Duitse artsen beproeven
de muziek-therapie
KERAMIEK VAN ETIE VAN
REES TREKT AANDACHT
Hebt u
in die mosselvisser
ergens uzelf herhend
kunst
Wat doet een mosselvisser bij Hoogovens
HOOGOVENS
IJMUIDEN
Verbluffend succes
bij de neurotici
Verschil van mening
over portret Koningin
Opgericht 1 maart 1860
Woensdag 9 september 1964
Derde blad no. 313C3
TUSSEN MENS EN DIERTE ARNHEM
Exotische dierimpressies
mild-realistiscli karakter
iHet werk van het keramiste Etie van Rees (74), is méér dan dat
van een lieve oude dame.
Een eerste vluchtige kennismaking met haar keramisch oeuvre
waarvan thans In het Gemeentemuseum te Arnhem onder de titel
„Tussen mens en dier" een overzichtstentoonstelling wordt gehou-
I den, laat gemakkelijk reminicenties na aan kitscherige, potsierlijke
I en tot de verbeelding van plattelanders, dorp- en stedelingen en
aanhangers van alle godsdiensten sprekende creaties. Maar naar-
mate men vaker langs de in glazen kasten uitgestalde keramisch
verdeelde fauna wandelt en de afzonderlijke veelkleurige plasties
leen aan een nadere beschouwing onderwerpt komt men tot de
overtuiging dat men dit standpunt moet laten varen.
Boven de tijd uit
De tentoonstelling „Tussen mens
Jen dier"'is een opmerkelijke, ver van
iet moderne tijdsrumoer en onaan-
j)e jgedaan door de talloze erotomale
ve Jmanifestaties heeft Etie van Rees
95* [met een optimale sensitiviteit een
^*2[oeuvre geschapen dat boven de tyd
h, sjuitgrijpt. Juist door een uiterst
)üs3nauwkeurige en scherpe observatie
eideiyan de mens kon zij komen tot een
i universele aan geen enkel schema ge-
bonden prestatie. Het werk van Etie
trifijvan Rees is veelzijdig en munt uit
lde4door sublieme vormgeving en een ge-
^g jperfectloneerde techniek.
irfni| Haar onderwerpen zijn steeds die-
ren maar toegerust met menselijke
fleti|eigenschappen welke soms zo sterk
'"naar voren springen dat de wereld
van Etie van Rees tegelijkertijd een
luguber surreëel en mildrealistisch
karakter krijgt. De plastieken van
^Etie van Rees zijn ongrijpbaar en
Een der exotische figuren van
de kunstenares Etie van Reest
Tuimelende watergeest
niet onder een noemer te brengen.
Dit is misschien te verklaren vanuit
het feit dat haar werk qua voorstel
ling dermate ongecompliceerd en zo
nauw met het oer-primitieve verbon
den is dat het nuchter verstand ver
stek moet laten gaan. Het oer-primi
tieve element treedt echter nau
welijks op de voorgrond. Het is vak
kundig weggemoffeld achter een
fijnzinnige techniek en een veelkleu
rig penseel.
De dierenwereld die zij oproept
maakt dan ook een sterk exotische
indruk (Etie van Rees werd geboren
in Indonesië). De scala van mense
lijke eigenschappen heeft zij uitge
beeld in staande, liggende, slapende,
grenzende en luchthappende, koeste
rende, verbaasde en dreigende die-
(GJ). Rosendal, kraandrijver - zie ook elders op deze pagina)
Bent u, net als hjj indertijd, ook uit op meer mogelijkheden voor de toekomst?
Met andere woorden: hebt u ook het gevoel dat u meer kunt bereiken als u
maar de kans krijgt? Misschien heeft deze mosselvisser u dan op een idee
gebracht. Want de kans is heel groot dat u bij Hoogovens wèl helemaal uit de
voeten komt zoals u dat eigenlijk al zo lang wilt. Hoogovens hééft door zij n omvang
en opbouw de mogelijkheden. En u zou allicht eens een visje kunnen uitgooien.
Denk daar eens over na en praat er thuis eens over. Als u met vragen zit, kunt
q altijd bellen, schrijven of even langskomen bij de afd. personeelszaken, ge
bouw „Buitenhof", Staalstraat in Velsen-Noord. Elke maandag t/m vrijdag,
|Van 8.30 tot 17.00 uur, bent u welkom. Telefoon: 02550-6611, toestel 1111.
HOOGOVENS IJMUIDEN
renkoppen, waarin de ogen een op
de voorgrond springende rol spelen.
Soms valt de grens tussen mens en
dier bijna geheel weg.
Voorbeelden van een verrassende
ironie zijn o.m. de opschrikuil, tam
varken, The late James Dean Esq.,
de president der onderontwikkelde
gebieden en de verschrikte witte blad
misvaas. Etie van Rees, die eigenlijk
kunstschilderes is ging zich een jaar
of tien geleden per toeval op kera
misch werk toeleggen. De meeste van
de tentoongestelde plastieken zijn
afkon.stig uit particuliere verzame
lingen.
De tentoonstelling duurt tot 5 ok
tober.
TAPIJT VOOR
NIJMEGENS
SCHOUWBURG
GEREED
In de Herstelplaats voor Antiek
Textiel aan het Leidseplein in Haar
lem is een wandtapijt voor de stads
schouwburg van Nijmegen gereed
gekomen. Het tapijt, dat geweven Is
naar ontwerp van de Fransman Jean
Lur?at, heeft een lengte van 8.90
meter en een hoogte van 2.30 meter
en is daarmee het grootste in Neder
land geëxposeerde doek van Lur?at.
Twee dames hebben twee jaar lang
onafgebroken aan het wollen wand
kleed gewerkt. Het tapijt dat de
naam van „Fiction" heeft gekregen
heeft een zwart fond, waarop in
heldere kleuren uiteenspattend vuur
werk is geweven. Bovendien zijn er
enige vignetten op aangebracht, die
betrekking hebben op het theater.
De waarde van het wandtapijt zou
liggen tussen de f. 30.000 en f. 35.000.
Van 11 tot 21 september zal het tapijt
in het Frans Halsmuseum ln Haar
lem worden tentoongesteld. Op
zaterdag 26 september wordt het
officieel door de Industriële Kring
van Nijmegen aan de stadsschouw
burg aangeboden.
(G.D. Rosendal, kraandrijver
Dat kan honderd-en-één redenen hebben. Meneer Rosendal
had er drie. In de eerste plaats wilde hij vast werk met een
vast inkomen en met vaste werktijden. Dan, bij een bedrijf
dat hem de mogelijkheid bood om te ontdekken waar zijn
beste kansen lagen. En dat hem bovendien aan een woning
kon helpen. Daarom werd het Hoogovens.
Hij is er nu kraandrijver. Met een vast en goed loon,
met voldoende armslag voor grotere toekomstplannen en
met een woning, in Heemskerk. Natuurlijk is dat allemaal]
niet vanzelf gegaan. „Ik pas me nogal moeilijk aan", zegt hij
zelf, „en ik moest nog alles leren.
Maar het is ons gelukt. „Ons", want vanaf de allereerste
dagwordt jecarrière door iedereen met raad en daad gevolgd".
In al die fabrieken en fabriekjes bij Hoogovens komt U'
mensen als meneer Rosendal tegen. Zij kwamen, zagen en
overwonnen.
Vervangt muziek medicijnen?
Wij kennen allen de vrolijk makende uitwerking van de muziek,
het meeslepende van muzikale ritmen, maar ook de droevig en wee
moedig stemmende of zelfs het tot tranen roerende geweld van mu
zikale indrukken. Reeds de Griekse filosofen Pythagoras en Plato
hebben in hun werken de invloed van de muziek op het zieteleven
van de mens beschreven. Pas sedert enkele jaren weet men echter,
dat deze bekende inwerkingen ook aanzienlijke veranderingen bin
nen het bereik van het lichamelijke veroorzaken.
Duitse artsen konden aantonen, dat bij muzikale indrukken
hoofdzakelijk veranderd, resp. beïnvloed worden: amplitude en
ritme van de ademhaling, de functie van het hart, de spanningstoe
stand (tonus) van de spieren, alsmede de secretie van inwendige
organen.
Ontdekking
Daarbij kwam nog een andere be
langwekkende ontdekking. Ongeveer
90% van alle mensen beschikken over
een natuurlijke muzikaliteit, d.w.z.
zij zijn ontvankelijk voor muzikale
genietingen. Zij allen bezitten al
dus formuleert de wetenschap het
tegenwoordig een „psychisch or-
i" voor muziek, dat door mu-
ziekopvoeding, oefening en het be-
tn van een instrument nog ge
stimuleerd en verfijnd kan worden.
De medische ervaring toont nu aan,
een verwaarlozing van dit „or
gaan", bijv. door een langaanhou-
dend gebrek aan muzikale indruk-
tot ziekteverschijnselen zelfs
mede tot de oorzaken van een neu-
behoren. Met andere woorden,
het ontbreken en het i gemis van
muzikale indrukken kan in sommige
gevallen iemand „ziek maken".
„Genezend"
AU echter vaststaat, dat het „psy-
ohische orgaan" voor muziek zo
sterk op het ontbreken van muziek-
indrukken reageert, dan moet om
gekeerd muziek als genezende fac
tor aangewend kunnen worden. Het
is deze gedachtengang, die een nieu-
richting van de moderne genees
kunde volgt, en waaraan men thans
de Duitse Bondsrepubliek steeds
meer aandacht 6chenkt: zij is onder
laam „gerichte muziektherapie"
bekend geworden.
Duitse artsen maakten onlangs
melding van opmerkelijke successen
met de muziektherapie. Zo leed een
patient aan een neurose met hard
nekkige huiduitslag. Uit de voorge
schiedenis van de zieke bleek, dat de
patiënt zijn levenswijze om dwin
gende persoonlijke redenen volko
men moest wijzigen. De muziek, zo
wel zijn pianospel als ook het luis
teren naar klassieke muziek, was
voor hem 'n onontbeerlijk levensge
woonte, of beter gezegd, tot een veel-
betekend deel van zijn zieleleven ge-
warden. Na de verandering had hij
geen gelegenheid meer piano te spe
len of goede muziek te beluisteren.
Toen schreven de artsen hem by
wyze van proef een overeenkomstige
muzikale „kuur" voor, dat wil zeg
gen, zy maakten het de onder be
hoeftige omstandigheden levende pa
tiënt mogeiyk, dagehjks een rijkely-
ke „dosis" goede muzik door gram
mofoonplaten tot zich te nemen. De
uitwerking was zelfs voor de dokto
ren verbluffend. Niet alleen de psy-
choneurotische symptomen, maar
ook de huiduitslag verdwenen bin
nen korte tyd.
Nog vele proeven
Ondanks zulke en soortgelijke po
sitieve resultaten wordt de muziek
therapie echter nog van alle kanten
aangevochten. Volgens de mening
van verschillende doktoren gaat het
hierby nergens anders om dan om
psychotherapie met behulp van de
bekende methoden van concentratie,
kalmering en ontspanning. Muziek
therapie it, dus, zo beweren deze
artsen, ten allen tijde door een an
dere, op kalmering en geconcentreer
de geestelijke afleiding uitlopende
werkmethode te vervangen. Er zul
len derhalve nog vele proeven ge
daan moeten worden, om uit te vin
den, of er inderdaad een specifieke
geneeskrachtige werking van de mu
ziek uitgaat.
„Forum" zong Wagners
Der fliegende Hollander
Het operagezelschap „Forum"
heeft fn de Twentse Schouwburg in
Enschede de eerste van de vier pre
mières van dit seizoen gebracht. nL
„Der fliegende Hollander" van Ri
chard Wagner. De uitvoering stond
onder regie van de artistiek directeur
van „Forum", Paul Pella, die ook
het begeleidend Overijssels Orkest
dirigeerde.
De 230 studenten van de Tech
nische Hogeschool Twente woonden
als gast van „Forum" deze première
Schilderij van Kees Verwey
Is gelijkenis wel voldoende?
(Van onze Haarlemse correspondent)
Het portret, dat de Haarlemse schilder Kees Verwey van
Koningin Juliana gemaakt heeft voor de Oranjegalerij van Delft,
hangt thans in de benedenhal van het stadhuis aldaar. Hoewel
B. en W. van Delft nog geen beslissing hebben genomen over de
plaatsing van het portret in de Oranjegalerij, is het onwaar
schijnlijk dat dit spoedig zal gebeuren. Allereerst omdat de Oran
jegalerij thans is verspreid in verband met de restauratie van de
raadzaal, maar ook omdat het Delfts gemeentebestuur de gelijke
nis van het portret groter wenst.
Het gemeentebestuur van Delft
verleende de eervolle opdracht in
februari 1963 aan Kees Verwey, na
advies ingewonnen te hebben van
de sectie beeldende kunsten van de
culturele raad van Zuid-Holland. De
Oranjegalerij bevat portretten van
alle vorsten en vorstinnen van het
Huis van Oranje die geregeerd heb
ben. De galerij is begonnen met doe
ken van Michiel Jansz. Mierevelt,
hofschilder van de Prinses van Oran
je.
In maart 1963 heeft de Koningin
de heer Verwey tydens een thee ge
legenheid gegeven haar te schetsen,
daarmee haar besluit doorbrekend
niet meer voor schilders te poseren.
De heer Verwey heeft het portret
een jaar geleden voltooid en afge
leverd. De sectie „Beeldende kunst"
van de Culturele Raad Zuid-Holland
heeft het portret beoordeeld.
Zij bestaat uit de oud-burgemees-
r van Gouda mr. dr. K. F. O. Ja-
les, de heer J. N. van Wessem, di
recteur van het museum De Laken
de heer Chr. de Moor. Beide
laatstgenoemde achten het portret
meester James vindt de gelijkenis
onvoldoende.
De heer De Moor sprak als zijn me
ning uit dat enkele lichte wyzigin-
gen het Delftse bezwaar dat de
gelijkenis niet voldoende is zouden
kunnen opheffen. De heer Van Wes
sem heeft daarover de heer Verwey
gepolst, die slechts een mogeiykheld
daartoe ziet als de Koningin bereid
zou zijn nogmaals te poseren.
De hele zaak heeft een diepere
achtergrond. Wie de Oranje-galery-
kent weet dat de portretten sinds de
vorige eeuw van gebrekkige kwaliteit
zyn en dat het door Van der Hem
gemaakte portret van Koningin
Wilhelmina wat dat betreft de kroon
spant De diepere achtergrond is dat
de regerende personen niet steeds het
volste begrip hebben voor de bete
kenis die hun poseren voor de por
trettisten heeft. Koningin Juliana
heeft weliswaar de heer Verwey in
staat gesteld schetsen te maken,
maar het lykt onvoldoende.
Het commentaar van de heer Ver
wey: „Omdat het een byzondere op
dracht was heb ik 't geaccepteerd
voortreffelyk schildery. Burge- maar van poseren harerzyds was
Frans Hoek speelde de rol van Da
land, een Noorse zeeman. Aan het
slot werd de spelers dank gebracht
door het door de studenten gezongen
,Jo Vivat" en een langdurig applaus
van het publiek.
Vijfde Mozart-dag
in Schagen
Op zondag 27 september wordt in
Schagen de vijfde Mozart-dag ge
houden en zal de Nederlandse Mo
zart-vereniging, die de dag organi
seert, tevens haar 25-jarig bestaan
vieren. Het programma bestaat o.m.
uit een officiële ontvangst door het
Schagens gemeentebestuur van het
bestuur en de leden der Mozart-
vereniging en begunstigers der actie
„Pro Mozart".
In de schouwburgzaal wordt een
concert gegeven waaraan medewer
ken Nelly Groenevelt (sopraan),
Fredy Doomernik (mezzo-sopraan)
Otto Ottens (bas), Jan Koene (kla
rinet en bassethoorn), Jaap Stolp
(klarinet en bassethoorn)Dirk Mes
man (bassethoorn) en Brian Pollard
(fagot). Voorts wordt in theater
„Royal" een tweede concert uitge
voerd door het N.H. Philhar. Orkest
onder leiding van Henri Arends. De
pianist Hans Henkemans zal aan dit
concert zyn medewerking verlenen.
MUSICI VRAGEN
3 1/2 PROCENT
De bü het NW, NKV en CNV
aangesloten kunstenaarsorganisaties
hebben zich tot de Ned. Radio Unie
gewend inzake uitbetaling van de
354 uitkering, die aan de ambte
naren wordt verstrekt. De organi
saties hebben bovendien, in samen
werking met het Orkestenverbond
en de Bond voor muziekdramatische
kunst, eenzelfde stap ondernomen
bij het contactorgaan van Neder
landse symfonie- en opera-orkes
ten, zo deelt de secretaris van de
algemene bond van kunstenaars
mede.
Zoals bekend heeft enige dagen
geleden het hoofdbestuur van de
Ned. Toonkunstenaarsband telegra
fisch aan de minister van O K en W
en het College van Ryksbemidde-
laars verzocht toestemming te geven
voor de nabetaling van 3% procent
salarisverhoging met ingang van 1
januari 1964 voor de musici in de
radio-, opera- en symfonieorkesten.
daarby geen sprake. Voor deze situa
tie zien alle schilders zich geplaatst
en de resultaten ervan laten zich
dat aanzien. Dat de Koningin beslo
ten heeft niet meer te poseren hangt
daarmee samen. Maar een besluit
echt te poseren had ook onder
werp van overweging kunnen zyn.
In dat licht bezien is de kwestie
of het om zyn schilderkunstige kwa
liteiten geroemde portrc van Keen
Verwey in de Oranje-galery komt,
soort proefproces.
