Brassens
ZOEKLICHT
EUID
C
de kluizenaar op de keukenstoel
of de pornograaf van de fonograaf
BIOSCOPEN
Parijs verliest
2 beroemde
circussen
Zaterdag 21 november 1964
Pagina 2
Wekelijks bijvoegse Uw Wei
-N* die zii" leven voor een ideaal geeft T TT Tr1/^ purn T~v
„alleen maar een domoor is".
Drie maanden op podium
en negen maanden tliuis
Platen
(Van onze correspondent in
Parijs
Georges Brassens heeft zich
met zijn snor, zijn gitaar en zijn
bassist Pierre Nicolas weer in
de Parijse musicha ll Bobino ge-
installeerd. In dit bunrttheater
waar iedereen in de zaal ieder
een zo'n beetje lijkt te kennen,
voelt hij zich kennelijk best op
zijn gemak. En daar hoopt hij
dan ook drie maanden de
volle periode van zijn werk-
seizoen te blijven.
De opbouw van hert programma
waarvan Georges Brassens met zijn
tour-de-chant de helft voor zijn
rekening neemt, berust eveneens op
een novum. Elke drie weken wor
den er andere artiesten rond Bras
sens geëngageerd, die niettemin al
tijd behoren tot zijn vrienden of
„discipelen". Brassens is er nu een
maal de man ndet naar om enkel
voor de lieve duiten zo maar ergens
in een variété-theater of elders op
te treden.
Men herinnere zioh, tien jaar ge
leden, zijn debuut. Patachou had
hem „ontdekt" en hem in een
nachtclub een sohnalbbeltje bezorgd.
Toen hij in zijn manchesterbroek,
met open overhemd en anarchisten -
kop op 't vergevorderde nachtelijke
uur zijn opwachting in het eta
blissement maakte om een paar van
zijn eigen chansons te zingen, had
het publiek evenwel al een eind-
weegs de hoogte gekregen. Zodat de
aandacht en de stilte wel wat te
wensen overlieten.
was. De patroon holde hem op
straat achterna om Brassens te
smeken volgende avond vooral weer
terug te komen. Tegen een verdub
beld salaris. De reputatie van de
ongelikte beer Georges Brassens
was gevestigd.
Niettemin is Brassens ook 6edert
die tien Jaren dat hij een twee
honderd chansons dichtte en com
poneerde, altijd scrupuleus ziohzelf
gebleven en hij begrijpt nog steeds
niet waarom er mensen zijn die
hem van onbeleefdheid of erger be
schuldigen. De lomperikken schui
len, vtodjt hij, elders...
Zichzelf
Een geval op zichzelf. En een ge
val dat de burger weer moed geeft.
Men kan zich moeilijk scherpere
tegenstellingen, sterkere antipoden
indenken dan Brassens en de show
business. Aan de ene kant de we
reld van schittering, klatergoud,
Vloek
Midden in zijn tweede chanson,
gaf Brassens er dan ook de brui
aan. En zijn laatste akkoord op de
gitaar liet hij vergezeld gaan van
een forse vloek. Hij voegde het ge
zelschap nog enkele krachttermen
toe en wilde toen het cabaret
voor immer verlaten... Edoch: het
publiek had inmiddels de oren ge
spitst en applaudisseerde hevig in
de veronderstelling dat de explosie
van de behaarde chansonnier een
goed-gespeelde en geslaagde „gag"
GEORGES BRASSENS
werpt een blik in zijn talrijke fanmail.
EEN
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIII
OP DE BOEKENMARKT
Liefde
den houdt tussen een familiero
man en een satyre.
Iris Murdoch. „Een Wilde
Roos" (vertaling). Contact
Amsterdam.
„An Unofficial Rose" te verta
len met „Een Wilde Roos" lijkt
mij niet juist. „Unofficial" wil zeg
gen „niet erkend", „niet geregi
streerd" in dit geval, waar het om
een rozenkwekerij gaat mogelijk
„nameloos". „Een Wilde Roos" is
in het Nederlands een vast begrip
en dat past dus niet. De term is
ontleend aan een regel uit het ge
dicht „The Old Vicarage, Grant-
chester" van Rupert Brooke en wie
dat leest kan de betekenis van het
omstreden woord gemakkelijk ont
dekken. Het citaat dient als motto
voor de roman, maar de Neder
landse vertaling heeft met het oor
spronkelijke niets te maken.
Dat daargelaten. Het valt be
paald niet moeilijk te begrijpen
wat Iris Murdoch met haar „Un
official Rose" bedoelt. Het is ge
woon de liefde. Van zestien tot
zestig worden alle familieleden en
vrienden, die om het graf van
Fanny Peronett staan bij de aan
vang van het verhaal, verliefd. En
als zij het niet worden, dan zijn
zij het al. En zoals dat pleegt te
gaan met de liefde in zijn vrije
staat, men wordt verliefd op de
verkeerde. Hoe al deze liefdes ver
lopen en welke invloed zij hebben
op het lot van de anderen, zie
daar het onderwerp van de roman.
Iris Murdoch werkt in haar
meeste boeken met twee typen van
mensen, die zij tegen elkaar laat
spelen. Daar zijn aan de ene kant
de mensen die intens geëngageerd
zijn en alleen maar aandacht heb
ben voor dat ene: Hugh Peronett,
Ann zijn schoondochter. Ander
zijds vindt men de groep van de
spelers, de zoekers naar verande
ring: Randall Peronett, het kind
Miranda b.v. Het geheel speelt zich
in hoofdzaak af in een Engels
landhuis niet al te ver van Londen,
zodat dit mengsel van zware ernst
en belachelijkheid, waarvan Iris
Murdoch haar eigen recept heeft,
er nog een ironisch tintje bijkrijgt
als men dit geheel vergelijkt met
de gebeurlijkheden in Engelse land
huizen in de oudere romans. Een
onderhoudend boek, dat het mid-
Student
L. Th. Lehmamu „Tussen
Medemblik en Hippolytus-
hoef". De Bezige Bjj, Am
sterdam.
Wie denkt inderdaad tussen Me
demblik en Hippolytushoef terecht
te komen, vergist zich, want ver
der dan Leiden gaat de tocht niet.
Wat die plaatsen in Noord-Holland
er mee te maken hebben, ontdekt
u tegen het eind vanzelf. Goed De
charme van deze kleine roman van
de dichter L. Th. Lehmknn ligt
geheel in de stijl en in de mens,
die aan het woord is, genaamd
Everard Schulphorn. De plot, een
verkouden student, die ondanks de
naderende griep van verveling de
deur uit gaat, op de kroeg zit,
paardrijdt en een lief meisje mee
naar huis neemt, is onbelangrijk.
„Als iemand ons vraagt wat we
denken, weten we meestal geen
antwoord, niet omdat we niets den
ken, maar omdat we uit de vele
stromen van beelden, die door ons
heengaan, er niet één kunnen kie
zen. Ja, wij kunnen de stromen
van gedachten zelfs niet stilzetten.
Toch is denken niets aparts, het is
spreken en zien tegelijk. In echte
woorden en in echte beelden. Maar
die beelden en woorden doen ons
meer dan wat wij buiten ons zien
e nhoren, ze houden me allemaal
vast, op niets kan ik bovendrijven.
Toch weet ik veel, waarvan de es
theten geacht worden een prettig
leven te leiden. Ik ben zeer cultu
reel" (blz. 18).
Dit is wat Everard Schulphorn
denkt over de bezigheid waarmee
deze korte roman gevuld is. Den
ken, associëren naar aanleiding
van alles wat hij ziet en ervaart.
Hij associeert in de trein, hij as
socieert op straat, hij associeert
aan één stuk door. Deze gedach-
tenreeks is in de beste, de meeste
gevallen origineel, in de minste
kinderachtig. Maar dat denkt Eve
rard er dan ook onmiddellijk zelf
oü. Everard Schulphorn is cultu
reel, speciaal belezen. Zijn gedach
ten stroom is dus doorregen van ci-
tatec, voornamelijk ln het Engels
Lazarus
pseudo-erotiek en seks, en aan de
andere zijde Georges Brassens die
op zo'n podium alleen maar zich
zelf is.
Een man van even veertig die er
wel wat ouder uitziet, die zijn rech
tervoet op een keukenstoel (altijd
dezelfde) plaatst, een paar vrijwel
onveranderlijke akkoorden op zijn
gitaar tokkelt, om dan met een wat
hese bas zijn chansons tè zingen.
De melodieën vertonen de zuivere
eenvoud van een volksliedje en de
syncopes van de jazz hebben er
nooit veel vat op gehad. Van mono
tonie zijn ze misschien niet altijd
vrij te pleiten, en toch kan het
publiek er niet genoeg van krijgen.
Zijn tour-de-chant duurt soms on
afgebroken anderhalf uur, en toen
ik hem in Bobino het laatst hoor
de, had hij tenslotte niet minder
dan dertig nummers gezongen.
Elk Jaar „produceert" hij een
tiental nieuwe liedjes, waarbij hij
zich deze keer ook door de politiek
liet inspireren. Zoals dat chanson
over zijn twee ooms van wie er in
de laatste oorlog één Petain en de
ander eveneens met hart en ziel
De Gaulle was toegedaan. Ze zijn
alle twee voor hun overtuiging ge
storven (of gefusilleerd) en „ik die
overal altijd buiten stond, ik ben
nog in leven". Een kort loflied op
de weigering partij te kiezen dat
hem werd ingegeven door een
aforisme van een andere princi
piële nonconformist, Paul Léau-
taud, die eens schreef dat iemand
Een kluizenaar die zichzelf ze
ker geen misantroop wil noemen
en die tien jaar geleden troubadour
is geworden. Een troubadour die ge
durende een paar maanden van het
jaar een podium beklimt en dan
duizenden mensen naar zo'n theater
trekt. Die met zjjn grammofoonpla
ten. waarvan er alleen al in Parijs
dagelijks honderden exemplaren
worden verkocht (Philips heeft een
aparte pers geïnstalleerd die uitslui
tend voor Brassens draait) ruim
schoots voldoende geld verdient om
rustig te kunnen leven in zijn nau
we straat in Montparnasse, waar
de twintigste eeuw nog altjjd niet
lijkt te zjjn doorgedrongen.
lil dit twee-vertrekkenapparte-
ment leeft Brassens als vrijgezel
tussen zijn katten en zijn pijpen.
En hier ook mijmert hij over alles
wat hem in deze vreemde wereld
verwondert: de plattelandsbegra
fenissen die ook al niet meer dét
zijn, over de tijd die helemaal geen
wonden heelt, over Penelope en
Marguérite, de klacht van de da
metjes van plezier, over koning Lo-
dewijk, Père Noel en het kleine
meisje, over de navel van de vrouw
van de gendarme, over de dood en
de liefde en het leven.
Onderwerpen waarover hij, zoals
hij me zegt, zo zijn eigen filosofietje
heeft. Een filosofietje dat hi1 met
behulp van een zeldzaam rijke vo
cabulaire zonder taboes, maar voor
al ook zonder 't geringste spoortje
pedanterie, in regelmatige alexan
drijnen onder woorden brengt,
woorden die hij daarna dan weer
op heel eenvoudige noten zet.
Dat is Georges Brassens die zich
zelf de pornograaf van de fonograaf
heeft genoemd, maar die vooral een
dichter is die een kwetsbaar hart
achter een houding van ongelikte
beer achter een bastion van kracht
termen poogt te beschutten. En 't
geeft, zei ik al, de burger moed,
dat Georges Brassens zonder enige
concessie aan enige wansmaak, vul
gariteit of opgedirkte leegte, van
z ij n kant het hart van honderd
duizenden tijdgenoten heeft gevon-
Bent u ook fillumenist
320
GULDEN
VOOR
EEN
ETIKET
Lucifersmerkenverzamelaar (zo'n man heeft met
een duur woord „fillumenist") Frederick Corner,
heeft voor 32 pond (320 gulden) het duurste lucifers
doosjesetiket ter wereld gekocht. Het is een koopje,
vindt hijzelf „ik zou het gemakkelijk voor 150 pond
kunnen verkopen".
Corner kocht het doosje met dit etiket op een vei
ling van de „British Matchbox Label and Booklet
Society". Volgens de fillumenisten was 32 pond het
hoogste bedrag dat ooit op een veiling voor een merk
is betaald. Het etiket was afkomstig van een blikken
doosje met lucifers, gefabriceerd in 1826 door een
en soms van eigen vinding. Het
procédé van de „nouveau roman"
is aan dit boek niet vreemd.
Welke figuur komt er nu te
voorschijn? Een eenzame, maar
niet trieste jonge man, beschaafd
en belezen (dat zei ik al) bij wie
de geestelijke ontwikkeling een in
herent deel van zijn wezen is.
Voorts is Everard in staat tot zelf
spot, is studentikoos in de goede,
helaas verlorengaande zin van het
woord en een tikje snob. Kort
om iemand die Je graag om Je
heen zou hebben en daar zit hem
tevens het aantrekkelijke van deze
roman, Je hebt hem om Je heen.
Dat men aan het slot ervaart,
dat Everard uitstekend weet hoe Je
met een meisje in bed moet om
gaan, vormt een goede afsluiting
van Ever ar ds queeste ter verbre
king van de eenzaamheid, maar de
manier waarop dit uit de doeken
gedaan wordt, doet mij toch even
te veel denken aan Van der Vel-
des „Volkomen Huwelijk". Al met
al is Everard Schulphorn iemand,
die men moet leren kennen.
firma genaamd John Walker. In
plaats van „lucifers" werden deze
Galavoorstelling
„De grote uren"
Koningin Juliana zal woens
dagavond in de Haagse bioscoop
„Euro Cinema" een galavoorstel
ling bijwonen van „De grote
uren", de film gemaakt naar Sir
Winston Churchills veelgelezen
memoires. Producer Jack Le
Vien heeft deze documentaire
tot stand gébracht met behulp
van filmopnamen en oude en
nieuwe foto's.
Churchill treedt uit deze
film naar voren met al zijn
begaafdheid. De film laat zien,
hoe hij reageerde op de tijds
omstandigheden, steeds zichzelf
blijvend en om zichzelf herhaal
delijk door zijn tijdgenoten op
de voorste posten geroepen.
De Haagse galavoorstelling
heeft plaats onder auspiciën van
aanstekertjes „wrijfliohtjes" ge
noemd. De prijs was een shilling
voor honderd lucifers.
Op het etiket staat vermeld, dat
de „wrijflichtjes" werden gebruikt
ten hove van koning Willem IV.
Volgens fhillumenisten is de
Stockholmer Otto Lindboom waar
schijnlijk de grootste lucifersmer
kenverzamelaar ter wereld. „Ik heb
in bijna dertig jaar 182.000 lucifers
merken verzameld allemaal ver
schillend", zei Lindboom zelf. „Het
geeft je een idee van geschiedenis".
Een verslaggever vroeg Lindboom
een vuurtje. Deze hielp de man met
zijn gasaansteker.
Op de vraag, wat lucifersmerken
verzamelaars met de lucifers doen,
antwoordde de Engelsman John
Luker: „Ik stook er vuurtjes mee
achter in mijn tuin. Voor een verza
melaar hebben alleen de etiketten
waarde".
de Britse ambassadeur in ons
land, Sir Peter Garran, ter gele
genheid van de negentigste ver
jaardag van de grote staatsman
op 30 november.
Een conferentie van 320 verte
genwoordigers van 93 luchtvaart
maatschappijen die zes weken heeft
geduurd, is in Athene ten einde
gekomen zonder dat overeenstem
ming werd bereikt over de kwestie
van film of televisie aan boord van
vliegtuigen.
De gedelegeerden van de maat
schappijen, afkomstig uit zeventig
landen worstelen met het probleem
van het vermaak aan boord, maar
konden geen oplossing bereiken.
Op het ogenblik vertonen twee
luchtvaartmaatschappijen voor hun
passagiers films tijdens de vlucht
namelijk Pakistan International
Airlines en Trans World Airlines,
een Amerikaanse maatschappij.
Volgens een zegsman die in nauw
contact stond met de conferentie,
zou de Pakistaanse maatschappij
bereid zijn de films stop te zetten
als de TWA hetzelfde zou doen.
Maar de Amerikaanse maatschap
pij weigert dit. De meeste maat
schappijen hebben bezwaar tegen
het installeren van film- of tele
visie-installatie aan boord van hun
toestellen iin verband met de ho
ge kosten. Maar volgens de zegs
man zouden de groote maatschap
pijen spoedig overgaan tot het in
stalleren van televisie aan boord
tenzij de TWA haar films i
Osterwald - sextet
gaat uiteen
De 40-jarige Hazy Osterwald zal
op 15 maart zijn internationaal
bekende sextet ontbinden, dat al
vijftien jaar bestaat. De musici
gaan, naar Osterwald dezer dagen
in München meedeelde, „in de bes
te verstandhouding" uiteen. Oster
wald zal in mei volgend jaar met
een nieuw esxtet verschijnen.
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
(Van onze correspondent in Parijs)"
De laatste twee cursussen die
Parys nog bezat, Cirque d'Hiver
en Medrano, zullen aan het ein
de van dit jaar hun stallen ont
ruimen en hun poorten sluiten.
De eigenaar van de beide gebou
wen, waarin ruim een eeuw lang
voorstellingen zijn gegeven,
Bouglione, heeft dit droeve
nieuws bekendgemaakt. Als re
den noemde hij de concurrentie
van de televisie.
„Vroeger speelde ik", verklaarde
hij, „bijna avond aan avond voor
een uitverkocht huis. Nu krijg ik
met pijn drie dagen in de week on
geveer eenderde van mijn 2500
plaatsen bezet. De overige dagen
verhuur ik mijn gebouwen aan de
televisie, die elke maand een eigen
circusvoorstelling uitzendt. Tegen
die concurrentie is niet langer op te
werken. En bovendien is de exploi
tatie", zo merkte de beroemde cir
cusdirecteur bitter op, „nog eens
vele malen zwaarder geworden sinds
de Parijse abattoirs weigeren mij
hun afgekeurde vlees voor mijn tij
gers, leeuwen en andere wilde bees
ten te verkopen. Van dat afval
wordt nu kunstmest gemaakt".
Bouglione zal zijn levende have,
die de televisie graag over had wil
len nemen, toch nog niet van de
hand doen. Hij bezit ook nog een
circustent en met z'n tros van meer
dan honderd wagens zal hij voort
gaan vooral andere landen dan
Frankrijk te bereizen.
Frankrijk zal echter niet van al
zijn circusgeneugten worden be
roofd. Want op het moment dat
Bouglione het hoofd in de schoot
legde, maakte de bekende komiek
Jean Richard bekend, dat hij het
circus dat hij vroeger had opge
richt maar tijdelijk op non-actief
moest stellen, weer heeft gereorga
niseerd en uitgebreid om binnen
kort in Frankrijk zelf een langdu
rige tournee te maken.
Misschien kmt het doorfo
Nederlander xterk interni
naai is geoënteerd, do
juist in onsland zo'n j
markt schijn te bestaan
volksmuziek, n de af gek
jaren zijn derse platen
met uitheems muziek ver^
nen, waarvamooral „Song
sound, the wdd around'
groot succes i geworden,
nieuwe serie isSounds fron
Om te beginne drie langq
platen met khken uit
Roemenië, Gritenland en
kije.
De volgorde iiniet willek»
De Roemeense .lksmuziek
soms frappant diit bij onze
muziekcultuur, tevijl het we$
oor wel erg moewennen aa:
Turkse klanken. Irgens daa:
senin zit de Grise volksmi
hier in wel zeer ire vorm v
genwoordigd, zond Noolt-op
dag-gedoe. De Roneense LP
o.a. een paar kostyke zangt
mers is de vlotste ui het dn
maar de voorkeur v\ verzame
zal wel uitgaan nai de exot
Turkse muziek, in \]ke genn
aanbod nu eenmaa niet
groot is. (London Gl<e GLB
1006 en 1009).
Onlangs draaide ln»en va
Leidse bioscopen widerljjl
noeg slechts één weel— d(
zonder onderhoudende usical
„Robin and the 7 hoes",
de rolbezetting de vrij q Vol
Sinatra-clanDean M-tin,
Crosby, Peter Falk, Sa*ny'
en Frank zelf. De film /as
lijk gelardeerd met leie h
waaronder vooral Sammj ul
dige „Bang! Bang!" en iet
dwaze als pakkende „MisV B
van de hele clan. Wie de im
gemist, kan in elk gevalt
de muziek horen op een lfo;
plaat. (Reprise MGRR-P
Een van de grootste ver
en zeker de bekendste
evangelische negerlied, de
song, is Mahalia Jackson,
langs nog ons land met een
heeft vereerd. „In the uppe
heet haar nieuwste langspe
de zoveelste mogen we wel
maar deze heeft het voord!
een zeer billijke prijs gel
aan een goede selectie uit ha
vangrijke repertoire (o.a. C
Jesus, Go tell it on the mo
I'm on my way). (Vox VS
Gigliola Cinguettl,
winnares van het laatste E
Songfestival, heeft speciaal
rieve van haar bewonderaai
Lage Landen een plaatje gi
waarop zij in gebroken Ned
twee vriendelijke liedjes zii
zijn „Vroeg of laat" en Pepl
pino". (Show Records CG
De Iers-Engelse vocalist*
Springfield, een der weini)
terecht omhoog is geschot
het tiener-firmament, heeft
een plaatje gemaakt. Als
mee opnieuw in de hitparadi
zal Dusty dit ook voor een
rijk deel te danken hebb
haar broer Tom, die de
„Losing you" en „Summer
componeerde. Het zijn
geconstrueerde liedjes met
pen, verschuivende toonhoa
meer van dergelijke verft
elementen. Gezongen door
komen zij volledig tot hui
(Philips JF 329.913).
Het Belgische zangeresje
Pascal lijkt ons evenmin
dagsvlieg. Haar chansons
sous la pluie" en „Plus la
mogen beslist gehoord woi
kan aan de orkestrale arran
ten nog wel wat worden ges
(Palette PB 40.260).
ta
Willem Brakman. De
Gehoorzame Dode". Que-
rido. Amsterdam.
Wel een merkwaardig geschrift,
deze roman om de figuur van La
zarus heen. Het geheel zit zeer
goed ln elkaar en stilistisch is het
bijzonder knap. Aangezien er over
de figuur van Lazarus niets bekend
is behalve dan zijn opwekking,
komt de handeling en de milieu
tekening voor rekening van de
schrijver, ofschoon het duidelijk is
dat hij zich terdege voorbereid
moet hebben. Dit is werkelijk een
prestatie, die Vestdijk evenaart
maar mij persoonlijk kan het boek
niet zeer boeien.
Aanbevelenswaardige Salaman-
derherdrukken:
Ina Boudier-Bakker. Honger.
Roman van een postdirecteur. Sa
men met het verhaal „Als de Hoge
Vloed komt".
A. Rutgers van der Loeff-Base-
nau. Mens of Wolf? Silezië 1945,
vrouwen en kinderen, honger en
oorlog.
A. T. W. Simons. Wie. het Leeu
wenmasker dragen. (vertaling)
India en de lepra.
Willem van Maanen. Droom Is 't
leven. Als ik mij niet vergis de
eersteling van deze poëtisch-realis-
tische jonge schrijver.
Marianne Philips. De Doolhof.
Zeventiende eeuws Frankrijk, Nor-
mandlë, veldtochten en Bourgon-
dië, geloof en innerlijke strijd.
Adriaan van der Veen. WU heb
ben Vleugels. Verhaal van jeugd
ervaringen.
CLARA EGGINK
Het water stroomt daartoe
in een vat met membraan.
De stuwende vernauwer (ven-
turie) verhoogt de druk erond I
len c
voort
