TWINTIG JAAR GELEDElV
OPERATIE-OVERLORD
Wereld grootste militaire
onderneming op 6 juni 1944
Zaterdag 6 Juni 1964
Pagina 1
uniform gestoken, begin juni naar
Noord-Afrika begeven voor een
„Inspectiereis" die met net zoveel
Indiscretie werd begeleid, dat men
mocht aannemen, dat de Duitsers
er de lucht wel van zouden kra
gen. De vlieger ging op. En de we
tenschap van Monty's aanwezig
heid op het Afrikaanse continent
was voor de Duitsers een reden te
meer de geallieerde gasten begin
Juni nog niet te verwachten. Zo
werd hun komst dan ook die sur
prise, die in aanleg voor het succes
onontbeerlijk was.
Muiberries
gen nadat de Duitsers ze bij een
geallieerde poging tot verovering,
eerst in de lucht hadden laten
springen.
Eerste fase
De onthulling van de ware toe
dracht voltrok zich dus eerst in de
late ochtend van die zesde juni,
toen het plan-Overlord werd uitge
voerd waarvan de eerste fase luid
de: vaste voet op het continent
van waaraf later nieuwe offensie
ve operaties gelanceerd zullen wor
den. Vijf stranden, tussen de mon
ding van de Ome en het Norman-
dische haventje Quineville, waren
het doelwit van een hele divisie.
De eerste Amerikanen gaan aan land
Dat was intussen niet de enige
verrassing. Na het „waar" en het
„verweer": het „hoe". Een andere
uiting van Hitiers „geniale intui-
tie" was minder onfeilbaar geble
ken. Vanaf 1942, toen hij ook aan
zijn westelijke flank steeds meer
nattigheid begon te voelen, had de
Führer niet afgelaten zijn beste
generaals voor te houden, dat bo
venal de Europese havens aan de
westkant in de hoogste staat van
verdediging gebracht moesten wor
den. Zolang we de havens in han
den houden, houden we Europa in
onze greep, aldus luidde een ge
loofsartikel vaij zijn strategische
evangelie. Een geloofsartikel waar
onder niettemin drie jaar eerder
de bodem al was weggetrokken,
toen Roosevelt en Churchill tijdens
een hunner ontmoetingen-aan-de-
top tot de conclusie kwamen, dat
de Duitsers de Westeuropese ha
vens inderdaad onneembaar had
den gemaakt, zodat en die con
sequentie werd door Lord Mount-
batten getrokken de geallieerde
armada op de grote en „langste"
dag dus hun eigen havens moesten
Door de lucht werden, met pa
rachutes en zweefvliegtuigen, nog
twee divisies aangevoerd, terwijl
speciale commando's tot taak had
den, de zwaarste verdedigingsposi
ties van de vijand te neutralise
ren. Bijna zevenduizend schepen
waren bü de operatie betrokken,
waaronder honderdachtender
tig oorlogsbodems, die vanaf de
eerste uren hun vuur en kogels uit
braakten over de ,3Iockhauser" en
andere versterkte punten van Hit-
Iers vesting-Europa. Ruim acht
honderd vracht- en andere sche
pen, waaronder vijftien oorlogsbo
dems met een grote staat van
dienst, wisten deze dag hun laatste
gang te varen: ze werden ander
halve kilometer uit de kust door de
bemanning eigenhandig de grond
Ingeboord om als fundament voor
de kunstmatige haven te dienen.
De eerste caissons van de
kunstmatige haven.
Port Windsor.
Twee Jaar later waren in Enge
land twintigduizend arbeiders dag
en nacht werkzaam om die gepre
fabriceerde havens-„mulberries"
gedoopt in staat van gereedheid
en van transport te brengen.
Het Is een der wonderen van
deze grandioze militaire onderne
ming geweest, dat de muiberries
tot op het laatste moment hun ge
heim niet aan de vijand en even
min aan het eigen kamp hebben
prijsgegeven. Deze sleutel tpt het
succes der operatie, de kunstmati
ge havens, was slechts enkele staf
officieren bekend, die elkander
ontmoetten in een lokaal waar de
maquettes werden bewaard en
waar, uit vrees voor spionage, ver
der geen mens en zelfs geen werk
ster werd toegelaten, zodat al die
jaren in dat ondergrondse vertrek,
trots de Britse sindeljjkheid en hy
giëne, nimmer stof is afgenomen!!
Maar ook op de lagere etages
van de mulberry-produktie is het
mysterie tot op het laatste ogenblik
inderdaad geheim gebleven: geen
der duizenden arbeiders heeft ooit
geweten, waartoe de gigantische
betonblokken ter hoogte van een
huis van vijf etages, waaraan ze
dagelijks werkten, zouden moeten
dienen. En op grond van hun
luchtfoto's was het Duitse opper
commando tot op de dag dat de
ware toedracht werd onthuld, de
overtuiging toegedaan, dat de drij
vende gevaarten bestemd waren om
de Franse aanlegkaden te vervan-
Na die grootscheepse maritieme
„harikari", werden de befaamde
reuzendokken of caissons aange
voerd, die zich ter plaatse met wa
ter vulden om in volle zee tot aan
legkaden te worden gemetamorfo
seerd.
Aan de avond van de eerste dag
had generaal Eisenhower redenen
zijn miljoenenleger geluk te wen
sen. Er waren tweehonderd vlieg
tuigen verloren of ernstig bescha
digd, bijna driehonderd landings
vaartuigen werden verwoest,
twee oorlogsbodems liepen op een
mijn en van de ruim tienduizend
manschappen, die op het appel
ontbraken bleek later ongeveer
eenderde deel gesneuveld te zijn.
Razend tempo
In verhouding tot de betrekke
lijk lichte verliezen, waartegenover
in ieder geval het beslissende feit
kon worden geplaatst, dat de Duit
sers de aanval niet af hadden
weten te slaan. Via de geprefabri
ceerde kaden en havens gingen tus
sen de D-day van 6 juni en de
zestiende van die maand, ruim een
half miljoen Amerikaanse en En
gelse soldaten aan land, plus ruim
tachtigduizend voertuigen met een
gezamenlijk gewicht van bijna
tweehonderdduizend ton!!
V.
dele verwoest, zodat vanaf die dag
in de Amerikaanse sector de ver
dere acties en toebereidselen wer
den opgegeven.
Met behulp van de Engelse mul-
berries en gooseberries en de Fran
se havens, die inmiddels in geal
lieerde handen waren gevallen, kon
eind augustus een eerste balans
van de invasie worden opgemaakt,
waarvoor de geestelijke vaders van
„Overlord" zich niet behoefden te
schamen: ruim twee miljoen Ame
rikaanse en Engelse soldaten had
den tot dan toe voet aan Europese
wal gezet, in gezelschap van bijna
een half miljoen voertuigen belast
met meer dan drie miljoen ton aan
wapens, minutie en ander mate
riaal. Een aantal, omvang en ge
wicht, waarvan toen wel niemand
meer kon betwijfelen, dat ze Hit-
Iers visioenen die ons aller
nachtmerries waren definitief
noodlottig zouden worden.
MUSEA EN
MONUMENTEN
EN KRUISJES..
(Van onze Parijse Correspondent)
Het Is vandaag, zaterdag 6 juni, twintig jaar
geleden, dat de geallieerde legers hun eerste
gelaarsde voet weer op het vasteland van
Europa plaatsten om het „duizendjarige rijk"
van Adolf Hitler de doodsteek te geven. Het
waren goeddeels Amerikanen en Engels-Ca
nadezen en een paar handjesvol ter recht
vaardiging van de naam „geallieerden"
Fransen, polen, Nederlanders, Belgen, Noren,
Denen, Zuidafrikanen en anderen. De tijd gaat
1 snel, zo pleegt men te verzuchten, maar men
kan ook anderzijds zeggen, dat er gebeurtenis
sen in het leven van een mens of een volk zijn,
waarvan de herinnering zich door de tijd niet
rt 1 a n laten uitwissen, omdat zo'n gebeurtenis
het diepste, innigste en heiligste verlangen, dat
een heel volk gedurende jaren had gekoesterd,
gestalte had gegeven. En wie die jaren van hit-
leriaanse verschrikkingen, vernederingen en
vervolgingen letterlijk aan den lijve heeft mee
gemaakt, zou hij of zij zich niet herinneren
hoe sterk de hunkerende gedachte was: wan
neer komen ze? Zullen ze nog wel .komen?
Zal Speer's „Atlantikwal", waaraan honderd
duizenden slaven jaren lang hadden gezwoegd,
inderdaad onneembaar zijn, zoals de gelijkge
schakelde kranten steeds maar hadden beweerd?
Of was die ijzeren verdediging van de „vesting
Europa' alleen maar propaganda, zoals zoveel
slechts een Potemkin-gevel was gebleken?
Met het waar, wel wanneer Gigantisch
ei hoe waren een verrassing
ïen behoefde overigens de hogere krijgsschool niet te hebben afgelopen
omte begrijpen, dat Eisenhower, de geallieerde opperbevelhebber, de oor
log >nmogelijk zou kunnen winnen zonder een „tweede front" in het
wean tegen de Duitsers te openen. Een axioma van elementaire stra-
tegi dat een ieder kon aanvoelen. Bleven niettemin de vragen: waar
prees, wanneer en vooral hoe?
Wir? Gegeven het feit dat Engeland zich tot het arsenaal der ge-
alliede oorlogsvoering had ontwikkeld, lag de veronderstelling voor de
handdat de Franse kusten, die immers het dichtst bij die bases gelegen
warei als nummer een op de geallieerde nominatie stonden. Maar die
kustezijn lang. Generaal Von Rundstedt, de opperbevelhebber der Duit
se legs in het westen, was op grond van een lange reeks militaire over-
weginjn tot de conclusie gekomen, dat zgn tegenspeler wis en zeker het
oog opalais had laten vallen.
Jmt antwoord
Waart Calais? Slechts dertig
kilomet* scheiden daar Engeland
van hetnitinent en vanuit Calais
zouden (geallieerde legers vervol
gens h snelst het Roergebied
kunnen leiken waar de beslissen
de veldsf geleverd zou moeten
worden. Icalais had Von Rund
stedt daain dan ook zijn zwaar
ste verdecings- jen afweermaat-
regelen qvankelijk geconcen
treerd. Hit zelf, geleid-door zijn
legendarisc intuïtie, had niette
min een aere kijk op de zaak,
en zijn voipelling was, dat de
„plutocrater hun aanval zonder
twijfel op Imandië en Bretagne
zouden ricln. Von Rundstedt,
een arrogan officier, die voor de
„Boheemse korporaal Hitier" al
leen maar de diepste verachting
koesterde, was niettemin verplicht
zich aan de inzichten zijns mees
ters te onderwerpen. En zo wer
den dan later de Duitse legermas
sa's vooral naar d i e regionen ge
dirigeerd.
Eind mei 1944 hadden zich zes
tig divisies, ofwel éénkwart van het
gehele Duitse leger, op de beide
landtongen van Cherbourg en
Brest verzameld. Het orakel van
Hitiers „militaire genie" had op de
vraag „waar" het juiste antwoord
gegeven.
Hoe Arromanches werd
herbouwd.
Wanneer? Een invasie met een
leger van twee miljoen manschap
pen valt op een afstand van enkele
tientallen kilometers uiteraard niet
voor te bereiden zonder dat de
vijand iets vermoedt en zo wisten
de Duitsers dan ook, dat ze de
komst der geallieerden hoogstwaar
schijnlijk in het voorjaar van 1944
tegemoet konden zien. Niettemin is
„D-day", 6 juni 1944, in het raam
van die Duitse verwachtingen en
zelfs zekerheden toch nog een vol
slagen verrassing geweest. Eén dag
eerder was de operatie, waarvoor
tienduizenden soldaten zich al had
den ingescheept op het laatste mo
ment vanwege de ongunstige
weersvoorzieningen afgelast zonder
dat ooit vastgesteld is kunnen wor
den wie Eisenhower, Churchill,
Montgomery de verantwoorde
lijkheid van die beslissing eigenlijk
genomen had.
De „organisatie-„Overlord was,
sinds de drie jaar, dat Roosevelt
en Churchill, in beginsel, tot de in
vasie besloten hadden, tot dermate
gigantische proporties uitgegroeid,
dat de top of de kop van het mon
ster een zekere eigen, anonieme
autonomie had veroverd. Maar die
autonomie had toch ook weer niet
kunnen voorkomen, dat de Duitsers
tot op het laatst met groot sücces
om de tuin konden worden geleid.
Een der mystificaties: de Engel
se acteur Clifton James, die een
treffende gelijkenis met Montgo
mery vertoonde, had zich, in het
volle ornaat van de maarschalks-
Het tempo van de lossingen kon
steeds hoger worden opgevoerd en
in één onafgebroken rjj verlieten
in de komende dagen en weken
dag en nacht, met een gemiddelde
snelheid van tachtig kilometer per
uur, tanks, trucs, gevechtswapens
en ander rijdend materiaal de hon
derden oorlogsbodems en transport
schepen die nu één drijvende brug
tussen Engeland en het vasteland
vormden. Een verbinding die door
een plotselinge, hevige storm op 19
juni ernstig werd bedreigd en ten
De slagvelden van Normandië en
Bretagne met al die soms vreemde
namen van kleine stadjes, dorpen
en gehuchten, die twintig Jaar ge
leden een plaats in de Europese
geschiedenis kregen, bewaren nu
nog op velerlei wijze de herinne
ring aan die tijd. De toerist of
pelgrim heeft voor een bezoek aan
dat gebied nauwelijks een papieren
of levende gids nodig: het is ruim
voldoende het eigen oog de kost te
geven. Om te beginnen zegt de
kleur van de stenen der huizen al
heel wat. Ontwaart men een wat
frissere tint in het dorps- of
stadsbeeld, dan kan men er zeker
van zijn zich op een voormalig
slagweld te bevinden. Een groot
deel van de schade aan de huizen
is hersteld zoals het uitkwam en
met materiaal, dat toevallig voor
handen was. Alleen de entree van
Le Havre en een groot deel van
Rouaan geven blijk van streven
naar een verantwoorde conceptie
in de trant van Rotterdam. En
dan zijn er verder de twaalf mo
numenten, die opgericht zijn op de
plaatsen, waar de Amerikanen en
Britten in juni 1944 aan land gin
gen: de massale begraafplaatsen
met hun tienduizenden, witte, hou
ten kruisjes in onafzienbare rech
te rijen: vier musea, die uitslui
tend aan de landing zijn gewijd
en met name aan de voorbereiding,
het verloop, de achtergronden, de
hoofdrolspelers en de talloze figu
ranten van deze indrukwekkende
gebeurtenis. Het museum van Ar
romanches, 20 km ten westen van
Caen, dat door architect Carpen-
tier is ontworpen en thans nog on
der zijn leiding staat, spant van
dit viertal wel de kroon op het
stuk van volledigheid en modern-
suggestieve inrichting en vormge
ving.
Kapel en begraafplaats van
Amerikaanse gevallenen in
Saint-Laurent-sur-mer.
