heeft de Russische eretitel van
academisch ensemble gekregen.
Ekatareina Foertsewa, de Russi
sche minister van Cultuur, heeft
bekendgemaakt dat deze titel is ge
geven „als blijk van erkentelijkheid
van de vele jaren van bijzondere
activiteit bij de schepping van
originele volksdansen".
speare en een speciaal to or deze ge
legenheid door Dimitri Frenkel
Frank in monoloogvorm gezette op
voering van Spinoza. Na de pauze
zong hij enkele oude liedjes van
Dirk Witte, Pisuisse, Louis Davids
Speenhoff.
De tournee werd besloten met een
verblijf van twee maanden in New
York. Dit was het studiegedeelte
eis. Van Ulsen woonde vele
petities en lessen,bij in de Newyork-
studio's en theaters. Bijna elke
avond bezocht hij een toneel- of bal
letvoorstelling.
Herd, van Ulsen, die bij zijn
komst op Schiphol vertelde er
veel geleerd te hebben tijdens deze
gaat zich nu in Nederland bezig
houden met de repetitie van zijn
eerste solo-toneel in Nederland,
.Dagboek van een krankzinnige"
ïaar een novelle van de Rus Gogol,
lat zal worden geregisseerd door
Kees van IerseL
Boris Ioganson
secretaris Bond
Sowjet-artiesten
Naar nieuwe stroming
De 71-jarige schilder Boris Iogan-
SMi, die in 1962 afgezet werd als
voorzitter van de Sowjet bond van
artiesten, is op een voltallige ver
gadering van de bond benoemd tot
eerste secretaris.
Hij werd in december 1962 afgezet
nadat oud-premier Chroesjtsjow zich
gekeerd had tegen hen „die artistiek
arme en onaanvaardbare werken
verdedigen en zich liberaal tonen".
Op de dag van zijn ontslag had
Ioganson een artikel gepubliceerd
:in hij vurig proeven met nieuwe
richtingen in de kunst verdedigde.
Hij herinnerde er de Sowjet-autori-
teiten aan dat het Stalinistische
tijdperk van scherp toezicht op de
kunst en literatuur voorbij was. Hij
schreef: „en geen één geleerde, geen
één theoreticus, kan voorspellen in
welke nieuwe vorm en op grond van
welke traditie werkelijk betekenis
volle artistieke werken van het
genie geschapen zullen worden".
Verwacht wordt dat de benoeming
in Ioganson de positie zal aantasten
in Waldimir Servo, een verwoed
voorstander van het „socialistische
realisme", die in 1963 president werd.
Vlaams Festival
in Eindhoven
De Belgische ambassadeur in ons i
land, F. X. baron van der Straten
/Wailleb, heeft zaterdagmiddag in
het Van Abbe-museum in Eindhoven
het Vlaams Festival geopend. Het j
Vlaams Festival is te zien als een
tweedaagse ontmoeting van kunst-
beoefenaars en kunstminnenden, van
Nederlandse zijde geconcentreerd in
rond de sociëteit Cultureel Con
tact en van Vlaamse kant gegroe
peerd rond het tijdschrift Trefpunt.
Er staan enkele tentoonstellingen op
het programma, 's Middags is de
expositie abstracte kunst in Vlaan
deren geopend. Deze tentoonstelling
is tot 15 februari te bezichtigen. De
expositie hedendaagse Vlaamse kunst
die gistermiddag in de Stadsschouw
burg werd geopend, zal tot 1 februari
duren.
Communisten wijzigen
Millers toneelstuk
Het orgaan van de communistische
party in de Sowjet-Unie, „Prawda",
heeft de intrige van het nieuwe stuk
van Arthur Miller „Incident in Vichy"
in dier voege veranderd, dat 'n com
munistische arbeider de held vam het
stuk is geworden.
Het stuk handelt over een groep
verdachten en joden, die door de
nazi's zijn gearresteerd om onder
vraagd te worden. Een van de ver
dachten, een' Oostenrijks edelman,
geeft zijn identiteitspapieren aan
een jood en komt om het leven.
De „Prawda" maakt geen gewag
van de Oostenrijkse edelman maar
schrijft: „Een van de helden van
het nieuwe stuk van de Amerikaanse
toneelschrijver is een communistische
arbeider. Bij het schrijven van deze
rol steunde Miller op een concreet
historisch feit".
Peter van der Linden
naar Ned. Comedie
De acteur Peter van der Linden,
thans verbonden aan De Nieuwe
Komedie, zal met ingang van 1 sep
tember &s. deel gaan uitmaken van
de Nederlandse Comedie.
Glazenier
Anton Wendling
- 73 overleden
De internationaal bekende Duitse
glazenier Anton Wending is op 73-
jarige leeftijd overleden. Wendling
vervaardigde de ramen van de
Wereldvredekerk in Hirosjima en
van kerken in Noord-Amerika, Afrika
en Europa.
Benjamin Franklin
medaille voor Mellon
De Britse Royal Society of Arts
heeft bekend gemaakt, dat zjj de
Amerikaan Paul Mellon heeft on
derscheiden met de Benjamin
Franklin-medaille 1965, „voor zijn
werk in het belang van het weder
zijds begrip tussen Engeland en de
V.S."
Mellon, een van de grootste schil
derijenverzamelaars ter wereld, heeft
grote belangstelling voor Engelse
schilderijen. Hij overweegt op het
ogenblik de bouw van een nieuwe
kunstzaal in Washington om zijn
beroemde verzameling meer toegan
kelijk te maken voor het publiek.
Een selectie uit zijn schilderijen is
uitgeleend aan de Britse Academy of
Arts voor haar huidige winterten
toonstelling.
Bonn zendt nota van Russen terug
De Westduitse regering heeft haar
ambassadeur in Moskou opdracht ge
geven de Russische nota inzake de
verjaring van Duitse oorlogs
misdaden terug te zenden, omdat het
stuk ernstige beledigingen" bevat.
Volgens een woordvoerder van het
ministerie van Buitenlandse Zaken
wordt in de nota, die zaterdag werd
overhandigd, „opzettelijk een ver
keerde voorstelling van zaken" gege
ven van een oproep van de Bondsre
gering om materiaal betreffende oor
logsmisdaden van nazi's beschikbaar
te stellen.
Vier medewerkers
van Johnson
nemen ontslag
Vier medewerkers van de Ameri
kaanse president, die voor het eerst
door president Kennedy waren be
noemd, zijn afgetreden, aldus heeft
president Johnson bekendgemaakt.
Het zijn de speciale assistenten
O'Donnell en Power, speciale advi
seur Feldman en dr. Traveil, een
arts van het Witte Huis. Johnson
begon met te zeggen, dat hij „met
spijt en tegenzin" de ontslagen van
de vier medewerkers had aanvaard.
De president maakte bekend, dat
een andere door Kennedy benoemde
functionaris, de speciale assistent
O'Brien, zijn plan om ontslag te ne
men heeft opgegeven „op mijn drin
gend verzoek". O'Brien is belast met
het contact tussen het Witte Huis
en het Congres en speelt een be
langrijke rol bij het doorroeren van
wetsontwerpen.
Johnson maakte ook een einde aan
een mysterie door de salarissen van
zijn assistenten bekend te maken.
Hij zei, dat zij behalve O'Brien
28500 dollar per jaar verdienen.
O'Brien krijgt 30.000 dollar. De pre
sident heeft thans negen speciale
medewerkers, maar hij mag er veer
tien hebben. De president zei nog,
zijn staf te zullen uitbreiden.
In de nota had de Russische re
gering de door de Westduitse rege
ring voorgeschreven limiet van 1
maart 1965 voor het opsturen van
documenten betreffende oorlogsmis
dadigers van de hand gewezen. De
Sowjet-Unie, aldus de nota, zal even
als voorheen „de nazi-misdaden aan
het licht brengen" en de Westduitse
instanties documenten blijven toe
zenden, zonder rekening te houden
met de limiet. De Russische regering
beschouwt het Westduitse verzoek
slechts als een mislukte poging om
„de fascistische moordenaars amnes
tie te verlenen".
De Juridische Commissie van de
Raad van Europa bepleit verlenging
door de leden-landen van de periode
voor vervolging van oorlogsmisdadi
gers. De commissie stelt de minister
raad voor de 17 leden-landen uit te
nodigen voor een onderzoek om uit
te maken of him wetgeving in deze
kwestie kan worden gewijzigd, opdat
de misdrijven niet ongestraft blijven.
HAZERSWOUDE
Avanti speelt gelijk
Het eerste team van de tafelten
nisvereniging Avanti heeft een 56
gelijk spel uit het vuur gesleept tegen
Treffers. Ronnie Fase (3) en Her
man Stolwijk (2) scoorden de Ha-
zerswoudse punten.
Avanti 2 kwam op een 91 over
winning tegen Treffers 8, dank zij
goed spel van Kees Stolwijk (3), Leo
Straathof (3) en Louis Pannebak
ker (2). Het derde drietal van Avan
ti bewerkstelligde een 55 draw
tegen Steeds Vooruit. Jan Timmer
mans, Tonnie Stolwijk en Frans
Pannebakker tekenden de Hazers-
woudse punten aan. Avanti 4 kwam
tegen Play Fair weliswaar niet tot
winst (46), maar de uitslag was
toch opvallend: Avanti 3 immers
verloor van hetzelfde team met een
slechter doelgemiddelde (37).
Dronken mannen
zetten Gronings
café op stelten
(Van onze Groningse correspondent)
Kort na -elkaar vluchtten zaterdag
avond tegen half twaalf z<
mannen het cafétaria „Koning"
aan de Oosterweg in Groningen
Binnen. Zij waren op straat s
gevallen door twee beschonken
De aanvallers zetten de vluchtelin
gen tot in het cafétaria achterna,
waar prompt een massale vecht
partij ontstond.1 Een personeelslid
van het etablissement werkte één
der aanvallers de deur uit,
ander probeerde men vast te hou
den tot de inmiddels gealarmeerde
politie zou zijn gearriveerd,
man wist zich echter los te rukken.
Hy nam een duik door de ruit,
maar kon op straat opnieuw wor
den gegrepen.
Het eerste slachtoffer van het agres
sieve optreden van beide mannen
was een 17-jarige antenne-bouwer.
Hij werd opeens door het tweetal
aangevallen en kreeg een paar
harde kloppen op het hoofd. Om
aan de beide mannen te ontkomen,
rende hij het cafétaria binnen.
Even later werd hij gevolgd door
nog drie mannen, die eveneens
door de twee vechtersbazen werden
aangevallen. Daarop kwamen
volgens nog vlak na elkaar drie
mannen binnen, die ook op straat
door de beide andere mannen wer
den belaagd.
De oudste van de beide aanvallers,
werd enkele minuten nadat hij
door het raam was gesprongen,
overgeleverd aan de politie. Hij
werd ingesloten. Gisterochtend
hield de politie de andere aan. Ook
hij werd ingesloten.
Schilderijen gestolen
in Florence
Uit een Florentijnse kunsthandel
zyn 32 schilderijen gestolen ter
waarde van 15 tot 20 miljoen lire.
Er zijn werken bij van Turner, Wat-
teau en Ribera.
Dit door Mare Chag\il ge
schilderde aquarel wordt mor
gen bij Mak van Waay aan het
Rokin in Amsterdam geveild.
De Chagc7 heeft een waarde
van ongeveer 50.000 gulden.
DADERS VAN
ROOFOVERVAL
SNEL GEGREPEN
Twee Groningers, een 20-jarige
perser en een 24-jarige fabrieks
arbeider zijn zaterdag gearresteerd
ter beschikking van de Justitie
gesteld, wegens het plegen van een
overval vrijdagnacht in Groningen.
Het tweetal heeft 's nachts in de
Driemolendrift in Groningen een 21-
jarige jongeman overvallen, in een
huurauto geduwd naar een afgelegen
plaats aan de Bedumerweg gereden
beroofd van portefeuille, porte
monnee en polshorloge. Vervolgens
gooiden zij hun slachtoffer uit de
De jongeman slaagde erin, het
kenteken van de snel wegrijdende
auto te ontcijferen. Hij deed aan
gifte bij de politie, die de beide da
ders in de vroege ochtend van bed
lichtte en overbracht naar 't hoofd
bureau.
De 24-jarige fabrieksarbeider wist
nog bij het uitstappen voor het bu-
rau te ontsnappen. Er volgde een
achtervolging over de Grote Markt,
waarbij enkele waarschuwings
schoten werden gelost. In een dood
lopende gang in de Poelestraat kon
de vluchteling andermaal ln zijn
kraag worden gepakt.
(Van c
Haarlemse correspondent)
Minister Fouché
waarschuwt voor
„Pearl Harbour"
De Zuidafrlkaanse minister van De
fensie, Fouché, heeft het Westen ge
waarschuwd dat het, als het Zuid
Afrika de uitrusting blijft onthou
den die dit land nodig heeft
zün defensie, „de weg bereidt
een tweede Pearl Harbour". Zuid-
Afrika was van plan geweest in
Groot-Brittannie orders te plaatsen
voor uitrusting ter waarde van ruim
anderhalf miljard geilden, maar dit
zou niet doorgaan omdat de Britse
premier Harold Wilson heeft ge
weigerd wapens te leveren.
Minister Fouché, die dit zei opeen
bijeenkomst van de nationale (rege-
rings-) partij te Herman us, in de
Kaapprovincie, verklaarde verder dat
Zuid-Afrika behoefte heeft aan uit
rusting voor de luchtverdediging,
onderzeeboten, andere vaartuigen en
vliegtuigen met een grote actieradius,
die 't niet zelf kan vervaardigen. Wat
hei; vooral nodig had waren lucht
doelraketten, zoals de „Bloodhounds",
die het van Engeland had willen ko
pen.
Familieberichten
(Overgenomen uit andere bladen)
OverledenG. MoeskerLeegsma,
86 jr., Arnhem; C. H. Berg, Hilver
sum; J. Charden, 77 jr.. Delft; F. L.
Leijerweert, 78 jr., Capelle a. d. IJs-
sel; E. GeurtsenWisburn, 39 jr.,
Rotterdam; J. L. Siemens, 82 jr., Bla-
ricum; G. J. Jansen, 81 jr., Ubber-
gen.
De Zandvoortse politie zoekt naar de
oorzaak van het overlijden van een
20-jarige medische student uit Am
stelveen. Zijn lijk werd in de nacht
van vrijdag op zaterdag met won
den aan handen, knieën en voeten
op het strandterras van café-res
taurant „Riche" aangetroffen. Bij
de sectie, die door dr. J. Zeldenrust
is verricht, heeft men tot nu toe
geen sporen van geweld kunnen
aantreffen.
Het is gebleken, dat de jongeman
vrijdagmiddag tegen half vier op
normale wijze zijn ouderlijke wo
ning in Amstelveen heeft verlaten.
Wat er daarna met hem is gebeurd,
is niet bekend.
Gasten van het café troffen vlak
voor het sluitingsuur het bebloede
lichaam van de jongen aan. Hij
was alleen gekleed in een zwem
broek. De wonden aan zijn armen
en benen moeten zijn veroorzaakt
door glasscherven op het terras. De
kleren van de jongen lagen op het
strand.
Aanvankelijk is gezegd, dat de knaap
in zee is geweest en daar door de
kou zou zijn bevangen. Dit is niet
juist. Volgens de Zandvoortse po
litie is de student niet in het water
geweest, maar heeft hij slechts
langs de vloedlijn gelopen. Over
een afstand van 1200 meter kon
men zijn voetstappen naar het ter
ras volgen. Het schijnt wel in zijn
bedoeling te hebben gelegen te
gaan zwemmen, want hij had zijn
badhanddoek bij zich. Van de drie
mogelijkheden, ongeluk, moord en
zelfmoord, acht de politie de laat
ste nu uitgesloten.
BRAND
VERWOEST
BIBLIOTHEEK
Van Kleef's leesbibliotheek aan de
Houtmarkt in de Haagse binnenstad
is zaterdagavond grotendeels uitge
brand. Vermoedelijk hebben enige
jongelui de brand gesticht.
Zestienduizend boeken gingen ver
loren. De eigenaar van de biblio
theek, de heer J. Jeremiasse, schat
de schade op ongeveer f25.000. Gis
teren constateerde hij, dat jongelui
kantoorbehoeften hadden gestolen en
deuren hadden meegenomen. De heer
Jeremiasse had al geruime tijd ge
vreesd, dat het fout zou gaan met
zijn bibliotheek, die gehuisvest is in
een pand van de gemeente Den
Haag, dat op de nominatie staat te
worden gesloopt in het kader van de
saneringsplannen. Herhaaldelijk
moest de bibliotheekhouder de afge
lopen maanden de politie inlichten,
dat in de bibliotheek was ingebro
ken, dat er goederen waren verdwe
nen en dat ernstige vernielingen
waren aangericht.
