Haalde spons erover!
KONINGIN ZAG: ROMULUS DER GROSSE
MENA LOOPUYT SCHILDERT
VOOR- EN UIT-ZICHZELF
spelen voor
vluchtelingen
EXPOSITIE IN UTRECHT
FRIS, LEVENDIG, OPRECHT WERK
KONGO BOOS
OP O.A.E.
PRIJZEN VAN MODERNE KUNST TE
HOOG voor AMSTERDAMSE MUSEA
Amerikaanse commandanten
zouden al zeggenschap over
gebruik kernwapens hebben
f)n<rerirfit 1 maart 1860
Donderdag 24 september 1964
Derde blad no. 31373
Topgeheim
Deze plannen zijn thans in wer
king getreden. Zij worden als topge
heim behandeld en hebben niet al
leen betrekking op de commandant
van de NAVO, maar ook op de com-
Binnenkort zal onder auspiciën
Hoogtepunt van de Duitse week in Rotterdam was zonder twijfel
de opvoering van het toneelstuk Romulus der Grosse" van Frie-
drich Dürrenmatt door het Stadttheater van Hildesheim, welke
voorstelling in de Rotterdamse Schouwburg door koningin Juliana
werd bijgewoond.
Dürrenmatt (38), Zwitser van ge>
boorte, wil in zijn stuk, dat de onder
gang van het Romeinse rijk toont,
op komisch-sceptasohe wijze de spot
drijren met heldhaftigheid, natio
nale trots en dergelijke begrippen. In
zijn komedie bracht hij zijn toehoor
ders waarheden te zeggen, die niet
alleen voor het Romeinse Rijk gel
den. Dat de Germanen het Romeinse
Rijk veroverden geeft Dürrenmatt
ruimschoots gelegenheid zijn satire
ook over Germaanse hoofden uit te
storten. Zelf noemde Dürrenmatt
zijn stuk een komedie welke tegen
iedere vorm van imperialisme is ge
richt.
Glinther Witte speelde de rol van
Keizer Romulus Augustus en werd
daarvoor door de uitverkochte
schouwburg met een ruim applaus
bedankt. Hij en enkele van zijn
medespelers en -speelsters, alsmede
de directeur van het Stadttheater
Hildesheim, de heer Zibell, werden
in de pauze aan de Koningin voor
gesteld en voerden met haar een
geanimeerd gesprek.
Bij de voorstelling waren o.a. aan
wezig dr. H. Berger, ambassadeur
van West - Duitsland, Landesminister
A. Kubel, voorzitter van het voorbe
reidingscomité van deze Duitse week,
burgemeester en mevrouw Van Wal-
sum en vele Rotterdamse notabelen.
De Koningin, die gekleed was in
haar particulier secretaresse, jonk-
vrouwe Röell en haar kamerheer
i.b.d. mr. dr. K. P. van der Mandele
De Koningin,dieg ekleed was in
een zwart gebloemde avondjurk en
een kostbaar parelsnoer droeg, zat
tussen ambassadeur Berger en
minister Kubel.
Hildesheim (100.000 inwoners) is
een moderne industriestad met een
oude traditie, niet ver van Hannover.
Reeds in de 10de eeuw had het een
theater, zo wil de overlevering, waar
religieuze stukken werden opgevoerd.
In de 17de, 18de en 19de eeuw is
Hildesheim reeds een theatercen
trum geweest. Het huidige Stadt
theater werd in 1909 gebouwd en is
in 1949 heropend.
ORGELS - PIANO'S
ELEKTRONISCHE ORGELS
*WW Tel. 01726 2541\
Vraagt geïllustreerde prijslijst
van de Verenigde Naties een nieuwe
grammofoonplaat verschijnen, waar
aan „zes van de grootste pianovir
tuozen van deze tjjd", te weten Clau-
dio Arrau, Wilhelm Backhaus, Alex
ander Brailowsky, Robert Casa de-
sus, Byron Janls en Wilhelm Kempff
hebben meegewerkt, zo deelde de ho
ge commissaris van de VN voor de
vluchtelingen, Felix Schnyder, in
Genève mee.
De 30-centimeterplaat zal als ti
tel hebben: „Internationaal piano
festival". De opbrengst Is, evenals
die van de eerste door de VN uit
gebrachte plaat (All star festival),
bestemd voor de uitvoering van de
programma's ten behoeve van de
vluchtelingen in de wereld. Men
denkt hierbij met name aan de ver
zorging van een vakopleiding voor
jonge Palestijnse vluchtelingen. De
eerste grammof mplaat bracht
1.3 miljoen dollar op.
HONGAARSE
OPERA-DIRIGENT
KRIJGT 3 JAAR
Gyorgy Lendvay, dirigent van de
opera in Boedapest, die een verkeers
ongeluk veroorzaakte toen hij onder
invloed van alcohol een auto be
stuurde, is gisteren tot drie jaar ge
vangenisstraf veroordeeld, zo heeft
Radio-Boedapest gemeld. Voorts is
hem zijn rijbewijs voor tien jaar
ontnomen. Een jong meisje was bij
het ongeluk ernstig gewond geraakt.
Expositie
H. N. Werkman in
Groninger museum
Privé-collectie van
Koningin Elizabeth
Fen nieuwe tentoonstelling van de
Italiaanse kunst uit de privé-collec
tie van Koningin Elizabeth in Buc
kingham Palace zal op 26 november
in Londen geopend worden.
De collectie bestaat uit schilderij
en, tekeningen, meubelen, beeldhouw
werken en perselein uit de Tudor-
peiiode tot de 19de eeuw, die door
Italiaanse handwerkslieden voor de
Koninklijke opdrachtgevers vervaar
digd werden.
In het Groninger Museum is gis
teravond een tentoonstelling geopend
van druksels en schilderijen van H.
N. Werkman, ter gelegenheid van het
100-jarig bestaan van de Rijks HBS,
waar Werkman zijn middelbare
schoolopleiding heeft gekregen.
De expositie werd onder grote be
langstelling van vele genodigden en
reünisten van de Rijks-HBS ge
opend door Martin Tissing, die de
tentoonstelling in samenwerking met
het Groninger Museum heeft opge
zet.
Hij karakteriseerde figuur en werk
van de kunstenaar Werkman, die
aan het eind van de oorlog door de
bezetter om het leven is gebracht.
Onderscheiding voor
Juist als man
R waarderend f
lvm Eeniekkere .F* graag/
Amerikaanse sigaret "O O
(Van onz Parijse correspondent)
De Nederlands-Parijse schilderes Mena Loopuyt, zal, van 3 ok
tober a.s. af. in Utrecht ni de Neudeflat van de Kunstkring, einde
lijk weer eens een kuze uit haar jongste werken, schilderijen en
gouaches, exposeren. „Vroeger", zo vertelt ze in haar atelier in
Montrouge verscheen ik periodiek wel bij Van Lier op het Am
sterdamse Rokin en soms ook in Leeuwarden, Groningen en Den
Haag. Utrecht kende ik, als exposante tenminste, nog niet. Het is
meneer De Vries geweest, de voorzitter van de Kunstkring, die
hier mijn werk is komen bekijken. Hij, en meer nog, dacht ik, zijn
vrouw, scheen er wel oog voor te hebben. En ik hoorde dat bij na
vraag ook jhr. Sandberg zijn fiat aan de ex'positie had gegeven.
Niettemin kunt u mij bezwaarlijk indelen bij de avantgarde".
Autodidacte
Mena Loopuyt, dochter van een
Dordrechtse dokter, vertrok op haar
zeventiende al naar Zwitserland, een
land dat haar nog altijd aan schijnt
te trekken. Deze zomer bracht zij
door in Zürich. Het zijn voorname
lijk de schilderijen die ze in en rond
die stad toen maakte, die nu in
Utrecht zullen worden geëxposeerd.
Door haar ouders bestemd voor het
leraarsvak ze haalde haar di
ploma's in het Frans werd ze zelf
al vroeg aangetrokken door de
kunst". Eerst een nog wat vage aan-
tiekking, die ze zich niet helemaal
bewust was, en die pas duidelijker
contouren aannam toen ze zich in
1928 in Parijs had gevestigd. Sedert
dien is ze, met korte onderbrekin
gen, in die stad gebleven Parijs en
Frankrijk hebben ontegenzeglijk
hun stempel op Mena Loopuyt en op
haar kunst gedrukt, ofschoon haar
krachtige zin voor onafhankelijkheid
haar toch altijd heeft behoed voor
de onderwerping aan enige groep
mode. Vanwege diezelfde karakter
trek, heeft ze zich ook nimmer op
enige kunstacademie of cursus inge-
sclireven, en zelfs in Parijs vond ze
zoals ze zelf zegt „nooit een
leermeester van mijn gading".
Men mag haar dus wel een school
voorbeeld van een--autodidacte noe
men. Ze zou zich het woord van de
füosoof-componist Eric Satie die
toevallig een paar kilometers verder,
in Arcueil, op een hotelkamertje zijn
lange bohemienleven sleet eigen
kunnen maken, die eens verklaard
heeft. „Tous les vrais artistes sont
des amateurs". (Alle werkelijke ar
tiesten zyn amateurs").
Haar ontwikkeling die gemakke
lijk is. af te lezen van de vele
doeken die in haar atelier zijn op
gehangen en uitgestald is langzaam
geweest, maar al haar vorderingen
en veroveringen waren dan ook
haar exclusief-eigen bezit. „Wat je
van jezelf leert, weet je dan ook
goed", meent ze terecht. Ze laat
rich niet onderbrengen in enig hok-
I je of rubriek, al zal men in de
factuur van haar eerste doeken
dan ook de Douanier Rousseau en
in de kleuren van latere schilderijen
Cézanne kunnen herkennen.
Die vitale en altijd trefzekere
kleuren die misschien de aantrekke-
lijkste kant van haar schilderijen
vormen, veranderen in hun aard en
combinatie trouwens ook nog gedu
rig. Zo valt t op, dat sedert de
laatste maanden in Zürich het paars
dat voordien soms domineerde, nu
bijna geheel uit haar palet verdwe
nen is. Mena Loopuyt werkt graag
in de natuur: bospartijen, vijvers
met ranke scheepjes, een aquarium
met vissen een der bestgeslaag-
i de gouaches, leek mij kippen
Waarvoor ze een voorliefde heeft,
cn ook wel dorpstafereeltjes, waar
bij mensen en kinderen dan als
naief-houterige en een dimensiona
le poppetjes, nog steeds wat a la
Douanier, zyn op- en neergezet.
Maar dat werken buiten blijft toch
altijd voorbereiding per schets van
het eigenlijke schüderen, dat zich
pas op haar atelier voltrekt. Slechts
hoogst zelden komt een doek op de
ezel in de natuur direct geheel
tot stand. Het verschil in technische
doorwerking en verdieping is dan
terstond ook wel waar te nemen.
Aan portretten heeft ze zich nooit
gewaagd en op dat gladde ijs is ze
ook niet van plan zich te begeven.
„Het is al moeilijk genoeg jezelf
ongeveer tevreden te stellen. Als je
je model of opdrachtgever óók nog
moet bevredigen".
Wanneer een (onschuldige)
woordspeling is toegestaan, dan kan
ik, als conclusie, besluiten met de
opmerking dat Mena Loopuyt nooit
ergens is in gelopen. Ze ging haar
Voor oud-ambtenaar
3.5 meer pensioen
De pensioenen van de oud-ambte
naren zullen over 1964 met 3,5 pro
cent worden verhoogd. Dit naar ana
logie van de achterstallige 3 procent
salarisverhoging, die de werkende
ambtenaren hebben gehad. Hierover
is tussen de vakorganisaties en de
minister overeenstemming bereikt.
Dit werd gisteren meegedeeld op het
congres van de Algemene Bond van
Ambtenaren in Utrecht door de voor
zitter, de heer A. van Rossen.
President Kasavoeboe van Kongo
heeft gisteren krachtig geprotesteerd
tegen het besluit van de werkcom-
missie van de Organisatie voor Afri
kaanse Eenheid een afvaardiging
naar Washington te sturen om daar
met president Johnson te praten over
diens militaire steun aan Leopold-
stad. Het protest is gericht aan de
secretaris-generaal van deze organi
satie. Diallo Telli.
Een soortgelijk protest vertrok in
tussen van premier Tsjombe naar
premier Jomo Kenjatta van Kenia,
die voorzitter van de betrokken com
missie is.
De Verenigde Staten hechten
groot belang aan de pogingen van
de verzoeningscommissie van de OAE
om het Kongolese vraagstuk tot een
oplossing te brengen. Maar zij wil
len alleen met deze commissie over
de Amerikaanse militaire hulp aan
Kongo spreken, wanneer de Kongo
lese regering aan het overleg deel
neemt, zo heeft een woordvoerder
van het Amerikaanse ministerie van
Buitenlandse Zaken gisteravond
meegedeeld.
MENA LOOPUYT
eigen weg, schilderde vooral voor en
uit zichzelf. Daarom is 't een goede
gedachte van de Utrechtse Kunst
kring geweest dit opgewekte, frisse,
levendige en bovenal oprechte werk
eens in de openbaarheid te bren
gen.
Max van Egmond
28-jarige Nederl. bariton Max
van Egmond heeft op het 13de inter
nationaal muziekconcours in Mün-
chen de hoogste onderscheiding be
haald in de afdeling concertzang.
(Sonde«rpreis für Konzersgesang, DM
3.000). Eerder werd hij onderschei
den in 1959 in 's Hertogenbosch en in
in Brussel.
Peter Boom zingt in
Venetië
De jonge Nederlandse bas Peter
Boom is door het opera-theater La
Fenice te Venetië uitgenodigd om in
het komende winterseizoen de rollen
van de notaris en van de commissaris
in de „Rosenkavalier" van Strauss te
zingen.
„De nog steeds toenemende prijs
stijgingen in de centra van de kunst
handel maken het onmogelijk met
de ter beschikking staande middelen
tot een werkelijke opvulling van evi-
Twee Amerikaanse nieuwstijdschriften hebben in hun nummers
van deze week verklaard, dat enige Amerikaanse militaire com
mandanten reeds onder bepaalde omstandigheden zeggenschap
hebben over het gebruik van tactische atoomwapens in geval van
agressie.
Dit is naar voren gebracht door
de tijdschriften Time en U.S. News
and World Report naar aanleiding
van het voorstel van de Republi
keinse presidentskandidaat, senator
Barry Goldwater, om de commen-
dant van de NAVO zeggenschap over
tactische kernwapens te verlenen.
Volgens Time is er geen enkel
punt in de Amerikaanse wet dat
de president verhindert zulks te
doen. Hoewel president Johnson op
de voorstellen van Goldwater gerea
geerd heeft door te zeggen dat hij
die bevoegdheid niet kan en niet wil
afstaan, gebeurde dit al onder Ei
senhower en Kennedy.
„In 1957 ontving de commissie voor
atoomenergie van het (Amerikaan
se) Congres een geschreven memo
randum dat er plannen in ontwik
keling waren om de NAVO-com-
mandant in Europa het recht te
verlenen onder bepaalde omstandig
heden kernwapens te gebruiken zo
als ingeval van onvermogen van de
president of bij het uitvallen van de
verbindingén tussen Europa en de
Verenigde Staten".
mandant van de Noordamerikaanse
luchtverdediging. Sommige van deze
plannen zyn op schrift gesteld", al
dus Time.
Het Witte Huls heeft gisteren ge
weigerd commentaar te geven op de
berichten. De woordvoerder van het
Witte Huis, George Reedy, verwees
naar de redevoering die Johnson vo
rige week woensdag in Seattle heeft
gehouden, welke „een zorgvuldig uit
gewerkt document" over het onder
werp zou zijn. In deze redevoering
verklaarde de president, dat het
het exclusieve recht van de president
moet blijven om bevelen over het
gebruik van kernwapens door te ge
ven.
Norstad
In het artikel in Time staat dat
de voormalige opperbevelhebber van
de NAVO, generaal Lauris Norstad,
heeft verklaard er nooit aan te heb
ben getwijfeld dat hij bevoegheid
had om tactische kernwapens te ge
bruiken als er tijdens de Cubaanse
crisis een aanval van de communis
ten was gekomen.
Norstad zou tegenover een vriend
hebben verklaard, dat tijdens alle
crises onder het bewind van Eisen-
houwer en Kennedy er voortdurend
volledige overeenstemming tussen de
president en de opperbevelhebber be
stond over „wat te doen in geval van
nocd". Generaal Norstad verklaarde
op zyn bureau in New York dat het
onderwerp te eenvoudig wordt ge
steld sedert het een politiek twist
punt is geworden.
U.S. News and World Report ver
klaarde, dat de regering reeds van
plan was haar recht van veto over
het gebruik van kernwapens te wij
zigen voordat dit punt in de poli
tieke belangstelling kwam te staan.
Het tijdschrift verklaarde voorts:
„Reeds nu is het algemeen bekend
onder de NAVO-bondgenoten dat de
Amerikaanse commandanten in Eu
ropa reeds orders uit Washington
hebben gekregen om in bepaalde ge
vallen zonder verdere instructies uit
Washington kernwapens te gebrui
ken".
„Sommige militairen verklaren dat
als de verkiezingscampagne eenmaal
voorbij is, men zal merken dat de
Advertentie
TERRITORIALE
GESCHILLEN
De Sowjet-Unle heeft gisteren het
voorstel gedaan, dat de Algemene
Vergadering der Verenigde Naties het
principe zal aanbevelen, volgens
hetwelk alle landen zullen afzien van
gebruik van geweld bij het regelen
van territoriale geschillen.
Het voorstel om dit punt op de
agenda van de komende Algemene
Vergadering te plaatsen werd ge
daan door de Russische minister van
Buitenlandse Zaken, Gromiko, in een
brief aan secretaris- generaal Oe
Thant
De gedachte van een internationa
le overeenkomst in deze zin werd
voor het eerst geopperd door premier
Chroesjtsjow in een brief aan staats
hoofden en regeringsleiders op 31
december van het vorig jaar.
In het schryven merk Gromiko op,
dat indien bij het regelen van ter
ritoriale geschillen het gebruik van
geweld achterwege blijft, het veel ge
makkelijker zal zijn om andere be
langrijke internationale vraagstukken
op te lossen, in het bijzonder het pro
bleem van de ontwapening. De lan
den zouden dan ook meer aandacht
aan hun economie kunnen besteden
en aan de strijd tegen achterstand,
armoede en ziekten.
regering en senator Goldwater wat
dit punt betreft niet zover van el
kaar afstonden als toen het naar
voren werd gebracht."
dente lacunes in de verzameling mo
derne kunst te komen". Dit merkt
de directie van de Amsterdamse ge
meentemusea op in haar jaarverslag
over 1963. Talrijk zyn volgens haar
b.v. de hiaten in de Franse impres
sionistische school. Het is echter dui
delijk zo meent zy, dat met een to
taal budget van vier ton geen ver
wervingen kunnen worden beoogd
van kunstwerken, die per stuk veelal
meer dan deze som kosten.
Binnen het kader der mogelijkhe
den konden niettemin verschillende
belangrijke aanwinsten aan de schil
derijenverzameling worden toege
voegd.
De budgetverdeling voor de uitbrei
ding van het kunstbezit in 1963 wast
Stedelijk Museum f 400.000, Amster
dams Historisch Museum De Waag
f 25.000 Museum Fodor f 18.000 en
Museum Willet-Holthuysen f 15.000.
Naast de talrijke uitleningen ten
behoeve van tentoonstellingen, die
in Nederland en daarbuiten door
derden werden georganiseerd, werden
ook in 1963 weer kunstwerken aan
gemeentelijke instellingen uitgeleend
omdat tengevolge van de steeds toe
nemende vraag naar deze bruiklenen
voor wandversiering, d^ voor dit doel
beschikbare voorraad onvoldoende
werd, ging men er reeds in het vo
rige verslagjaar toe over van levende
Amsterdamse kunstenaars voor deze
uitleningen werk te huren. Er wer
den 202 werken in huur genomen.
Het totale aantal kunstwerken, dat
ter aankleding van gemeentelijke in
stellingen is uitgeleend, was eind vo
rig jaar 2277. Daarnaast zijn aan
deze instellingen 434 voorwerpen van
oude kunstnijverheid in bruikleen ge
geven.
Nieinve V.N.-plaat
Zes pianisten
