LEIDSCH
DAGBLAD
AMERIKA ONGERUST
OVER CYPRUS
„Alles geheim...
Stel aflossing uit
tot over een maand
adviseert Athene
Stakende zeelieden
zagen schip wegvaren
TV NOORDZEE
Opgericht I maart 1860
ZATERDAG 29 AUGUSTUS 1964
No. 31351
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f. 10.05 pef kwartaal, f. 3.35 per maand, f. 0.78 per week
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Zowel Griekenland als Amerika hebben zich in de kwestie van
de geweigerde aflossing van Turkse soldaten op Cyprus aan de
zijde van Ankara geplaatst of althans doen blijken, dat een com
promis noodzakelijk is. Athene heeft er bij de Grieks-Cyprische
autoriteiten op aangedrongen, dat de aflossing dient te geschieden
op de daarvoor in het verdrag van Zürich aangegeven tijdstippen.
Als tussenoplossing adviseert Athene de aflossing niet maandag
a.s. maar een maand later te doen geschieden.
Mogelijk onder de indruk van een massale betoging voor de
Amerikaanse ambassade in Ankara heeft het ministerie van Bui
tenlandse Zaken in Washington gisteren officieel uiting gegeven
aan zijn ongerustheid over de weigering van Makarios een deel
van de Turkse troepen te laten aflossen.
V.N. zitten met
een lege geldkist
Ook Washington staat op het stand
punt, dat de Turken het recht op af
lossing bezitten ingevolge de over
eenkomsten van Zürich.
Het Amerikaanse ministerie van
Buitenlandse Zaken houdt de toe
stand op Cyprus nauwlettend in het
oog. „Dit nieuwe geschil zou kunnen
leiden tot hervatting der vijandelijk
heden en het is belangrijk dat dit niet
gebeurt". Amerika heeft de eenzijdige
opzegging van de akkoorden van Zü
rich door president Makarios nimmer
aanvaard.
De Turkse regering, welke een voor
stel van Dean Acheson betreffende
de Cyprische kwestie heeft verwor
pen, wacht thans op het definitieve
4ntwoord van de Verenigde Staten, zo
schrijft het T irkse blad „Milliyet".
Volgens het blad zullen de bespre
kingen in Genève worden afgebroken
en zal de Turkse vertegenwoordiger,
prof. Nihat Erim, opdracht krijgen
naar Turkije terug te keren „als de
Verenigde Staten er niet in slagen
Griekenland te doen instemmen met
verdelen van Cyprus zonder dat de
Turkse Cyprioten hun rechten ver
liezen".
„Milliyet" schrijft voorts van be
voegde zijde te hebben vernomen, dat
Turkije vastbesloten is zijn betrek
kingen met de Verenigde Staten te
herzien als deze gaan overhellen naar
het Griekse standpunt in de kwestie-
Cyprus. „De Turkse autoriteiten zijn
begonnen met het opstellen van een
rapport betreffende de faciliteiten
Blokkade duurt voort
De Cyprische regering heeft de lei-
ders der Turkse Cyprioten voorge-
steld de economische blokkade der
j Turks-Cyprische gemeenschap op te
heffen, indien zij o.m. instemmen
met vrijheid van beweging voor de
Griekse Cyprioten in het Turks-Cy-
I prische gebied. Dit voorstel is door
II een Turks-Cyprische vertegenwoor
diger in een onderhoud met Galo
Plaza Lasso, de vertegenwoordiger op
/l Cyprus van secretaris-generaal Oe
w Thant, en de opperbevelhebber der
jj V.N.-vredesmacht generaal Thimaja,
verworpen.
„Het gaat niet aan om een zaak
van menselijkheid het voorwerp te
maken van een politieke regeling",
aldus de Turks-Cyprische vertegen
woordiger. Hij voegde hieraan toe:
„De Turkse Cyprioten zün bereid de
WEERBERICHT
door hen beheerste weg tussen Ky-
renia en Nicosia weer open te stellen,
mits Turkse geüniformeerde politie
mannen daar hetzelfde recht van
toezicht en inspectie krijgen, dat door
Grieks-Cyprische politie wordt uitge
oefend op onder regeringscontrole
staande wegen".
Een V.N.-woordvoerder heeft naar
aanleiding hiervan verklaard dat de
Turkse Cyprioten reeds eerder een
dergelijk tegenvoorstel hebben ge
daan, dat evenwel steeds door de Cy
prische regering is verworpen. Deze
gaat er namelijk van uit dat er op
het eiland maar één wettige politie
macht bestaat en wel de Grieks-
Cyprische.
Tekort aan middelen
De secretaris-generaal der Verenig
de Naties heeft de Veiligheidsraad in
een rapport ervan op de hoogte ge
steld, dat het vredesleger van de vol
kerenorganisatie op Cyprus met een
lege geldkist werkt. De geschatte kos
ten zijn volgens hem twee miljoen
hoger dan het totale bedrag aan vrij-
Mislukte aanslag
op De Gaulle?
Een poging tot aanslag op presi
dent De Gaulle is mislukt, omdat
een tuinman van de gemeente Tou
lon besloot een pot met geraniums
met water te besproeien, aldus het
onafhankelijke rechtse blad „L'Au-
rore". In de pot, die langs de weg
stond waar De Gaulle liep. toen hij
op 15 augustus een bezoek aan Tou
lon bracht, bleek een kneedbom met
ontstekingsapparaat te zijn verbor
gen. Omdat de tuinman de bloemen
water gaf waardoor de detonatie
vochtig werd kon de bom niet ont
ploffen. Gisteren bleek het ontste
kingsmechanisme weer gedraagd te
zijn, want de pot vloog de lucht in
aldus L'Aurore.
Griekenland klaagt
over schending
luchtruim
Drie Turkse vliegtuigen heb
ben gisteren laag over de Dode-
kanesos gevlogen en foto's ge
maakt van havens en vliegvelden
op de eilanden Rhodos, Symi,
Kos, Kalymnos en Leros, zo is in
Athene bekendgemaakt.
Makarios in Egypte
„REM-wet je' na
Prinsjesdag in de
Tweede Kamer
(Van onze Haagse correspondent)
De bijzondere Tweede Kamer com
missiedie de openbare behandeling
van het z.g. anti-R.E.M.-wetje voor
bereidt, zal zich dinsdag 8 sept.
beraden over de memorie van ant
ivoord en de nota van wijzigingen,
die de ministers van Justitie en van
Buitenlandse Zaken aan de Kamer
hebben gezonden.
Het is niet uitgesloten, dat op die
datum meteen het eindverslag wordt
uitgebracht, maar de kans is groter,
dat de commissie eerst nog enkele
punten wil bespreken met de beide
bewindslieden. Er zal naar worden
gestreefd een eventueel mondeling
overleg nog diezelfde week te doen
plaatshebben.
Als deze opzet slaagt, zal de Kamer
het wetsontwerp direct na
Prinsjesdag op woensdag 16 en
donderdag 17 september in het open
baar behandelen.
Verolme Thuis
Intussen is de initiatiefnemer tot
de REM scheepsbouwer C. Verolme
gisteren (onverwacht over Frankfort
terugreizende) op Schiphol terugge
keerd van zijn 14-daagse reis door
Rusland en Scandinavië. Hij gaf
daarover echter nauwelijks enig
commentaar.
„Mijn voorbesprekingen voor de
reis zijn nuttig gebleken", zo merkte
hy in de aankomsthal op, „Maar ik
kan mij er thans niet verder over
uitlaten. Ik moet mij eerst hier
gaan oriënteren".
Gevraagd of het gerucht waar was,
dat hij zich in de politiek zou gaan
begeven, indien de regering de tv-
uitzendingen van de REM onmoge
lijk zou maken, beaamde hij eerst,
dat hij dit slechts uit scherts had
gezegd, doch kwam hierop een mi
nuut later terug, toen hij buiten op
zijn auto stond te wachten:
„Ik weet het nog niet. Er zijn
veel dingen, die me niet bevallen.
Over een week of zo wil ik graag
weer eens samen met de pers spre-
Zonni:
g, maar
koel
Blijkens het weeroverzicht, dat het
KNMI vanochtend om tien verstrek
te, zal het hogedrukgebied, dat op
weg is van Ierland naar ons land, te
laat komen om ons nog een prettig
Warm weekeinde aan het einde van
de zomre te bezorgen. Er zullen wel
flinke zonnige perioden voorkomen,
en de kans op een bui is niet groot,
maar de temperatuur wordt nog iets
lager.
30 AUGUSTUS
Zon op: 05.48; onder: 19.32;
Maan op: 22.59; onder: 14.29.
Hoogwater in Katwijk: 7.52 en 20.19
laagwater: 3.35 en 15.50 uur.
31 AUGUSTUS
Zonop: 05.50 uur; onder: 19.30 uur;
Maan op: 23.43; onder: 15.47 urn-.
Hoogwater in Katwijk: 8.53 en 21.28
laagwater: 4.26 en 16.48 uur.
STRANDVERWACT NG
Kleine depressie trekt over de
Noordzee naar Denemarken weg.
Morgen overwegend droog met flinke
opklaringen, maar nog 'n vrij krach
tige wind tussen west en noord. In de
middag 18 19 graden, zeewater 18
graden.
Vooruitzichten: Een hoge drukge-
bied bij Ierland versterkt zich lang
zaam naar de Noordzee met stabieler,
maar wel fris strandweer.
dent Makarios, vergezeld door zijn
sadeur in Nicosia, Loetfi, gisteravond
op het vliegveld van Alexandrië is
aangekomen. Hij werd hier verwel
komd door president Nasser, eerste
vice-president maarschalk Amer, die
tevens plaatsvervangend opperbevel
hebber der Egyptische strijdkrachten
is, andere ministers en nog een aan
tal Egyptische burgerlijke en militaire
Voor zijn vertrek uit Nicosia had
Makarios over president Nasser als
een „grote en betrouwbare vriend van
Cyprus" gesproken. „Mijn bezoek aan
Egypte zal het mogelijk maken te be
raadslagen over nog nauwere Egyp-
tisch-Cyprische samenwerking, ten
einde op meer afdoende wijze het
hoofd te kunnen bieden aan de geva
ren, waardoor het gebied van Cyprus
wordt bedreigd", aldus de Cprische
president.
Groninger vrij na 2Vi jaar
in Oostduitse gevangenis
99
De deelnemers aan de tweede
Nederlandse Himalaja-expeditie
zijn gisteren van Schiphol naar
Nepal vertrokken om daar de
7100 meter hoge Himlung Himal
te beklimmen. Burgemeester De
Ranitz van Utrecht deed de
ploeg uitgeleide.
UDES ZWIJGT
ALS HET GRAF
(Van onze Haagse correspondent)
„Geheimhouding! Alles geheim!"
Een magere, rossig-blonde jonge
man leunt met een van nervositeit
vertrokken gezicht achterover uit
het half-geopende raam van het
douane- en marechausseekantoortje
op het station Oldenzaal. Harbert
Udes, 27 jaar oud en Groninger van
geboorte in 1962 in Oost-Duitsland
veroordeeld tot 6Vz jaar tuchthuis
is na 2Vz jaar van deze straf te heb
ben uitgezeten vrijgelaten en giste
ren op Nederlandse bodem terugge
keerd. Zijn vader, een buurman en
één journalist staan op hem te
wachten, benieuwd naar zijn verha
len. Maar Harbert Udes, volgens
zijn vader zichtbaar vermagerd in
de gevangenschap, kent op alle vra
gen maar één antword: „Geheim
houding! Alles geheim!".
Bij de grote amnestiegolf van
woensdag men spreekt van 1000
a 1200 vrijlatingen bevond zich
voorzover thans bekend, één Neder
lander: Harbert Udes, wiens ouders
nu in Eext, Drente, wonen. Udes
studeerde sedert 1959 aan de Vrije
Universiteit van Berlijn voor veearts.
Naar verluidt, omdat hij daar ge
makkelijker een beurs kon krijgen
dan in eigen land. De Westduitse
autoriteiten schonken hem maande
lijks een bedrag van Dm 250.
Harbert hield zich echter niet aan
de studie alleen. Hij raakte betrok
ken bij een studentenorganisatie die
met behulp van vervalste paspoorten
jonge mensen uit Oost-Berlijn naar
het Westen liet vluchten. In totaal
heeft hij aan de vlucht van twintig
Oostduitsers meegewerkt. Vroeg in
i uwe jaar yan jgg2 g^ter gjng
mis. Hoe en wat, dat wil hij
nog steeds niet zeggen. Zeker
is dat hij na zijn laatste verlof thuis
van Kerstmis '61 tot nieuwjaar
met zijn verloofde Use Wetzèl, een
meisje dat hij volgens zijn vader, ook
uit Oost-Duitsland zou hebben ge
smokkeld, naar Berlijn terugreisde en
vrijwel onmiddellijk daarna ver
dween.
Harbert was nergens meer te vin
den. Zijn vader zocht dagenlang ver
geefs in Berlijn. Hij vernam taal
noch teken. Pas op 10 maart ontving
hy thuis een telegram van een Ber-
lijnse studentenorganisatie, waarin
werd meegedeeld dat Harbert ver
moedelijk gevangen was genomen.
Dat bleek maar al te waar te zijn.
Het volgende bericht hield de mede
deling in, dat Harbert Udes sedert
4 maart vast zat in de Oostbcrlijnse
gevangenis van Brandenburg. Zeven
maanden later volgde het proces. Op
een eis van acht jaar gevangenisstraf
werd de jonge Groninger veroordeeld
tot 6Vi jaar tuchthuis, met aftrek
van het voorarrest.
Ver weg
op
Harbert Udes. Zelfs zijn vader mocht
pas na een kwartier bij hem. Langs
een achterommetje wer dhij het sta
tion uit geloodst. Veel later kregen
wij gelegenheid hem een kopje koffie
aan te bieden.
„Heerlijk, mijn eerste kopje koffie
in vrijheid". Maar dat was alles, wat
hij wilde loslaten.
„Beter dan de koffie in Oost-Duits
land?"
„Daar laat ik me niet over uit!"
„Heeft men U daar goed behan
deld?"
„Dat kan ik niet zeggen".
„Woensdag was U vrij. Donderdag
HARBERT UDES
vertrok U uit Berlijn. Kunt U zeggen,
wat U intussen hebt gedaan?
„Neen".
Harbert Udes ging de vrijheid in
met strikte consignes mogelijk nog
onderstreept door ambtenaren
het Nederlandse consulaat in West-
Duitsland.
Verraad
Maar één volzin kwam
nerveus bewegende lippen: „U bent
zeer geschikt, maar het spijt my. Al
les, wat ik zeg zou nadelig kunnen
zijn voor degenen, die daar nog zyn"
„Ik kan my niet voorstellen, dat
het Oostduitse regime bezwaar zoi
kunnen hebben tegen een paar ge-
wone inlichtingen", meenden zij.
„U vergist zich, waarschijnlijk we
ten ze nu al, dat ik hier met U zit
te praten".
In de stille zonnige koffiekamer
doet de gedachte aan „verraad" wat
vreemd aan. Maar het is heel
mogelijk, dat iemand, die 2% ja
een Oostduits tuchthuis doorbracht,
reden heeft om uiterst achterdochtig
te zijn. Het vermoeden is gewettigd,
dat Harbert Udes ook door verraad
in Oostduitse handen viel.
De heer Udes sr. wilde wel iets ver
tellen over zijn bezoeken aan de ge
vangenis in Oost-Duitsland. Drie
maal was hij er geweest. By de ge
sprekken waren steeds twee tolken
en de gevangenisdirecteur.
Maar zijn zoon kwam snel tussen-
Franse kapitein „nam" het niet
(Van onze Paryse correspondent)
Een niet alledaags incident in de
Franse koopvaardijvloot heeft zich
voorgedaan in Le Havre. Tussen de
gezagvoerder Chariot van het passa
giersschip Charles Tellier en een deel
van de bemanning was een confilct
ontstaan over teveel aan overwerk,
waarover speciaal de koks, de koks
maats en de barman klaagden, zes
tig man in totaal. Dit aantal lijkt
veel, maar men moet bedenken dat
het schip zo goed als geen lading
had te venverken en alleen maar
vakantiegangers vervoerde voor een
cruise tussen Le Havre, Duinkerken,
Antwerpen, Hamburg en terug.
De zestig man waren van boord
gegaan en hadden aangekondigd uit
protest het vertrek van de Charles
Tellier met volle uren te zullen op
houden. Dat „nam" de kapitein,
schipper naast god. niet en hy gaf
donderdagmiddag om twee uur pre-
op het tijdstip van vertrek be-
lan de roerganger om drie maal
op de stoomfluit te blazen en bevel
aan de matroos op de voorplecht om
het anker te hieuwen. Hij voer weg
tot verbazing van de zestig man op
de wal, die hun schip voor het na
kijken hidden. De zestig hadden
geen cent op zak. Zy stonden in
hun werkkleren en al hun spullen
lagen aan boord. In optocht trokken
zij naar het kantoor van de
scheepvaartmaatschappij, die niet
veel anders kon doen dan koks,
koksmaats en de barman onder te
brengen in plaatselijke hotels. De
passagiers aan boord van de Char
les Tellier hebben het incident van
de vrolijke kant opgenomen. Zij
RUSSISCHE
KUNSTMAAN
De Russen hebben gisteren een
kunstmaan van het type Kosmos ge
lanceerd, de 44ste in de reeks. De
satelliet is uitgerust met instrumen
ten voor het onderzoeken van de
ruimte.
kregen hun natje en droogje in de
eerste klas en hebben de hofmees
ters geholpen by de bediening. De
nacht verliep zonder grote evene
menten. Vrijdagochtend vertrokken
de zestig man per autocar van Le
Havre naar Duinkerken waar de
Charles Tellier inmiddels rustig
langs de kade gemeerd lag. Maar
de commandant was nergens te zien.
Hij bleef in zijn hut en was zelfs
voor journalisten niet te spreken.
Hoe de ontmoeting is verlopen tus
sen hem, de koks, de koksmaats en
de barman vermeldde de historie
niet Er zal over en weer wel een
hartig woordje zijn gevallen
Voorrangsfout
twee doden en
twee gewonden
Twee personen zijn gisteren om
het leven gekomen als gevolg van
een autobotsing in de Noordoostpol
der: de 52-jarige tuinder K. van der
Veen uit Marknesse en de 72-jarige
heer J. Groen uit Leeuwarden. De
echtgenote van de heer Groen en
buurvrouw van de bestuurder
de auto de heer Van der Veen,
mevr. Pousma-Smit, liepen ernstige
"erwondingen op.
Het ongeluk gebeurde gistermid-
_ag in Markenesse. De auto van de
tuinder Van der Veen reed een voor-
rangsweg op, waarop juist een per-
soneelsbusje naderde. De auto's bot
sten op elkaar. De vijf inzittenden
van het busje bleven ongedeerd.
De heer Van der Veen overleed
ter plaatse. De heer Groen is gister
avond in het ziekenhuis in Emme-
loord aan de gevolgen van de botsing
overleden. De twee zwaar gewonden
zijn in het ziekenhuis in Emmeloord
opgenomen.
De heer Van der Veen had geen
rybewys.
Twee jonge Tsjechen zijn gis
teren met een vrachtauto door
het ijzeren gordijn" gebroken.
Zij ramden met hun wagen een
drietal slagbomen waarna zij on
gedeerd de laatste meters voor
de grens bij Rosshaupt rennende
konden afleggen. Een van de
vluchtelingen bereikt de veilige
bescherming van Westduitse
grenswachten.
ULBRICHT WIL
„DUITSE RAAD"
De Oostduitse communistenleidef
Walter Ulbricht heeft in een tele
gram aan president Novotny van
Tsjecho-Slowakye de instelling van
een „Duitse Raad" voorgesteld. Deze
raad, waarin vertegenwoordigers van
„beide Duitslanden" zitting zouden
moeten hebben, zou middelen moeten
vinden voor de hereniging van Duits-
Chinese blokkade
tegen Mongolië
Rood-China zou de doorvoerhandel
naar Mongolië uit Chinese havens
hebben geblokkeerd, aldus diploma
ten in Moskou, die contacten onder
houden met Oelan Bator, de hoofd
stad van Mongolië. Mongolië ge
legen tussen de Sowjet-Unle en
Rood-China heeft zich het onge
noegen van de regering in Peking op
de hals gehaald door zich achter
Chroesjtsjow te scharen in het ideo
logische geschil. Mongolië is door de
Chinese maatregelen genoodzaakt de
langere en duurdere weg over Sibe
ria te gebruiken voor zijn overi
gens beperkte handel met de rest
de wereld.
t
LEIDEN
4LPUE.N
ZOMERPRIJZEN
f-Weekblad /Tucj
Het enige programmablad
met alle programma's.
Ook van
Doe wat duizenden doen!
Neem ook een abonnement.-
Schrijf vandaag nog naar:
TELEVIZIER - Postbus 2 - Leiden
lemvs
Uit het Leidsch Dagblad van i
30 Aug. 1864:
Donderdag 8 Sept. zal al-
i hier uit hc Kamp van Milli- j
J gen terugkeeren de 4de com-
pagnie veld-artillerie en
doortrekken het 4de bataillon l
f jagers.
- Z.M. de Koning heeft zon-
j dag een afscheidsbezoek ge-
T bragt aan Z.K.H. den Groot-
vorst troonopvolger van Rus-
land. Z.K.H. heeft daarop af-
scheidsbezoeken afgelegd bij
7 H.H.M.M. den Koning en de
Koningin.