Sociale positie van de
beeldende kunstenaars
kunst
kaleiöoscQQp
RAPPORT COMMISSIE REESER
zonder WERKELIJKHEIDSZIN
FRISSE EXPOSITIE VAN VIJF
NOORD WIJKSE KUNSTENAARS
kant en klaar,
drinken maar!
Brood voor liet hart in Yaoundé
Opgericht 1 maart 1860
Vrijdag 31 juli 1964
Vierde blad no. 31328
Muziekorganisaties verklaren
Niets wettigt liquidatie
Stichting Ned. Opera
De wijze waarop de Commissie (-Reeser) zich van haar taak
heeft gekweten heeft ons diep teleurgesteld. Nergens blijkt dat de
commissie zich ook maar één ogenblik heeft bezig gehouden met de
werkelijke problematiek rondom het operawezen in het algemeen
en rondom de opera in Nederland in het bijzonder.
Zo begint een schrijven dat het
bestuur van de Algemene Bond
kunstenaars (aangesloten bij
NVV), mede namens de besturen
van de Ned. Federatie van beroeps
verenigingen van kunstenaars, de
Ned. beroepsvereniging voor muziek
dramatische kunst, de algemene
bond „Mercurius", de Bond van
christelijke kunstenaars in Neder
land en de Ned. Kath. Bond
musici en artiesten, heeft gericht tot
de staatssecretaris voor O., K. en W.
drs. L. J.M. van de Laar, naar aan
leiding van het opera-rapport dat de
Commissie-Reeser aan de genoemde
bewindsman op diens verzoek om ad
vies heeft uitgebracht.
Het schrijven vervolgt: „Zij (de
Commissie) heeft in het eerste deel
van haar rapport een aantal alge
meenheden en desiderata neergelegd,
die voor insiders reeds tientallen van
jaren evenzovele vanzelfsprekendhe
den zijn.
In het tweede deel van haar rap-
de. Bij lezing daarvan hebben wü
i afgevraagd, of de commissie wel
op de hoogte is van de in Nederland
gangbare praktijk in het orkestwe-
De voorstellen, die zij doet zijn
ners van elke werkelijkheidszin
gespeend en wel in een mate, die
het overbodig maakt, ertegen te op
poneren. Uit persreacties is inmid
dels gebleken, hoe vooraanstaande
figuren uit de leiding van grote sym
fonie-orkesten over de denkbeelden
pan de commissie oordelen.
In het bijzonder verontrust het
ons, dat op de orkestsector het ac
cent werd gelegd, terwijl aan de as
pecten van de beroepsopleiding en
beroepsuitoefening van de Neder
landse kunstenaars o.i. onvoldoende
aandacht werd besteed. De verkla
ring die u terzake van het rapport
heeft verstrekt heeft ons verbaasd.
stelling, dat de belangstel
ling van het publiek in de over
gangsfase zal moeten uitmaken of
permanente opera-voorziening
gewettigd is, zet niet alleen alle ar
tistieke en materiële investeringen
sinds 20 jaren op losse schroeven,
doch geeft daarenboven blijk van
fundering van cultuurpolitiek,
die wij noodlottig achten. Belang
stelling van het publiek kan immers
nimmer tot uitgangspunt van zulk
ten politiek worden gemaakt.
De brief besluit:
„Mede in het licht van het feit,
dat het rapport-Reeser in beginsel
uitgaat van een ensemble-opera, zyn
wij eens te meer tot de slotsom ge
komen, dat niets de liquidatie van
de Stichting De Ned. Opera wettigt,
zolang niet is vastgesteld, dat deze
liquidatie onontkoombaar is. Het be
wijs daarvan is tot dusver door nie
mand geleverd. Wy hopen binnen
afzienbare tyd met eigen gedachten
te komen tot oplossing van de hui
dige moeilijkheden".
Hoofdbestuur NTB
verklaart
De commissie onder leiding van
prof. Reeser heeft in haar rapport
inzake de toekomst van de opera in
Nederland volgens een communiqué
het hoofdbestuur van de Ned.
Toonkunstenaarsbond, een aantal be-
langrijke adviezen verstrekt, die ze-
voor realisering in aanmerking
dienen te komen.
Het uitgangspunt dat de opera in
Nederland een Staatsopera zal zqn op
hoog niveau en dat de bouw van een
werkelijk operatheater niet langer
meer kan worden uitgesteld, zal nie
mand betwisten. De bouw van
operacentrum in de omgeving
Leiden, kan niet binnen afzienbare
tyd tot de mogelijkheden nog af
gezien van de wenselijkheid wor
den gerekend. De commissie heeft
gekozen voor een opera met beperkt
publiek.
Als het Nederlandse volk grote
subsidie-offers moet brengen voor
een opera, dan zal het een opera voor
het gehele volk moeten zijn. De hoog
te waarop de commissie de opera wil
situeren, mag volgens de NTB geen
reden zyn om te tornen aan het be
staan van de opera op dit moment.
De commissie veroordeelt het ope
ra-orkest zonder meer. Wij vragen
ons af of het deel van het rapport
waarin o.m. de opera's waar twee
de vier commissieleden de leiding
hebben als voorbeelden worden aan
gehaald, wel geheel overwogen is.
Beslist oneens zyn wij met de op
vatting dat de leiding van een
Staatsopera eenhoofdig moet zijn.
Wij prefereren
leiding van meerdere personen met
ruime deelname van de geëngageer-
den. Recente gebeurtenissen in een
buitenlandse opera hebben het ge-
aangetoond van het eenhoof
dige leiderschap. Een uitgebreide di
rectie zonder deelname van hen, die
de uitvoeringen technisch en artis
tiek mogelijk maken, zoals dat thans
hier het geval is, dient eveneens te
verdwijnen. Alhoewel terloops, heeft
de commissie opgemerkt dat bij de
opbouw van de nieuwe opera gebruik
moeten worden gemaakt van dc
krachten van de oude opera. Inder
daad ook ons bestuur is van mening
dat met de sanering van de huidige
opera, d.w.z. met een volledige ver
nieuwing van het leidinggevend ap
paraat en het aantrekken van een
aantal deskundigen, zowel uit bin
nen- als buitenland, verder gegaan
moet worden met de opbouw van de
Nederlandse operacultuur".
Prijs' Contour' voor
echtpaar De Rooden
De prijs voor ceramiek, die werd
ingesteld voor het beste stuk aarde
werk op de jaarlijkse „Contour ten
toonstellingen" door de Kon. Delft-
se aardewerkfabriek „De Porcelyne
fles" in Delft is thans voor de twee
de maal toegekend en wel aan het
echtpaar De Rooden uit Amsterdam.
Jan de Rooden en zijn vrouw. 'John
ny Rolf, namen dit jaar voor de
eerste maal aan de „contour" in het
Delftse —Prinsenhof" deel. De prijs
is hun uitgereikt door de directeur
van „De Porcelyne Fles", de heer
der Hoop.
KOM MET UW GEZIN NAAR
DIERENPARK WASSENAAR
BIJ HITTE KOEL BIJ WIND BESCHUT BIJ REGEN DROOG
LOUISEHAL en PARADIJSHAL, leeuwen, tijgers, olifanten, DE ENIGE ZEE-OLIFANT
TER WERELD, giraffen, zebra's, bisons, zeeleeuwen, beren, rendieren, roofvogels, TRO
PISCH AQUARIUM, gorilla's, oran oetangs, chimpansees, 40 apesoorten.
CAFE-RESTAURANT GROTE SPEELTUIN
Groot parkeerterrein Geopend van 820 uur.
Attractie tijdens badseizoen
Prijzenswaardig initiatief
Het is nu druk in Noordwijk.
De badgasten krioelen er als het zand der zee: ze paraderen door
de Hooftstraat en als ze goed uitkijken, zullen ze bemerken dat
daar in een zaal van perceel 64 een frisse expositie is te zien van
vijf racechte Noordwijkse kunstenaars, waaraan men in menig op
zicht vreugde kan beleven.
Men kan de vraag stellen of er
tegenwoordig niet te veel geëxpo
seerd wordt. Tentoonstellingen zijn
er bij de vleet en het valt dikwijls
voor de leek niet mee, het kaf van
het koren te onderscheiden. Maar
deze expositie loont toch ongetwij
feld de moeite: zij vertegenwoordigt
kunstzinnig Noordwijk op z'n best.
De vijf kunstenaars waar het hier
n gaat, deden reeds meermalen van
zich spreken en hebben een goede
naam. Zij zijn Henny Bal, Ab Steen
voorden, Koen Mertens, Krijn Gie-
en Tosca van den Haak. Van
Henny Bal (studeerde aan de Rot
terdamse Academie» hangen er en
kele van zijn kleurige, abstracte
schilderijen. Ook treft hij met zijn
ingenieuze bouwsels van hout en
zink. Een model van een metalen
toren doet het verlangen opkomen,
dit ontwerp eens in werkelijkheid
uitgevoerd te zien. Het zou wellicht
een imponerende indruk kunnen
maken. Bal kreeg met de 24-ja-
rige Krijn Giezen van gemeente
wege de opdracht het gebouw van
het Groen-Wit-Gele Kruis te versie
ren: de eerste de buiten-, de tweede
de binnenzijde. Met veel genoegen
namen wij kennis van de dynami
sche gouaches van deze talentvolle
Krijn Giezen, die aan de Haagse
Academie zijn opleiding kreeg. Zeer
in het bijzonder trekt zijn van een
romantische sfeer doortrokken .mate
riaal-schilderij" de aandacht. Daar
in zijn allerlei vergane strandvoor-
werpen als netten, dozen, jute-zak-
Rapport aan Raad voor de Kunst
Slechts 10 vindt bestaan
opgrond van scheppend werk
In gunstige jaren is minstens de helft van de georganiseerde
kunstenaars (een aantal dat ligt tussen de 1300 en 1400), aange
wezen op nevenarbeid, nevenberoep of sociale uitkering en in on-
junstige jaren kan het percentage daarvan stijgen tot boven de 60.
Het percentage van hen, die uitsluitend van hun beroepsarbeid
levend een menswaardig inkomen hadden, hun bestaan dus vinden
uitsluitend op grond van de arbeid als scheppend kunstenaar, be
droeg nog geen 10%.
Kitsch tiert welig
Tot deze conclusie komt de op
8 april van dit jaar overleden J. W.
Havermans, destijds lid van de Raad
voor de Kunst, in een rapport over
de sociale positie der beeldende
kunstenaars (1946—1961). De opvat
ting is gerechtvaardigd dat, zolang
de verkoop van het schilderij niet
aanmerkelijk stijgt, er altijd een zeer
belangrijk deel van de beeldende
kunstenaars en kunstschilders aan
gewezen zal blijven op de sociale re
gelingen. Gesteld wordt, dat de si
tuatie der beeldende kunstenaars,
ook onder de schilders, mede door
verhoogde vraag op de markt van de
nevenarbeid, in de latere jaren iets
beter is geworden dan voorheen. „Oi
deze ontwikkeling zich doorzet en zo
ja, geedurende hoe lange tijd, weet
geen mens, maar aannemelijk is het
dat 'n terugslag zich te zijner tijd zal
doen gelden. Het zal goed zijn tegen
die komende moeilijkheden gewapend
te zijn met inzicht en ervaring en
met de geldeiyke middelen om een
stoot op te vangen", aldus het rap
heden, waaronder het overgrote deel
van de beoefenaars der vrije schilder
kunst en van de jonge kunstenaars in
alle takken der beeldende kunst
moeten leven, vinden zich weerspie
geld in de niet-verminderde werk
zaamheden van de sociale instituten.
Waar verbetering werd bereikt, ging
deze meestal gepaard met het aan
vaarden van een nevenberoep of van
duurzame nevenarbeid, hetgeen er
op duidt, dat er aan de verhouding
De sociale positie van de beeldende
kunstenaars bleek in de besproken
periode uitermate conjunctuurgevoe
lig te zijn. De periode van voorspoed
was zeer kort, daarentegen sterkte de
periode van tegenspoed zich
mene stijging der prijzen t.o.v. het
vooroorlogse niveau achtergebleven,
aldus een volgende conclusie.
Prijsverhoging
Het vraagstuk van een eventuele
verhoging van de prqs van werken
van beeldende kunst, zowel by de
subsidiëring van de aankopen van
particulieren als bij de honorering in
de z.g. „contra-prestatieregeling"
dient ernstig onder de ogen te wor
den gezien.
In het rapport, uitgebracht aan de
Raad voor de Kunst, wordt o.m. aan
gedrongen op het bevorderen van
kunstonderricht op de schoien. Ook
bij technisch- en vakonderwijs en op
het bevorderen van het in het leven
roepen van cursussen voor beeldende
expressie voor de jeugd en op de be
vordering van de amateuristische
kunstbeoefening. Gepleit wordt voor
maatregelen ter stabilisatie van het
voorzieningsfonds voor kunstenaars
en voor herziening va
stel van maatregelen
voor aankopen en opdrachten door
de Rijksoverheid, voor de percentage
regeling t.a.v. de Rijksgebouwen en
voor verbeteringen van de zoge
noemde „beeldendekunstenaars- re
geling" voor o.m. kunstenaars van
64 jaar en ouder.
Volgens het rapport dient hetver-
schijnsel van nevenberoep en neven
arbeid en hun invloed op het schep
pend vermogen en de beroepsarbeid
van de beeldende kunstenaar te wor
den onderzocht. De mogeiykheid van
een subsidie met aflopend karakter
aan jonge afgestudeerde kunstenaars
en aan hen, die met deze geiykge-
steld kunnen worden, dient eve
onder oog te worden genomen.
Werk van pottebakker
KOEN MERTENS
(Foto LJD./Holvaet)
ken enz. tot een structureel Impo
sant geheel verwerkt. Op deze weg
voortgaand, kunnen wij nog meer
visueel interessante vondsten van
hem verwachten. Giezens veelzijdig
heid blijkt voorts o.a. uit zijn op
Perzische miniaturen en Russische
ikonen geïnspireerde, kleurige en de
coratieve wandkleden.
Ab Steenvoorden, wiens werk wij
onlangs naar aanleiding van zijn ex
positie in de Boerhaavezaal uitvoe
rig bespraken, is aanwezig met eni
ge i
aquarellen, het duinland-
HOFPREDIKER MET
EMERITAAT
Ds. F. J. Berkel, hofprediker van
Koningin Juliana en oudste van de
Apeldoornse predikanten en praeses
van de centrale kerkeraad van de
hervormde gemeente van Apeldoorn
en Het Loo, hoopt op 27 augustus zijn
65ste verjaardag te vieren. Volgens
de hervormde kerkewet moet deze
geziene Apeldoornse predikant in
verband daarmee zijn emeritaat aan
vragen, hetgeen hem per 30 april van
het komende jaar wordt verleend.
Dat wil niet zeggen, dat ds. Berkel
daarmee tegelijkertijd afscheid neemt
van de Apeldoornse gemeente. Het
ligt namelijk in de bedoeling, dat hij
vanaf dat ogenblik bijstand gaat ver
lenen in het pastoraat en dat zal
gebeuren in het r.-k, zie-
Op 21 september is het veertig Jaar
geleden, dat ds. Berkel het predik
ambt aanvaardde. Hij werd op 27
augustus 1899 in Lage Vuursche ge
boren en studeerde aan het Inter
naat Ruimzicht in Doetinchem en
aan de Rijksuniversiteit te Utrecht
voor het predikambt, waar hij cum
laude voor het kandidaatsexamen
slaagde. Na tot 1929 in Schoonebeek
te hebben gestaan werd hij benoemd
in Apeldoorn, waar hij op 30 augus
tus in de Grote Kerk werd bevestigd
Op 15 apr'l 1947 werd ds. Berkel be
noemd tot hofprediker, in welke
functie hij op 9 oktober van hetzelfde
jaar Prinses Maria Christina In de
Domkerk doopte.
schap in velerlei schakering uitbeel
den, voorts met vloeiende penteke
ningen onder de titel „Duindromen"
en zijn van vroeger bekende fasci
nerende collages „Don Quichotte" en
„De schreeuw".
Koen Mertens, voortkomend uit
een oud en bekend Noordwij ks pot-
tebakkersgeslacht. toont een serie
fraai gevormde potten en vazen in
welgekozen kleuren, daarbij getui
gend van gedegen ambachtelijk kun-
En tenslotte is daar Tosca van den
'Haak, wier ceramisch werk zich dit
maal in hoofdzaak bepaalt tot een
serie realistische dierfiguren, waar
bij zij van vakkundigheid en een zui
vere kijk blijk geeft.
Deze welverzorgde, tot half sep
tember durende expositie vormt een
artistieke attractie tijdens het bad
seizoen. De kunstminnaar zal (er)
niet bedrogen uit komen.
Een prüzenswaardig initiatief!
Juwelendiefstal
in Lausanne
Van een tentoonstelling van hor
loges en juwelen, die in het paleis
Beaulieu in Lausanne wordt gehou
den, z(jn gisternacht juwelen tot een
waarde van naar schatting tweemil-
„Onkwetsbare"
rebellen toch
gesneuveld
Zestig fanatieke aanhangers van de
Loempa-sekte van de „profetes"
Alice Lensjina zyn gisteren ge
sneuveld, toen Noordrhodeelsche
regeringstroepen een offensief
tegen hen Inzette. De volgelingen
van de profetes veroorzaken al
enige tyd bloedige incidenten in
het noordelijke district Sjinsali.
Twee bataljons van het Noordrhode-
sische leger bezetten na een kort
vuurgevecht het dorp Sione waar
uit Alice Lensjina afkomstig is en
waar zich de „kerk" van de sekte
bevindt. Tweeduizend man politie
en militairen namen aan de actie
deel. Onder de rebellen die met
speren en messen streden en zich
onkwetsbaar achtten vielen
voorts honderd gewonden. Slecht
twee militairen werden gewond.
Vrouwen en kinderen die een toe
vlucht hadden gezocht in de Loem-
pa-kerk, een voormalige, uit steen
opgetrokken graanschuur, werden
met traangas daaruit verdreven.
Toen de strijd voorbij was, miste
men slechts één persoon: de „pro
fetes". Waar zü zich bevindt, is
niet bekend.
joen Zwitserse franken (ruim ander
half miljoen gulden) gestolen. Van
de vijftien vitrines werden - 'J
olkomen
'Rembrandt' in Japan ontdekt?
'Volle mucin'' 300jaar geleden gemaakt
Een inwoner van Kyoto, de hoofdstad van de gelijknamige Ja
panse provincie, heeft acht jaar geleden een schilderij, dat de naam
..volle maan" draagt, gekocht. Hij heeft nu Nederlandse deskun
digen verzocht te willen nagaan of het hier wellicht een werk van
Rembrandt betreft.
Infra-rode en met X-stralen van
het schilderij genomen foto's zijn
toegezonden aan dr. A. F. E. van
Schendel, hoofddirecteur en tevens
directeur der afdeling schilderijen
van het rijksmuseum te Amsterdam,
aldus een mededeling van het te To
kio gevestigde instituut voor naspo
ringen naar waardevolle culturele
zaken.
Het hoofd van de afdeling onder
zoek van dit instituut, Konzo Toisji,
heeft medegedeeld dat op het in 1956
in Japan gekochte schilderij een in
1806 door een Japanse schilder ge
plaatste aantekening staat, waarin
deze verklaart dat het schilderij „vol
le maan" van de hand van Rem
brandt is.
De eigenaar, de 63-jarige Juitsji
Mitsjagami, heeft reeds ruim 100
Japanners, die deskundig zyn op een
of ander met schilderyen in verband
staand gebied, geraadpleegd. Hieruit
zyn de volgende gevolgtrekkingen ge
maakt: het schilderij kan er één zyn
geweest van de 21 Nederlandse schil
derijen, die de gezagvoerder van een
Nederlands schip in 1663 aan de
toenmalige Sjogoen de Sjogoens
waren militaire leiders, die zeer lang
in Japan het feiteiyke gezag hebben
uitgeoefend ten geschenke heeft
gegeven.
Het schildex-ij moet ongeveer 300
jaar geleden zijn vervaardigd. Dit
blijkt o.m. uit de stand van de maan,
van een sterrenbeeld en het verloop
van de melkweg. Voorts zijn het doek
van het schilderij en de gebruikte
verf ook ongeveer 300 jaar oud.
De Japanse deskundigen zijn ook
tot de slotsom gekomen dat het schil
derij door een Nederlandse of Scandl
navische schilder moet zijn vervaar
digd, dit in verband met de kleuren-
compositie ervan.
„Ik ben vol lof
voor Rotterdamse
recherche"
(Van onze Rotterdamse
correspondent)
Naar aanleiding van vragen aan de
minister van Justitie over het ver
hoor dat hem ls afgenomen, zei de
echtgenoot van de vermoorde mevr.
Hagers ons, dat hij door de Rotter
damse politie uiterst correct was be
handeld.
Hij had tijdens zijn verblijf in het
Ëolitiebureau tien uur kunnen slapen.
Ilj kreeg steeds voldoende maaltijden
en voor elk verhoor ook koffie of
thee. Hij begrijpt niet dat sommige
kranten hebben geschreven, dat hij
aan een soort derde graadsverhoor
onderworpen zou zijn geweest. „Ik
ben vol lof voor de Rotterdamse re
cherche. Ik had me zo'n verhoor heel
Advertentie
Rassenpolitiek
„immoreel"
De Anglicaanse aartsbisschop van
Kaapstad heeft Zuid-Afrika's rassen
politiek als „immoreel" bestempeld.
Het gevangen zetten van mensen
zonder vorm van proces en de ter
doodveroordelingen noemde hij „bar
baars". Een massaal protest van over
de gehele wereld toonde, dat het
Zuid-Afrika was, dat in de recente
sabotageprocessen van Rivonia schul
dig bevonden werd, en niet de acht
beklaagden die levenslang kregen, zo
schreef aartsbisschop Robert Selby
Taylor in het kerkblad .Goede Hoop'.
Geld uit Nederland goed besteed
Ruim anderhalf miljoen brachten de Nederlandse protestanten
via kerkconcerten en tal van acties vorig jaar bijeen tijdens de in
zameling ..Brood voor het hart". Daarvan was pl.m. f 400.000 be
stemd voor het Evangelisch lectuurcentrum in Yaoundé, de hoofd
stad van Kameroen. Van dit geld zijn o.a. de kantoren, waaraan op
de foto de laatste hand wordt gelegd, gebouwd en ingericht.
Thans is men begonnen met de
bouw van het grote hoofdgebouw,
dat uiteindelijk drie verdiepingen zal
tellen. Voorlopig wordt deze bouw
beperkt tot de begane grond en de
eerste verdieping. In Yaoundé rekent
men er op, dat tegen de tijd, dat
men aan de bouw van de twee reste
rende verdiepingen gaat beginnen,
hiervoor ook de resterende geldmid
delen, o.a. uit Duitsland, aanwezig
zijn. Momenteel heeft men in dit
lectuurcentrum reeds de beschikking
over een documentatie van ruim
duizend titels. Inmiddels is dit cen
trum ook begonnen met het uitge
ven van een serie boekjes over prak
tische onderwerpen, zoals: Hoe lap
ik een fiets, Hoe houd ik kippen,
Hoe fok ik varkens, Hoe leid ik een
vergadering. Hoe organiseer ik een
kerkelijke administratie. Naast de
uitgave van een drietal theologische
tijdschriften, zijn enkele manuscrip
ten in voorbereiding, waaronder één,
die handelt over de geschiedenis van
de Presbyteriaanse Kerk in Kame
roen. De offers, gebracht in het ka
der van de Nederlandse actie „Brood
voor het hart" worden in Yaoundé
goed besteed.
NED. HERV. KERK
Beroepen door de Generale Synode
tot predikanten voor buitengewone
werkzaamheden: A. als gevangenlspred.
te Den Haag, G. Nutbey te Vught, B.
als geest. verz. Jeugdgevangenis te
Benson-Oxford-
Schaft, laatstelijk vrljgem. pred.
