IS DIT OPTIMISME
WEL VERANTWOORD?
Fiscus raam
14.7 miljar
Ook woningwetwoning
van „betere" kwaliteit
STAATSZORG
(in miljoenen)
Alles moet dan net zo vlot gaan
als het Planbureau verwacht
MILJOENENNOTA 1965"
NADELIG
SALDO
719
Sociale zekerheid
vergt meer geld
LAGER
TEKOR1
4
LEIDSCH DAGBLAD DINSDAG 15 SEPTEMBER 1964
Belangrijke vraag bij miljoenennota
(Van onze financiële medewerker)
Ook bij de staatsbegroting voor 1965 gaat het
niet in de eerste plaats om de cijfers, want die
worden in de loop van het begrotingsjaar nog
wel enige malen gewijzigd, evenals dat ook in
1964 het geval is geweest. Was voor dit jaar
bijv. het overschot op de gewone dienst op
f451 miljoen geraamd, thans wordt een voor
delig saldo van f212 miljoen verwacht.
Waren de belastingmiddelen aanvankelijk op
f 10.300 miljoen geraamd, vermoedelijk zullen
ze f 12.000 miljoen opbrengen, waardoor de ra-
of denkt minister aan het aardgas?
Dit evenwicht immers is verbroken, doordat de nationale bestedingen
de nationale produktie aanzienlijk hebben overtroffen, waarbij met enige
voldoening wordt geconstateerd, dat de financiering van de rijksuitgaven
niet ot de verbreking van het economisch evenwicht heeft bijgedragen.
Ook voor 1965 zal dat niet het geval zijn.
ming van het tekort op de totale dienst, aan
vankelijk f 1.600 miljoen, nu tot ca. f 1.000 mil
joen is teruggebracht.
Men zal dus aan de cijfers van overschotten
en tekorten niet al te veel waarde moeten hech
ten. Het gaat in de nota van minister Witteveen
om het beleid, dat zal moeten worden gevoerd
en dat ditmaal in sterke mate moet worden af
gestemd op het evenwichtsherstel van onze
nationale economie.
Terwijl het nationaal inkomen van
1961 op 1965 een stijging van ca. 6
zal aanwijzen (van f 53.400 miljoen
tot ƒ56.900 miljoen) zal de nominale
stijging der Rijksuitgaven niet meer
dan 4,5 zijn. In totaal (gewone en
buitengewone dienst) zullen ze rond
f 15 miljard bedragen, de totale in
komsten ruim f 14 miljard, zodat de
begroting voor 1965 met een nadelig
saldo van ca. f900 miljoen sluit.
De minister maakt zich hierover
geen zorgen, wel over de te grote be
stedingen in de particuliere sector.
Vandaar dat de toelaatbare krediet
expansie is afgestemd op de reële
groei van het nationaal inkomen, de
premieverhoging voor de A.O.W. voor
de helft uit de hogere lonen moet
komen en voor de versnelde aanleg
van 800 km. autosnelwegen weg- en
tolgeld zal worden geheven. Ook zul
len retributies en tarieven moeten
worden verhoogd en zal het progres
sie-effect van de inkomstenbelasting
vooreerst nog moeten worden ge
handhaafd, hoezeer de minister over
tuigd is, dat dit een „pijnlijke last"
betekent.
inkomen geraamd, de totale bespa
ringen op 18,9 percentages, die
echter nog beneden de gewenste nor
men blijven en dus verder zullen
moeten stijgen. Komt het in 1965 tot
t nieuwe loonsverhoging, dan ligt
met name voor de werknemers
een nationale taak, namelijk om er
te zorgen dat van de hogere
Spanningen
Duidelijk is dat van de geplande
belastingverlaging vooreerst niets
kan komen. Eerst zullen de spannin
gen op de arbeids- en kapitaalmarkt,
zomede op de betalingsbalans ver
dwenen moeten zijn. In dit opzicht
en dit is het meest opvallende in
deze begroting is de minister, op
het voetspoor van het Centraal
Planbureau niet pessimistisch. En dit
ondanks de teleurstellingen, welke
het jaar 1964 heeft opgeleverd en die
door de minister ook niet worden ver
bloemd. HU wijst er op, dat als ge
volg van een loonstijging van gemid
deld IS en ondanks een stijging
van de arbeidsproduktiviteit, de ar
beidskosten bij de bedrijven met
10 zijn gestegen tegen 7 in 1963.
De handelsbalans geeft als bekend
een veel groter invoeroverschot te
zien dan verwacht werd en het na
delig saldo van de betalingsbalans,
voor 1964 aanvankelijk op f 1.000 mil
joen geraamd, wordt thans door het
Centraal Planbureau op f 1.250 mil
joen aangenomen.
Met de sterke stijging der beste
dingen loopt uiteraard een teruggang
van de besparingen parallel. Het jaar
1960 heeft in dat opzicht een top-
cijfer doen zien (22,7 van het na
tionaal inkomen), in 1964 is het
teruggegaan tot 17,8 hetgeen uit-
sluttend aan de particuliere bespa
ringen te wijten is.
Dit is mede een gevolg van de stij
ging van het werknemersaandeel in
het nationaal inkomen, dat van
67.7 in 1960 in 1964 tot 72,5% is
toegenomen en in 1965 zelfs tot 75
zal stijgen. Van een besparingsover
schot is dan ook geen sprake meer.
Kentering
Toch menen minister en Centraal
Planbureau, dat 1965 in dit opzicht
een kentering ten goede zal brengen.
De particuliere besparingen worden
namelijk op 12,5 van het nationaal
DESCHULD DIE Wil HEBBEN..:
ONTWIKKELING NATION SCHULDv.aJ953
inkomsten een groter deel wordt ge
spaard. Dit zal niet gemakkelijk zijn,
omdat een deel van die loonsverho
gingen zal worden geneutraliseerd
door een verdere prijsstijging, waar
van ook in de nota van minister
Witteveen wordt uitgegaan. Men
vraagt zich daarom af of de grotere
besparingen dan niet voornamelijk
van de bedrijven zullen moeten ko
men. temeer omdat de investerings
beperking niet voor de woningbouw
zal gelden.
Optimisme
ALs gezegd, op dit punt laten mi
nister en Planbureau een tamelijk
optimistisch geluid horen. De groei
van de bestedingen zal volgens hen
bij de produktie-stijging ten achter
blijven, zelfs wordt een ontspanning
van de arbeidsmarkt in het vooruit
zicht gesteld en zal de betalings
balans in de loop van het volgend
jaar geleidelijk naar een evenwicht
groeien, zodat er aan het eind van
1965 geen tekort op die balans meer
zal zijn.
Intussen zal de liquiditeitskrap te
vooreerst nog aanhouden. Nu het be
drijfsleven een toenemend beroep op
de kapitaalmarkt doet, is het verheu
gend te constateren dat de financie
ring van het kastekort bij het Rijk
voor 1964 rond is en het volgend jaar
geen grote bedragen zal vergen, bij
een kastekort van rond één miljard,
zal in 1965 f800 miljoen z.g. voor
inschrijvingen kunnen worden ver
kregen, zodat slechts ca. f200 mil
joen behoeft te worden geleend.'
Soms aardgas
ADes aangenomen, maakt de staats
begroting voor 1965 in het licht van
de moeilijke situatie, waarin ons land
thans verkeert, geen ongunstige in
druk. Integendeel, zü ademt vooral
tegen het slot een zeker optimisme,
waarvan men geneigd is zich af te
vragen of het wel geheel verantwoord
is. Er kan in een jaar veel verande
ren. Maar of het alles zo vlot zal
verlopen als het C.P.B. in zijn prog
nose verwacht, is o.L wel aan twijfel
onderhevig.
Het lijkt er vandaag tenminste
nog allerminst op. Of heeft met
eerbied gesproken de minister
aardgas in zijn achterhoofd?
Maatregelen in voorbereiding
Zo mogelijk naar
100.000 huizen
Minister Bogaers (Volkshuis
vesting) heeft blijkens de mil
joenennota maatregelen in voor
bereiding om ook in de woning-
bouwsector de mogelijkheid te
openen voor de bouw van wo
ningen van een betere kwaliteit,
bestemd voor de „voorhoede" uit
de arbeidersbevolking en een
deel van de middengroepen.
Gedacht wordt daarvoor een
geleidelijk aflopende gewen-
ingsbijdrage" te verstrekken.
Ook voor de huurwoningen in
de gesubsidieerde particuliere
sector zijn wijzigingen van het
bestaande subsidiestelsel in stu
die.
Het woningbeleid zal overigens ook
in 1965 gericht worden op de vol
tooiing van zoveel mogelijk wonin
gen. Er zijn echter veel woningen in
uitvoering, een verschijnsel, dat op
zichzelf de produktie niet bevordert.
Daarom ligt het in de bedoeling
voorshands niet meer dan 95.000 wo
ningen in aanbouw te nemen, even
veel als er dit jaar naar verwachting
gereed zullen komen. Daarvan dienen
45.000 te worden gerealiseerd in de
woningwetsector, 25.000 in de premie-
sector en nog eens 25.000 in de vrije
sector.
Afhankelijk van het aantal wonin
gen, dat dit jaar wordt voltooid, zal
het aantal volgend Jaar in aanbouw
emen huizen tot 100.000 kunnen
worden verhoogd. Dit extra aantal
woningen gaat dan voor de helft
de woningwetsector en voor een
kwart naar elk van de belde andere
sectoren.
Subsidiebeleid
Het ligt in het voornemen om het
subsidiebeleid meer dan voorheen
de oplossing van de woningnood
dienstbaar te maken. Door gebruik
making van andere methoden van
subsidiëring zal getracht worden de
zogenaamde doorstroming alsmede de
kwaliteitsverbetering van de wonin
gen te bevorderen. In dit verband is
van belang, dat de uitkomsten
van het reeds aangekondigde onder
zoek naar de woningbehoef te in de
VVONINGBOUWPROGRAMMA 61-65
DELTAWERKEN
153 MILJOEN
Van het bedrag van ruim f. 208
miljoen, dat in de ontwerp-begroting
is uitgetrokken voor zee- en rivier-
waterkering en afwatering, is f. 153
miljoen bestemd voor de aanleg van
Deltawerken. Hiervan wordt f. 62
miljoen gebruikt voor de voortzet
ting van de afsluiting van
Haringvliet en f. 23 miljoen voor
werkzaamheden aan het Volkerak.
Het ligt in de bedoeling in 1965 te
beginnen met de aanleg van de af-
sluitdam in het Brouwershavensche
Gat. Binnenkort zal een wetsont
werp worden ingediend, dat beoogt
de bestrijding van de waterveront
reiniging met kracht te kunnen
doorvoeren.
Voor de aanleg en onderhoud van
waterwegen is f. 261 miljoen uitge
trokken, tegen ruim f. 226 miljoen tn
1964. De havenmond in IJmuiden
vergt f. 24 miljoen. Met de voorbe
reidende werken voor de Zuiderdam
(toegang Europoorthavens) is f. 10
miljoen en met de werkzaamheden
aan Hartelsluis en Hartelkanaa!
(achterwaartse verbindingen Euro-
poortgebied) is f. 15 miljoen ge
moeid. Voor het kanaal Gent-Ter-
neuzen is f. 50 miljoen bestemd.
eerste helft van 1965 beschikbaar ko
men. Vooruitlopend op dat ondereoek
is reeds de stimulering van kwali
teitswoningen in studie.
Voor de financiering van de wo-
ningwetbouw met voorschotten is
voor volgend jaar f 1.143 miljoen in
de begroting opgenomen tegen f925
miljoen in 1964. De begroting biedt
voldoende mogelijkheden om de ge
meentelijke saneringen op gang te
krijgen. Er is voorts f 14 miljoen uit
getrokken voor de bestrijding van het
verlet in de bouwnijverheid.
Belastinggrocpcn in procenten verdeeld
MIDDELEN 14026
UITGAVEN 14745
INCLUSIEF AODITIONELE POSTEN 916
cijfers in miljoen gulden
Miljarden-Harden
„Andere" middelen
Behalve de belastinginkomsten be
schikt het rijk nog over andere in
komsten. Zij worden voor 1965 ge
raamd op 1311 miljoen. De winsten
en baten van bedrijven worden ge
raamd op 115 miljoen. De inkomsten
wegens rente f 246 min. Ontvangen
uitkeringen ingevolge Ned-Duits fi
nancieel verdrag f 81 min. Opbrengst
luister- en kijkgeld f 121 min. Ont
vangsten Dienst der Domeinen f 57
min. Diverse middelen f 254 min. Di
verse middelen buitengewone dienst
f 438 min (waaronder f 308 min
wegens aflossing op verstrekte kre
dieten).
Tezamen met de voor het rijk ge
raamde belastingopbrengst van
f 12.715 min komt men tot een to
tale middelenraming van f 14.026
min.
WAAP KOMT HET GELD VANDAAN?
DE BELASTINGMIDDELEN 1965 (v.aftrek)
(afhankelijk vd. situatie eind 1964 is het
mogelijk aat het totaal aantal woningen
zal worden verhoogd tot 100.000 w
voor de wormgweFbouw 50. 000)
Miljarden-Harden
Ontwikkeling F 28
In de voor 1965 geraamde kosten
voor wetenschappelijk onderzoek
een bedrag van f 14,5 min begrepen
voor een subsidie aan het Neder
landse Instituut voor Vliegtuigont
wikkeling als eerste tranche van eer
totale bijdrage van max. f 51,5 min
in de ontwikkeling van het vliegtuig
type F. 28 bij de N.V. Koninklijke
Nederlandse Vliegtuigfabriek „Fok
ker.
In verband met de bouw van eer
verkeerstoren op Schiphol zijn de uit
gaven voor burgerlijke luchtvaart
f 4,8 min hoger geraamd. Het Rijk
neemt voor f 10 min deel in h
delen kapitaal van de N.V. Schiphol. verhoogd,
Maar liefst f 183.7 miljoen méér dan in 1964 is er op de rijks
begroting voor volgend jaar uitgetrokken ten behoeve van de so
ciale zekerheid. Daarvan gaat f 150 miljoen zitten in de rijks
bijdrage aan het ouderdomsfonds, nodig om de A.O.W. en
A.W.W. te kunnen optrekken tot een sociaal minimum.
Voorts is de loonontwikkeling, die
zich in 1964 heeft voorgedaan, van
grote invloed op de stijging van tie
uitgaven. De overheidsbijdragen voor
de verschillende sociale verzekeringen
stijgen daardoor automatisch met
tn behoorlijk percentage.
De miljoenennota meldt dat ten
behoeve van een bedrijfspensioenre
geling voor zeelieden ter visserij f2,1
miljoen is uitgetrokken. Voorts is f 5
miljoen bestemd voor een uitbreiding
van de kring van uitkeringsgerechtig
den op grond van de tijdelijke bij-
stantisregeling voor mindervaliden.
Meer geld is uitgetrokken voor de ge
zinszorg en de gezinshulp, het bijzon
der gezins- en wijkwerk, de huishou
delijke voorlichting en het maat
schappelijk werk ten behoeve van be
jaarden en gehandicapten.
Verbetering van
gevangeniswezen
Voor de uitgaven van gevangenis-
wezen, psychopatenzorg, reclassering
en voorlichting in strafzaken is op
de ontwerp-begroting f. 69,7 miljoen
uitgetrokken tegen f. 57,1 miljoen in
1964. De straf gestichten en de Rijks-
asielen voor psychopaten hebben de
noodzifkelijke personeelsbezetting
nog steeds niet bereikt. In de be
hoeften van het penitentiair beleid
zal worden voorzien door de bouw
van twee gevangenissen en vier hui
zen van bewaring, alsmede door ver
groting en verbetering van enkele
gestichten. De bouwsubsiddes voor
verpleeginrichtingen ten behoeve
van criminele psychopaten worden
verhoogd.
De uitgaven voor de kinderbe
scherming zijn voor 1965 f. 22,2
miljoen hoger geraamd dan in het
voorafgaande jaar. De subsidies voor
het internaatewerk van georgani
seerde kinderbeschermingen worden
Voor de per 1 januari in te voeren
bijdrageregeling voor de plaatselijke
organen van maatschappelijk werk,
die de Armenratien gaan vervangen,
is f 0,7 miljoen uitgetrokken. De uit
gaven voor maatregelen in het belang
van de werkgelegenheid zijn f 18,1
miljoen hoger gesteld. Rond fl,5
miljoen is opgenomen voor een
voortgezette werving van buitenland
se arbeiders, terwijl er f9 miljoen
wordt aangevraagd om de opleiding
voor de bouwberoepen te stimuleren
en uit te breiden.
In totaal beloopt de raming van de belastinginkomsten voor 19
f 14.774 miljoen. Het gemeentefonds ontvangt hiervan f 1943 J
joen en het provinciefonds f 116 miljoen. Voor het Rijk blijft dl
over f 12.715 miljoen. De stijging van de belastingraming van 191
op 1965 bedraagt bijna 1 miljard gulden.
Indien op de geraamde toeneming
van de totale belastingopbrengsten
van 1963 op 1964 en van 1964 op
1965 enkele correcties worden aan
gebracht, blijkt dat het accres, voor
zover uitsluitend samengangende met
de economische ontwikkeling, kan
worden gesteld op 17 Vz resp. 8 Ys pet.
Het nationale inkomen stijgt in deze
jaren nominaal met 13 pet, resp. 6V2
pet. De grotere stijging van de be
lastingopbrengst weerspiegelt de pro
gressie in het belastingstelsel. De
Progressiefactor blijkt in 1964 1,35 en
in 1965 1,3 te zijn.
Sigaretten
In de ramingen is er onder meer
rekening mee gehouden:
dat in 1965 de verhogingen per
1 april 1964 van het bijzonder in
voerrecht op benzine en de omzet
belasting op sigaretten indien de
Staten-Generaal. deze voorstellen
aanvaarden voor een vol jaar
doorwerken.
dat per 1 januari 1965 de her
zieningswetten op de Inkomsten- en
de vermogensbelasting ih werking
treden.
M ilja rden-Harden
Industrialisatie
Het regionale industrialisatiebeleid
zal worden voortgezet. Voor de fi
nanciering van het f 130 min in
frastructuurprogramma 1960-1963 is
voor 1965 nog een bedrag van f 24
min uitgetrokken. Voor het aangaan
van verplichtingen uit hoofde van het
infrastructuurprogramma 1965-1968
in totaal ten bedrage van f 165 min,
is in de ontwerp-begroting rekening
gehouden met een post van f 35
min tot het aangaan van verplich
tingen, die niet ln de raming tot
uitdrukking komt. Voor de premie-
en prijsreductieregeling „bevordering
industrialisatie ontwikkelingskernen"
is f 15 min uitgetrokken. In de ko
mende jaren zullen voor dit doel
nog belangrijke bedragen moeten
worden opgevoerd.
Ontwikkelingslanden
De uitgaven voor de vertegenwoor
diging in het buitenland zijn voor
1965 op de gewone dienst als ge
volg van de stijging van het prijspeil
in het buitenland en de vestiging
van een vijftal nieuwe posten
f 30,3 min hoger geraamd dan voor
1964.
De uitgaven ten behoeve van de
ontwikkelingslanden buiten het Ko
ninkrijk van bijna f 142 min vor
men een onderdeel van het bedrag
van f 209 min, dat naast de bijdrage
aan het E.E.G.-ontwikkelingsfonds
voor 1965 is uitgetrokken.
Gewone dienst Buitengew. dienst
Oorspr.
vastgesteld Begroting
1964
Algemeen bestuur 422,6
Militaire uitgaven 2.330,3
Buitenlandse betrekkingen 249,5
Suriname en Ned. Antillen 34,9
Justitie en Politie 653,7
Verkeer en Waterstaat 520,6
Handel en Nijverheid 137,0
Landbouw en Visserij 628,4
Onderwijs en Cultuur 2.918,8
Sociale voorzieningen 1.167,2
Volksgezondheid 122,1
Volkshuisvesting:
Huursubsidies 219,5
Woningwetvoorschotten
Overige uitgaven 47,4
Oorlogs- en rampschade 175,0
Nationale schuld (aflossingen
verminderd met afschrijvingen) 700,4
Afschrijvingen 95,0
Diversen 196,6
1965
512.1
2.584,1
235,7
39,6
760,5
635.5
183,9
538.2
3.463.4
1.408,9
157.6
766,8
105,0
333,2
Oorspr.
vastgesteld Begroting
1964 1965
95,6 101,2
658,6
67.8
62,2
143,6
dat per 1 juli 1965 de herzienin
wet op de loonbelasting met uitz
dering van het verhoogde tarief v
bijzondere beloningen
treedt en tenslotte
dat per 1 januari 1965 de E.E.fc
binnen tarieven worden verlaagd. 1
De raming voor de zogenaar},
kostprijsverhogende belastingen
loopt f 61,70 miljoen, die van de I
lastingen op inkomen, winst 1
mogen f8604 min. De opbrengst
de loonbelasting wordt op 3125 1
geraamd, die van de inkomstenbelfcii
ting op f 3200 min.
Dl
Wetenschappclij
onderzoek krijg
11 miljoen meen
De uitgaven voor wetenschapp*
onderzoek zijn in 1965 op f 87.9 1
geraamd, dat is fll min. hoger-ifni
in 1964.
De bijdrage in de exploitatiel
ten van de Nederlandse centrale^
ganisatie voor toegepast natuur
tenschappelijk onderzoek (T.N
vergt f23,2 min.
Voor het Reactor Centrum Nek
land (R.C.N.) is f 12 min. opgi
men en de bijdrage aan Euratoir
op f 16,5 gesteld.
De uitgaven ter stimulering
ontwikkelingsactiviteiten van de
dustrie op kernernergetische gel
en de bijdrage aan de organls,e
voor de ontwikkeling en vervaa J
ging van dragers voor ruimtevf"
tuigen (ELDO) belopen gezan
lijk f9,2 min. Voor bijdragen in
bouwprogramma van R.C.N. K
T.N.O. is f 22,5 min. uitgetrokke rsc
DIT JAAR
De uitgaven en ontvangsten i j j,
1964 hebben zioh tot nu toe 1
ontwikkeld, dat het oorspron^^
liik geraamde tekort van f 16 stij
miljoen thans wordt geschat uw
f 1023 miljoen. Dit is een verb v*
bering met f 618 miljoen. H
beeld van de begroting 1964 r
vooral gewijzigd onder invla ha:
van de loonbeweglng van
voorjaar. Ie s]
In de loop van dit jaar zijni 1 di
uitgaven gestegen met 976 mien 1
joen. Hiervan is 676 miljoen 0 aan
gegaan aan salarisverbetering ktre
e.d. De belastingmiddelen gaT
een extra stijging te zien vJEVl
ruim anderhalf miljard.
In overeenstemming met
daling van het tekort op de t K!
groting 1964 is ook het bud# l
taire kastekort lager geraan
Naar aanvankelijk werd v< \S
wacht zou financiering moet
worden gevonden tot circa 11
miljoen.
Naar zioh thans laat aanziet)
cal het budgettaire kastel»
over 1964 rond 100 miljoen m<
bedragen dan het begrotingsl ST
kort ad. 1023 miljoen. Dit v(
schil sprüit in hoofdzaak vo ensur
uit een achterblijven van J5-1
kasontvangsten der belasting
bij de vermoedelijke begrotitf^.
uitkomsten. Inclusief het tel»
van het gemeentefonds zal ru A
1200 miljoen moeten worden I'a
financierd. )j
In deze dekkingsbehoe!
werd inmiddels voor rond t
miljoen voorzien door plaats r
van een drietal staatslening ft
voor zover niet strekkend *7
conversie van de 3 procent
ning 1962—1964. Door resen r*
ringen op de voor inschrijf re V\
ningen zal bovendien globaal
miljoen voor het Rijk bescb Uifvc
baar komen.
