is alleen
als er
op staat
CALVIJNS invloed op
hervorming was groot
Gekanaliseerde Moezel
werd gisteren geopend
dupralux
Communistische zege
in Franse mijnstad
Plechtigheid in de
aanwezigheid van
drie staatshoofden
BETER HARD
GEBLAZEN
Opgericht 1 maart 1860
Woensdag 27 mei 1964
Derde blad no. 31270
ESSTé iv':-
^smssisisass^^
y&rj^Axnztrjtiiw^flgwy
xvMfmBmxzeBmk
Vier eeuwen geleden overleed Calvijn
Dc protestantse wereld herdenkt dit jaar het
feit dat Johannes Calvijn vandaag, 400 jaar ge
leden, te Genève overleed. Doch ook van niet-
kerkelijke zijde wordt de aandacht op deze
grote hervormer gevestigd. De Franse poste
rijen' hebben de uitgifte van 28 postzegels op
haar programma voor 1964 staan. Daaronder is
er ook één gewijd aan Calvijn, die Fransman
van geboorte was. In België verschenen drie
postzegels met koppen van protestante figuren:
Marnix van Sint Aldegonde. Jacob Jordaen, de
schilder, en Idelette van Buren, de echtgenote
van Calvijn. Een gedeelte van de opbrengst van
deze postzegels zal gebruikt worden voor het
bouwen van een nieuwe hervormde kerk. Men
ruilde daartoe reeds de oude kerk voor een oud
politiebureau aan de Marche aux Grais vlak bij
het Beursgebouw in Brussel.
Hield per jaar 286 preken
en 186 bijbellezingen
Johannes Calvin werd op 10 juli 1509 in het Franse stadje Noyon in
Picardië geboren. Zijn levenlang is hy Picardiër gebleven. Reeds vroeg
werd hy door zyn vader, procureur-fiscaal en bisschoppelyk secretaris, be
stemd voor de geesteiyke stand. Zün moeder was een devote vrouw, die
trouw alle kerkeiyke evenementen meebeleefde. Zy zorgde ervoor dat Jo
hannes het huisonderricht van de zoons van de familie De Hangest-Genlis
mocht meemaken. Toen dan ook zün moeder stierf (hy was veertien jaar),
mocht Calvyn met de jongens van De Hangest-Genlis naar Parüs. Terwyi
by by zyn oom Richard, smit en uurwerkmaker, in de kost was. volgde hy
eerst het college van de La Marche en daarna dat van Montaigu.
tail
é£éMmi£:MÈxgxMÊÊm
In contact met
hervormers
Op la Marche leerde de jonge Cal
vijn uitstekend zün klassieken en
toen hy zyn middelbare schooloplei
ding voltooid had, ging hy in 1528
als jurist naar Orleans, zün vader
vond de studie der rechtsgeleerdheid
namelijk het beste voor de toekomst
van zijn zoon. Zodoende bezocht
Calvün eerst Orleans en daarna
Bourges, waar hy zich vooral op de
itudie van de Griekse taal toelegde
(by de humanist Wolmar).
In 1531 stierf Calvüns vader en in
dat jaar ontstond er een belangrijke
omwenteling in zyn denkbeelden: de
bestudering van de bijbel en enkele
geschriften der Duitse en Zwitserse
hervormers brachten zijn geloof aan
het wankelen. .Hij begaf zich van
Bourges naar Parijs, waar hij velen
vond, die voor de hervorming voel
den. Door het contact met hen. die
Ide nieuwe leer aanhingen, liet hij
syn studie in de rechtsgeleerdheid
varen en wijdde al zijn krachten aan
de verbetering van de kerk. In 1532
gaf Johannes Calvyn zün eerste
boek uit: het was de bewerking van
8eneca's geschrift over de genade.
Het jaar daarop hield zijn vriend
Nicolas Cop een redevoering voor e
Universiteit en sprak over „Zalig zijn
de armen van geest". Het zinde de
geestelijke maohthebbers niet, dat
Cop onbezorgd kritiek leverde op
hun weelderige levenswijze.
Calvijn in Bazel
Calvijn, die bü Cop to huis woon
de, zou met hem zijr gearresteerd
als zy zich niet via beddenlakens uit
het raam hadden laten zakken, zy
ontkwamen als druivenplukkers ver-
imomd naar Bazel, waar vooral Cal
vijn met open armen werd ontvan
gen. Hy leerde hier in korte tyd
Hebreeuws, mocht studeren by zijn
vriend Louis du Pilled (pastoor), die
«en bibliotheek van 4000 handschrif
ten bezat, en schreef toen zün
treffelijk werk „Institutio religionis
Christi ance" (de onderwyzing in de
christelyke godsdienst van 1536). In
de opdracht aan Koning Frans I
ontkende hy dat de hervormden in
Frankrijk onruststokers zouden zyn.
Dit boek, eerst in het Latyn, ver
volgens ook in het Frans verschenen,
bevatte een afgerond stelsel van h
christelyke geloof.
Vlucht op vlucht
Van Bazel begaf Calvün zich In
1536 naar het hof van de hertogin
van Ferrara, moest echter opnieuw
vluchten, bezocht zyn geboortestad,
waar hy zyn zaken in orde bracht
hoopte te Bazel of Straatsburg rust
te vinden om zijn studie voort 'te
zetten. Op doorreis kwam hij in
Genève. Guillaume Farel en Pierre
Viret haalden Calvyn over on
Genève te biyven en inderdaad werd
hy daar predikant en leraar in de
theologie.
Na twee jaar echter was het
zet tegen de ingevoerde levenstucht
oorzaak, dat hy opnieuw moest
vluchten.
Van Bazel trok hy naar Straats
burg waar Martin Bucer al geduren
de tien jaar de beginselen der her
vorming verkondigde.
Calvyn werd er met blydschap
ontvangen, hield er aan de univer
siteit theologische lezingen
stichtte er een Frans-hervormde
gemeente die zich weldra uitbreidde,
Op de Frankforter Ryksdag in 1539
nam hy deel aan het twistgesprek
over de godsdienst, evenals in V/orms
in 1540 en in Regensburg in 1541,
waar hy Melanchton leerde kennen.
Hart gehecht aan
Genève
standvastigheid. In Straatsburg had
hy niet alleen drie heerlijke jaren,
r vond daar ook zyn vi
Idelette van Buren, de weduwe
Pean Stordeur.
„Ik schijn een vijand te zyn
de gehuwde staat, omdat ik zelf niet
getrouwd ben", schreef Calvyn t
„Ik weet echter niet of dat zo
blijven, in elk geval wanneer ik
w neem dan zal dat zyn uit deze
overweging, dat ik vry van alle be
slommeringen de Heer zal kunnen
dienen". Calvyns ietwat prozaische
opvatting van zyn huweiyk, komt
niet uit geringschatting of minach
ting voort, maar uit het bewustzyn
dat hy arbeiden moest in de dingen
het Koninkryk Gods. Het ini
tiatief om te trouwen ging niet van
hemzelf uit maar van zyn vrienden.
Ze zagen dat Calvyn zich overwerkte
zonder rust ingespannen bezig
De ideale vrouw
Calvün zelf was niet ongenegen
om te trouwen en hü droeg zyn
vrienden op hem er by te helpen.
Hy stelde echter wel enkele voor
waarden. Aan Farel schreef hij: „De
enige schone, die my bekoren kan
is die welke zedig, behulpzaam, niet
prachtlievend, spaarzaam en iyd-
zaam is, en van wie ik hopen mag
dat zy voor mün gezondheid vol zorg
zal zyn".
Toen de uit Luik afkomstige we
derdoper Jean Stordeur (door Cal
vyns prediking tot de reformatie
overgegaan) in 1539 te Straatsburg
aan de pest overleed liet hy een
vrouw en twee kinderen achter. Cal
vyns vrienden vestigden de aandacht
van de reformator op haar cn het
volgende jaar huwde Calvyn met
Idelette van Buren, zy kregen drie
kinderen, die allen jong gestorven
zyn. Vooral de dood van zyn enige
zoon greep hem sterk aan. zyn hu
weiyk met Idelette heeft tien jaar
geduurd en toen zy in 1549 stierf
schreef Calvyn aan zyn vriend
Viret: „Ik heb myn uitnemende le
vensgezellin verloren, die desnoods
my vrywillig niet alleen ln balling
schap en ellende, maar zelfs in de
dood zou gevolgd zyn. zy was myn
getrouwe helpster in myn ambt,
nooit herb is van haar enig beletsel
ondervonden.
Om een vereniging tot stand te
brengen tussen de hervormde en de
lutherse party, schreef Calvyn in
1540 een boek over het avondmaal en
een commentaar op de „Brief aan de
Romeinen".
Kom naar
Genève terug
Te Genève hadden inmiddels zyn
aanhangers de meerderheid gekregen
in de raad en het volk smeekte hem
om terug te komen. Er was echter
een deftig gezelschap voor nodig uit
de raad en de burgery van Genève
om hem in Straatsburg over te ha
len te komen. En hij ging. In sep
tember 1541 was hy in Zwitserland
terug. Hy legde nu de raad een ont
werp voor tot verbetering van de
kerkeiyke tucht waarover in 1538 on
genoegen was ontstaan. Een ontwerp
dat aangenomen en afgekondigd
werd. Calvyn kon zeer fel zijn tegen
zyn bestryders en hy was er de oor
zaak van dat de arts Bolsec in 1551
uit Genève werd verbannen en dat
een andere arts Michael Servet in
1553 werd terechtgesteld.
In 1559 stichtte hy de hervormde
theologische faculteit te Genève. Zyn
geliefde leerling Theodor Beza be
lastte hij met het directoraat, terwijl
hy zelf alleen het hoogleraarsambt in
de godgeleerdheid bekleedde. Deze
kweekschool van de hervormde gods
dienst bracht mannen voort die de
nieuwe leer overal verspreidden.
Calvijns sterven
Het zwakke lichaam van Calvyn
bezweek echter door de onophuude-
lijke inspanningen. Johannes Calvyn
overleed aan t.b.c. op 27 mei 1564 te
midden van raadsleden en geeste-
lyken die 'om zyn sterfbed stonden.
De droefheid in zyn gemeente en ver
daarbuiten was groot. Met Calvijn
was een man heengegaan, die niets
voor zichzelf maar alles voor zijn
medemensen overhad.
Vooral de armen van Genève
treurden omdat zy, zoals zij zeiden,
hun vader verloren hadden. Calvyns
arbeidskracht was ongeremd en daar
van getuigen zyn vele geschriften.
Behalve zijn gedrukte werken vindt
men in de boekeryen van Genève en
Zllrich bijna 3.000 handschriften
van leerredenen, van handelingen en
preken. Jaarlyks hield hy 286 preken
en 186 by bellezingen. Men schat dat
hy 1.000 brieven per jaar schreef.
By dit alles leed hy aan hoofd-
pyn. Maar hy schreef zolang hy een
pen kon voeren en hy dicteerde nog
op zyn ziekbed. Calvyn wilde geen
(Van onze correspondent in Parijs)
In Longwy in Lotharingen is zon
dag een tussentydse verkiezing voor
het parlement gehouden. Als de com
munistische kandidaat, Louis Du-
pont, 900 stemmen meer had gekre
gen, zou hy al in de eerste ronde
hebben gewonnen van zyn gaullis
tische tegenkandidaat. De commu
nisten liepen zondag van 34,49 (in
1962) uit tot 46.74 procent, terwyl
de gaullisten daalden van 43,2 tot
29,3 procent.
uitgang is
De communistische R
constant: 9.287 stemmen in 1958,
11.166 stemmen in 1962 en zondag
jl. 13.171 stemmen. Er bleven zondag
(Va
Brusselse correspondent)
Toch bleef zyn hart steeds gehecht
aan Genève en toen kardinaal Sado
led de hervormde ingezetenen van
die stad aanspoorde in de R.-K. Kerk
terug te keren, vermaande Calvün
-zün gemeente in twee brieven tot
Drie Europese staatshoofdent generaal De Gaulle van Frank
rijk, president Lübke van West-Duitsland en groothertogin Char
lotte van Luxemburg hebben gisteren de opning verricht van
het gekanaliseerde deel van de Moezel, die via de Rijn het indus
triegebied van Lotharingen met de Noordzee verbindt. Deze
kanalisering levert naar schatting vijfëntwintig procent bezuini
ging op de vervoerskosten op. De drie staatshoofden voeren door
lrie van de dertien nieuwe sluizen, nadat president De Gaulle een
lint had doorgeknipt om de opening te symboliseren van de
nieuwe sluis te Apach bij Metz. De groothertogin deed dit in
Pazlem in Luxemburg en president Lübke in Trier.
Frans plan met
Duitse steun
De watertrap van grote sluizen over
een traject van 270 km lengte van de
Moezel tussen Thlonville en Koblenz,
waar de Moezel in de Rün stroomt, is
door Franse en Duitse ingenieurs ge
bouwd. De sluizen rijn 170 meter
lang en twaalf meter breed. Tank-
boten van 1.500 ton kunnen nu naar
het hart van het staalindustriegebied
varen waartoe vroeger slechts boten
van hoogstens 350 ton toegang had
den. Ook zün er vyf rivierhavens
aangelegd met aanlegplaatsen voor
vüftlen schepen elk.
De geesteiyke vader van het pro
ject is de Franse ingenieur en eco
noom Francois Chanrion, die de drie
regeringen in 1956 tot het tekenen
van een overeenkomst wist te bewe
gen. Overigens had reeds in 1769
de Koninkiyke Academie van Metz
aangedrongen op bestudering van de
belemmeringen van de scheepvaart
op de Moezel.
De Duitsers hebben zich er steeds
tegen verzet, vooral na de oorlog "an
1914-T8. Langzamerhand zyn de
standpunten echter geëvolueerd en
tydens de bezetting van Frankrijk en
Luxemburg van 1940 tot '44 ontston
den nieuwe plannen voor kanalisatie
Het werd echter 1956 aleer de Frans-
Duitse overeenkomst werd onderte
kend, nadat de kanalisatie eigeniyk
was gekoppeld aan de terugkeer van
het Saargebied naar Duitsland. De
partyen kwamen toen overeen dat de
Moezel tussen Thlonville en Koblenz
zodanig zou worden gekanaliseerd
dat de scheepvaart zou gaan be
schikken over een vaargeul van ten
minste 50 meter breed en met een
diepgang van tenminste 2.90 meter.
De nieuwe vaarweg zou dus bevaar
baar worden voor schepen tot maxi
mum 1500 ton. Om het waterpeil
van de gekanaliseerde rivier in stand
te houden zyn 13 stuwdammen ge
bouwd, waarvan 9 op Duits grondge
bied, 2 aan de Duits-Luxemburgse
grens en 2 in Frankrijk. Tien van
deze dammen die alle een sluis heb
ben van 172 by 12 meter (ook groot
genoeg voor duwvaarteenheden) zyn
uitgerust met hydro-elektrische oen
als aanvankelijk geraamd. Frankryk
heeft 2/3 ervan bygedragen, Duits
land 1/3 en Luxemburg een paar
miljoen mark die meer symbolisch
zyn bedoeld. De laatste jaren werk
ten ongeveer 6.000 man aan de kana
lisatie, e» is 800.000 m3 beton gestort
en 20.000 ton staal is er gebruikt.
Meer dan 8.000.000 kubieke meter
grond en stenen zyn uit de rivierbed
ding gebaggerd. Het grootste niveau
verschil van een van de 13 sluizen is
9 meter, het kleinste byna 4. Behalve
de sluizen voor het grote vrachtver
keer, zyn er in alle dammen kleinere
voor pleziervaart en voor de kano's
zyn er speciale overtomen gemaakt.
Er zyn ook vistrappen en zelfs aan
de palingen heeft men gedacht, ter
wyl er ook bepaalde ruwe plekken
zyn gemaakt voor het visbroed.
Schoonheid niet
aangetast
Het Moezellandschap is er niet le-
lijker op geworden, zeggen de des
kundigen en de minnaars van de ri
vier. De bouwwerken zyn nogal be
scheiden van omvang en de stuwen
vallen niet al te zeer op. Bovendien
ziet de rivier er statiger en breder uit
nu de vele plaatsen, waar vaak wei
nig water tussen de stenen stond,
zyn verdwenen. De liefhebbers van de
Moezelwyn hebben zich natuurlyk
met bezorgdheid afgevraagd hoe het
daarmee zou gaan. De wijnboeren
schynen de toestand niet al te somber
in te zien. Het is mogeiyk dat het
grotere wateroppervlak in de winter
tydens en na vorstperiodes de kou
langer zal vasthouden, maar daar
staat tegenover dat het zomers zeker
warmer zal zyn en dat er in de herfst
meer vocht uit de lucht zal komen.
Vooral beide laatste eigenschappen
grafsteen en daarom kon men reeds
na enkele maanden zijn graf niet
meer vinden.
Calvijn was van alle hervormers
verreweg de geleerdste. Hy voelde
zich op het gebied van de godge
leerdheid even thuis als op dat van
letteren en de rechtsgeleerdheid. In
1959 toen men herdacht dat Calvyn
viereneenhalve eeuw geleden werd
geboren zond president Eisenhower
een persoonlyke boodschap naar
Genève bij de openingsplechtigheid
van het geheel gerestaureerde Cal-
vyn-auditorium. Daar las de Ameri
kaanse predikant R. Anderson uit
Chicago een brief voor van een
Amerikaanse vriend, een medechris
ten en presbyteriaanse broeder, pre
sident Eisenhower. De president ver
zocht in deze boodschap „onze mede
christenen myn aller beste wensen
over te brengen by deze belangrijke
gelegenheid".
Advertentie
meer dan 17.000 kiezers thuis, zodat
Ide Gaullisten zich alsnog met de
hoop vleien dat de thuisblyvers spyt
zullen krijgen en aanstaande zondag
I bij de herstemming massaal naa
de stembus komen om de communist
alsnog te verslaan. Dit jykt echter
niet waarschyniyk.
Dupont kan by tie herstemming
rekenen op alle socialistische stem
men, daat twee kansloze kandidaten
een socialist en een onafhankelyke
socialist, zich zullen terugtrekken. Er
is dus grote kans dat de gaullisti
sche party de komende zondag een
kamerzetel zal verspelen aan de com
munisten.
Uit het resultaat van Longwy mag
men geen voorbarige conclusies trek
ken voor de stemming in heel frank
ryk.
Longwy ligt in een my nstreek,
waar verleden jaar april de myn-
v. erkers byna een maand lang in
staking waren, ofschoon zy door een
decreet van generaal De Gaulle wa
ren gemobiliseerd. De Gaulle erken
de later zyn vergissing, maar toen
was het kwaad al gebeurd. De ver
bittering in de my ns treek is nog al
tijd groot. Daar komt nog by dat
de lichte ontspanning tussen Oost
en West de Franse communisten uit
hun isolement heeft gehaald, waar
toe eveneens hebben bygedragen een
min of meer officiële verkennings
tocht van de liberale oud-premier
Edgar Faure naar Rusland, in op
dracht van De Gaulle, en bezoeken
van Russische technici aan Frank
ryk.
In de ogen van vele kiezers is de
communistische party een fatsoen-
ïyke party geworden. Ook al doet
het gaulllsme nog zo zyn best de
kiezers de schrik op het lyf te ja
gen met een mogeiyk volksfront.
verf! en lak
Ook pessimisten
De nujnen van Elzas-Lotharingen
beschikken thans over een betrekke
lijk goedkope weg voor het vervoer
van en naar het Roergebied, ook na
dat zowel de Duitse als de Franse
spoorwegen hun tarieven hebben
verlaagd. De export van staal, voor
al naar Zuid-Duitsland wordt goed
koper en ook de invoer van kolen en
erts. Het Saargebied, dat allang een
kanaal van de Saar naar de Pfalz
heeft gevraagd, dat het overigens wel
niet zal krijgen, ziet eveneens zyn si
tuatie verbeterd, omdat de spoorwe
gen nu een tarief willen gaan toe
staan dat rekening houdt met de be
voordeling van Elzas-Lotharingen
door de nieuwe kanalisatie. Zo zyn er
nog verscheidene facetten aan de ka
nalisatie verbonden. Niet iedereen is
trouwens even optimistisch over de
gevolgen ervan. Vooral in Duitsland
zyn er stemmen, die zeggen dat ze
nooit zal renderen, terwyl men er
daar bovendien op wyst, dat er een
streven is de staalfabrieken meer
naar de kust, met name naar Bre
men, Duinkerken en Gent te ver
plaatsen. In dat verband kan nog
worden herinnerd aan hetgeen de
Antwerpse wethouder voor de haven
L. Delwaide, dezer dagen heeft ge
zegd: de kanalisering van de Moezel
houdt voor de Antwerpse haven een
gevaar in. De grootste troef die wy
thans nog hebben om een goede ver
binding met Elzas-Lotharingen te
onderhouden, is snel beginnen met
het aanleggen van de Schelde-Ryn-
binding.
De 37-jarige Paul Beardsley
9 uit Aberystwyth in Wales dankt
5 zijn leven aan een goed stel
jen. Beardsley lag maandag
een opgeblazen rubberma-
tras op het water bij het plaat- i
1 selijke strand te dobberen, toen
hij gewaar werd dat de matras
S langzaam leegliep. Twee uur
j- lang heeft Beardsley zich drij-
vende gehouden door met de l
i mond aan de tuit te blijven zit- l
Tussen de adempauzes
9 door wuifde hij om hulp n<
immers in de buurt en m
op het strand. Maar het
j enige wat ze deden was harte-
3 lijk tei-ugzwaaien
Het was tenslotte Beardsley's
rouw die hem begon te mis-
en. Een reddingboot voer uit
n haalde de uitgeputte en aan
kramp lijdende Beardsley van
i zijn matras.
Landdag Doopsgezinde
zusterkringen
De Landelijke Federatie van
Doopsgezinde Zusterkringen heeft
gisteren in de Apollohal te Amster
dam haar derde landdag gehouden,
waaraan ruim 2.000 vrouwen uit de
circa 200 kringen hebben deelgeno-
m»»n. Na het openingswoord van de
pi Aiodente, mevr. W. G. Nooter-Hul-
spf., hield de voorzitter der Algeme
ne Doopsgezinde Sociëteit, ds. J. -T. J.
van Sluys uit Barsingerhorn een
korte toespraak. Hy zei dat dp DZ
de grootste beweging is in dp >s-
gezinde Broederschap. „Ik J1 tze
dag als een levend getuigen an
wat er in u leeft", aldus d. an
L^ys. die memoreerde, dat in i in
Amsterdam het Wereldcongres der
Doopsgezinde Wereldbroederschap
zaJ worden gehouden.
trales, die samen 750.000.000 kilowatt/
uur by dragen aan het stroomnet van
RheinlandWestf alenEr is een So -
ciété Internationale de la Moselle op
gericht met een kapitaal van 102 mil
joen Franse franken. Frankryk en
Duitsland namen elk 50 miljoen voor
hun rekening, Luxemburg de over
blijvende twee. In 1958 kon men met
de werkzaamheden beginnen en in 6
jaar zyn ze vrijwel voltooid.
Er is een enorme papieroorlog ge
voerd, omdat de dorpen langs de ri
vier met duizend en een bezwaren
zyn gekomen, vooral met betrekking
tot de grondwaterstand en de invloed
daarvan op de kelders der wijnboe
ren, de verkaveling van vele kleine
stukken grond, verlegging naar hoger
niveau van bepaalde wegen, nieuwe
drinkwaterinstallaties voor sommige
gemeenten, enz. zy zyn allemaal en
naar men zegt naar tevredenheid
van de betrokken partyen geregeld
nadat in een „cahier des charges"
van 1044 pagina's 806 verplichtingen
van de maatschappy voor de kanali
satie waren vastgelegd: 300 miljoen
Duitse marken heeft deze reeds be
taald aan schadevergoeding en daar
toe behoren zowel de vergoedingen
voor afgebroken woonhuizen als die
voor een sterkere motor voor een
oude veerpont of voor een koe waar
van de weide ter grootte van een
zakdoek niet meer gebruikt kon wor
den als gevolg van hogere water
stand De totale kosten bedragen
800.000.000 mark. Twee maal ao veel
Gisteren is door het door
varen van een lint bij Apach aan
de Frans-Duitse grens de offi
cieel opening verricht van het
Moezel-kanaal, een belangrijke
scheepvaartverbinding tussen
beide landen. Aan boord van het
schip bevonden zich o.m. van
links naar rechts groothertogin
Charlotte van Luxemburg, pre
sident De Gaulle van Frankrijk,
president Lübke van West-
Duitsland. mevr. De Gaulle en
mevr. Lübke.
