VOORSCHOTEN SLAAT ER MUNT UIT
Vi GRAM
SLOTSOM
Door loek
Elfferich
gericht 1 maart 1860
Woensdag 18 november 1964
Vijfde blad no. 31419
fGOUD KOPEN? Onbewerkt goud, zoals we het
vaak van hand tot hand zien gaan in de westerns
tv, die leren zakjes met „nuggets", nee, dat mag
niét in Nederland. Weg romantiekMaar bewerkt goud,
lij voorbeeld in de vorm van munten en penningen?:
Jat kan, bij iedere bank en bij iedere juwelier. En wordt
Jet gekocht? Reken maar! Er zijn mensen die wat
ientjes willen neertellen voor een gouden tientje; er
ijn ook mensen die voor een uit het buitenland af-
iomstig „100 dukaat goudstuk" van 350 gram liefst
gulden willen neerleggen. Naar de reden van de
Jeine of grote aankoop kan men slechts gissen:
er is, in de eerste plaats, de magische aantrekkingskracht
je goud altijd heeft uitgeoefend op ons mensen;
dan zijn er, heüs, de lieden die bij wijze van (hoogst vei-
:ge) hobby gouden munten en/of gouden penningen verza-
jelen;
ook is er vandaag-de-dag, in deze tijd van (om het bijbels
zeggen) oorlogen en geruchten van oorlogen, menigeen
ie zich een dag in de hongerwinter van '44 op '45 heugt, toen
si argeloos bewaard goudstukje het overbruggen van de
loof tussen hongerdood en een paar kilo rogge heeft betekend;
en ten slotte mag in deze onvolledige opsomming niet wor-
tn vergeten dat we leven in dagen van hang naar luxe,
lè ver velen ook nog van die luxe zijn verwijderd.
!r is, onmiskenbaar, een beweging gaande om, méér dan
it voorheen gebeurde, zich een stukje gouden bezit aan te
taffen. Hoe kan men anders verklaren dat particulieren en
rerheden in tal van landen zo naarstig doende zijn met
aanmaak en de verkoop van gouden penningen? Zelfs on-
>r de rook van Den Haag, in
9 Een aantal penningen van Be
geer. Eerst de 5 over koningin Wil-
helmina (resp. als hind „mest han
gend haar"; met haar moeder; bij
het 25-jarig regeringsjubileum; bij
het 40-jarige jubileum; en de sterf
dag-penning). Dan vervolgens: de
Kennedy-penning; een zeer fraaie
Vincent en Theo van Gogh-penning
(ontwerp Zadkine); een penning
voor het Kon. Instituut voor de Tro
pen; en de penningen over Frank
Lloyd Wright en Georges Hendrik
BreitnerNiet al deze penningen
versohenen in goud; sommige be
staan alleen in brons. Dan ziet u
hier links de „reduobiebank": het
aan een gipsen modél ontleende
bronzen gietsel van enkele decime
ters groot, wordt afgetast door een
naald: een frais midden foto
zal de afbeelding, tot de gewenste
schaal gereduceerd, in staal griffen.
et vredige Voorschoten,
en industrie te vinden die
ich ermee bezighoudt, in
roeiende mate.
Dit is het moment om goed het
erschil vast te stellen tussen de
u n t en de penning. Gouden
anten worden door geen enkel
nd meer uitgegeven; die er be-
aan dateren van vroeger, en ze
ju nu veel of zéér veel meer
aard dan hun oorspronkelijke
aarde. Neem het doorsnee-gouden-
■ntje: dat brengt thans, bij ver-
irkoop, een dikke 32 gulden op.
juden penningen echter wor-
n op dit moment volop vervaar-
gd, zowel door particulieren als Het is nog geen drie jaar gele- Dom en Begeers eigen, jonge ont-
cr de staatsmunt van landen als den (januari '62) dat Begeer met werper Willem Vis.
dtsland en Oostenrijk; maar dan de eerste eigen uitgaaf in goud op Ze kunnen bij Begeer bekeken
als .wettig betaalmiddel" doch de markt kwam: de penning met worden, die ontwerpen, in de vorm
speculatie-, of verzamel- of cu- het Koninklijk Paar erop, ter gele- van decimeters grote schijven ver-
siteitsobject of als sieraad. genheid van het zilveren(i) huwe- stijfd gips. Zó arriveren ze er van
Er is ook een verschil in de ma- lijksjubileum. Daarna volgden an- de kunstenaar vandaan; en worden
van verhandelbaarheid. Met een dere: ter gelegenheid van het Vati- ze aanvaard, dan gaat men er bron-
uden munt kan men bij iedere caanse Concilie, het overlijden van zen afgietsels van maken, en die
nk binnenstappen, en er wordt prinses Wilhelmina, het jubileum gietsels gaan vervolgens naar een
lijk naar de gangbare koers van het Rode Kruis, Kennedy-pen- uiterst ingenieuze machine: de re-
geld voor neergelegd. Met een ning t.b.v. Nederlands Vredeskorps, ductiebank. Een stalen naald
uden penning willen slechts enke- de verheffing tot paus van kardi- tast het bronzen gietsel af, de ma-
banken zo makkelijk doen. naai Montini (Paulus VI), het ver- chine transporteert elke beweging
vervaardigen van gouden scheiden van Eleanor Roosevelt, van die tastende naald dan naar
nningen is in Nederland een be- de bekrachtiging van de Ameri- een frais, die ragfijn het ontwerp
ïkkelijke nieuwigheid. De Konink- kaanse wet op de burgerrechten verkleind in staal snijdt. En van dat
in Voorschoten, houdt (de Martin Luther King-penning), stalen positief wordt het negatieve
zich thans mee bezig. Pennin- Het meest recent is de Unica-serie, stempel vervaardigd, waarmee
n slaat men er al sinds jaar en een etui met vijf gouden penningen straks weer, en nu in kostbaar,
g, in een handomdraai zijn er die het leven van koningin Wilhel- glanzend goud, het definitieve posi-
Ifs voorbeelden te vinden uit de mina samenvatten; vier geslagen tief tot stand zal worden ge
ren tachtig van de vorige eeuw. naar oude modelé's, het vijfde pen- bracht.
aar tot 1962 sloeg dat slaan van ninkje is dat van de sterfdag in Niét echter in zuiver goud;
inningen uitsluitend op brons en 1962. En juist in deze weken heeft dat zou niet stevig genoeg zijn; de
Iver, en in geringe mate op goud; Begeer een penning ter gelegenheid penningen worden geslagen in goud
denkpenningen voor dit en feest- van het huwelijk van Constantijn en van omstreeks 22 karaat, dat wil
inningen voor dat, in grote over- Annemarie uitgebracht. zeggen dat het metaal voor 900/
oed. En meestal in opdracht ver- „Men kan dit niet doen uit puur 1000e deel uit zuiver goud bestaat,
lardigd: voor een jubilerende or- commerciële overwegingen", zegt De rest is voor de ene helft zilver,
misatie, voor een geldzoekend lief- de heer Boogerd, „er moet iets voor de andere rood koper. En over
doel. Zo ging het jaren en ideëels bij zijn. Bestaan van uit- het feitelijke wérken met dat goud
ren, tot in 1962 de ommekeer sluitend leuke, voldoening ge- kan de heer J. G. J. Senden, direc-
lam: men week af van het tra- vende uitgaven is echter ook weer teur van de goudfabriek in Voor-
tionele bedrijf en van de gebrui- niet mogelijk. Neem nu eens onze schoten, merkwaardige dingen ver-
lijke gang van zaken, door in Picasso-penningen en de penningen tellen:
gen beheer een gouden penning met Hammarskjoeld; die hebben
te maken. we weliswaar uitsluitend in brons bij Begeer weet men door erva-
gegoten, maar we moesten er des- ringscijfers dat bij déze bewerking
ondanks duizenden guldens op toe- van het goud zóveel procent verlo-
leggen. Zoiets kan men eenvoudig ren gaatbij diè weer een ander
niet in goud wagen". Bij die op- percentage;
merking hoeft men slechts één feit
in gedachten te houden: een kilo
De heer L. C. Boogerd, directeur fijn goud kost ruim 4000 eulden. lvon n
in Begeer, meent dat men kan
ireken van een rage in gouden
inningen die in Venezuela moet
in ontstaan, en die via Italië naar
se streken is gekomen. In die
lidelijke landen tiert de rage ove-
gens aanmerkelijk heviger dan
er, zegt hij maar dat zal wel iets kunst jn twéé opzichten:
maken hebben met onze calvmis-
iche aard. het moet smaakvol gebeuren, zo-
Sinds 1880 zijn wij specialisten in er een sierlijk geheel ontstaat; p iedere arbeider die goud ter be
et vervaardigen van penningen", p het moet opportuun zijn, de juis- werking krijgt uitgereikt, is ver-
de heer Boogerd, „we hebben te penning op het goede moment, plicht zelf te controleren welk ge-
enige jaren ervaring met gou- wicht hem wordt verstrekt;
en penningen in grotere aantallen Wat dat laatste betreft: „Met die
geslagen op gepolijste stempels, Martin Luther King-penning zaten maar: „ondanks alle zorgvuldig-
aarbij de beeldenaar en lettertekst we wel heel goed: laat King nu heid b l ij f je verlies houden; het
latglanzend zijn en het fond hoog- juist korte tijd later naar Neder- is niet allemddl te achterhalen; als
land komen! Ik heb hem zelf in de je na arbeid met goud je handen
RAI de gouden penning van een hebt gewassen, zijn er nog vaak
half ons, met het nummer I erin glinsteringen in de poriën van je
geslagen, aangeboden. Dat num- huid te zien", zegt de heer Senden.
meren van zo'n oplage is overigens
dergelijke verliezen aan goud
uiteraard! zoveel mo
gelijk beperkt door van de vloer
en uit het waswater verloren gegaan
goud terug te winnen;
bij het werk wordt het goudaf-
val zorgvuldig bijeengevoegd met
zachte kwasten; en omdat het ve-
Penningen uitgeven lijkt een gen voorheen gebeurde met een ha-
zepoot, heet zo'n kwast nog stééds
hazepoot
bzend (d.w.z. poli)".
Vraag gratis uitgebreide
verwarmingsadvies-
brochure aan DIMPLEX
importeur Nerim N.V., i
Vlak 3, Dordrecht.
Telefoon 01850-8682
iets dat de mensen geweldig blijkt
aan te spreken; ze willen dikwijls
vooral de penning hebben waarvan
het nummer een of andere zinnige
verwantschap heeft met het onder-
verp dat erop staat afgebeeld".
Hij weet ook een merkwaardig
En wét staat er dan wel op die cijfer te verstrekken: dank zij de
>enningen afgebeeld? In het alge- onvolprezen statistici die dit land
neen gezegd: woorden en beelte- rijk is, kan het goudverbruik in één
\issen waaraan kunstzinnige gees- enkel getal worden gevat. Zoals
en en kunstenaarshanden hebben men pleegt te lezen dat het brood-
gearbeid. Teksten van de dichter verbruik in een bepaald jaar idem-
Guillaume van der Graft, Bijbel- zoveel gram is geweest, en het je-
woorden (als bij King: I Cor. 13: neververbruik idem-zoveel liter, zo
13, het woord over hoop, geloof en is ook de consumptie van goud be
liefde). En de afbeeldingen komen naderd. In 1959 lag dat „goudver-
o.m. uit handen van mensen als Pol bruik" van ons allen samen op 1/3
heer Boogerd, continu met dit be- meistukken, zeldzaamheden. Zo heb
drijf bezig: „We moeten geld ver- ik zelf een half jaartje geleden een
dienen voor de onderneming, maar Engels gouden pondje uit de tijd
je probeert er iets leuks van te ma- van George IV gekocht voor 90.
ken". Hij zegt ook, over de gretig- Dat is nü 220 waard!"
heid waarmee het publiek thans De heer Van Not is een connois-
penningen koopt: „Ik weet het niet seu.r; hij heeft zelf altijd munten
zeker, maar het schijnt dat het verzameld, en is lid van de Konink-
succes zit in het uitgeven van lïjke Bibliotheek waaronder het Ko-
gróte exemplaren in genümmerde ninklijk Penningkabinet ressorteert,
reekseri'. Hij denkt aan de Verenig- In 1954 is hem ook bij de bank zijn
de Staten, waar zijn Martin Luther (bij wijze van hobby verworven)
King-penning zeker succes zou kun- kennis van nut geworden: in dat
nen hebben; maar men mag er geen jaar werd de handel in deze gouden
gouden penningen invoeren die la- schijven weer mogelijk, nadat er
ter dan '33 zijn geslagen. Wat is sinds de oorlogsdagen gedwongen
de oplossing?: dan maar in brons, stilstand (en in feite zelfs plicht tot
in zilver?; of soms de stèmpels er- inlevering van gouden munten) was
heen zenden? De Amerikaan is geweest. „In verhouding tot voor
willig genoeg, de oorlog", zegt de heer Van Not,
„is het kopen van die munten en
penningen, om welke reden ook,
enorm toegenomen. En dat is in
de prijzen merkbaar. Ik zie overi
gens géén verband met waardever
mindering van het geld".
Degeen die zich in de muntenma-
Terwijl Begeers bedrijf rustig terje wjj verdiepen, kan terecht bij
voortgaat, is het ook niet bepaald <je „numismaat" Jacq. Schulman,
stil bij de loketten van de handels- ^je Handboek van de Neder-
banken. Neem eens de heren R. M. jandse munten 17951961" schreef,
van Not en A. de Kiewit, die bij het Over goud, in zo breed mogelijk
Haagse agentschap van de vroegere verband, kunnen we voorts te rade
NHM (nu ABN geheten) het gaan bij de Oxfordse geleerde C. H.
goud door de vingers laten gaan. Ze v. Sutherland, die er een handig
willen de bezoeker wel even bij wij- boekje over schreef, dat in Neder-
ze van aardigheid een linnen zakje
in handen geven, een schijnbaar on
beduidend bundeltje. Maar dat zak
je bevat omstreeks driehonderd gou
den tientjes, en de waarde van de
inhoud beloopt zo'n kleine tiendui
zend gulden. Zijn ze zeldzaam, gou
den tientjes? Bepaald niet: alleen
al tijdens het bewind van koningin
Wilhelmina werden er vier types
geslagen door de Rijksmunt. En
gram per hoofd der bevolking, nu van het vierde type werden er niet
zal het schommelen rondom de 3/4 minder dan 11.000.000 aangemaakt;
gram. Met, jammer genoeg, het die tientjes zijn het minste waard,
voorbehoud dat dit uitsluitend slaat ongeveer 32,50 per stuk. Maar
op gouden voorwerpen die de rijks- neem eens een gouden tientje uit ko-
keur passeren; en de penningen val- ning Willem I's tijd; dat brengt wel
len daarbuiten! Ieder gouden ding- 200 op. En gouden vijfjes doen
sigheidje dat Begeer vervaardigt, het helemaal goed; die zijn tijdens
dient naar het bureau aan de Haag- de lange regering van koningin Wil-
se Prinsegracht te reizen om er het helmina maar éénmaal geslagen,
rijkskeurmerk te verwerven, be- namelijk in 1912, en dus veel zeld-
halve de penningen. zamer. En al wegen ze slechts drie
Een nadeel? Och. dat is het gram, veel minder dan de tientjes,
niet. In de eerste plaats peinst men tóch zijn ze per stuk tussen de 110 land is verschenen als Elsevierpoc-
er bij Begeer over om zelf de kopers en de 125 waard. Voor circa kat. Een paar grepen uit wat hij,
van de penningen een kwaliteitsga- 13 goudwaarde het tienvoudige! tussen „het goud van de farao's"
rantie te verstrekken; en in de twee- „We maken een strikt onderscheid ..goud als maatstaf in modern
de plaats: rijkskeur op de pennin- tussen de munten en de penningen'% geldverkeer", te berde brengt:
gen zou meebrengen dat er óók zegt de heer Van Not, „de munten rorrn Mnnir?- r h
meer belasting op zou rusten, wat zijn altijd aan- en verkoopbaar hier oe*
de prijs zou beïnvloeden. aan ons loket, maar de penningen nust tot de. groep Y®1 df. efun'
Overigens is het interessant om kan men alleen aan ons verkopen f1 J3 ber^zpihe-
dat driekwart grammetje dat de als w ij weer ?en koper weten. Die r®?* een
gemiddelde Nederlander jaarlijks penningen worden overigens tegen- r nstaande plaats m het men-
aan goud „consumeert", te verge- woordig veel uitgegeven, ik zou denken ingenomen.
lijken met verwante cijfers uit zui- haast zeggen: té veel. Uit Duitsland eh^e^za^"nste met^'
delijker contreien. In Frankrijk en uit Italië, overal komen ze vandaan. an
Italië pleegt het goudverbruik te Ook de NHM heeft het wel eens ge-
schommelen tussen de 1,6 en 1,8 daan; en die uitgave, tegen een prijs
goud, 50.000 ton, zou, gezien het ho
ge soortelijke gewicht van 19.32, ge
vat kunnen worden in een kubus
met ribben van ongeveer 14 meter
Met andere woorden: alle goud ter
wereld zou kunnen worden opgesta
peld op het kruispunt van Wagen
straat en Grote Marktstraat, tussen
de Haagsohe Courant en P. 8c C.
Het is moeilijk zich dat in te den
ken, nog éven moeilijker het te ver
wezenlijken.
WAT IS HET PRAKTISCHE
NUT VAN GOUD?: „De periode
van de bijouterieheeft het ge
bruik van goud als persoonlijk
9ieraad, met uitzondering van de
ring, grotendeels verdrongen; en al
kon Ruskin omstreeks 1880 zeggen,
dat het toen het streven van elk wel
gesteld jonggehuwd paar was, enig
gouden tafelgerei te bezitten, dit
klinkt nu als volkomen uit de tijd.
Goud Is nog altijd even kostbaar
als het steeds geweest is,
maar de zuiver decoratieve functie
ervan is vergeten af onbekend bui
ten de collecties in de musea".
Het „slaan" van penningen-
De Martin Luther King-
penning van Begeer.
len is het in het bestaan van de
mens een bijzondere en uitgespro
ken aparte plaats gaan innemen
Wat denkt de man of de vrouw die
gisteren een gouden penning kocht
of van plan is het maandag te gaan
doen? Noch de heren van Begeer,
noch de employés van de banken,
noch de schrijvers over goud weten
het; ze proberen het te benaderen,
te beredeneren, te omschrijven;
en ze voelen zich geen moment ze
ker. Weten die man en die vrouw,
de kopers zelf, het wél? Misschien
hebben ze met hun gezonde ver
stand onbewust de slotsom bereikt,
die zo parmantig en venijnig onder
woorden is gebracht door oude, wij
ze Bernard Shaw:
„Het belangrijkste bij geld is de
stabiliteit te handhaven, zodat men
voor een pond over een jaar of tien
jaar of 50 jaar evenveel kan kopen
als vandaag en anders niet. Wat het
papiergeld betreft, moet deze stabi
liteit gehandhaafd worden door de
regering. Bij goudgeld bestaat de
neiging zich zelf te handhaven als
de gewone aanvoer van goud ver
hoogd wordt door de ontdekking
van nieuwe vindplaatsen, zulks ten
gevolge van het merkwaardige feit,
dat de vraag naar goud in de we
reld vrijwel onbeperkt is. U hebt
te kiezen (als kiezer) tussen het
vertrouwen in de natuurlijke stabi
liteit van het goud en de natuurlijke
stabiliteit van de eerlijkheid en het
verstand van de leden der regering.
En, met alle eerbied voor deze he
ren, raad ik u aan om, zolang het
kapitalistische systeem duurt, het
goud te kiezen".
het goud is door conventie en tra-
°f 56oV* Onze ditie aangekweekt.
HOEVEEL GOUD BESTAAT
gram. We zijn dus toch op enigerlei van 325, boekte op het toppunt Bedenkt, als ge op grond
A"~ hiervan mocht besluiten een
stukske goud te kopen, dat
Shaw ook eens zei: Er zijn
twee tragedies in het leven;
de ene is te krijgen wat je be
geert, de andere is het NIET
te krijgen.
gebied nog onderontwikkeld hier in een agio (feitelijke dagwaarde bij
Holland. verkoop, red.) van
Terwijl bij Begeer de reductie- cliënten, die de wens uiten om geld
bank voortdurend in gebruik is om in goud om te zetten, kunnen we op ER?: „Men schat dat het totaal
penningtooi verkleind in staal te twéé manieren adviséren; de eer- aan goud dat in de afgelopen vijf
g,riffen, en stempels om de paar ste is: zovéél mogelijk gram per eeuwen aan het aardoppervlak is
minuten wéér een beeltenis in wéér gulden aan te schaffen; de tweede: onttrokken, ongeveer 50.000.000 kilo
een handvol goud slaan, zegt de zich te richten op speciale verza- gram bedraagt. Dit gewicht aan
