r VALT BEST MEE BIJ DE
LEIDSE) SCHOOLTANDARTS
MET DE WELVAART NEEMT OOK HET TANDBEDERF TOE
j Niet te veel snoepen j
en heel goed poetsen
Goed kou wen
„ALLES O.K." ZEGT DE ARTS
LEÏDSCH DAGBLAD ZATERDAG 22 AUGUSTUS 1964
de welvaart neemt ook het
dbederf toe.
deze conclusie is iedereen,
ook maar iets met mond-
tandhygiëne te maken
t, allang gekomen,
jfers liegen er trouwens niet
nog geen twee procent
de westerse bevolking
vrij van cariës en er zijn
minder mensen, die hun
leven hun eigen gebit ter
ikking houden. Dat zelfs
meeste schoolkinderen al
gebit meer hebben
t,[wel bijzonder betreurens-
>rd
Daarom is het belangrijk dat die
schoolkinderen, die dan net
hun blijvende gebit krijgen,
naar de tandarts gaan om de
toestand van hun gebit in zo
goed mogelijke staat te behou
den. Geregeld en goed tanden
poetsen en niet te veel snoe
pen voorkomen in belangrijke
mate het tandbederf. Voor de
bestrijding van het tandbederf
dat desondanks kan optreden
is een regelmatig halfjaarlijks
bezoek aan de tandarts nood
zakelijk. Die kinderen, die op
hun zesde jaar nog nooit bij
de tandarts zijn geweest voor
regelmatige behandeling, zou
den dus allemaal bij de school-
tandarts ingeschreven moeten
worden om van dit regelmatig
onderhoud verzekerd te zijn.
Over het algemeen kent men
deze voorwaarden wel, men
heeft er in ieder geval vaak
van gehoord. En toch, in de
praktijk komt er zo weinig van
terecht. Men gelooft het alle
maal wel of men stelt het half
jaarlijkse bezoek aan de tand
arts liever tot een andere keer
uit. Gemakzucht? In de mees
te gevallen wel.
Het is eigenlijk een kwestie van
opvoeding. Als men van
jongsaf vertrouwd is met de
behandelstoel dan zal men er
nooit met angst in het hart op
plaats behoeven te nemen.
Het is hierom, dat de Stichting
ter Bevordering van de School
tandverzorging niet meer uit
de (Leidse) gemeenschap is
weg te denken. Zij bestrijdt
het tandbederf onder de
schooljeugd en brengt haar bij
hoe het gebit onderhouden
behoort te worden. Het is te
hopen dat steeds meer kinde
ren van de diensten van de
schooltandarts gebruik zullen
maken. Ouders dienen echter
te weten, dat deelneming aan
de schooltandverzorging uit
sluitend mogelijk is, wanneer
hun kinderen aan het begin
van het eerste schooljaar wor
den ingeschreven. Zodra een
kind in de eerste klas komt
krijgt het een formulier mee
naar huis, dat ingevuld terug
gezonden moet worden.
Bijgaand artikel geeft ,.een mid
dagje bij de schooltandarts"
even kijken
iieke is een leerlingetje van
I lagere school in Zuid-West,
jt andere meisjes en jongens
1 haar leeftijd is zij, onder de
ie van een „oppas", naar het
lverzorgingscentrum in dit
van de stad gekomen. Zij
daar, beziggehouden door
„oppas", gewacht tot het
beurt was.
hi zit zij diep weggedoken in
grote, witglanzende behan-
itoel van de tandarts. Haar
djes stevig om de armleuning
pemd. Een traan drupt,
sterend door het felle lamp-
over haar wangetje.
bor het eerst in haar jonge leven-
ffordt zij door de tandarts behan-
en het is te begrijpen dat kleine
erg gespannen is. Wat zal er
gebeuren? In één van haar
kiesjes is een gaatje. Dit
t uitgeboord en gevuld worden,
e je mondje maar wijd open.
ije", zegt de tandarts. „Je zult
dat het gauw klaar is".
pandeweg, gedurende de behande-
ontspant zich het kind. Het was
erg dan ze gedacht had. Wat
j opluchting 1
dit nu de waterboor?" vraagt
opgelucht. De tandarts lacht,
deze vraag haar zo vaak ge-
i wordt en antwoordt: „Ja Ineke
koe vond je dat nou?"
'alt best mee", zegt Ineke. Even
is zij klaar. Nog even goed spoe-
en dan mag zij bij de tandarts-
iets uitzoeken: een plak-
of een knikker. Het wordt een
keer per dag poets jij je
ijes?" vraagt de tandarts nog.
forgens na net ontbijt, 's middags
iet eten en 's avonds voor het naar
gaan", zegt het kleine meisje zon-
aarzelen. Gelukkig weet dit kind
al te goed, wat haar drie keer
dag te doen staat.
Verwaarloosd
euwelijks is het blonde krulle-
le de deur uit, of haar school-
Henkie klautert op de
draaistoel. Hij weet al pre-
Wat hij doen moet: mond open
blijven zitten. Met het ronde
vergrootspiegeltje gaat de tandarts
Henkies gebit nauwkeurig na. „Moet
ins kijken", roept de dokter zacht
jes. „Dit is nou een jongetje, dat z'n
tanden niet goed poetst. Een volko
men verwaarloosd gebit. U kunt het
zien aan de groene verkleuring, daar
vlak onder het tandvlees. Hij mag wel
uitkijken, het wordt op zo'n manier
steeds erger".
Henkie reageert nauwelijks. Kan ie
ook niet, want de dokter is al bezig
met de behandeling: wel drie of vier
De tandartsassistente loopt druk
heen en weer. Zij heeft Henkies kaart
opgezocht en de instrumenten door
schone vervangen. Nu geeft zij de
dokter het amalgaan (een legering
van verschillende metalen waarmee
een kies wordt gevuld) aan. Die is al
druk aan het plomberen. Het is eigen
lijk routinewerk, maar het vereist
toch grote nauwkeurigheid.
Na het vullen van één kies slaakt
de tandarts een zucht. „Weet U, ik
doe dit schooltandartsenwerk al ze
ven jaar. Heb het in al die tüd maar
tweemaal meegemaakt, dat een kind
met een gaaf gebit van school ging".
Onbegrip
Terwijl kleine Henkie het overtol
lige plombeersel uit zijn mond spoelt
klaagt de tandarts over het onbegrip
bij sommige ouders. „Teveel nog gaat
men van de veronderstelling uit, dat
op een melkgebit niet zo gelet hoeft
te worden. Men weet dikwijls niet
eens, dat een kind van zes jaar al
zijn eerste blijvende kies krijgt. Juist
deze kies, welke achter de laatste
melkkies doorbreekt, wordt meestal
verwaarloosd. Ik hoef U niet te zeg
gen wat voor nare gevolgen dat voor
een kind heeft".
Als Henkie stil en zwijgzaam een
knikker kiest krijgt hij een laatste
waarschuwing mee: „Niet te veel
snoepen en heel goed poetsen".
Snoeplust
Over de snoeplust onder de school
kinderen is de tandarts niet best te
spreken. „Laatst stootte ik per onge
luk met m'n knie tegen de broekzak
van een jongetje met een verschrik
kelijk slecht gebit. Wat dacht U dat
er toen te voorschijn kwam? Niets
dan snoepjes! Toen ik vroeg hoe of
en dan steeds het bovengebit van
boven naar beneden en het onderge-1
bit van beneden naar boven, de bui
tenkant van de tanden en kiezen
evengoed als de binnenkant, zonder
daarbij de kauwvlakken te vergeten!
„Alle kinderen, die hier voor het eerst
komen, krijgen een bekertje, een
tandenborstel en een tube tandpasta
mee naar huis. Het komt nog maar
al te vaak voor, dat de hele familie
het met de tandenborstel van oma
doet! De kinderen moeten leren hun
eigen tandenborstel te gebruiken,
ziet U".
De tandarts noemt dan enkele cij
fers: het gemiddeld aantal vullingen
per kind per jaar bedraagt op het
ogenblik in Leiden twee tegen ander
half in 1957. Deze cijfers steken nog
vrij gunstig af bij die van Katwijk,
waar het gemiddelde aantal vullin
gen in één jaar is gestegen van twee
komma zeven tot drie. Hieruit blijkt
wel duidelijk dat het tandbederf toe
neemt!
1
ie er aan kwam, zei het joch, dat ie
iedere dag opnieuw zo'n voorraad van
z'n moeder mee naar school kreeg.
Als dat geen welvaartsverschijnsel
is...."
De schooltandarts vindt, dat men
het gebruik van snoepgoed tussen de
maaltijden tot het uiterste dient te
beperken, omdat iedere snoeperij bui
ten de hoofdmaaltijden een extra
aanval doet op het tandweefsel en
dus grotere kans op tandbederf op
levert. „Tandbederf", zegt de dokter,
„is het gevolg van voedselresten,
welke in de groeven en tussen de
tanden blijven zitten. Er ontstaat
eerst een klein gaatje in het glazuur,
dat zich na verloop van tijd onge
merkt uitbreidt in het tandbeen.
Poetsen
Wat het tanden poetsen betreft,
geeft de schooltandarts alle kinderen
de volgende raad: poetst na elke
maaltijd en vóór het naar bed gaan
Als het laatste leerlingetje van deze
middag, een meisje uit één van de
hogere klassen, geholpen is, steekt de
schooltandarts een sigaret op. Een
vermoeiende en verantwoordelijke
dagtaak, er op gericht de kinderen te
leren om vol vertrouwen en zonder
vooroordeel de tandarts te bezoeken
steeds wanneer dit noodzakelijk is, zit
er weer op.
Percentage
Iedere dag opnieuw wordt dit soci
aal-medische werk op vjjf verschil
lende plaatsen in de stad gedaan.
Het wordt met subsidie van de ge
meente, door de gezamenlijke zieken
fondsen en bijdragen van particulie
ren, gefinancierd en het werpt pas
dón vruchten af, wanneer alle school
kinderen het percentage school
kinderen dat nooit naar de tandarts
gaat bedraagt zeker twintig procent
van de diensten van de school
tandarts gebruik maken.
Vrijwel alle Leidse lagere scholen
dat zijn er ruim vijftig zijn bij
de schooltandartsendienst aangeslo
ten en ongeveer de helft van het aan
tal leerlingen gaat geregeld naar één
knikker of plakplaatje
van de zes Leidse schooltandartsen.
Het is te hopen, dat dit aantal straks
bij het begin van het nieuwe school
jaar, nog veel groter zal zijn!
't is zo gebeurd
Voor een gezond gebit is goede
voeding noodzakelijk. Brood, melk,
'lichten en rauwe groenten be'
vorderen een gaaf gebit, suiker,
zoete broodbeleggingen en andere
zoete lekkernijen het tandbederf.
Onderschat echter nooit het be
lang van goed kauwen. Niet alleen
wordt het gebit er door geoefend,
het wordt er tevens door gereinigd.
Laat de jeugd naar hartelust in
appels of rauwe worteltje bijten.
Geef hun liever bruinbrood dan het
zachte witte. Bruinbrood heeft niet
alleen een grotere voedingswaarde,
maar is ook gunstiger voor het ge
bit. Er moet n.l. meer op gekauwd
worden, waardoor het gebit een na
tuurlijke reiniging ondergaat, terwijl
van wittebrood daarentegen juist
veel schadelijke resten tussen de
tanden en kiezen achterblijven. Zet
ook eens rauwe groenten op tafel.
Niet alleen komt dit het gebit ten
goede, ook de gezondheid is er mee
gediend!
FOTO'S HOLVAST
HET Is de plicht van iedere
jongen".
Zo zouden we dit stukje
over het tandenpoetsen kunnen
beginnen.
Ja: een plicht!
Een „dure", tegelijkertijd een
.goedkope".
Elke morgen en avond opnieuw
dat borsteltje pakken, het poets-
goed erop doen en maar aan
de gang gaan op de juiste ma-
jieJ op en neer! en zorgen
dat er geen restje vuil te beken
nen valt.
Het is een zegen, dat daar
op meer en meer de aan
dacht wordt gevestigd.
Was daar eerder op gewezen
dan zouden er thans onder de
ouderen heel wat minder man
nen en vrouwen met mummelen
de mondjes rondlopen.
Ze hadden 't in hun jonge
laren al verprutst, ze hadden de
hele boel „blauw-blauw" gelaten
en teen de gevolgen daarvan be
gonnen te blijken en ze voor 't
eerst naar de tandarts moesten
teek deze verontrust en beden
kelijk: de grondslag voor 't tand
bederf was al gelegd en de kin
deren zouden nog dikwijls bij
hem terug moeten komen en piin
moeten lijden
We hebben 't zelf indertijd
aan den lijve ondervonden....
NU is 't gelukkig allemaal i
héél anders.
De „schooltandverzorging"
is op haar qui vive en wee het
gebeente van de jongen en het
meisje, die zich niet getrouw f
aan de geregelde controle onder-
werpen.
Een prachtige stap in de goede
-ichting is daarmee gezet.
En binnenkort loopt naar f
vve hopen iedereen rond met
dat perfecte, stralend-witte ge- i
bit, dat ons van de advertentie
plaatjes waarmee reclame wordt f
gemaakt voor de doeltreffendste
reinigingsmiddelen, tegenlacht, L.
ALLE gekheid op 'n stokje:
heus jongelui, zorg dat je
er vroeg bij bent!
Dat je later trots kimt zijn op
je tanden en kiezen, dat je niet
hoeft te rillen en te trillen bij
de tandarts, wiens boor, ondanks
alle voorzichtigheid, toch altijd
een martelwerktuig voor je kan
zijn, als je niet goed hebt opge
past.
Vergeet nooit, dat tandenpoet
sen, mits 't op de juiste manier
gebeurt, je in 't leven ontzettend
veel narigheid kan besparen.
Je moet er natuurlijk even wat
moeite voor over hebben, maar
't plezier dat je er aan beleeft,
Futo F. Eiselin—Hoon
is voor de toekomst niet te
onderschatten.
Een bezoek aan de tandarts
wordt dan geen gruwel, maar een
pretje als deze zegt: „Alles O. K."
En daar moeten jullie allemaal
op aansturen! FANTASIO.
iedere dag poetsen
