WINSTON CHURCHILL
MAANDAG A.S. 90 JAAR
00T
J)e huidige generaties zullen
zijns gelijke niet meer zien
gericht 1 maart 1860
Donderdag 26 november 1964
Zevende blad no. 31426
Maandag a.s. wordt Winston Churchill, de
iverwoestbare, 90 jaar.
Wij bevonden ons onder Sir Winstons ge-
or, toen hij in de grijze, monumentale, middel-
uwse Westminster Hall (Bngelands histo-
che ridderzaal op zijn 80ste werd gehui
ld. Met zijn krachtige, sonore stem herinnerde
er toen rustig aan, dat het einde van zijn reis
zicht was. Toen was hij nog premier, maar
kele maanden later reeds moest hij wegens
n verminderde gezondheid zijn ambt neerleg-
n. Enkele jaren geleden brak hij een dijbeen,
en vreesde het ergste, maar met zijn taaie,
rsterke levenswil kwam de oude Churchill ook
ze tegenslag te boven.
Tot aan de "jongste verkiezingen bleef Win-
)n Churchill op zijn post in het opwindende
(Van onze Londense correspondent)
Lagerhuis (waarmee hij gedurende tweederde
van een eeuw vergroeid was en dat hij natuurlijk
nooit voor het kalme Hogerhuis wilde verwisse
len) ineengedoken luisterend op zijn hoekplaats.
Soms schakelde hij zijn gehoorapparaat uit en
scheen hij te dutten. Maar zonder zijn vrijwel
dagelijkse gang naar het Lagerhuis, waar hij zo
veel triomfen heeft gevierd, maar ook jarenlang
eenzaam is geweest, toen zijn waarschuwende
stem als in de woestijn klonk, was ook, toen hij
zich teruggetrokken had uit de politiek, zijn
dagelijkse leven niet compleet. Na zijn aftreden
als premier in april 1955 hoorde men hem echter
niet meer. Hij bleef daar tot de afgelopen zomer,
toen hij wankelend, leunend op zijn stokje en
door anderen ondersteund, met stille trom ver
trok.
as in crisistijd kwam zijn
wezen tot volle ontplooiing
burchill Is een selfmade man. Op school blonk hU niet bijzonder uit. „Het
je wat ik in Harrow heb geleerd", zei hij eens, „was Engels". HU ging
Sandhurst, de offioiersacademie. Maar Churchill is nooit alleen militair
Iemand van zUn innerlijk formaat was overal een buitenbeentje,
en opperste crisis kwam zijn persoonlijkheid tot volle ontplooing.
jongsaf heeft hij altijd naar dergeUjke situaties gezocht. Het krijgs-
jf met zyn voor hem zo fascinerend spelelement trok hem aan. Hij
als jong officier aan beroemde veldtochten in alle delen van de wereld
Maar het is verkeerd Churchill als een loutere „vechtjas" te zien. HU
groot patriot, die voor alles de vrUheid lief had. De tirannie haatte
weinigen.
f Nooit wijken
oor dictators
Bhurchill behoorde tot het he
mde geslacht der Spencer-Chur-
lls en werd vooral geinspireerd
ir zUn grote voorzaat, de hertog
i Marlborough, de gevierde aan-
rder in de Europese strUd tegen
overheersing van de „zonneko-
ig" Lodewijk de veertiende. Chur-
11 heeft Marlborough' schitteren-
wapenfeiten in gloeiende bewoor-
igen beschreven. BU alle ellende,
onze eeuw heeft doorgemaakt,
gen wij dankbaar zUn, dat wij
urchill in ons midden hebben ge-
1. Want toen het uur van de
etste nood had geslagen, was er
e man, die gereed en in staat was
Hitler en Mussolini te weerstaan.
1 t was Winston Churchill, die reeds
de eerste wereldoorlog zUn sporen
1 verdiend, doch toen overscha-
*'d werd door Lioyd George.
In de jaren-30, toen het gevaar
gelijks groeide, was Churchill po-
ek geisoleerd. Maar dit had het
I tiideel, dat hU geheel fris, uitge-
f it en vol energie, de leiding van
oorlog op zich kon nemen. HU
s Engelands belangrUkste reserve!
&an de pauzes in Churchills poli-
te bestaan hebben wü zyn talrUke
hllderUen en zUn vele boeken te
nken! De Amerikaanse schrUfster
tt rginia Cowles schreef, dat in-
Sir Winston en echtgenote
de ingang van hun woning
Hyde Park Gate.
dien Churchills advies ook maar voor
klein deel zou zyn opgevolgd,
catastrofe nooit zou hebben
plaatsgevonden. Het was ook in 1914
grotendeels aan Churchill te danken,
de Britse vloot gereed lag toen
Duitsland de oorlog verklaarde.
Zoeken naar vrede
Churchill te zien als een man, die
in oorlog houdt, is een on vergeef-
lUke fout. Hij zocht altUd de vrede,
r zonder te wUken voor dictators.
Toen de ramp een feit werd i
vanzelfsprekend, dat Churchill met
hel leiderschap van de oorlog werd
belast. Dat gebeurde in mei 1940,
toén de Duitse legers Nederland
België binnenvielen en de werke
lijke strUd losbarstte. Bij het uit
breken van de oorlog, in september
1939. was hU, evenals in 1914,
nister van Marine. Winston vuurde
zijn ministers, zUn ambtenaren, zUn
volk en in de periode dat Engeland
geheel alleen stond, de hele vrije
wereld aan. HU werd meteen al het
symbool van de komende overwin
ning omdat men intuitief begTeep
dat Churchill nooit zou opgeven.
Na Duinkerken klonk zyn klassiek
geworden oproep tot het Engelse volk
om zich tot het uiterste te verzet
ten „WU zullen niet versagen, wU
zullen doorgaan tot het einde, wjj
zullen vechten in Frankrijk en wU
zullen vechten op de zeeën en ocea
nen. WU zullen met groeiend ver
trouwen en groeiende kracht in de
lucht vechten. WU zullen ons eiland
verdedigen, hoe hoog de kosten ook
mogen zUn. WU zullen vechten op
de stranden, wU zullen vechten op
de landingsplaatsen. wU zullen vech
ten in de velden, in de straten, wU
zullen vechten in de heuvels. WU
zullen nooit capituleren".
Man van actie
Cnurchill is altUd een man ge
weest van actie, actie en nog eens
actie. Zodra er iets op zUn weg
kwam dat verkeerd was, kwam hU
in beweging en rustte hU niet voor
dat het onrecht of de tekortkoming
ongedaan was gemaakt. Stilstand
aan de fronten was onverdraaghjk
voor hem. HU probeerde dan ook
steeds de dingen in beweging te
brengen. Zo kwam hU in de eerste
wereldoorlog tot het denkbeeld van
de tank.
Er is nog nooit een premier ge
weest, die zo de teugels in handen
had als hU. HU regeerde door zUn
machtige woord. Dag en nacht zond
hij zUn karakteristieke memo's rond,
zijn medewerkers geen rust gun
nend, geen detail ontging hem. Chur
chill is nooit een bureaumens ge
weest. Als minister van Binnenlandse
Zaken mengde hU zich in 1913 per
soonlijk, met zUden hoge hoed en al
in het vermaarde straatgevecht te
gen anarchisten in Sydney Street
in oost-Londen. In de eerste wereld
oorlog verliet hU zUn stoel als mi-
ister van Marine om zelf de opera-
es om Antwerpen te leiden en te be
ven. Daardoor hielp hU de ka-
kanaalhavens redden. Na de neder
laag van Gallipoli, waarvoor Cur-
chill de verantwoordelUkheid op zich
hoewel zijn plan ternauwer
nood werd uitgevoerd, nam hU
het westelijke front het commando
n regiment op zich. Later
werd hij door Lloyd George terug
geroepen als minister van Munitie.
In de boerenoorlog genoot de jonge,
avontuurUjke Churchill van
functie van oorlogsverslaggever,
alles van dichtbU kon zien. HU wist
uit zUn gevangenkamp te ontvluch
ten. Veilig bereikte hU Engeland,
hU als held werd ingehaald. In
nam hU deel aan de grote
valerie-slag van Omdierman aar
Witte NU1 waar de Mahdi door Kit
chener werd verslagen.
Zelf beoordelen
premier en minister wilde
Churchill nooit uitsluitend op rappor
?aan en altUd zelf de din
gen zien en beoordelen. ZUn persoon-
lUke moed was onbegrensd. HU bleef
vaak doorwerken als de bommen
rond Downing street vielen en stond
op het dak om de luchtgevechten
boven Londen te zien.
Winston Churchill is de laatste
de reeks 19-de en 20-ste eeuwse i
lementaire reuzen, die de Britse poli
tiek in 'n lange reeks heeft opgele
verd! Pitt, Palmerston, Disraeli,
Gladstone, Asquith en Lloyd George.
ZU voerden politiek in waarUjk grote
stUl. Veel van him eigenschappen
waren in Churchill verenigd. ZUn
guitigheid en opgeruimd karakter
maakten hem bU iedereen bemind.
HU was een mens van buitengewoon
kaliber, maar de gewone man voel
de door zUn aanstekelUke per-
soonlUkheid zich één met hem.
Inderdaad, Churchill was als poli
ticus uniek. „Hoe lang de jongeren
thans ook leven, zijns gelUke
zullen zU niet meer zien", zei Harold
Macmillan enkele maanden geleden
bU de huldiging van Churchill in het
Lagerhuis.
Churchill was geen spontane ora
tor, zoals Lloyd George en Aneurin
Bevan, die hem beiden in dit opzicht
overtroffen en voor wie aantekenin-
een onoverkomelUke belemme
ring waren. Churchill daarentegen
prepareerde zUn speeches zorgvul
dig. Hij droeg ze voor als een groot
acteur. Hij was een woordkunstenaar
zUn beeldend, indringend proza
onnavolgbaar. Zo werd hU zUn
eigen monumentale geschiedschrij-
•n die van zijn land. ZUn concen
tratievermogen was enorm en zUn
energie onuitputtelUk.
Pionier en ziener
Churchill heeft vele vooraanstaan
de ministersposten bekleed. Alleen
minister van financiën faalde
hU, want van getallen hield hU
niet. Maar Churchill mag niet ge
meten worden met de gewone poli
tieke maatstaven. Voor en ook na de
oorlog had hU een profetische blik.
was een der pioniers van
Europese eenheid. Toen hU in 1947
Zürich zei, dat Frankrijk en Duits
land de handen moesten ineenslaan,
klonk dit de meeste nog vreemd in
>ren. Al eerder blies hU in zUn
historische Fulton-speech in maart
1946 het eerste alarm in de toen be
gonnen koude oorlog.
Churchill is een beroemd zon
dagschilder en is in wezen een kun
stenaar, zoals gebleken is uit de ma
nier, waarop hU historie en politiek
heeft gehanteerd. HU zag de grote
lUn, de diepe achtergronden, het
perspectief, zoals slechts weinigen.
Churchill, hoewel hU zich op bUna
op elk terrein thuisvoelde, was
tegendeel van de politieke specialist
en moderne technocraat.
Instinctief heeft hU deskundigen,
militaire inbegrepen, altUd gewan
trouwd. Hij keek meestal verder dan
zU- HU was meester van het detail,
maar hield het oog altUd gericht op
het totale beeld. Hoewel half Ame
rikaan zUn moeder was de beeld
schone Jenny Jerome uit New York
s Churchill met zUn krachtige,
vierkante gelaat en vastberaden uit
drukking, de personificatie van de
Engelse John Buil.
HU volgde de voetsporen van zUn
jong gestorven vader, lord Ran
dolph Churchill, die ook een vooruit
strevende Tory was. Churchill werd
liberaal, toen de conservatieven het
volgens hem politiek al te bont maak
ten, maar later keerde hU in hun
rUen terug.
Churchills ouders waren welge
steld, maar niet rUk. Sir Winston
heeft door zUn eigen werk, namelUk
zijn tientallen boeken, een fortuin
gemaakt. HU ontwikkelde zich vooral
toen hU officier in India was en zUn
dagelijks siesta voor zelfstudie ge
bruikte.
In 1963 viel Sir Winston de unie
ke eer ten deel om te worden be
noemd tot ere-burger van de Ver
enigde Staten. BU die gelegenheid zei
president Kennedy: „Geen verkla
ring of proclamatie kan zijn n
nog verrUken, Sir Winston Churchill
is reeds een legende". Zo is het.
Advertentie
Studentendefilé
voor Lemnitzer
Jullie vormen het schilderachtigste
gezelschap dat ik hier ooit heb
gen begroeten. Met die woorden be
dankte gisteren generaal Lemnitzer,
de Amerikaanse opperbevelhebber der
Noordatlantische troepen in Europa,
de 300 leden der Nederlandse stu
denten weerbaarheden die op het
hoofdkwartier van Shape voor een
ere-tribune, waarin ook de beide Ne
derlandse ambassadeurs baron Ben-
tinok en dr. H. A. Boon, die ons land
in de permanente NAVO-raad verte
genwoordigen, hadden plaats geno-
Het bezoek der Nederlandse stu
denten die nog wel even in ParUs
zouden blUven plakken is voor hen
en voor de Shape een nieuwe tradi-
ZUID-HOLLAND HEEFT
SLUITENDE BEGROTING
Eindcijfer van
51 miljoen
Gedeputeerde Staten van
Zuid-Holland hebben de Staten
een sluitende begroting voor het
dienstjaar 1965 aangeboden.
Het eindcijfer bedraagt ruim
f51 miljoen. De post onvoor
zien uitgaven is geraamd op
ruim twee miljoen gulden.
In de begeleidende brief zeggen
Gedeputeerde Staten, dat de begro
ting sluitend kon worden gemaakt
voorn am el Uk doordat met ingang
van het komende jaar de eerste etap
pe is aangebroken voor het beëindi
gen van de subsidie in de verple-
gingskosten van geesteszieken en
zwakzinnigen. Dit impliceert, dat de
stUging van de uitgaven nog steeds
de neiging vertoont de stUging van
de inkomsten te overschrijden.
De ruimte, die evenwel nog werd
geboden, zal worden gebruikt om te
beginnen met het inlopen op ach
terstand in de afschrijving op de
wegen-investeringen. Ook kon de
subsidie in de kosten van de bestrij
ding van de vervuiling van openba
re wateren een plaats krijgen op de
gewone dienst. Vorig Jaar kwam die
subsidie ten laste van de kapitaal-
dienst.
BU het opstellen van de begroting
is rekening gehouden met de wen-
selUkheid de wegenreserve en de sal-
direserve samen te voegen, en met
„Louise" kostte al
567 mensenlevens
De storm „Louise", die vorige week
het midden en zuiden van de Philip-
pUnen bezocht, heeft aan 567 per
sonen het leven gekost, 300.000 zUn
dakloos geworden. Dit wordt meege
deeld door het PhilippUnse Rode
Kruis.
tie geworden die werd ingesteld toen
5 jaar geleden leden van de weer
baarheden, vergezeld door hun bestu
ren voor het eerst voor generaal Nor-
stad, de toenmalige opperbevelhebber,
defileerden.
het opstellen van een afschrijvings-
plan voor het gereedgekomen gedeel
te van het nieuwe Provinciehuis. De
middelen van de wegenreserve be
liepen f 17.347.716,- de saldireserve
was f7.426.967,- groot.
Dedeputeerde Staten willen, zo
blUkt uit de beschrijvingsbrief, de
Churchill in 1946 tijdens een
ritje door Londen op een van de
beroemde schimmels van de
Nederlandse industrieel Van
Leer. Deze schimmels waren ge
ruime tijd in Engeland onder
gebracht.
i 4.834.000 aan bUkomende kosten van
de nieuwbouw in eens afschrijven. De
grond- en bouwkosten van de eerste
twee gedeelten van het Provinciehuis
zUn bedjferd op f 19.143.473,83.
Advertentie
Culinaire horoscoop
voor de komende 2 weken
voor u die geboren is
onder het teken AC*
M Vlaamse nmderrlnk met gestoofde pret, aardappelpuree
D Gebraden varkensrib, snijbonen, gebakken aardappelen
W Kalfspoulet 1 la Marengo, doperwten, droge rijst
D Macaroni Mllanalse met ham, kaas, tomatensaus, spiegelei
V Gegratineerde visschotel, gestoofde bietjes, aardappelpuree
Z Rolpens met gebakken appel, rode kool, gebakken aardappelen
Er staat u deze week veel verandering van Jfc
spUs te wachten. En dat doet eten. U zult
vlot worden bediend en veel geld sparen,
want eten in Albert's Corner is voordelig.
CORNER
Stationsplein 24 Leiden
Koningin bij première
van Churchill-film
De Koningin heeft gisteravond in
de Eurocinema in Den Haag de Ne
derlandse première bUgewoond van
de Engelse film „De grote uren"
(The finest hours), een documentaire
over het leven van sir Winston
Churchill. Voordat de voorstelling be
gon, speelden rijf Schotse doedelzak
spelers van „The queen's own High
landers", die in Osnabrück zUn gele
gerd. De voorstelling werd door tal
rUke autoriteiten bUgewoond.
U kunt
'n Amerikaan roken
U kunt ook Maar u kunt ook
'n Virginia rokende onvergelijkbare Golden Fiction melange kiezen
Voor rokers met een eigen stijl
Bescherming van
en onderzoek naar
scheepswrakken
De regering van West-Austoralië
heeft alle 17de en 18de eeuwse
scheepswrakken in de territoriale
wateren genationaliseerd. De Ne
derlandse en de Engelse marine
hebben de staat door scheepsram
pen veel waardevols nagelaten, aldus
verklaarde de minister van Onder-
wUs Edgar Lewis. De wrakken wor
den echter door kikvorsmannen op
gespoord en voor persoonlijk prof Ut
leeggehaald zonder dat acht wordt
geslagen op hun historische waarde.
Enkele groepen kikvorsmannen heb
ben zelfs explosieven gebruikt in hun
jacht op munten en goud en daar
door in een wrak tal van kostbaar
heden vernield. De nieuwe wet heeft
ten doel historisch kostbare wrak
ken te beschermen. Het is bekend,
dat er negen wrakken voor de kust
liggen terwUl de ligplaats van zes
andere op kaarten staat getekend.
Het echtpaar Inger en Gert Mohr
Nielsen, beiden uitstekende amateur-
onderwaterzwemmers. hebben de
wrakstukken gevonden van 19 oor
logsschepen, die in december 1678
in een vliegende storm bU het Deen
se eiland Bornholm zUn vergaan. ZU
zUn van plan in de komende lente
de wrakken te onderzoeken op kost
baarheden en oude kanonnen. De
schepen maakten deel uit van de
Zweedse vloot en leden schipbreuk
aan de zuidkant van het eiland.
