EERSTE INDIËVLUCHT MET
SNELHEID VAN EEN AUTO
Vis bracht minder op
dan in augustus 1963
AEG
Jubileumexpositie
van amateurfoto's
Tong bleef duur
meer schelvis
Bij de PilWiD is het
goed sparen.
Amsterdam -Batavia
in 55 dagen
Opgericht 1 maart 1860
Donderdag 1 oktober 1964
Vierde blad no. 31379
Het grote avontuur was begonnen: de eerste vliegreis van Am
sterdam naar Batavia, de langste vlucht ooit door een luchtvaart
maatschappij gevlogen. Van der Hoop en zijn beide metgezellen
vlieger-officier H. van Weerden Poelman en mechanicien P. A
van den Broeke trokken het spoor voor een luchtlijn, die tot de
tweede wereldoorlog verreweg de langste regelmatig gevlogi
luchtverbinding ter wereld is geweest.
Sprong in het ongewisse
De start van de Fokker op die eerste oktober was een sprong in het o
gewisse. Op dat moment wist niemand of het zou lukken die 15.000 kilo
meters af te leggen een wekenlange reis langs onbekende steden
over gebieden, waar niemand ooit een vliegtuig had gezien. Maar ,toen op
de 25ste november de banden van het toestel de grasmat raakten van
vliegveld Tjililitan op Java, stond het nieuws in alle kranten van de
reld. Toen was het eerste hoofdstuk geschreven in de geschiedenis vai
Nederlandse burgerluchtvaart, de geschiedenis van de K.L.M., ja, zelfs
de wereldburgerluchtvaart.
Engeland, over wiens mandaatge
bied Irak moest worden gevlogen
Albert Plesman, de man die het
initiatief had genomen tot de oprich
ting van de oudste luchtvaartmaat
schappij ter wereld, de KLM, had
reeds bij de oprichting van zijn maat
schappij in 1919 de overtuiging uit
gesproken, dat er een passagiersdienst
tussen Amsterdam en Java mogelijk
moest zijn.
Plesman wilde de Indiëroute vlie
gen met een normaal passagiers
vliegtuig om zo te bewijzen dat
voer van mensen en vracht over
afstand mogelijk was. De K.L.M. nog
te beschieden van omvang om zo'n
kostbaar experiment te financieren,
kreeg steun van het comité vlieg
tocht Nederland-Indië (voorzitter
generaal C. J. Snijders) dat de geld
middelen bijeenbracht.
NOODLANDING
De F VII kwam op 1 juli 1924
in dienst van de K.L.M. en ter voor
bereiding van het grote avontuur
werd het toestel drie maanden lang
in dienst genomen op 's werelds oud
ste luchtlijn Amsterdam-Londen.
Een vliegreis van zo'n 600 kilome-
7as al een flinke ruk in die ja-
Het reisschema van de Indië-
vlucbt telde echter trajecten van
900 en zelfs twee van 1200 kilo
meter Het vliegschema van Van der
Hoop had twintig reisdagen en had
als tussenlandingen: Praag- Belgra
do- Plovdiv- Istanlboel- Ankara-
Aleppo- Bagdad- Boesjir- Bender
Abbas- Karatsji- Ambala- Allaha
bad- Calcutta- Akyab- Rangoon-
Bangkok- Sengora- Medan- Muntok-
Tjililitan.
Dc pech kwam al de derde dag. De
vlerbladige houten schroef werd
aangedreven door een watergekoel-
de motor. Bjj Plovdiv raakte de ra
diator lek en Van der Hoop moest
noodlanding maken. Hierbij liep
het vliegtuig enige schade op. Het
bleek, dat er een nieuwe motor moest
worden ingebouwd en dat gaf een
vertraging van niet minder dan der
tig dagen.
ZON TEGEMOET
Aan de omwentelingen rond de
wereld van astronaut John Glenn
waren minder risico's verbonden,
dan aan die eerste Indiëvlucht
de K.L.M. Toen Van der Hoop op
die gedenkwaardige ochtend zijn tra
ge Fokker omhoog trok in de grau
we lucht boven Schiphol en zijn kom-
paskoers uitzette in de richting van
de opgaande zon, wist hij hoege
naamd niets van het vliegveld, w
in hij zijn vliegtuig aan het eind
van de eerste dag zou neerzetten,
Die Fokker F VII (kenteken H.
NACC) was voor 1924 het meest mo
derne verkeerstoestel, dat men zich
kon denken: een 21 meter brede,
uit triplexhout van anderhalve mil-
liemeter dikte geplakte vleugel, een
remplengte van bijna 14 meter, een
met linnen bespannen geraamte van
naadloos getrokken stalen buizen en
grote benzinetanks in de houten
vleugel. De extra-brandstof, nodig
om de actie-radius te vergro
ten, maakte het noodzakelijk het ge
wicht van het vliegtuig zoveel mo
gelijk te beperken. Daarom had men
de houten vloer uit het toestel ge
sloopt, de tussendeurtjes weggeno
men, de glazen ruiten door lichter
materiaal vervangen en van de zes
passagiersstoelen er vijf verwijderd.
Eén motor had die F VII,, een
Rolls Royce „Eagle", die met 360
paardekrachten een startsnelheid
van 100 km per uur garandeerde.
De kruissnelheid was nauwelijks ge
lijk aan die van een moderne auto:
120 130 km per uur.
PLESMAN ZAG HET
Het denkbeeld om het moederland
en Indië dichter bij elkaar te bren
gen door een snelle verbinding per
vliegtuig, dateert reeds uit 1919, na
dat de Britse officier Ross Smith door
met een tweemotorige bommenwer
per van Londen naar Australië te
vliegen had bewezen, dat zo'n lan
ge vliegtocht technisch mogelijk was.
Financieel zaten er heel wat ha
ken en ogen aan vast. De Nederl.-In-
dische regering loofde in 1919 welis
waar een prijs van f 10.000 uit voor
degene, die voor 1 september 1920
binnen veertien dagen naar Indië
vloog, maar het bedrag was te ge
ring en de tijd van voorbereiding
te kort. Later werd de prijs door
regering en particulieren tezamen
verhoogd tot f228.000, de vlieg tijd
verlengd tot een maand en- de ter
mijn verlegd naar september 1921,
maar tot driemaal toe strandden de
voorbereidingen op bezwaren van
■fe Succes boekte de K.L.Mook
met haar eerste DC-2. die zij in
1934 van Douglas kocht. De PH
AJU-lliver werd in oktober
1934 winnaar in de befaamde
London-Melbourne race.
PRIMITIEF
Die eerste Indiëreis, door heel de
wereld met zoveel spanning gevolgd,
gebeurde zo primitief als men zich
thans, nauwelijks kan voorstellen. Er
langs de route geen weerberich-
tendienst. Het had geen zin boord-
radio mee te nemen, omdat radio
stations ontbraken of te weinig
draagwijdte hadden. Landen bij
avond was onmogelijk omdat geen
enkel vliegveld over verlichting be-
schike. Op vele plaatsen was geen
benzine of olie te krijgen en van
technische voorzieningen of hulp
langs de route was geen sprake. On
derdelen moesten worden meege
voerd of evenals olie en benzine te-
op diverse, in het reisschema
opgenomen landingsplaatsen worden
Van der Hoop en zijn
slaagden er niettemin in, na een
fantastische vlucht over volkomen
onbekende gebieden, het toenmalige
Batavia te bereiken. Het waren twin-
vliegdagen geworden, waarvan 127
uur en 16 minuten werkelijk vlieg-
tijd. De 15.373 kilometer waren af
gelegd met een gemiddelde snelheid
van iets meer dan 120 km per uur
De enorme prestatie van deze drie
vliegende Hollanders werd alom ge
prezen. Maar er waren stemmen, die
zeiden, dat zij misschien wel veel
geluk zouden hebben gehad. Het zou
drie jaar duren eer de K.L.M. kon
aantonen, dat men inderdaad pas
sagiers langs deze route kon ver-
EERSTE PASSAGIER
Dat was in 1927. De Amerikaanse
zakeman W. van Lear Black en diens
bediende J. L. Bayline lieten zich
door de K.L.M. naar Indië brengen.
Het werd een herhaling van Van
der Hoop's vlucht met dien verstan
de, dat deze maal ook de terugreis
door de lucht moest worden ge
maakt. Gezagvoerder Vfas deze maal
G. J. Geysendorffer, het vliegtuig
driemotorige Fokker F. Clla „De
Postduif". Het jaar 1928 leverde zelfs
vluchten op en in september
1929 besloot de K.L.M. een veertien
daagse proefdienst tussen Amster
dam en Batavia te openen, die
later in een definitieve veertien
daagse dienst werd veranderd.
En dit waren de pioniers op deze
eerste werkelijk intercontinentale
luebtdienst van de wereld: de vlieg
tuigbestuurders Beekman, Duime
laar, Evert van Dijk, Frijns, Gey
sendorffer, Hondong, Pellens, Scholte,
Smirnoff, Soer, Tepas en Wiersma.
Iedere schooljongen in de jaren
dei tig kon dit rijtje namen uit het
hoofd opnoemen.
1933 tijdens de speciale record-re
tourvlucht met kerstpost, gevlogen
door de Fokker F 18 „De Pelikaan",
vier dagen heen, vier dagen terug.
Weer een jaar later: de eerste
vlucht naar Australië, weer een
avontuur, dat door elk Nederlands
huisgezin werd meebeleefd. Het was
de „Uiver" met gezagvoerde Parmen-
tier, die in de Melbourne-race de eer
ste prijs in de handicapwedstrijd be
haalde.
De luchtvaart is sinds de eerste
Amsterdam-Java- vlucht in 1924 uit
gegroeid van moeizaam pionierswerk
van de enkeling tot een rationale in
dustrie, beheerst door snelheid,
dienstverlening en comfort. En toch
zijn de prijzen gedaald. Wie een
dienstregeling van de K1.M. uit het
jaar 1930 bekijkt, zal tot de ont
dekking komen dat hij toen voor een
retourtje Amsterdam- Djakarta 5000
keiharde vooroorlogse guldens moest
neer tellen, zo hij al mee mocht,
wans de post had toen nog voorrang.
-fr De moedige bemanning vlak
voor het vertrek naar Java. een
reis die 55 dagen zou duren:
vlieger-officier H. van Weerden
Poelman, gezagvoerder A. N. J.
Thomassen a Thuessink van der
Hoop en boordwerktuigkundige
P. A. van den Broeke. Albert
Plesman en generaal Snijders
deden hen
Tegenwoordig kost deze zelfde reis
in de economy-class 3924 (ontwaar
de) guldens. In 1930 bedroeg de reis-
duur twaalf dagen, de DC-8 van
thans doet er ruim 20 uur over. Men
kende geen drukcabine en klimaat
regeling en had ook geen radar aan
boord om slechts weer te kunnen
„ontvliegen".
En in die dagen bleven de verstrek
kingen aan boord beperkt tot lunch-
pakketten, die werde uitgereikt door
de boordwerktuigkundige
In Verenigingsgebouw in Noordwijk
In oktober is het tien jaar gele
den, dat enkele enthousiaste Noord-
wijkse amateurfotografen onder lei
ding van de heer G. J. de Roos
bijeenkwamen om te trachten voor
taan gezamenlijk hun noeiende hob
by te beoefenen. Hoewel de meeste
verenigingen met culturele inslag in
Noordwijk helaas geen lang leven
beschoren zijn geweest, heeft
„Noordwijk" (AFVN) echter kans ge
zien, niet alleen om zich te hand
haven, maar zelfs om een „dochter
onderneming" te vestigen, met na
me het Genootschap Oud-Noordwijk.
Telt de AFVN momenteel bijna 40
leden, de dochter heeft er al bijna
400. Beide floreren en dat ook de
moeder het nog uitstekend maakt,
zal in de week van 5 tot 10 okto
ber .s. worden bewezen. Op de gro
te jubilemtentoonstelling in het Ver
enigingsgebouw aan de Hoofdstraat.
Zeer bewust heeft het tegenwoor
dige bestuur (mej. C. Baas er
heren J. K. de Vries, E. Vink, K. A.
Kok en A. G. van Asten) deze
positie niet in het seizoen ingericht,
want dan zou zij grotendeels v
bij gegaan zijn aan de Noordwykers,
die dan of zelf vakantie houden of
bezig zijn andere vakantiehouders te
gerieven.
Er valt op de tentoonstelling voor
de Noordwijkers heel wat te bele
ven. Om te beginnen het werk van
de leden zelf, dat bestaat uit het
beste wat in tien jaar is gemaakt
en dat nog niet eerder werd ge-
exposeerd. Deze kunstfotografie va
rieert wat onderwerp betreft van
fraaie bloemenfoto's en portretten
tot abstracte .t.ijdsbeelden".
Dan is er weer een fraaie collec
tie van tachtig stuks nog nooit ver
toonde beelden uit oud-Noordwijk,
ditmaal met breidwillige medewer
king van de gemeentearchivaris ge
put uit het omvangrijke fototarchief
van de gemeente. De heren G. Prins
,DE PELIKAAN'
Na 1930 ontwikkelde in Indiaiyn
zich snel en voorspoedig. De KLM
voerde de frequentie in 1931 op tot
.1 per week en legde de grote-
Fokker F 12- machines in op de-
route. Een jaar later kwamen de
F 18-vliegtuigen die de reisduur te
rugbracht tot 74 vlieguren, verdeeld
9 dagen. Heel Nederland leefde
met zijn K.L.M. en vooral in
Grotere aanvoer in IJmuiden
(Van onze visserijredacteur)
De totaalcijfers van het Staats-
issershavenbedrijf in IJmuiden
ver augustus vertonen slechts
weinig verschillen met die van
de overeenkomstige maand van
1963. Was er nu een aanvoer
van 9.343.325 kg, tóen was het
9.004.691 kg. Een stijging dus
met 338.634 kg. Bij de opbrengst
het juist andersom. Kon in
augustus 1964 een opbrengst ge
boekt worden van f 4.213.851
de maand augustus 1963 lag
885,- hoger, dank zij een op
brengst van f4.300.736,-.
Bü de verse haring waren de ver
schillen wel zeer miniem. De aan
voer daalde met maar 90.000 kg tot
3.815.529 kg, terwijl de opbrengst
met slechts f 5.500,- steeg tot
f 1.010.140,-. De gezouten haring
nam wat toe in hoeveelheid en in
gemiddelde prijs. De aanvoer steeg
van 283.590 tot 354.970 kg. de op
brengst v. f 147.704,- tot f224.686,-.
De makreel gaf echter een flinke
terugval te zien, terwijl desondanks
ook de gemiddelde prijs daalde. De
oer liep terug van 1.425.256 tot
893.273 kg.de opbrengst van f 496.661,-
tot f255.781,-.
Veel schelvis
In de rondvissector ging veel om.
e aanvoer van schelvis werd bijna
verdubbeld tot 1.682.986 kg, maar de
opbrengst van f 393.128,- betekende
nog geen f 60.000,- meer dan in
augustus 1963. Ook de kabeljauw was
door een ruimere aanvoer wat goed
koper. De aanvoer steeg van 361.213
tot 586.420 kg, de opbrengst van
f295.156,- tot f371.003,-.
De koolvis liep sterk in prijs terug.
De opbrengst steeg weliswaar van
f31.768,- tót f53.802,-, maar dat ging
gepaard met een aan voer sty ging
58.838 tot 180.850 kg. Ook de wijting
liep in prijs terug. De aanvoer deelde
van 429.828 tot 320.877 kg, de op
brengst van f 159.261,- tot f 77.66»,-.
Werd in augustus 1963 geen rood-
baars aangevoerd, nu was er 48.610
de markt met een opbrengst
Minder tong
maar de prijs lag hoger. De aanvoer
steeg van 1.111.961 tot 1.136.283 kg,
de opbrengst van f 438.458,- tot
f 651.509,-. De tong bleef duur bij een
verminderde aanvoer. Die liep na
melijk terug van f220.967 tot 164.326
kg, de opbrengst van f 1.194.461,- tot
f 962.892,-.
Gedurende de eerste acht maan
den van dit jaar bereikte de aanvoer
het totaal van 56.456.383 kg, tegen
over 56.878.382 kg in het overeenkom
stige tijdvak van 1963. Er is dus een
kwantitatieve achterstand van 421.999
kg. De opbrengst bedroeg gedurende
de eerste acht maanden van 1964
f38.170.236,-. Dit is f2.169.374,- min
der dan in het overeenkomstige tijd
vak van 1963, toen de opbrengst op
een totaal van f40.339.610,- kwam.
Ned. auditrice
vertrekt vrijdag
naar Concilie
De Nederlandse toehoordster bij
het Vaticaanse concilie, mej. drs. A.
M. Roeloffzen reist vrijdagavond met
de trein naar Rome om er de ver
gaderingen van het concilie bij te
De duur van haar verblijf in Ro-
_ie hangt af van het belang van
de te behandelen onderwerpen voor
de organisatie, welke zij vertegen
woordigt nL de Wereldfederatie van
Katholiek Vrouwelijk Jeugdwerk.
Eind oktober staan enkele interna
tionale bijeenkomsten van de fede
ratie op het programma, welke mej.
Roeloffzen zal moeten bijwonen, als
niet belangrijke concilievergaderin
gen haar aanwezigheid in Rome ver
eisen.
Zoals bekend is in de officiële uit
nodiging van de concilieleiding geen
enkele restrictie gemaakt ten aan
zien van de vergaderingen, waarbij
de 17 leken-auditrices aanwezig mo
gen zijn. Aanvankelijk lag dit wel in
de bedoeling en de Wereldfederatie
van Katholiek Vrouwelijk Jeugdwerk
ihad haar direct tegen geprotesteerd.
en K. A. Kok hebben deze repro
ducties verzorgd.
Na dit Noordwijkse familiealbum
komt er een collectie foto's, verzorgd
door de heer D. van Rijn met als
onderwerp de Zeilvereniging Noord
wijk. Veel leden van de zeilver
eniging zijn tevens enthousiaste
amateurfotografen.
Verder is er een /.eer bijzondere
verzameling zee-foto's van de be
kende fotograaf Cees van der Meu-
len uit Heemstede, die o.m. voor de
leden van de Noordwijkse Reddings
brigade interssant zijn. Reddingswe
zen teddingsboten en prachtige zee
opnamen. Het zijn grootformaat fo
to's, die men nergens anders zien
kan.
Voor de opening wordt nog een ge- 1
heim bewaard, mevr. Goudriaan
heeft dit onder haar hoede.
Maandagavond, 5 oktober a.s. om
8.30 uur gaan de deuren van de
tentoonstelling voor het publiek open.
Tot èn met vrijdagavond 9 oktober
is zij dagelijks van 8 tot 10 urn
's avons te bezichtigen.
Op een oppervlakte van:
niet meer dan 50x5Q;cm
plaatst U de AEG turna,
volwaardige- wasauto
maat van geheel aparte
klasse.Een sprookjevoor
de vrouw die thuis?(tot
liefst 5 kg)„laat" wassen
geheel automatisch
AMSTERDAM
met de producten AEG
TELEFUNKEN OSRAM
wereldvermaard sinds
mensenheugenis
Vijf jongens pleegden
reeks schoolinbraken
Door de arrestatie van vijf jon
gens, drie broertjes van resp. 11, 12
16 jaar, en twee broertjes van
en 12 jaar, heeft de Nijmeegse
politie klaarheid gebracht in een
grote serie schoolinbraken. Alleen al
in de afgelopen wet brak het vijf
tal in bij tien scholen.
De buit van de kinderen was over
het algemeen niet groot. Hun be
zoeken waren echter catestrofaal,
omdat zy een spoor van ernstige
vernielingen achterlieten. Zy draai
den water kranen open, goter fles-
met zoutzuur uit en sloegen deu-
en schrijfbureaus in elkaar. In
der scholen zorgden zy op deze
wyze voor een schade vaD f1000.
De twee broertjes van 11 en 12
jaar zyn na verhoor door de politie
aan hun ouders terug gegeven. De
andere kinderen zyn ingesloten.
1924: K.L.M. - P1DMERS VERBAASDEN DE WERELD
U krijgt daar het beste persoonlijke
spaaradvies en...een goede rente.
NEDERLANDSCHE
MIDDENSTANDSBANK
de bank waar u zich thuis voelt!
(Van onze correspondent)
DINSDAGMORGEN 1 OKTOBER 1924, kwart voor negen. Vliegtuigbe
stuurder A. N. J. Thomassen a Thuessink van der Hoop duwt de gashandel
van zijn Fokker-vliegtuig naar voren en laat de toeren van de motor op
lopen tot 1900 toeren. Vijf minuten later maakt het KLM-toestel zich los
uit de door stortregeus doorweekte weide van Schiphol.
