GOLD STAR
keus uit twee
Marzotto: maecenas van Italië
reikt velerlei prijzen
uit
DAN OOIT"
„DE NEDERLANDSE FILM
IS BETER
GOLD
STAR
Het gaat om de eer
en grote bedragen
EGYPTE MAAKT
ECONOMISCHE
CRISIS DOOR
Cineast Joan van der Keuken
„Je verdient als
filmer net iets
te weinig 59
Bouwvolumen
onderwijs
de Graaf f
MECOM STAAKT
TV-UITZENDING
Woensdag 18 november 1964
Achtste blad no. 31419
Hij doet de dingen in het groot j
(Van onze Romeinse correspondent)
Italië kent nog het maecenaat, niet in de vorm van premies door
laat, gemeente of bedrijf verleend aan bepaalde kunstenaars, maar
l ||s „hobby" van enkele kunstzinnige personen. Vrijwel alle belang-
jke litteraire premies die dit land telt en dat zijn er héél wat
l lorden uitgereikt door een of andere industrieel, die zich daarbij
it leiden door tot oordelen bevoegde (dat veronderstelt men al-
hans) critici. De meest ingewikkelde en ook wel de meest substan-
de van de talrijke premies is de jaarlijkse ..Premio Marzotto".
Eigenlijk gaat het niet om één premie, maar om een flink aantal,
alle op één dag worden uitgereikt.
Ben jaar of tien geleden was de
remio Marzotto" nog zuiver I tall
us. Maar al gauw werd althans de
irlljkse prijs voor schilderkunst in-
nationaal, met dien verstande, dat
ïstenaars worden uitgenodigd uit
landen der Europese gemeenschap
lië, Frankrijk, Duitsland, de drie
ïeluxlanden, Griekenland, Turkije
lemarken, waarbij dan Engeland
Ierland, al behoren zij niet tot
gemeenschap, ook meedoen. Dit
r voor het eerst zijn ook de pre
es voor muziek en voor toneel-
irijvers internationaal. En in 1965
jen letterkundigen, journalisten,
latshuishoudkundigen en beoefe-
lars der medische wetenschap uit
ezelfde landen naar de prijzen
ngen, steeds tezamen met de schil-
Het bekroonde werk van Burri?
Ach, de kunsthistoricus Cesare
Brandi heeft onlangs een heel groot
en heel duur boek aan Burri gewijd.
Daarin vertelt hij ons al, dat deze
meester, wiens materiaal bestaat uit
oude, kapotte kolenzakken (doodge
wone jute zakken, zoals er bij u wel
een paar op zolder zullen liggen) het
hoogtepunt van het informele en
nonfiguratieve scheppen in Italië
heeft bereikt. Dat zal dus wel zo
zijn. De catalogus der Marzotto-ten-
toonstelling deelt mede, dat hij zich
in de laatste tijd toelegt op werk
Het gaat, behalve om de eer, om
jke bedragen. De eerste prijs voor
der takken van wetenschap of
ast is steeds vijf miljoen lire. Bij
«elstukken en muziek komt er
i steeds nog een miljoentje bij om
M eerste uitvoering van het be-
W jonde werk mogelijk te maken .De
illders, ook de niet bekroonde
üken het genoegen, dat de
[«zonden werken worden ten-
agesteld behalve in Valdagno,
ir de premies worden uitgereikt,
A Baden-Baden, Berlijn, Amsterdam
Jttdelijk Museum), Parijs en Lon-
■I en daarna, voorzover zij niet
icht zijn, zonder enige kosten
de inzender aan diens adres
den teruggezonden. Marzotto is
maecenas, die de dingen in
groot doet.
\Iarzotto"-domein
deze Marzotto?
legene die zich met de prijzen
s Paolo Marzotto, één der
zonen (er zijn ook nog twee doch-
s) van Graaf Gaetano Marzotto,
schatrijke textielfabrikant. Het
mein" dezer grootindustriëlen is
de eerste plaats de streek ten
rden van Vicenza, tegen de voor-
aan, waar zij in het stadje
agno hun grote fabrieken en
fraaie landgoederen hebben. In
Idagno is vrijwel alles wat men
op de een of andere manier „van
»tto" Bruggen, standbeelden,
itenpleinen dragen hun roem uit.
grote theater (3.000 zitplaat-
behoort aan Marzotto, zo goed
het voor een zo kleine stad zeer
tortabele hotel. Van hotels heeft
familie trouwens verstand.
der die door Italië heeft gereisd,
I ral door Zuid-Italië, zal wel eens
II ten „Jolly-hotel" hebben ovemac
i|n er meer dan honderd, ze geiy-
U sterk op elkaar vooral wat Ui
ting betreft, zij voldoen aan hoge
en zijn, ten minste naar Ita-
e begrippen, niet al te duur.
tehele keten behoort aan de fa-
Marzotto en de wijn die men
^^rinkt, het stukje zeep dat men
de badkamer vindt, de dekens
hpjjten, het is alles in een Mar-
o-bedrjjf ontstaan.
Verbijstering
wij keren terug tot de pre-
i Voor die der schilderkunst
Jen zich 60 schilders gemeld. Een
competente jury, waarin voor
5 Cesare Brandi en Berto Mo-
ïio en voor Nederland de direc-
ig hadden, heeft verscheidene
in Parijs vergaderd (waar zeer
der deelnemende schilders ge
ld zijn). Toen men tenslotte
it beslissen wie nu de hoofd-
i zou ontvangen, staakten de
parijs woonachtige Cubaan Wil-
jLam en vijf voor de Italiaan
rto Burri. De critici hebben toen
ken de voorzitter, Paolo Marzot-
p beslissende stem te laten en hij
[eigenlijk niet anders dan zijn
aan de Italiaan geven. In de
thai van Valdagno zagen wij
deelnemende werken tentoonge-
ie algemene indruk was er een
•bijstering, ook al waren we
een bezoek aan de biennale
Venetië deze zomer reeds inge-
verbazen wij ons niet licht
over de vreemde dingen die
heden tentoonstellen. Toch
we de Fransman die onder de
hHet atelier aangeveegd" vuil,
ïlasscherven, oude tramkaartjes
sigarettenpeukjes, lucifers en
Te rommel netjes achter de
uitje inzendt, in de hoop dat
er hem vijf miljoen voor bieden
*el origineel.
Kolenzakken van
Cesare Burri
kend en stellig niet minder belang
rijk dan de vermaarde zakken". Het
bekroonde werk „Zwart oppervlak" is
zulk een werk in plastic. Het is een
geval van twee bij twee meter, git
zwart en deed bij ons de gedachte
opkomen aan de in-kaart-brenging
van een onderdeel van één of andere
door honderden lichtjaren sterk af
gesleten bergketen. We hebben er
Brandi lyrische over horen vertellen,
dat „dit uit de diepste menselijke
ellende geboren werkstuk „Ecce
Homo" de stolling is van de
vloeiende lava die uit de vulkaan van
een kunstenaarsziel opborrelt.
U ziet hier de mens in al zijn el
lende". Een foto kunnen wij er he
laas niet van afdrukken, daar het
alleen maar een zwarte rechthoek
zou zijn met hier en daar wat glim
lichtjes.
De tweede prijs, twee miljoen lire
elk, werd aan vijf schilders uitge
reikt, onder wie de Nederlander Cor-
neille voor zijn „Geboorte van een
boom" (op een witte achtergrond een
aantrekkelijk, van kleurgevoel getui
gend arrangement van figuurtjes in
groen, rood, geel en blauw).
Pointillist"
99'
De premie voor muziek is wat min
der ingewikkeld. Het aantal inzen
dingen was bijzonder groot, maar
een goedgekozen jury, bestaande uit
bekende dirigenten (Francesco Fer-
rara voor Italië, Willem van Otter-
loo voor Nederland), gaf blijk van
een voorliefde voor eigentijdse mu
ziek, die niet tot de uitgesproken
„avant-garde" behoort. De drie be-
in plastic, „buitengewoon indrukwek- kroonde stukken werden te Valdag-
(Advertentle)
Behandel uw meubelen niet zo maar met
'n onderhoudsmiddel
maar gebruik voor uw teakhout uitsluitend TEAKOL en
voor palissander PALIKOL.
Uw meubelen zullen er na jaren nog als nieuw uitzien.
Verkrijgbaar bij uw winkelier.
KLEINE'S CHEMISCHE FABRIEKEN LEIDEN
no uitgevoerd door het uitstekende
orkest en koor van de Venetiaanse
Opera, het Teatro la Fenice. De pre
mie van vijf miljoen lire ging naar
een jonge Duitse componist, Gisel-
her Klebe, voor zijn „Stabat Mater".
Klebe is een dodecafonisch compo
nist, behorende tot een „onderaf
deling", die zich aankondigt als
„polntillisten". Hij gaf ons een „Sta
bat Mater", dat volgens de jury „is
ontsproten aan het hart en aan de
intelligentie en meesterlijk is van
opbouw". De intelligentie valt niet te
loochenen, het hart hebben wij ge
mist. Hoe men op die prachtige tekst
zulke gevoelloze, cerebrale muziek
kan schrijven, is voor ons onbegrij
pelijk. De meest aantrekkelijke ge
deelten deden denken aan Carl Orffs
„Carmina Burana", hetgeen bewijst,
dat hij er toch naar heeft gestreefd
iets van middeleeuwse sfeer in zijn
compositie te verwerken.
Badingsconcert:
meesterlijk
Verreweg het belangrijkst bleek
het „Concert voor twee piano's en
orkest" van Henk Badings. Dit is
meesterlijke muziek van onze tijd,
hoewel zonder pose van „horen jullie
wel hoe modern ik durf te zijn?",
niet alleen boeiend maar ook vooral
in het „Adagio" muziek van iemand
die werkelijk iets te zeggen heeft.
Door dit uitgelezen publiek van in
tellectuelen uit geheel Europa (Mar
zotto had bijna 3.000 gasten uitgeno
digd) werd juist het werk van Ba
dings met langdurig en overtuigd ap
plaus beloond. De uitvoering, vooral
door de beide vermaarde pianisten
Gtno Gorini en Sergio Lorenzo, was
voortreffelijk.
De toneelpremie (alweer een fan
tastische jury met mensen als Erwin
Piscator, Jacques Huisman, Jean Vil-
lar, enz.) ging naar de Engelsman
Arnold Wesker voor zijn stuk „Their
very own and golden city" (Hun
eigen en gouden stad).
GOLD STAR 25
'n klasse apart
25 PITTIGE SIGARETTEN
VOOR f 1,25
GOLD STAR
King Size
20 KING SIZE SIGARETTEN
SLECHTS f 1,15
Egypte maakt een ernstige econo
mische crisis door. Er zijn ernstige
tekorten aan vlees, suiker, geïmpor
teerde levensmiddelen en verbruiks-
goederen. Premier Sabry heeft thans
aangekondigd dat de regering haar
uitgaven sterk zal besnoeien om een
einde te maken aan de crisis. Zo zul
len alle bouwwerken, die voor reke
ning van de staat worden uitgevoerd,
tijdelijk worden stilgelegd; reizen
worden toegestaan; niemand beneden
de rang van onderminister mag
voortaan meer van staatswege een
auto mogen hebben.
Premier Sabry, die in het parle
ment sprak, erkend, dat het huidige
vijf-jarenplan (dat thans in zijn
vierde jaar is) een mislukking ge
noemd moet worden. De produktie
heeft geen gelijke tred gehouden met
de sociale diensten, de bevolkings
aanwas en het gestegen verbruik. Sa
bry vroeg om verhoging van de pro-
duktiviteit en grotere besparingen
als remedie op langere termijn. Hij
zegde toe, dat in het volgende vijf
jarenplan voorrang zal worden gege
ven aan bedrijven, die snel in pro
duktie komen zoals kunstmest- en
cementfabrieken, alsmede aan fa
brieken, die door middel van uitvoer
naar het buitenland zullen niet meer voor harde valuta kunnen zorgen.
(Van onze rtv-medewerkster)
JOAN VAN DER KEUKEN, zat tussen de boeken en de foto's
in zijn knusse huisje aan de Amsterdamse Achtergracht vlakbij de
Amstel. Hij is bijzonder blij met de lovende kritieken die zijn laatste
televisiefilm „Blind kind" heeft gekregen. „Het ligt niet helemaal
aan mij, dat succes. Een dergelijk onderwerp is zo emotioneel, dat
het iedereen pakt", zegt hij bescheiden. Joan van der Keuken heeft
de laatste tijd al verscheidene films voor de VPRO gemaakt, o.a.
één over Lucebert. één naar aanleiding van het verhaal „Oude
dame" van Remco Campert, films over Tagiri, Opland en Yrrah en
één over het probleem van de Indische jongen.
De kritieken hierover waren ver
schillend en de waarde-oordelen lie
pen sterk uiteen. Zelf zegt hij er dit
over: „Kijk, films over kunstenaars
hebben maar een heel beperkt pu
bliek. Bij de grote massa kunnen
ze de belangstelling nauwelijks op
wekken en wat de critici betreft:
ik begrijp het allemaal niet zo goed.
De ene keer zeggen zo film A is
verschrikkelijk, de andere keer zeg
gen ze film B is geweldig. Dat ont
gaat me een beetje. Want beide films
zijn van één en dezelfde Joan van
der Keuken, die natuurlijk niet altijd
even goede werkstukken kan afle
veren, maar die toch altijd zijn eigen
idee en toon heeft. Mijns inziens kan
Je niet dan weer heel goed, en dan
weer heel slecht werk leveren. Het
kan hoogstens iets minder goed of
iets beter dan normaal zijn.
„Wij zijn zeventien"
Joan van der Keuken, nu 26 jaar,
sinds vier jaar getrouwd met de
schilderende Yvonne Apol, heeft toen
hij nog scholier was op het Montes-
sori-lyceum in Amsterdam al van
zich doen spreken. Hij maakte toen
het fotoboek „Wij zijn zeventien".
„Ik ben daar verschrikkelijk beroemd
door geworden. Door redenen die
deels buiten mij omgingen. Er werd
namelijk een hele oorlog met waar-
de-oordelen over dit boek ontketend".
Een jaar later kwam het grote
boek „Achter glas". Hij vindt het zelf
beter dan zijn eerste. In 1956 ver
trok Jan van der Keuken naar
Parijs. Twee jaar heeft hij er door
gebracht op een filmschool.
Zijn contact met de V.P.R.O. da
teert uit 1962. Deze omroep had in
dertijd een programma met onder
delen, waarbij kleine filmpjes door
Van der Keuken werden gemaakt.
En hoewel het programma al vrij
spoedig verdween was het enthou
siasme voor die filmpjes zo groot,
dat ze een zelfstandig leven gingen
leiden. „Ik maak mijn televisiefilms
meer als echte films dan als pro
gramma. Ze moeten buiten het
kastje ook nog een essentie hebben.
Wat ik bi) de V.P.R.O. doe ls niet
typisch aan de t.v. gebonden".
„Het aardige van die Amsterdam-
film is dat hij de aanpak heeft van
Niet terugkijken een primitief schilderij a la Breu
ghel Het filmpje zit vol anekdotes
die aan elkaar geplakt zijn. Het heeft
geen continuïteit en geen ruimte. De
dingen verspringen, alles blijft plat.
In principe kan zoiets helemaal
niet, maar het is toch wel eens leuk
om het te doen".
Soms is het niet plezierig om terug
te kijken, vindt Van der Keuken. Zo
maakte hij in 1959 voor O. K. en W.
de film „Zondag" naar een scenario
van Remco Campert. „Dat filmpje
wil ik liever nooit meer zien. Het
doet me zo verschrikkelijk kinderlijk
en onbeholpen aan". Met kleur heeft
hy ook gewerkt. Een filmpje over
Parijs, dat hij zelf in circulatie
bracht. En voor O. K. en W. een
film over Amsterdam.
Vijftien maanden (ruim drie jaar
geleden) is Joan van der Keuken
filmresencent geweest bij de „Haagse
Post". „Het beviel me goed. Het is
voor iemand die zelf films maakt ook
nuttig, maar criticus zijn is voor mü
geen levenstaak. Dat is iets dat voor
enkele uitzonderlijke figuren is weg
gelegd. Ik heb bovendien gemerkt dat
je steeds weer in herhalingen ver
valt. Ik kweekte een arsenaal van
vaste termen, die je op alle stukken
kunt plakken. Bovendien is de positie
van een criticus in ons land echt
niet jofeL Je weet alles uit de tweede
hand, de kennis over die film die je
gaat zien is er al, die opinie is al
in het buitenland gevormd. Maar je
leest toch al die dingen ook al wil
je het eigenlijk niet. Het enige wat
je als criticus in dit land kunt doen,
is alle meningen samenvatten en er
een Nederlands sausje overgieten.
Het ls dan wel moeilijk om nog een
eigen stempel op je werk te drukken.
Filmen hoofdzaak
Het filmen is voor Joan van der
Keuken langzamerhand hoofdzaak
gev/orden. Joan van der Keuken heeft
altijd relatief zeer veel geld geïnves
teerd in zijn werk. Van al zijn films
laat hy kopieën met ondertitels ma
ken. Van de beste maakt hij buiten
landse versies en die stuurt hy dan
naar Internationale filmfestivals.
„Het kost je alleen maar geld. Maar
ik hoop dat het er op den duur al
lemaal uitkomt". En zo zyn er films
van hem terechtgekomen in Knokke,
in Venetië en in Mannheim. Zyn
laatste produkt „Blind Kind" is aan
gekocht door de Belgische televisie.
Hoe het met de verdiensten van
een jong filmer staat? „Je verdient
eigeniyk net iets te weinig geld, maar
dat vind ik nooit een probleem. Er
blijven genoeg commerciële schnab
bels over om de zaken een beetje
draaiende te houden". En O.K. en W.
is cok altyd een uitkomst. Zo maakt
Van der Keuken nu een abstracte
speelfilm, wel met figuren maar zon
der consequent logisch verhaal.
Frisse mentaliteit
Over de Nederlandse film zegt hy:
„Van tijd tot tyd staat er ergens
een heer op, die dan vertelt dat het
met de Nederlandse film zo slecht
gaat, maar dat is helemaal niet waar.
De Nederlandse film is beter dan
ooit. Er is een jonge frisse mentaliteit
en een ongekende zeggingskracht. En
er zyn ook vele jongeren die geweldig
werk presteren. Om een paar namen
te noemen: Van der Elsken, Vryman
en Pim de la Para. Toen ik begon
was dat allemaal anders. De jonge
mentaliteit ontbrak toen".
I „Dat het nu allemaal zo fyn gaat,
is toch wel, dacht ik, te danken
'aan de televisie. De t.v. geeft veel
j opdrachten aan jonge filmers en dat
is voor ons een geweldige stimulans.
Je kunt je filmisch denken namelyk
niet ontplooien als er door gebrek
aan belangstelling van de buitenwe
reld een film op de plank biyft
liggen. Het is fnuikend als Je te
weinig opdrachten hebt, als je je
eigen ideeën niet kunt uitwerken..
Dan ga je je frustraties uitpraten. En
vandaar dat er ook zoveel zwetsers
over de film zyn. Er zyn natuurlyk
ook wel bezwaren aan het werken
voor de t.v. verbnden. Je moet kunst
voor het volk brengen. Vroeger was
ik laaiend enthousiast voor dat idee.
Maar langzamerhand merk Je, dat
afwykt van dat, wat van je verwacht
wordt, de mensen je niet meer moe
ten hebben".
Zonde van de moeite
„In een sombere bui denk ik ook
wel eens: het is zonde van alle moei
te die ik doe, want ledereen zit toch
maar duf zyn televisie-avondje uit
te kyken, of het nu goed is slecht is.
Maar aan de andere kant: de tele
visie is een regelmatige afnemer en
dankzy de t.v. komt er tenminste een
gezonde continuïteit in je werk".
De minister van O.K. en W. heeft
by de Tweede Kamer een nota inza
ke bouwvolumen voor het onderwys
ingediend. In het bouwprogramma
1965 is aan de sector scholen f345
miljoen toebedeeld van het totaal
in de sector gebouwen ad. f 4750 mil
joen.
Voor het kleuteronderwijs is in
1965 f 16 miljoen uitgetrokken en
voor het gewoon lager- en voortge
zet gewoon lager onderwys f67 mil
joen. Voor dit jaar zyn resp. bedra
gen van f 12 miljoen en f 45 miljoen
geraamd.
Voor het b.Lo. is f10 miljoen op
genomen en voor het u.l.o. f26 mil
joen. Voor de produktie van kweek
scholen en opleidingsscholen voor
kleuterleidsters is voor volgend jaax
8 miljoen uitgetrokken. De sector
voorbereidend hoger en middelbaar
onderwys krügt in 1965 een bedrag
van 34 miljoen gulden toegewezen
en het nyverheidsonderwys krygt
f 90 miljoen.
Voor de instellingen van weten-
schappeiyk onderwys is volgend Jaar
f83 miljoen uitgetrokken.
Advertentie
"Prcjefyie
UITVOERINGEN
Strop van miljoen
(Van onze Haagse correspondent)
De NV Mecom heeft zyn reclame
televisie-uitzendingen op gesloten
circuit in het nieuwe Ryswykse win
kelcentrum „In de Bogaard" ge
staakt en zal trachten zyn t.v.-studio
te verhuren of te verkopen. Het be-
dryf, waarin de heer R. Zwolsman
ongeveer een miljoen gulden zou
hebben geïnvesteerd, zal ophouden te
bestaan.
Het Mecom-televisiebedrijf maakte
elke maand verlies, omdat het niet
kan bestaan van de kleine opdrach
ten van de winkeliers in het winkel
centrum, terwyl de grote opdrach
ten voor het maken van echte t.v.-
produkties tot nog toe zyn uitgeble
ven.
Weliswaar zou, met het „open" om
roepbestel min of meer in zicht, ver
betering van de toestand (in de vorm
van opdrachtgevers) verwacht kun
nen worden, maar hiermee kan nog
zoveel tyd heengaan, dat de heer
Zwolsman en Mecomdirecteur M. C.
de Witte het niet verantwoord ach
ten dit kostbare experiment nog lan
ger te rekken.
„Het komt er op neer dat wü te
vroeg zyn begonnen. Indien wy nu
pas zouden zyn begonnen, was de
opzet waarschyniyk wel
zei de heer Witte.
