vrachtvaarder-beeldhouwer
verdient de aandacht
kunst
kadeiöoscoQp
JAN VEGTER:
Zakelijkheid en kunst
hand in hand
Utopie
Grand Gala
Du Disque
Met een kaalgeschoren
hoofd de winter in
Conservatief verzet
tegen Braziliaanse
hervormingsplannen
Piet van Egmond in
een oud programma
LEIDSCH DAGBLAD WOENSDAG 29 JULI 1964
(Van onze kunstredactie)
DE wijdse blik te Zwijndrecht op de brede Merwestroom, met
Dordrecht en zijn vierkante toren aan de overzij, doet het
echt-Hollandse hart goed.
Daar liggen aan de wallekant de lange schepen der talloze
vrachtvaarders, die uittrekken naar plaatsen aan de Rijn of naar
Antwerpen.
Hollands glorie op zijn best!
Een zwaar bestaan, dat van vrachtvaarder. Zo'n 98 uur per
week in toüw is voor hem niets bijzonders. Daar draait een stoere
man zijn hand niet voor om. Hij lacht eenvoudig om .officiële" 45
werkuren.
Een keihard zwervend, maar tevens interessant bestaan, dat wei
nig tijd laat voor rust.
En tóch en tóch: een enkeling weet zich aan zijn gewone arbeid
te onttrekken, zodra er een uur van „vrijheid" op overschiet.
Zo'n enkeling is Jan Vegter (39),
van ouder tot ouder stammend uit
een rasechte vrachtvaardersfamilie.
Een artistieke enkeling in dat leger
van meest nuchter-zakelijke man
nen, die met hart en ziel aan het
water verbonden zijn.
Kunstzin was Jan Vegter van den
beginne af aan eigen. Hij tekende en
schilderde al vroeg, zo tussen alle
vaarbedrijvigheid door. Als auto-
tant werd toegelaten tot de vierde
(hoogste) klasse der Academie voor
Beeldende Kunsten te Rotterdam.
Wie zou dat van een vrachtvaarder
verwacht hebben
Al gauw bleek toen zijn natuur
lijke voorliefde: de beeldhouwkunst.
Daarop wierp hij zich met hand en
tand.
Hij richtte een atelier op in zijn
542 ton metende Kempenaar (schip).
Zodra er een rustpauze te vinden
was, concentreerde hij zich met al
zijn energie en al zijn idealisme op
datgene wat hem in de grond het
liefste was: vorm geven aan figuren
die thans reeds hier en daar een
plaats in fabrieken of bij particu
lieren gevonden hebben.
Daarbij zoekt Vegter, voortkomend
uit het abstracte, naar een nieuwe
vormgeving. Wij hebben deze figuren
bezichtigd in de werkplaats van zijn
vijftig meter lange schip en werden
er door getroffen. Het door hem
gebezigde materiaal is, naast hout,
polyester. En de resultaten van zijn
noeste arbeid zijn verrassend.
Onthulling beeld
„Pourquoi"
Schepping van Miletic
Het in beton vervaardigde
beeld „Pourquoi" van de Joego
slavische beeldhouwer Slavomir
M. Miletic zal maandagavond 3
augustus worden onthuld in de
Breestraat te Koog aan de Zaan.
Het beeld, dat veel gelijkenis ver
toont met het omstreden en inmid
dels in stukken gevallen gipsen beeld
„De houtwerker", dat door de Zaan-
damse gemeente werd geweigerd, is
bij raadsbesluit van 26 juni aange
kocht door het gemeentebestuur van
Koog aan de Zaan.
„Pourquoi" (Waarom) stelt een
voortschrijdende mannenfiguur voor,
die de armen vragend omhoog heft.
De kunstcriticus drs. H. Redeker zal
de onthulling verrichten.
Salvomir M. Miletic werd op 3 april
1930 als boerenzoon in Servië gebo
ren. Hij studeerde aan de Vrije Aca
demie en de Kunstacademie te Bel
grado en de Academie des beaux arts
te Parijs. Miletic exposeerde in Pa
rijs, Den Haag, Amsterdam en Zaan
dam.
„Man" van Jan Vegte
proporties gehouden, uitdrukkings
volle vrouwelijke naakten, die het
scheppingsvermogen van deze een
voudige, bezield werkende kunste
naar duidelijk verraden.
Wij zouden Jan Vegter een „beze
tene" willen noemen, wiens niet af
latende toewijding aan de kunst
KOSTBAAR
SLIPPERTJE
VAN KOEIEN
De rijbaan van de antislipschool
van de KNAC in Drachten is geheel
vernield en daardoor voorlopig on
bruikbaar geworden. Terwijl de
school, wegens vakantie was geslo
ten, hebben koeien die in het naast
gelegen weiland graasden, kans ge
zien er ongemerkt een kostbaar slip-
•ertje te maken. Met hun hoeven
lebben over de gehele lengte van
de baan (350 m) gaten getrapt in
het kwetsbare wegdek. De koeien
zijn vermoedelijk door paarden in
het weiland opgejaagd en in hun
t dwars door de prikkeldraad
versperring gesprongen.
Het wegdek van de antislipschool
bestaat uit een bitumen laag. Bij
i weer wordt deze laag zacht,
alleen door waterbevloeiing ontstaat
•en harde bovenlaag. Toen de
koeien de baan ophuppelden in het
afgelopen weekeinde was de deklaag
zacht, dat de dieren er meteen
doorheen zakten. Er zal wel niets
anders opzitten, dan dat er een ge
heel nieuwe bitumen laag wordt aan
gebracht, zo zegt de leiding van de
school.
Wat wij zagen, rechtvaardigt ver
trouwen in hem. Men zal ongetwij
feld in de toekomst nog meer van
Jan Vegter horen. Stellig niet
uitsluitend om die allermerkwaar
digste combinatie „vrachtvaarder-
de kunst met intuïtie
persoonlijke visie, heeft weten
vinden!
de
vrachtreis in de andere valt,
wonderlijk mag heten. Of is dat niet
zo verwonderlijk voor iemand, die de
sfeervolle natuur van het water
land dagelijks met volle teugen on-
Jan Vegter heeft het ons in
ieder geval duidelijk gemaakt, dat
zakelijkheid en kunstzin hand in
hand kunnen gaan. Zodra hij er de
kans toe ziet, laat hij het „varen"
varen en gaat hij zich volledig wij
den aan datgene, wat hij als „op
dracht" voelt: namelijk de beeld
houwkunst tot op de bodem peilen.
De hooggestemde -plannen, ver
vat in het rapport van de Com
missie van Advies inzake de opera
in ons land, geven de indruk, dat
de praktijk wel zeer moeilijk met
de theorie in overeenstemming
zal zijn te brengen.
Zij zijn dermate ingrijpend en
daarbij afgestemd op landen,
waarbij de opera even nodig is als
brood: gelijk in Italië, Duitsland
en Oostenrijk.
Daar lijkt het in Nederland nog
niet op
Een ieder zal zich verheugen
over elk project, dat kan dienen
tot bevordering der muziek-dra-
matische kunst, doch wat hier
loordt voorgesteld, doet de vraag
rijzen, of het artistiek zowel als
financieel ooit zal zijn te rea
liseren. Het is alsof enige deskun
dige mannen, voorzeker met vurig
idealisme bezield, de hoofden bij
elkaar gestoken hebben, doch
daarbij weinig rekening hielden
met de praktijk. De kosten zullen
ontzagwekkend zijn, zo ontzag
wekkend, dat gevreesd moet wor
den, dat zelfs de overheid deze
niet of nauwelijks kan opbrengen.
Wij hadden gedacht, dat men
zou inhaken op het „bestaande"
en daarop voortbouwend, zou ko
men tot ingrijpende wijzigingen
en verbeteringen. Doch wat hier
wordt voorgesteld is zo radicaal
en fantastisch, dat nog veel v
miljoenen in een bodemloze put
zullen verdwijnen dat tot nu
Mits men in een handomdraai ons
ganse volk tot „operaliefhebber"
zou kunnen maken.
Het „topniveau" waaraan de
Cómmissie denkt, moge voor in
stellingen, welke op een lang
durige operatraditie kunnen wij
zen, denkbaar zijn.
Vooralsnog beschouwen wij dit
wat ons land betreft als een
utopie.
Werkelijkszin lijkt aan deze
overigens goedbedoelde plan
nen, totaal te ontbreken.
Vondst te Brno
In de Tsjechoslowaakse stad Brno
zijn arbeiders enkele dagen geleden
tijdens werkzaamheden gestuit op
de funderingen van een gebouw, dat
nu is geïdentificeerd als de in 1870
verwoeste St.-Nicholaskerk, die
gebruikt werd door in Brno wo:
de Nederlandse families.
Diefstal uit Tropenmuseum
Bij de politie is aangifte gedaan
/an diefstal uit het Tropenmuseum
te Amsterdam van een geelkoperen
44 cm hoge, koffiekan afkomstig uit
Jemen.
JAN VEGTER
Hoe zeer wij ons er ook over
zouden verheut.en, indien 'n Ope
raschouwburg in onze onmiddel
lijke omgeving mocht verrijzen.
En hoe zeer ivij er ons ook over
verheugen, dat de Commissie
Reeser blijkbaar uitgaat van de
gedachte, dat alleen het beste-
van-het-beste goed genoeg geacht
kan worden.
De beide gala-avonden var
het Grand Gala Du Disque zul
len dit jaar in het Concertge
bouw tc Amsterdam plaatsvin
den: de klassieke op vrijdag
25 september, de populaire op
zaterdag 3 oktober. Het Grand
Gala Du Disque viert dit jaar
het eerste lustrum.
Parijse haute couture-shows
zijn begonnen
President Castello Branco van Bra
zilië ondervindt bü zijn pogingen
om hervormingsplannen door te voe
ren steeds meer tegenstand van de
conservatieve politici in het land. De
oppositie van de conservatieve vleu
gel wekt minder bevreemding als
men weet dat Branco's hervormings
plannen zeer grote gelijkenis verto
nen met die van de afgezette, links
georiënteerde president Goulart.
Branco is er van overtuigd dat de
verwezenlijking van zijn voorstellen
noodzakelijk is om Brazilië zijn
plaats onder de ontwikkelde landen
in de wereld te laten in nemen.
De generaals, die tegen ex-presi
dent Goulart en zijn hervormingen
waren gekant, hebben president
Branco toegerust met de meest uit
gebreide volmachten die een Brazi
liaanse president ooit in de geschie
denis van het land heeft gehad.
De president zou met de macht
die hem is toebedeeld de voorstel
len vrij gemakkelijk door het Con
gres kunnen krijgen. Maar hij geeft
er de voorkeur aan om de zaak niet
te forceren en tracht allereerst poli
tieke steun voor zijn denkbeelden
te krijgen.
Sinds de overname van het be
wind door Branco zjjn de buiten-
Orgelconcert in Katwijk
Met als uitzondering Francks
suggestieve Pièce Heroïque
Al wat Piet van Egmond gisteren in de Katwijkse Nieuwe Kerk
voor een talrijk publiek liet horen, had de laatste jaren al eerder op
zijn Katwijkse en Noordwijkse orgelprogramma's gestaan.
Met name Bach's Passacaglia en Fuga in c, Handel's Concert in
Bes, Mendelssohn's 1ste Sonate in f en Max Reger's Koraalbewer
king Jerusalem, die hochgebaute Stadt'. Een en ander met één uit
zondering: Franck's suggestieve „Piéce Héroïque". Een Improvi
satie ten besluit betekent bij Piet van Egmond een onafwendbaar
heid.
Een pluspunt is altijd zijn kijk op
registraties. Daarover hoeft dan ook
niet te worden uitgewijd. Met één
voorbehoud nochtans, dat de Passa
caglia betroft. Passacaglia is een be
naming voor een oudspaanse dans en
wordt toegepast op een oompositie,
waarvan het thema voornamelijk en
bij herhaling in de basligging ver
schijnt, terwijl dit thema steeds op
nieuw door een variatie wordt ge-
contrapunteerd. Het aantal variaties
beloopt hier wel een twintigtal. De
meeste daarvan zijn verfijnd en sober
door de concertgever overgebracht,
maar in sommige wijdde de organist
zoveel aandacht aan de bovenstem
men, dat het thema praktisch zoek
raakte.
V/e hadden in ieder geval ook
twintig maal wel onderscheidbaar
het thema zelf dienen te horen en dit
was vooral in het begin niet het ge
val. Het magistrale stuk liep wat mat,
we zouden willen zeggen wat saai na
verteld door te weinig sprekende fra
sering en door een, zij het gering, te
kort aan contrasten. De fuga gaf een
volledig doorzicht op het stemmen-
Handel's concert bevredigde het
minst. De populariteit ervan huist in
het eerste Allegro, dat wel de barok
ke vaart kreeg, maar helaas een rus
teloze. Het tweede Allegro bezat veel
meer natuur. De Menselssohn-vedtol-
king gaf daarentegen geen reden tot
bedenking. Het eerste deel ervan is
weinig interessant en derft boven
tijdelijk karakter. Maar de twee lang
zame middendelen, het Adagio vooal,
zijn vol poëtiek, het mild-zoete ten
spijt.
César Franck klonk ideaal op dit
min of meer op het type Cavaillé-
Coll geïnspireerde orgel. Ieder detail
werd verklaard en de blik op het ge
heel bleef er ongeschonden bij. Max
Reger's koraal werd vervolgens jui
chend en boeiend neergezet.
De Improvisatie speelde ditmaal
ons Psalm 138 (melodie van Léon
Bourgeois). Na een stevig geïnstru
menteerde inleiding, een soort hoog
Franck-tableautje. De melodie wordt
dan speels-motivisch gehandeld
na een teruggrijpen op de inleiding
versnelling uitgevoerd. Aandoenlijk
gekleurd keert een koraaldeel terug
en een regel wordt gevarieerd als uit
komende stem uitgebracht. Het had
hier mogen eindigen, maar de ge
schiedenis gaat voort in toccata-
trant, om uit te monden in het hym
nische volle koraal.
Allemaal knap en handig bjjelkaar
gehaald, briljant van techniek en
gelbeheersing, echter zonder
eigen of oorspronkelijke wending
kunstloos.
vloeit het land weer binnen. Er wordt
hard gewerkt de inflatie te bestrij
den en de nationale economie te
versterken. De econoom Campos, die
tijdens het bewind van Goulart am
bassadeur in Washington was, heeft
hiertoe plannen ontworpen.
De president heeft ook een voor
stel ingediend om analfabeten bij ge
meenteraadsverkiezingen het stem
recht toe te kennen. Hij bereidt op
het ogenblik een landhervormings
het uitkeren van regeringsgelden
op lange termijn aan eigenaren van
genationalliseerde gronden. Vele an
dere hervormingswetten op het ge
bied van het bankwezen, belasting
zaken, administratie en behuizing
zijn bij het congres ingediend.
Het is voornamelijk de Nationale
Democratische Unie onder leiding
van de gouverneur van de provincie
Guanabara, Carlos Lacerda, die zich
indertijd al het heftigst tegen Gou-
lart's hervormingsplannen verzette
en die nu de krachtigste oppositie te
gen president Branco vormt, die zich
't meest in 't nieuwe bewind teleur
gesteld voelt. Het nieuwe bewind
staat op het standpunt dat de revolu
tie tegen Goulart niet alleen noodza
kelijk was om het communisme te
onderdrukken maar tevens om de zo
noodzakelijke hervormingen door te
„Het elementaire verschil tussen
Goulart en ons is dat Goulart de
communisten toestond de hervorming
te misbruiken voor het plegen van
subversieve activiteiten. Degenen die
ons bij de omwenteling hebben ge
steund en zich nu verzetten tegen de
hervormingen, houden zich zelf voor
de gek als zij denken dat de presi
dent niet zal doorzetten. De revolu
tie is niet uitgevoerd om de privile
ges van speciale belangengroepen in
stand te houden". Dit verklaarde
een zegsman van de Braziliaanse re
gering kortgeleden.
Behalve over de hervormingsplan
nen van de president maken de le
den van Lacerda's Democratische
Unie zich grote zorgen over de bood
schap van Branco aan het congres
dat bjj de presidentsverkiezingen
voortaan een absolute meerderheid
noodzakelqk is.
De partij ziet dit voorstel van
Branco als een poging de kandida
tuur van Lacerda voor de verkiezin
gen van volgend jaar te verzwakken.
Lacerda wordt besschoud als de be
langrijkste tegenkandidaat van Bran
co speciaal nu een andere favoriet,
ex-president Kubitschek, alle poli
tieke rechten zijn ontnomen.
Daar komt nog bij, dat het militai
re bewind heeft geëist, dat de presi
dentsverkiezingen tot 1966 zullen
worden uitgesteld om re revolutie 'n
kans te geven. De militaire leiders
hebben tevens voorgesteld de nieu
we president door de leden van het
nationale Congres te laten aanwij
zen. Dit zou hun in staat stellen
hun eigen man te kiezen.
Het voorstel van Branco behelst
een plan tot het houden van de pre
sidentsverkiezingen in 1966. Indien
geen enkele kandidaat een absolute
meerderheid zou weten te behalen,
zou het Congres worden verzocht
een president aan te wyzen- Dit voor
stel komt dus in grote trekken over
een met dat van de legerleiding.
Brazilië heeft twaalf politieke par
tijen. Op het ogenblik zijn er reeds
drie kandidaten voor het president
schap. Verwacht mag worden dat
zich er nog meer zullen aandienen.
Dat één der kandidaten een absolu
te meerderheid krijgt, moet daarom
(Van onze mode-redactrice)
Parijs Voor de Parijse hau
te couture is de langste week van
het jaar begonnen: die van de
wintercollecties. Dat het buiten
tropisch warm was ver
anderde daar niets aan. In de
salons van de grote modehuizen
pakten de mannequins zich
warm in tegen de kou.
De jonge Duitse ontwerper Yorn
beet 's morgens de spits af met een
kleine, maar uiterst elegante show.
Hij is in de leer geweest bij de grote
Balenciaga en bouwt op dit basis met
veel talent voort. Opmerkelijke aan
dacht kreeg bij hem de zogeheten
„robetailleur", een japon met jasje,
die bedriegelyk veel lijkt op een
mantelpak.
Later op de dag zagen we dit mo
del ook herhaaldelijk bij Esterel, waar
het de klassieke tailleurs zo goed als
verdrongen heeft. De ruim vallende
jasjes van deze modellen waren
Yorn heuplang of driekwart. De brede
revere,kragen en manchetten w«
afgezet met marterbont. De japonnen
en robes hadden een laaggeplaatst
strik - c ein/tuur t j edat was vastgestikt.
De rokken-op-de-knie waren meestal
schuin afgeplooid.
Yorn had ook het paradepaardje
van de lentecollectie, de tuniek,
van stal gehaald. Tuniekjassen, -
ken en -mantels, het was er weea
lemaal.
Aan het slot van de show bereidde
Yom zijn publiek een lichtvoetig
feest van mousseline en kanten uit-
gaanstoiletten. Prachtige geplisseerde
creaties, die aan hals en mouwen wa
ren afgezet met wapperende volants.
Ook Jaques Esterel bracht een
wervelende lijn in zijn collectie.
Dat kwam vooral naar voren in
de rokken van zijn robestailleurs
die geplooid of geplisseerd waren.
Voor het opwaaien van de rok
ken had Esterel een alleraardig
ste oplossing gevonden in de vorm
van een strakke onderrok van de
zelfde stof. Bij deze ruime rokken
behoorden lange, zeven-achtste
jasjes. Tailleurs met gérende rok
ken werden gecombineerd met
korte aangesloten jasjes met cein
tuur. De taille was uitgesproken
laag.
Hij gebruikte veel geruite tweed,
ook voor zijn mantels, die aangeslo
ten waren met gérende of ruim val
lende rok. Esterel inspireert zich dui
delijk op de ndet meer zo jonge, wel
gestelde vrouw. Zijn modellen misten
op enkele uitzonderingen r
Album met
Rembrandt-etsen
In Moskou Is een album van Rem-
brandts etsen uitgegeven, dat af
beeldingen van ongeveer zeventig
werken bevat die zich in het Poesj-
kin-museum van Schone Kunsten
bevinden. Het album is voorzien
een inleiding van de hand
Jewgeni Lewitan, een kenner va;
Westeuropese grafiek, die verklaart
dat Rembrandt de grondlegger
de etskunst
V. uitgesloten worden geacht.
Eveneens uit de boutique-col-
lectie van het huis Dior is deze
nauwsluitende cocktailjapon, ge
borduurd met goudkleurige bloe
men en pareltjes. Het ronde de
colleté eindigt op de rug in een
geborduurde strik.
een originele, fleurige kijk op de
mode. Hij werkt veel met gedrapeer
de halzen en rokken, wat erg ouwe
lijk aandoet. Ook overdaad was hean
ndet vreemd. Vooral zijn avondtoilet
ten gingen daar nogal eens mank
aan. Geweldige avondcapes, slepen en
stola's markeerden die onevenwich-
tigheid. Op het hoofd droegen twee
mannequins nog grote strikken van
fluweel, die ons deden denken aan
opgesierde chocolade-paaseieren.
Estarel had nog meer „hoofdse
grapjes". Zo had hij een van zijn
mannequins kaal laten scheren
schrikt U niet! Helemaal
blootshoofds hebben we haar niet
gezien, zij droeg voortdurend een
hoed, maar dat was al bloot ge
noeg.
Zijn collega Louis Féraud had aan
gekondigd met een bloteboezemjapon
te komen. Hij heeft het bü deze be
lofte gelaten. Wat we nu van hem
zagen was zün hele vorige collectie,
afgestemd op het jonge meisje. Klei
ne, frêle manteltjes in prinsesseniijn
of getailleerd gingen vooraf aan tail
leurs met gérende rokken en korte
jasjes. Féraud gebruikt er een mooie
opengewerkte wol voor. Ook hier weer
voor de avond züden mousseline tod
letjes met wervelende plissé-rokken
en volants. Dat belooft in ieder geval
de grote mode te gaan worden.
Jacques Esterel liet voor zijn wintercollectie het hoofd i
van zijn mannequins kaalscheren. Ze draagt i
japon bij.
een mooie
