KERK ZEGT NEEN
TEGEN KERNWAPEN
Bij het vijftienjarig
bestaan der D.D.R.
ERVORMD SYNODAAL GESCHRIFT
Kerk cliënt haar leden in keuze
politieke partij vrij te laten
DE VROUW IN
HET AMBT
HERVORMD SYNODAAL GESCHRIFT
CHRISTENEN HEBBEN SCHULD
AAN HUIDIGE WERELDSITUATIE
Verklaring werkgevers
Meer bescherming
belang werknemers
DICTATUUR VAN ONFATSOEN
BEDREIGT DUITSLAND
LL1USCH DAGBLAD WOENSDAG 18 NOVEMBER 1964
an samenwerking met niet-christenen
zijn grote voordelen verbonden
Aan de mogelijkheid van samenwerking met hen die zich niet-
nstenen noemen in het verband van een algemene partij, zijn on
kenbaar grote voordelen verbonden.
Er zijn ernstige bezwaren te noemen tegen de mogelijkheid dat
n zich organiseert in een christelijke politieke partij.
Aldus twee constateringen in het gisteren verschenen geschrift
Ir politieke verantwoordelijkheid van de kerk", waarin over
gingen van de generale synode van de Ned. Herv. Kerk zijn op-
iomen.
KERK EN STAAT
geschrift, uitdrukkelijk geen
ierlijk schrijven, werd door de
le aanvaard in haar verga
g van 18 februari van dit
Conclusie van de synode is,
\ie kerk haar leden in de keu-
mn de partijen en van de
poegingen daartoe dient vrij
men". Zij zijn en als christe
nen als burger mondig.
fc zal haar bemoeienis met de
Weke partijen niet zover kun-
uitstrekken, dat zij ook
'ht positief voor te schrijven,
de inhoud van haar pro
ma's dient te zijn. Het is een
van geestelijk belang, dat de
n van de kerk en haar ambts
iers zich er steeds meer in
nen de verschillende partij-
ie van elkander te aanvaar-
het geschrift wordt ondermeer
«rig ingegaan op deze partij -
f. Er wordt gewezen op de mo
theid tot samenwerking
tónen in algemene politieke
Jen. „Sommigen zoeken de grond
deze mogelijkheid vooral daar-
lat men op deze wijze samen-
een gemeenschappelijke
deschatting, welke historisch is
«ld uit het evangelie", aldus de
e.
de daaraan verbonden „onmis-
ire belangrijke voordelen" wordt
gerekend, dat men op deze wijze
hrlsten de anderen niet geheel
hun vervreemding van het
gelie overlaat.
kerk dient zich, naar de me-
van de synode, wel de ernsti-
raag te stellen, of men langs
weg trouw kan blijven aan het
dat het politieke handelen
idanig zijn geestelijke achter-
moet vinden in de openba-
Ten aanzien van de mogelij k-
ot organisatie in een chris-
politieke partij wordt in het
ft opgemerkt, dat een zo-
partij, gelijk ook in andere
i van christelijke organisatie,
le gelovige mogelijk maakt zijn
en publieke bestaan te door-
in een milieu, dat harmonieert
lijn diepste overtuigingen.
Ernstige bezwaren
de „ernstige bezwaren", die
ten christelijke politieke party
rerbonden, worden gerekend de
deling van de naam van Chris-
oor een slechte politieke prak-
de isolering van de kerk van
geheel van het volk, de diep-
ie opsplitsing van het volk en
genstelling tussen het hoge ide-
m de verwerkeluking daarvan,
lijn evenzovele bezwaren waar
de kerk met zorg denkt", aldus
ijnodaal geschrift.
een toelichting op deze over
igen heeft ds. P. G. van den
praeses van het moderamen
le generale synode van de Ned.
CONCILIE-WERK
KOMT SCHOT
'an onze correspondent)
concilie zitting begon gisteren
stemmen over verscheidene
Daarbij was van grote be-
de stemming over de in
ituk III van het schema „De
pa" ingelaste amendementen,
werd gestemd over de vraag:
Ie concilie vaders van oordeel,
theologische commissie de
"^dementen goed of niet goed
Ingelast. Mer kon alleen stem-
met de vorm placet of non
De uitslag van 2.099 voor en
n. Dat er toch wel iets van
fining was, bleek uit het feit
oen daarna hoofdstuk IV en
stuk V, van het zelfde schema,
tsp. handelen over de leken en
het voor allen geldende geroe-
&tin tot heiligheid, er' slechts
mstemmers waren voor hoofd-
IV en slechts 4 voor hoofdstuk
begint nu werkelijk schot in
ferk te komen. Men heeft nl.
Idellijk daarop een proefstem-
gedaan om te zien of de pro-
Es over de priesteropleiding, die
*d ontvangen worden, reeds
lin om er over te stemmen,
leek het geval, slechts 41 con
vers vonden dat men daar nog
mee moes twachten. Men heeft
P gestemd over de inleiding en
de eerste 12 artikelen van die
slties en dat werd alles met
wemig stemmen tegen en een
kt aantal stemmen onder voor-
d aangenomen.
ziet er dus naar uit dat za-
bij de slotzitting de schema's
de kerk, over de oecumene en
hien ook over de priesterop
kunnen worden afgekondigd.
qj) I het de bedoeling is om mor-
"o? te stemmen over de
Herv. kerk, gistermiddag met nadruk
gesteld dat dit geschrift wordt ge
kenmerkt door de opvatting dat kerk
en staat ten diepste met elkaar ver
bonden zijn, omdat zij beiden „in
het rijk van God" staan. Naar zijn
oordeel is de politiek geen zuiver
zakelijke affaire, omdat de mens er
mee gemoeid is. Een kerk, die zich op
geen enkele wijze met politiek be
moeit zou een breuk toebrengen aan
de geheelheid van het Koninkrijk
Gods. Haar afzijdigheid in politieke
zaken zou theologisch betekenen, dat
zij overheid en staat, pblitieke par
tij en maatschappelijke organisaties
buiten het Koningkrijk Gods ziet
staan, aldus het synodaal geschrift.
Gesteld wordt o.m., dat de vraag
niet is, of de kerk een directe poli
tieke verantwoordeiykheid heeft,
maar in welke vormen zij zich hier
van kwijt in haar ambten, in haar
leden en in haar ambtelijke verga
deringen.
Machtsconcentraties
In het geschrift wordt voorts in
gegaan op het bestaan van meer
machtsconcentraties dan alleen die
van de politieke partijen. Hierbij
wordt gedacht met name aan stands-
en beroepsorganisaties. „Het lijkt er
soms op, dat zulke functionale een
heden en groepen meer de vormge
ving van het publieke leven bepa
len, op politieke beslissingen vooruit
lopend, dan het overleg in en tussen
de partijen", aldus" het geschrift.
In de overwegingen wordt ach
tereenvolgens aandacht geschonken
aan de onderwerpen: het Koninkrijk
Gods in de veelheid van de bijbelse
verkondiging, het Koninkrijk Gods
in de geschiedenis, de kerk, de staat
en de politieke partij en aan de
voorbede, de zielszorg en de pro
fetie als politieke verantwoordelijk
heid van de kerk.
De Nationale Vrouwenraad heeft
een adres gezonden aan de generale
synode van de Ned. Herv. Kerk.
Hierin verzoekt de raad (die 52 vrou
wenorganisaties omvat) de synode
met klem, de volledige openstelling
van het ambt van predikant voor
de vrouw nog eens onder ogen te
zien.
In de brief wordt o.m. gezegd, dat
de vrouw nu toch op alle terreinen
haar gelijkwaardigheid aan de man
wel heeft bewezen en dat openstel
ling van het predikanteambt voor
haar de positie van de kerk in de
huidige geseculariseerde wereld zal
versterken.
Het onderwerp van „De vrouw in
het ambt" was op de vergadering
van de raad in Utrecht ter sprake
gebracht door mevrouw ds. T. C. C.
Scholten- van Iterson die onlangs
is beroepen door de hervormde ge
meente van Heerde. Zij schetste de
motieven pro en contra die door de
verschillende kerken, vaak op bij
belse gronden, worden gebruikt. In
de Ned. Herv. Kerk staat het ambt
van ouderling en diaken wel voor
vrouwen open, ijiaar voor het beroe
pen van een vrouw als predikant
wordt slechts in sommige gevallen
zoals voor ziekenhuizen, inrichtin
gen en in een grote gemeente in
Noordholland- dispensatie verleend.
Als men de een wel en de ander
geen dispensatie geeft, is er geen
sprake meer van principe of van een
bijbelse motivering, aldus mevrouw
Scholben.
Dienstweigering
De generale synode van de Ned. Herv. Kerk heeft gisteren
.Woord en wederwoord'' in de openbaarheid gebracht. Het is
een voortzetting van het geschrift over de kernwapenen, dat in
1962 verscheen en waarover in het gehele land discussies ontston
den. Ds. F. H. Landsman, secretaris voor algemene zaken van
het moderamen van de kerk gaf in Den Haag tijdens een pers
conferentie een toelichting op het nieuwe geschrift.
VRAAGSTUK HOOGST
gezien worden als een herderlijk
schrijven. Zulk een herderlijk schrij
ven heeft een afgeleid gezag, het is
te vergelijken met een preek. Het
herderlijk schrijven heeft geen bin
dend gezag en het gaat dus niet
aan om hem, die de beslissingen van
een herderlijk schrijven niet kunnen
aanvaarden, terstond te bestempelen
als mensen die het belijden van de
kerk aantasten.
ACTUEEL
Sedert het verschUnen van het
eerste geschrift over de kernwapenen
is er byna geen synodevergadering
voorbUgegaan, aldus Ds. Landsman,
dat er niet over het probleem van
de kernwapenen is gesproken. De
synode heeft het nieuwe geschrift
uitgegeven omdat ze vond dat ze de
kerk noch de maatschappH een
dienst zou bewyzen als ze niet ver
der over het probleem zou spreken,
temeer daar het vraagstuk hoogst
actueel bleef en de reacties op het
eerste geschrift voornamelijk anti
thetisch waren.
In het nieuwe geschrift zijn geen
nieuwe concrete vraagstukken aan
gesneden. Men is daarentegen inge
gaan op de meest saillante vragen
die na het eerst geschrift zijn op
geworpen, tevens die vragen waar
door de synode zich in geweten het
meest aangesproken voelde.
In het vervolggeschrift dat nu is
verschenen heeft de synode vastge
houden aan wat ze in het eerste ge
schrift gezegd heeft. Ze heeft gedaan,
aldus ds. Landsman, wat ook kardi
naal Alfrink bij het concilie gedaan
heeft, namelijk het vragen van een
duidelijke veroordeling van het kern
wapen.
Radicaal „neen'
Het vervolggeschrift belicht voor
namelijk vier aspecten die in het
eerste boekje of niet, of minder breed
aan de orde zijn gekomen. In de
eerste plaats wordt nu uitvoerig in
gegaan op de vraag welk gezag aan
het geschrift over de kernwapenen
moet worden toegekend. In de twee
de plaats geeft het nieuwe geschrift
een wat bredere argumentatie voor
het radicale „neen" dat de kerk te
genover het kernwapen liet horen.
Ten derde wordt nu uitvoeriger inge
gaan op het onderscheid tussen het
aanwezig zyn en het gebruik van
kernwapens en in de vierde plaats
speelt het begrip „solidariteit" in het
„Woord en wederwoord" een grotere
rol dan in het eerste geschrift.
In „Woord en wederwoord" heeft
de synode het gezag van het ge
schrift over de kernwapenen aan de
orde gesteld. Ze deed dit om ant
woord te geven op de bij leden van
de hervormde kerk gerezen vraag:
„word ik van ontrouw beticht als
ik het niet met de synode eens ben?".
In „Woord en wederwoord" wordt
het verschil uiteengezet tussen een
belijdenisgeschrift en een herderlijk
schrijven. Een belijdenisgeschrift ont
leent zijn gezag als het ware aan
de bijbel zelf en het wordt door de
loof. Wordt ook daartegen weinig be
zwaar geopeerd dan zal ook die ver
klaring nog kunnen worden afge
kondigd en dan moet men zeggen
dat de derde zitting werkeiyk ein
digt met een meer dan bevredigend
resultaat.
Er werd nog een korte discussie
gevoerd over de priesteropleiding.
Daarna werd het volgende schema-
ingeleid, dat over het r.katholiek
onderwijs, officieel heet het over de
christelijke opvoeding, hetgeen dus
'S inzake de vrijheid van ge- ruimer gebied bestrijkt, handelt.
Atoomtijdperk eist
ombuigen van denken
In de tweede plaats wordt in
„Woord en wederwoord" duideiyker
dan in het geschrift over de kernwa
penen gesteld, dat men er zich nog
niet voldoende van bewust is, dat de
mensheid door het kunnen vervaar
digen van het kernwapen in een ge
heel nieuw stadium is gekomen,
waardoor alle dingen opnieuw moe
ten worden doordacht. Wie niet kan
meedoen met het ombuigen van het
denken, hoort eigeniyk in dit atoom
tijdperk niet thuis.
In de samenleving heeft de ont
wikkeling van de internationale sa
menlevingsvormen en de internatio
nale rechtsorde geen gelijke tred ge
houden met de ontwikkeling van het
technisch kunnen. Het is een concre
te taak van christenen en kerken het
ontstaan van deze samenlevingsvor
men en van deze rechtsorde te be
vorderen.
In de derde plaats wordt uitvoerig
ingegaan op de onderscheiding tus
sen aanwezigheid en gebruik van
kernwapens. Het radicale „neen" van
de synode, zo wordt gezegd, is pri
mair gericht tegen het gebruik er
van, maar het strekt zich in zoverre
ook uit tot hun aanwezigheid als zij
in het perspectief moeten worden ge
zien van een eventueel gebruik.
Samen uitweg vinden
Het vierde aspect dat in „Woord en
wederwoord" wordt belicht is het be
grip van de solidariteit. Met klem
wordt betoogd, dat het besef bestaat
dat christenen gewone mensen zijn
die ook grote schuld hebben aan de
situatie waarin de wereld is geko
men. Een tweede zijde van die soli
dariteit is, dat het besef leeft dat
met alle mensen samen getracht moet
worden een uitweg te vinden.
Schending menselijke
waardigheid
„Wij hebben de taak ons land en
volk te redden van verdorvenheid,
om onbevreesd het misbruik van
vrijheid, de ontaarding van onze
vrouwen, de schending van de men-
seiyke waardigheid aan de kaak te
stellen en om aan te dringen op
verzet tegen de vernietiging van de
zielen", aldus de verklaring.
De synode zegt verder, dat in de
tien geboden voorschriften vastge
legd zün die heden ten dage nog
geldig zyn en doet op de West-
Duitsers een beroep om de voor
spoed de baas te biyven.
In de laatste hoofdstukken wordt
ingegaan op de onderwerpen militai
re dienst en dienstweigering. Het zou
volstrekt in strijd zijn met de strek
king van het synodale geschrift zo
wordt gesteld om christenen die
in militaire dienst, zijn, hetzij als
dienstplichtige, hetzij omdat ze vrij
willig voor het militaire beroep heb
ben gekozen, te beschouwen als men
sen die hun christen-zijn hebben ver
zaakt.
Het „neen" tegen de kernwapenen
wordt voor zover de synode het kan
inzien, niet gediend door dienstwei
gering, maar het moet gemeengoed
worden van overheden en volkeren.
NED. HERV. KERK
Beroepen te Lunteren (vac. K. d.
Pol) R. de Bruin te Ztten-Andelst
te Honselersdljk F. Brouwer te Hllle-
gom te Diepenveen A. W. J. A.
Knorth, vlc. te Velp te Glessenburg
(toez.) H. J. Smit te Stellendam. Be
dankt voor Winterswijk (vac. dr. W.
Bloemendaal) Ph. J. Stoutjesdljk te
Hellendoorn voor Papendrecht J. den
Hoed te Wijk by Heusden.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Bolsward (2e pred.pl. -
In comb, met Schettens) G. v. Halse-
ma te Amsterdam te Grijpskerk H.
Hazenberg te SurhulsterveenAange
nomen naar Almelo (vac. dr. A. Wind)
A. IJkema te Putten. Bedankt voor
Klazienaveen (vac. Joh. Dijkstra) J.
de Jongh te Nes (W.-D.).
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Leerdam H. C. v. d. Ent
te Mlddelharnls. Bedankt voor Schie
dam en voor Urk M. Baan te Zeist.
Optreden kerkeraad in
strijd met kerkorde
(Van onze correspondent).
Het optreden van de kerkeraad van
de hervormde gemeente te Elburg,
dat heeft geleid tot de bekentenis van
een van haar voorgangers, zal nader
worden onderzocht door de commissie
van opzicht van de provinciale kerk
vergadering in Gelderland. Daarbij
zullen ook de bezwaren (de provin
ciale kerkvergadering heeft namelijk
geëist, dat de klacht aan haar zou
worden doorgestuurd) worden behan
deld die de Elburger kerkeraad zou
hebben naar aanleiding van het ge
drag van deze predikant. Ds. J. J. van
der Krift te Ermelo, die lid is van
het breedmoderamen en de commis
sie voor opzicht in Gelderland van
de Ned. Herv. Kerk, heeft verklaard,
dat het optreden van de Elburger
Prof. dr. A. J. Rasker uit Oegst-
geest schrijft ons:
Het gebeurt nogal eens, dat iemand
tegen je zegt: „ik ben ook in de
D.D.R. geweest", en dan blijkt bij
soonlijke hulp aan het Oosten, die zij
verleenden was, hoe royaal ook, toch
maar een geringe deelname in de
lasten, die in hoofdzaak op him
volksgenoten in het Oosten, een
navraag meestal dat dat bezoek zich i kwart van het gehele volk, worden
niet verder heeft uitgestrekt dan
enkele dagen in Oost-Berlijn. En
dan volgen onmiddellijk beschrijvin
gen van het verschil in welstands-
niveau en in menselijke bewegings
vrijheid tussen de beide delen van
Duitsland, die natuurlijk in de beide
delen van Berlijn bijzonder voelbaar
is. Dit niveauverschil heeft aanlei
ding gegeven tot een enorme af
vloeiing van mensen en van econo
mische waarden naar het Westen,
waardoor de opbouw van de DDR
nog moeilijker en de tegenstelling
nog groter werd, totdat de muur in
augustus 1961 daar een eind aan
maakte.
Nu is het ongetwijfeld een koud
kunstje, de Bundesrepublik hemel
hoog te veiiheffen, omdat het daar
zo goed is, en de D.D.R. te misprij
zen. Men kan dait ook nog in ruimer
verband zetten, door de Amerikanen
te loven voor de hulp, die zij aan
West-Duitsland hebben gegeven voor
de snelle opbouw van de Bundesre
publik en de Russen te laken, dat zij
tot ongeveer 1956 Oost-Duitsland
hebben „leeggeplunderd".
Toch is het goed, te overwegen,
dat „het goed hebben" niet altijd
hetzelfde Is als „gelijk hebben". Men
kan het namelijk ook proberen als
volgt te zien.
Oost-Duitsland heeft, eerst als
Russische bezettingszone, later als
DDR. gedurende ongeveer tien jaar
de hele last van herstelbetalingen en
herbouw van het door alle Duitsers
samen verwoeste Rusland opgebracht,
terwijl West-Duitsland, na de
„Wahrungsreform" en later als Bun
desrepublik zich snel over een aan
Amerikaans voorbeeld georiënteerd
welvaartspeil mocht verheugen. De
Russen hebben de Duitsers in die tijd
op ongeveer hetzelfde niveau laten
leven als waarop zij zelf leefden en
men kan niet zeggen, dat dat na alles
wat in de oorlog had plaatsgevonden
onredelijk was, maar het kostte vol
gens een schatting, die een West-
duitae econoom gemaakt heeft de
Oostduitsers een 6000 mark per per
soon, dat is dus rond 100 miljard
totaal. De Westduitsers ontsprongen
afgewenteld. Dit te verzwijgen
tegelijk te klagen over de last van
deling van him land heeft in de
mond en de geest van vele West
duitsers een toon van onboetvaardig
heid en zelfrechtvaardiging.
Een andere toon was gehoord, toen
in oktober 1945 in Stuttgart de Raad
van de Evangelische Kerken in het
toen nog ongedeelde Duitsland bij ge
legenheid van het bezoek van dr.
Visser "t Hooft uitsprak: „Wij zijn
voor dit bezoek te meer dankbaar,
omdat wij ons met ons volk niet
slechts in een grote gemeenschap van
lijden weten, maar ook in een so
lidariteit van schuld. Met grote smart
zeggen wij: door ons is oneindig veel
leed over vele volkeren en landen
gebracht". In een niet religieuze vorm
heeft de president van de Volkskam-
mer der DDR. prof. Johannes Dieck-
mann hetzelfde gezegd in het ge
denkboek van de DDR. bij haar
vijftienjarig bestaan: „Altijd nog
staan wij telkens weer verbijsterd
voor het ontzettende feit, dat ons
aan humanistische tradities zo rijke
volk zich in de Hitlertijd tot barbarij
en in Hitiers oorlog tot gruwelijke
onmenselijkheid heeft laten verlei
den". Het geeft een beetje moed en
troost, wanneer wij van tijd tot tijd
in beide delen van Duitsland zulke
woorden horen. Want schulderken
ning kan tot verzoening en verzoe
ning kan tot vrede leiden.
Maar veel vaker horen we klanken
van de koude oorlog, aan beide zij
den van de grens die Duitsland ver
deelt. De hele Oost-West-tegenstel
ling die door de wereld gaat met alle
spanningen die daarbij behoren, is
in de beide Duitslanden, en in de
bedde delen van Berlijn nog eens
extra, geconcentreerd. Men is daar
om in Duitsland wel geneigd te me
nen, dat hier de kern van de wereld
politiek, de politieke navel van de
wereld, ligt. In zekere zin is dat zo,
maar men krijgt er alleen een rechte
kijk op, wanneer men bedenkt, dat
er dan meer zulke navels zijn, en dat
volkeren als de Koreanen en de Viet-
namezen eenzelfde lot van verdeling,
in nog veel ergere vorm, en tegelijk
die dans gemakkelijk, maar alle per- veel minder door hun eigen schuld,
Het Verbond van Nederlandse Werkgevers en het Centraal Sociaal Werk
geversverbond hebben vandaag in een gezameniyke verklaring over de
medezeggenschap van de werknemers in de onderneming verklaard, dat zy
in overleg willen treden over een mogelyke verdere bescherming van de be
langen van de werknemers.
Verleden week heeft de f
VARA mijn portret met een f
tekst uitgezonden, die uitge- f
geven iverd voor een door mij j
„aan Ulbricht en zijn onder- j
danen" gezonden gelukwens
ter gelegenheid van het vijl-
tienjarig bestaan van de
J DDR. De VARA had slecht
a gelezen. Het was een verslag
j van een interview, begin juli j
a gegeven aan een journalist
a van „Neues Deutschland", t
j waarin mij verzocht werd op t
a twee vragen te antwoorden: t
l Waarin ziet U de betekenis i
l van de DDR? en Hoe waar- t
deert U haar streven naar t
l een veilige vredesregeling in t
i Europa? Mijn antwoord
dat dus geen groet aan UI- i
i bricht was is door de jour- t
i nalist niet zo samengevat als t
ik het zelf gedaan zou heb-
i ben. Daarom stel ik het op f
prijs dat de Redactie van het f
4 „Leidsch Dagblad" mij de ge- f
legenheid gaf, mijn mening f
met eigen woorden en uitvoe- f
riger weer te geven. Zoals ik J
het hier geschreven heb, heb
ik het overigens zoioel in f
West- als in Oost-Duitsland
4 herhaaldelijk openlijk gezegd
1 en geschreven.
Zy denken daarbij onder meer aan
een verbetering van de werkwijze
van de ondernemingsraden, waarbij
aan de orde kunnen komen: het
vaststellen van een minimumaantal
vergaderingen, de toelating van des
kundigen, de Instelling van een da
gelijks bestuur en de communicatie
van de leden van de raad met het
personeel van de onderneming. Ver
der kan, aldus de verbonden, wor
den overwogen om de wettelijke ver
plichting tot het Instellen van een
ondernemingsraad te verscherpen.
De verbonden menen, dat in alge
mene zin de bescherming van d<
werknemers ligt in:
1. een zo groot mogelijke open
heid van de overnemer over het door
hem gevoerde beleid.
2. een goed werkend systeem van
sociale verzekeringen.
te kunnen spelen, ln strijd ls met de
kerkorde. Als de kerkeraad bezwaren
heeft tegen een predikant, dan moe
ten die bezwaren als een schriftelijke
klacht worden gezonden aan de pro
vinciale commissie voor het opzicht.
Daarom noemt ds. Van der Krift
het optreden van de Elburgse kerke
raad onchristelijk. Hij is van mening
dat het college voor dit gedrag moet
kerkeraad, die meende eigen rechter worden berispt.
In boeken films en sexualiteit
De synode van de Evangelisch Kerk van Duitsland heeft de gelovigen ge
waarschuwd, dat een nieuwe dictatuur in hun welvarende land de macht
dreigt over te nemen: „de dictatuur van het onfatsoen".
Deze verklaring, die zijn weerga niet kent, is door de synode uitgegeven
op Duitslands officiële dag van gebed en boetedoening.
De symptomen van zedelijk ver- i angstaanjagend
val in ons openbare en particu
liere leven nemen op een angst
aanjagende wijze toe, aldus het
communiquéloaarin verklaard
wordt, dat in boeken en tijd
schriften over sex en perversie
wordt geschreven „onder het
voorwendsel van maatschappelij
ke kritiek of voorgewende zede
lijke verontwaardiging"
„In films worden de meest in
tieme zaken in het openbaar ge
bracht of zij overtreffen elkaar in
het vertonen van wreedheden.
Alcohol en sexualiteit ve.woesten
talloze huwelijken. Het aantal ge
vallen van abortus provocatus is
Dikwijls ge
noeg worden onze wegen door brute
roekeloosheid oorden van verschrik
kingen, in het bijzonder op de zon
dagen". aldus het communiqué.
De synode richt zich in het by-
zonder tot haar lidmaten in de
Bondsrepubliek. Pamfletten met de
tekst van het communiqué zullen in
kerkdiensten verspreid worden.
„Wij christenen, onze gemeenten
en kerken zyn diep beschaamd om
dat deze feiten onthullen, dat onze
boodschap en ons onderricht geen
effect sorteren".
„Wy lopen het gevaar onder de
dictatuur van het onfatsoen te
komen".
4. de bereidheid van de werkne
mer om een optimale arbeidspresta
tie te leveren.
5. de bevordering van de eman
cipatie, waarvan de betrokkenen be
ter voor hun eigen belangen kun
nen opkomen.
6. een vakbeweging, die de advo
caat van de werknemers kan zijn,
met een open oog voor de noodzaak
de werkgelegenheid ln stand te hou
den.
De verbonden menen, dat ln ons
land een behoorlijk arsenaal van mo
gelijkheden ter bescherming van de
belangen van de werknemers ter be
schikking staat. Een uitgebreid ap
paraat van communicatiemiddelen
(pers, radio en televisie) brengt in
ons dicht bevolkte land een kenne-
Ujk onredelijk handelen van onder
nemerskant met welhaast onfeilba
re zekerheid aan het licht. De wer
king van de publieke opinie doet de
rest.
Secretaris van
Stellendam weer
gearresteerd
De Rijksrecherche heeft voor de
tweede m&al de gemeentesecretaris
van Stellendam aangehouden, in ver
band met grondspeculaties in zijn
gemeente. De man wordt thans om.
verdacht van valsheid in geschrifte!
Hij zal vrydag voor de officier van
Justitie in Rotterdam, mr. I. H. van
'i Roemer, worden geleid.
Half september van dit Jaar werd
de gemeentesecretaris, samen met
een 62-jarige redacteur van een
streekblad in Mlddelharnls, voor de
eerste maal gearresteerd. De streek
bladredacteur zou gronden, die hy
had opgekocht en waarvoor de ge
meentesecretaris de te optimistische
aanbeveling had verstrekt, dat deze
voor recreatiegebied en bouwgrond
bestemd zouden zyn, met grote
winsten hebben verkocht. Na de
verkoop bleek echter dat de uit
eindelijke bestemming van de gron
den zuiver agrarisch was. Het bedrag
dat de gemeentesecretaris voor de
grond toucheerde zou het viervou
dige hebben bedragen van de wer
kelijke waarde.
ondergaan. De consequentie hiervan
is, dat een bijdrage van de Duitsers
tot de vrede in de wereld niet in het
stellen van maximale eisen van eigen
belang en eigen aanspraken kan be
staan, maar veeleer in een beschei
den vragen naar het offer, dat zijzelf
tot verzoening en ontspanning onder
de volkeren zouden kunnen brengen.
Dan zullen zij ook zien dat de zo
gewenste hereniging alleen kan
plaats vinden over de omweg van
ontspanning, tot welke de Duitsers
een wezenlijke bijdrage zouden kun
nen brengen. De omgekeerde volg
orde: eerst hereniging en dan ont
spanning belooft geen resultaat. Zij
heeft in de ogen en oren van Duits
lands naburen teveel met de geest
van de koude oorlog te maken. En het
streven naar medezeggenschap over
kernwapenen door middel van de
multilaterale a toornvloot (West-
Duitsland zal volgens de laagste op
gave 32% betalen en ls ook wel be
reid hoger te gaan, maar eist dan
ook in dezelfde verhouding aandeel
aan de besluitvorming), gepaard met
een Nofcstandgezetzgebung, die in de
cember wel zal worden aangenomen
en die griezelig veel op een Duits-
perfectionistische oorlogsvoorberei
ding („für den Emstfall", „für den
Verteldigungsfall") gelijkt, is niet in
staat die naburen gerust te stellen.
Een bereidheid duidelijke stappen tot
ontwapening te doen zou voor de rust
in de wereld bevorder lij ker zijn. Van
de kant van de DDR. zijn daartoe
herhaaldelijk voorstellen aan de re
gering der Bundesrepublik gedaan,
zonder enige reactie. Nu weten we
allemaal wel, dat men in het Westen
de DDR., niet vertrouwt en dat men
haar zelfs niet erkent, maar het ls
goed, ook dit eens in wijder verband
te zien. De oostelijke buren van
Duitsland denken daar anders over.
zy gunnen de hereniging wel, maar
zijn daarvoor niet bijzonder geïnte
resseerd, wanneer dat tot opheffing
van de rust die de existentie van de
DDR. hun nu geeft zou leiden. ,De
DDR. is de eerste Duitse staat die
geen .Drang nach Osten" heeft, zegt
de Poolse Lutherse bisschop Wantula
en drukt daarmee uit, wat in zijn
hele volk leeft. En de Polen zyn zioh
wel bewust ,dat, wanneer Duitsland
de oorlog gewonnen had, er nu geen
ln tweeën gedeeld Polen, maar hele
maal geen Polen meer zou zyn. Dat
een .Drang nach Osten" in de Bun
desrepublik niet bestaat (niet als re-
geringspolitiek weliswaar, maar als
een tendens die tot in de hoogste
kringen getolereerd en soms zelf be
vorderd wordt) kan men echter niet
zeggen.
Op het Duitse volk rust in deze tijd
een enorme verantwoordelijkheid. Het
zou tot het heil der wereld, zelfs tot
het voortbestaan van de mensheid,
een grote bijdrage kunnen geven, als
het op zijn eigen terrein de geest
van de koude oorlog zou uitbannen;
als het inplaats van oefenveld van
koude oorlog een oefenveld van
vreedzame coëxistentie zou willen
zijn. Dat is de historische kans, die
dit volk gegeven is door de Heer
der geschiedenis. Het grijpen van
kans zou met name kunnen be
staan in de bereidheid van de Bun-
>lik, de existentie van de
DD.R. althans factisch te erkennen
de moeilijke weg van toenadering
en samenwerking op velerlei gebied
te gaan. Samen een vredesverdrag te
sluiten met de landen, met welke
het gehele Duitse volk in oorlog ge
weest is, en de lasten die zulk een
vredesverdrag inhoudt met een ze
kere boetvaardigheid samen te dra
gen, zou zowel een bijdrage tot de
onderlinge broederschap en echte
lotsverbondenheid van alle Duitsers
als een bijdrage tot herstel van rust
in de wereld zyn. En het zou ook
een realistische, zy het lange, weg
tot de zo vurig begeerde hereniging
zyn. Alle andere wegen zyn echter
illusies. Ook herstel van menselijke
verhoudingen en vermeerderde bewe-
gingsvryheid en reismogelijkheden
voor de Oostduitsers zouden daardoor
als een extra geschenk in de schoot
vallen. De onzin, dat men medelijden
heeft met de „achter de muur" op
gesloten Oostduitsers en tegelijk door
de niet-erkenning van de DDR. en
haar paspoorten aan die Oostduit
sers het reizen naar het Westen be
lemmert. zoals herhaaldelijk, ook
vanwege Nederland, gebeurt, kan dan
een eind hebben. En de muur, die
niet de oorzaak maar het gevolg is
van de koude oorlog zal dan als van
zelf verdwijnen.
