Goldwater: de kampioen
van het conservatisme
Bondspresident Lübke
wil best aanblijven
MAGGI
STROOI-AROMA
Weinig kandidaten
voor hoge ambt
G5D9glgpIS
3951
95 ct.
58 ct.
In Amerika zelf
geen extremist
Opgericht 1 maart 1860
Vrijdag 5 juni 1964
Vierde blad no. 31278
(Van onze correspondent in Bonn)
Wie wordt op 1 juli in de Berlijnse Oostpreussenhalle de
ieuwe president van de Bondsrepubliek? Het is een vraag die de
)uitsers nauwelijks bezig houdt en ze zouden er vrede mee heb-
en als ze hoorden dat de huidige president, Heinrich Lübke, die
oktober zeventig jaar wordt, door de ruim duizend kiesmannen
Berlijn voor de tweede maal was uitverkoren.
Zoals de kansen nu staan, is de
«gelijkheid van Lübkes herverkie-
ig groot. Eerst was het wachten op
tt toestemming: tot een tweede kan-
(atuur van Lübke zelf. De president
ir-ojuist van een monster-staatsie-
loek aan een aantal landen in
id-Amerika in Bonn teruggekeerd,
lprivégesprekken met leidende poli
te persoonlijkheden van zyn partij,
dCDU, heeft Lübke nu laten door-
pemeren dat hij bereid is nog eens
v. jaar in de villa Hammerschmidt
tronen.
Microscopisch
ituurlijk zijn er achter de scher-
pv ook speculaties en machinaties
m< betrekking tot andere kandida-
teimaar deze waarlijk microscopi-
Eci worsteling werkt nauwelijks op
ceerbeelding. Zo wordt als even-
tut andere kandidaat wel de naam
aide „Bundesminister für beson-
|C?i Aufgaben" Enrst Krone ge
in Dtd. Deze zeventig jarige Ade-
n ar-aanhanger steekt in dagen
u-ii altijd wel even zijn hoofd on
.ïoemaar de praktijk heeft uitgewe.
zeniat- zijn invloed zich het beste
birni de vier muren van de part ij -
conrentiiekam.es doet gelden. Na.
tuujk zou Adenauer graag zien da
Krc. Lübkes opvolger werd, van wi
hy ns heeft gezegd, dat hy hem in
195£elf niet had gekozen.
Origens heeft Adenauer ook nog
eemdere naam laten vallen: die
vane zestigjarige professor in de
reclwetenschappen Hans Furl er,
twetaal president van het Europese
parlient en een vurig strijder voo;
een auw samenwerkend Europa.
Mr om op Kron« terug te komen
ook >ndskanselier Erhard voelt wel
wat or hem. en wel om dat in geval
van rones verhuizing naar de villa
Hamerschmidt dienst ministerszetel
vrij u komen, waarop Erhard dan
zijn ertrouweling en rechterhand
staafecretaris Ludger Westrick zou
kunn plaatsen, wiens ambtstermijn
binnkort afloopt en die niet kan
word herbenoemd.
Nog drie
Enan nog voor de goede orde nog
drie .ndidaten:
6 I evenals Krone en Furl er ka-
thoke minister-president van het
lan Baden -Württemberg in de
peron van de zestigjarige Kurt
Kieiger (maar Kiesinger wees
zijnandidatuur van de hand om
hehmbt niet te compromiteren
metijn vroegere lidmaatschap van
de >DAP en de foto's die er van
herin omloop zijn waarop hij ln
zijniploma.tenuniform der nazi's
stag afgebeeld).
Deveneens katholieke Gebhard
Müh (64), vroeger minister-pre-
C Dauidige minister van Justitie.
Ews Bucher (50), lid van FDP, de
enigpartij die zich tegen de her-
verteing van Lübke openlijk ver
zet-, ant ook de socialisten hebben
zichiet de terugkeer van de ka
tholle Lübke verenigd, omdat zij
van ening zijn dat Lübke een
evenele „grote coalitie" geen
moeikheden in de weg zal leggen.
Geen animo
De psidentsverkiezingen zien er
overige juist daarom zo weinig op-
windenuit, omdat Müller zowel als
pone Bondsdagvoorzitter Gers-
tenmai< (wiens naam ook nog ge
fluister werd) openlijk hebben ver-
ar<?. te zullen terugtrekken
>ls Lüfe zich officieel bereid ver
klaart a tweede ambtstermijn in te
gaan. Ize inschikkelijkheid is wel
licht mder het gevolg van groot-
moedigïd dan van gebrek aan ani
mo voosen staatsambt dat eerbied
waardigs, maar de bekleder ervan
ln een isoluut machteloze positie
twingt. iaarom is het hem hoog
stens geven zijn maag te overladen,
&elegenïdvstoespraken te houden en
vele, vel handen te schudden.
Is Herich Lübke dan de aange
wezen psoon gebleken voor deze
'zonderlge functie? In 1959 volgde
njj de ette president van de nieuwe
Bondsreibliek, Theodor Heuss op,
als bekning van een gedegen maar
weinig (windende carrière. Als zoon
van eentoerenfamilie in Westfalen
al jong Ibeslag genomen door agra
rische pblemen, speelde hij vanaf
1923 eenüdende rol in landbouwor-
ganisatieen had hij van '31 tot '33
voor de entrumparty zitting in de
Pruissisc; Landdag. Van '47 tot '52
was hij inister van Landbouw voor
Rynla*rdVestfalen. een functie die
mi van 3 tot '59 in de Bondsrege-
hng verlde.
Symbolisclier
.Het wen Adenauers machinaties
oy de psidentsverkiezingen van '59
die maaien dat bijna niemand meer
veel voefe voor de bekleding van de
door de anselier zo gemalcraiteerde
vacatureln de opperste nood wezen
Wikken p de rechtschapen, maar
kleurloz«Lübke, die toentertijd voor
de televie verklaarde dat het hem
dooit der Wiege gesungen" was
dat hij 'eens tot president zou bren
gen. Ta was Lübke symbolischer
voor 't ondsrepublikeinse president
schap di de joviale intellectueel
Theodo:Heuss met zijn culturele
Achterg-nd en, zoals het de Duitser
Past, ege filosofische ideeën die
leboel water". Of bijvoorbeeld:
„In Persepolis staat nog een oude
vesting, hoe die heet ben ik ver
geten, en hij werd door Darius
gebouwd, of door Xerxes, ik weet
dat niet zo precies.
Bij een andere gelegenheid
vloog Lübke per Bundeswehr-he
likopter, bestuurd door twee pilo
ten, over de ondergelopen gebie
den van de Hamburgse overstro
mingsramp. Na afloop van de
vlucht vroeg de president bij het
uitstappen aan de burgemeester
van Hamburg, Engelhard: "Hoe
veel fooi hebt u hen beiden ge
geven?"
Maar een van de ellendigste
fauxpas is wel volgens Der Spie
gel het -incident waarbij Lübke,
getroffen door het overlijden van
de Franse dichterJedn Cócteau
die zich hoofdzakelijk tot het
mannelijk geslacht voelde aange
trokken en lange jaren met de to
neelschrijver Jean Marais samen
woonde) een condöleantie-tele-
gram aan Cocteau's weduwe ver
zond en de tekst van dit telegram
trots in zijn „bulletin" liet af
drukken.
Der Spiegel komt overigens ook
niet met een andere kandidaat voor
de dag. Het probleem is dan ook
blijkbaar niet een vervanging van
Lübke, maar een vervanging van de
ghost-writer door iemand met een
dwingender persoonlijkheid van die
van Heinrich Lübke.
Advertentie
Advertentie
in de
handige tafelstrooier
nu ook in voordelig
vulzakje slechts
Maggi Strooi-Aroma is een volkomen
plantaardig aroma in strooibare vorm
om spijzen te kruiden en de smaak te
verfijnen. Voor alle eiergerechten, to
maten, groenten, aardappelen, vlees, vis
enz. enz. Kruidt elk gerecht naar ieders
eigen smaak.
voor het vullen bodem van strooier verwij
deren.
HEINRICH LÜBKE
aangenaam zyn om in de conversatie
aan te horen, maar die men even
snel weer vergeet. Heuss had nog ge
probeerd méér te zijn dan een public-
relations manager op hoog niveau.
Maar zijn (overigens schaarse» po
gingen om in te grijpen in de politie
ke gang van zaken wanneer hij dacht
dat dit gewenst was, liepen volko
men dood op de regels van de grond
wet van 1949, op de strenge toepas
sing waarvan door de autoritaire
Adenauer en grotendeels ten eigen
bate nauwlettend werd toegezien.
Weinig eer
Inderdaad lieten de grondwetgevers
van het na-oorlogse Duitsland weinig
eer te behalen aan de president over.
Door de geschiedenis wijs geworden
(eerst die van de Republiek Weimar,
later die van het Derde Rijk) hadden
deze heren een panische angst over
gehouden voor machtsconcentratie
en volksinmenging. Niet alléén werd
daarom in de grondwet gewaakt te
gen plebiscieten en directe verkiezin
gen, maar ook werd Hindenburg en
Hitier indachtig de plaats van de
president geheel herzien. De macht
van de president in de republiek van
Weimar werd nu verdeeld over het
federale constitutionele hof, de rech
terlijke macht in het algemeen, de
ministers van de Lander in de Bun-
desrat, de volksvertegenwoordigers in
de Bundestag en last but not least
het federale kabinet met de Bonds
kanselier aan het hoofd.
De president wordt ook niet langer
door het volk gekozen, maar door de
zogenaamde „Bundesversammlung",
een lichaam dat bestaat uit leden
van de Bondsdag en een even
groot aantal leden dat door de ver
tegenwoordigers van de Lander voor
deze gelegenheid gekozen wordt. Niet
langer ook is de president opperbe
velhebber van de strijdkrachten «een
functie die de minister voor Defensie
ten deel valt en in geval van oorlog
de Bondskanselier), niet langer wijst
hij de nieuwe Bondskanselier aan
(een prerogatief dat op de Bondsdag
is overgegaan), noch bezit hij de ver
gaande bevoegdheden in tijd van
nood die zijn voorganger uit de pe-
Lege huls
Van dit alles is niet meer overge
bleven dan een zo lege huls, dat de
huidige presidenten nog nauwelijks
als de ruggegraat van de staat kun-
worden beschouwd. Gezocht voor
de functie worden dan ook onper
soonlijke witharige oude heren, die in
staat zijn zo nodig enige tot niets
plichtende zinnen te formuleren
een manier die herinnert aan
Duitslands schone (doch ingewikkel
de) taal en zijn grootse (doch vaak
wat opdringerige) cultuur.
Beantwoordde Heinrich Lübke aan
dit droombeeld? Naar buiten werden
zelden of nooit van klachten ge
hoord. Maar Der Spiegel zou zijn re
putatie geen eer aangedaan hebben
als het blad in deze verkiezingstijd
niet met een cover-story over Lübke
zyn uitgekomen, waarin een
„Lübke-taboe" wordt onthuld, en en
kele nare geheimen ontsluierd. Dat
Lübke niet in staat zou zyn zelf zijn
redevoeringen samen te stellen en
dus de hulp van een „ghost-writer"
heeft ingeroepen, acht het blad geen
bezwaar, maar van de ongelukken
die er gebeuren als Lübke zo eigen
wijs is deze zorgvuldig voorbereide
toespraken terzyde te schuiven en op
eigen kracht verder te gaan, geeft
Der Spiegel enige uiterst pijnlijke
voorbeelden.
Uitspraken
Zo sprak Lübke tijdens een di
ner met 500 Oost-Azië-experts en
ambassadeurs uit deze gebieden
onder meer: „Toen kwamen we in
Teheran en daar viel me meteen
op dat de mensen er allemaal
schoongewassen uitzagen".
En verder nog: „Indonesië be
staat uit eilanden en die liggen
gedeeltelijk ten noorden en ge
deeltelijk ten zuiden van de eve
naar, en daartussen in is een he-
Nieuwe uitgaven
„beroepen-almanak" brengt op niet
schat aan Informatie. Steekproeven
wekten een volledige en betrouwbare
Indruk. In het alfabetisch register op
de Inhoud staan ongeveer 1500 be
roepen vermeld, hetgeen wel
leder, die op dit gebied inllchtin-
rie glycines, door H.
Een beschadigd
eke Malden-tr|p,
Ultg.Heideland,
(Van onze correspondent in Washington)
De man. die de meeste kansen heeft op de komende Republikein
se conventie in San Francisco gekozen te worden tot kandidaat
voor het presidentschap, heet Barry Morris Goldwater en het loont
de moeite eens even stil te staan bij zijn persoonlijkheid, carrière en
aanhang. Barry werd geboren op Nieuwjaarsdag 1909 in Phoenix
in de staat Arizona als zoon van een warenhuisbezitter, die op zijn
beurt weer de zoon was van een uit Polen afkomstige rabbi, die
nog Goldwasser heette. De kleine Barry liep de Staunton militaire
academie in Virginia af en studeerde korte tijd aan de universiteit
van Arizona. Zijn studie werd echter onderbroken door de dood
van zijn vader, die hem noodzaakte het warenhuis te gaan beheren.
Van 1937 tot 1953 was Barry
Goldwater warenhuisdirecteur, een
bezigheid, die hy tijdens de oorlog
natuurlijk moest onderbreken. Van
1941 tot 1945 diende hy als piloot in
de luchtmacht. Twee jaar geleden
bereikte hij in dit wapen zelfs de
hoogt mogelijke rang voor een re
servist: generaal-majoor.
Van 1948 tot 1952 zat Goldwater in
de gemeenteraad van zyn geboorte
stad. In het laatstgenoemde jaar
werd hy gekozen tot senator van
Arizona, waarmee hij de eerste Re
publikein in 32 jaar was die door
Arizona naar de Senaat werd af
gevaardigd.
Militant
In de zc
se Eerste
zich als een militante conservatief.
Hij uitte bewondering voor senator
2000"120% 825k9
OEALERS:
Autobedrijf V. A. REYS, Hoge Rijndijk 55, Zoeterwoude, tel. 22381
Automobielbedrijf L. C. OTTO, Herenweg 21, Noordwijk-B., tel. 2820
Bij Kats wordt hard gewerkt
om de brug over de Oosterschel-
de, die met een lengte van vijf
kilometer de langste van Europa
gaat worden, vóór 1 januari
1966 voltooid te hebben. De
eerste brugdelen zijn reeds ge
plaatst.
Joseph McCarthy, de man die met
zijn communistenjacht de Verenig
de Staten enkele jaren in een halve
politiestaat veranderde, hij noemde
president Kennedy ultra-links en
sprak over wijlen president Roose
velt alleen in de meest afkeurende
termen. In de Republikeinse partij
treed hij steeds feller voor een dui
delijk conservatisme en probeerde
hij progressieven als Rockefeller
en senator Javits in de hoek te druk
ken.
Afgelopen januari kondigde Gold
water officieel aan te zullen streven
naar de republikeinse kandidatuur
voor het presidentschap, niet uit am
bitie, zoals hij er zelf bij zei, maar
omdat zoveel duizenden Amerikanen
hem gevraagd hadden dit te doen
dat hij niet meer wilde weigeren.
Zijn papieren stonden van het be
ging af aan hoog. Bij opiniepeilin
gen was vorig jaar al gebleken dat
zyn populariteit groot was en dat
diegenen die Kennedy te progres
sief vonden, te vriendelijk tegenover
communisme, te toeschietelijk te
genover de vakbeweging en to radi
caal in de strijd tegen rassendis
criminatie. hun hoop op Barry
hadden gesteld.
Deze lieden vormen geen kleine
groep. De groep is misschien een
beetje geslonken sinds Kennedy door
zijn dood een nationaal monument is
geworden en sinds in het Witte Huis
Lyndon Johnson resideert, een man
die altijd als een conservatief ge
golden heeft en die in zijn manier
toen. zijn zuidelijk accent en
zijn denken geen enkele herinnering
oproept aan de Amerikaanse pro
gressief met zijn intellectualisme en
wereldwijsheid die bij de gemiddel
de Amerikaan zo verdacht zijn.
Maar deze conservatieve Goldwa-
ter-groep is nog altijd zeer sterk en
•ordt misschien nog wel sterker de-
e zomer, als de kwestie van de in
tegratie van de negers tot steeds
openbare onrust gaat leiden.
Want het is juist de poging van de
regering in Washington om een wet
aangenomen te krijgen, die wettige
discriminatie van negers onmogelijk
zal maken, die alle conservatieven
beschouwen als een voortbrengsel
de duivel. En negerdemonstra
ties, negerstakingen, boycots etc.
versterken deze mensen in het idee
dat de negerintegratie een kwalijke
zaak is, die grenst
Geen rassist
Nu is Goldwater wel een man die
het van dit sentiment moet hebben,
maar hij is niet de fascist, waarvoor
vele niet-Amerikanen hem houden.
Integendeel, toen hy nog lid van de
gemeenteraad van Phoenix was,
ijverde hy voor rassenintegratie in
restaurants etc. En hij had daarmee
succes ook. In zyn huidige campag
nes tamboereert hij op vele thema's,
maar de negerkwestie laat hij er
buiten.
Neen, Goldwaters conservatisme is
van een andere aard, hetgeen niet
alleen het gevolg is van zijn eigen
joodse achtergrond <die uiter
aard geen aanleiding geeft tot ras
sisme maar ook van het feit dat
in Arizona, Goldwaters staat van
herkomst, slechts een miniem aan
tal negers woont, zodat de rassen
kwestie daar nimmer een grote rol
gespeeld heeft.
Barry is een authentieke Ameri
kaanse conservatief en men kan hem
alleen begrijpen als men duikt in de
geschiedenis van dit wonderbaarlijke
land. De Verenigde Staten zijn, zoals
men weet, in de achttiende eeuw
ontstaan als een unie van onafhan
kelijke staten, die op hun beurt
weer gesticht waren door individuele
en onafhankelijke kolonisten, die
over hun eigen vrijheid en zelfstan
digheid hoog opgaven.
In de onafhankelijkheidsverkla
ring zowel als in de Amerikaanse
grondwet kan men dit principe
(wijsgerig gestut door het denken
van John Locke) van „het individu
met zijn eigendom als kern der sa
menleving' 'terugvinden. Men ziet er
tevens in dat de Amerikanen van
twee eeuwen terug de staat be
schouwden als een onding, helaas
onvermijdelijk door de noodzaak het
eigendom van de enkeling beschermd
te krijgen.
Maar hoe minder de staat de vrij
heid beperkt des te beter, zo rede
neerde men. en hoe meer beslisingen
worden overgelaten aan de enkelmg
of de kleinst mogelijke bundeling
van enkelingen, hoe gezonder.
Dat denkbeeld leidde er toe dat
men poogde steeds zo min mogelijk
bevoegdheden te geven aan de gro
tere organisatievorm. Met andere
woorden: hoe meer bevoegdheden bij
de gemeente en hoe minder bij het
graafschapsbestuur des te mooier, en
hoe meer bevoegdheden bij de staten
en hoe minder bij de federale rege
ring in Washington des te prettiger.
Traditie
In deze traditie wortelt Goldwater.
Hij wil nog steeds „Washington" zo
machteloos mogelijk maken en zoveel
als het maar gaat beslissingen naar
de staten, de gemeenten brengen. Die
benadering is de achtergrond van
zijn antipathie tegen de federale wet
op de burgerrechten, die de negerdis
criminatie gaat verbieden, want vol
gens hem moet men zulke zaken
overlaten aan de staten. En
deze achtergrond brengt hem ertoe
te fulmineren tegen federale belas
ting. tegen „geld versmijten" door
Washington aan buitenlandse hulp
en inmenging en tegen sociale maat
regelen, die de federale regering van
bovenaf de enkeling oplegt.
Op al deze punten is Goldwater
een legitieme erfgenaam van Ame
rikaans denken. Van oeroud Ameri
kaans denken weliswaar, dat nog
geen rekening kon houden met de
ultra-geindustrialiseerde welvaarts
staat van thans, maar dat een
authentieke traditie is, waarin een
groot deel van. de Amerikaanse be
volking van vandaag leeft.
Behalve dit alles is Goldwater ech
ter nog meer. Hij is ook een radicaal,
die ontwikkelingen zou wülen terug
buigen. Zo heeft hij duidelijk laten
blijken dat hij sociale voorzieningen
zou willen terugbrengen op een ba
sis van vrijwüligheid. dat hij de
Oost-West-toenadering zou wülen
vervangen door een machtspolitiek k
la de 19de eeuw, waarbij dan steeds
met de H-bom zou moeten worden
gezwaaid om Amerika aan zijn trek
ken te laten komen, en dat hij de
politiek van hulp aan onderontwik
kelde landen zou willen staken.
Goldwater radicaliseert daarmee
zijn uitgangspunt. De taak van de
federale regering om te zorgen voor
defensie en buitenlandse politiek
van de unie interpreteert hij zo, dat
van de uniemacht stante pede een
maximum gebruik moet worden ge
maakt. Bijvoorbeeld dat de dreiging
van Cuba niet moet worden getole
reerd. maar dat Castro zonder ver
wijl verwijderd dient te worden.
Goidwate s wereld ls niet een
ruimte van met elkaar samenlevende
en ook samenwerkende volkeren, die
op zichzelf hun eigen systemen heb
ben, maar het ls een wereld waarin
elk land, dat hinderlijk is voor een
machtiger buur, een klap op het
hoofd krygt Dat in een dergelijk sy
steem geen plaats is voor de Veren
de Naties ls duidelijk. Goldwater
heeft dan ook al gezegd dat de Ver.
Staten eruit zouden moeten lopen.
Sympathie
als een woeste wildeman, die k la
Hitier brallend en brullend op zijn
menigte inpraat. Wel houdt hij er
van emoties bij zijn gehoor te wek
ken, maar een tweede Adolf lijkt hij
niet. In kleine kring wekt hij zelfs
vaak veel sympathie door zijn kenne
lijke oprechtheid, zijn conservatief
fatsoen en zijn openhartigheid. Om
die eigenschappen mocht bij
voorbeeld John Kennedy Goldwa
ter persoonlijk graag, al achtte hij
diens ideeën levensgevaarlijk.
Goldwaters kansen op de kandida
tuur zijn niet klein, omdat hij in
de Republikeinse partij veel sympathie
heeft weten te wekken by de func
tionarissen. Een probleem voor hem
is echter dat zyn populariteit by
de kiezers zou kunnen dalen door al
te groot radicalisme van zyn denk
beelden. Niet voor niets probeert hy
de laatste weken de indruk te wek
ken dat hij het allemaal anders be
doeld heeft en dat hij een Repu
blikein uit het midden is en niet
van ultrarechts.
Zyn moeilykheid daarby is weer dat
velen hem nu dreigen te laten vallen
omdat zy teleurgesteld zyn en twy-
felen aan zyn veel geroemde oprecht
heid. Bovendien sluiten de progres
sieve elementen in de Republikeinse
partij de gelederen rond de gouver
neur van New York, Nelson Rocke
feller. Gelukkig voor Barry heeft hy
echter juist weer enige steun gekre
gen van oud-president Eisenhower,
wiens prestige nog steeds enorm is.
In plaats van de oud-generaal zich
van Goldwater distantieerde, zoals
progressieve "Republikeinen hem had
den gevraagd, deed hy het tegen
deel. In een televisiegesprek zei hy
iedere kandidaat te zullen steunen
die het Republikeinse partycongres
zal kiezen, en voegde daaraan toe
dat Goldwater hem lang niet zo ex
treem is als velen beweren.
En in dat laatste heeft Ike mis
schien nog gelijk ook. Goldwater is
weliswaar extreem conservatief, maar
dat betekent niet dat hy in het
Amerikaanse politieke leven meteen
tot de uitersten gerekend moet wor
den. Er zijn hier miljoenen mensen
extreem conservatief, legt men Euro
pese maatstaven aan, terwijl het
Amerikaanse summum van conser
vatisme elders onbekend is. Echt
uiterst rechts z(jn nl. de Ku-Klux-
Klan en de John Birch Society, die
naar Europees spraakgebruik gewoon
fascistisch of nazistisch genoemd
zouden moeten worden, en daarby
vergeleken is Goldwater werkelyk
een soort middenfiguur.
Of hij de Republikeinse kandidaat
wordt of niet. vast staat dat zijn
denken verre van buitennjssig is en
dat de achttiende-eeuwse herkomst
ervan nog dagelyks bespeurbaar is
in het Amerikaanse staatsdenken. de
binnenlandse politiek, het sociale be
leid. de rechtspraak etc. Het ver-
i schynsei Goldwater wordt daardoor
I interessanter, maar ook huivering
wekkender.
