En er zit nog
muziek in het
beroep van de
raclio-ofiicier
Meeste kinderen naar
beroepsonderwijs
Het georganiseerde
bedrijfsleven
Jbtfrdie:T:rerdkaneTr benoemde onan,an-
Nog zeker
100 jaar
behoefte
op schepen
aan radio-
telegrafist
VOORLICHTINGSNUMMER VAN HET LE1DSCH DAGBLAD 27 MEI 1964
Door dr. P. S. Pels, secretaris
van de Stichting van de Arbeid
Wanneer over enkele weken dfr!ands.'t^holick vakverbond (NKV) en
Christelijk Nationaal Vakverbond in Ne-
de eindexaminandl. in het bezit derland (CNV), waarbij de verschillende
van de begeerde diplomas, de i"Ion<lerl'lke bonden 2iin ingesloten,
middelbare scholen verlaten en
veelal dan voor het eerst in aan- Was de taak van deze Stichting aanvan-
raking komen met de eecompli- van adviserende aard met betrek-
king tot algemene sociale vraagstukken
ceerde maatschappelijke ver- (adviezen aan de regering) en collectieve
houdingen, zullen zij ervaren
hoe nuttig het ZOU zijn geweest- d|n8en tot *963 adviezen aan het Col-
lil ge van RiJ'ksbemiddelaars), in latere
wanneer ook op hun 9ChOOl jaren zijn haar werkzaamheden vooral ge-
„maatschappijleer' tot een van itKSS
de rakken zou hebben behoord. tens gewijzigd bba, in het nieuwe
cv J 1 ill 1 loonpolitieke systeem goedkeuringsbe-
Up de kweekscholen daarente- voegdheden verkregen met betrekking tot
gen wordt gelukkig de laatste f°iï,c.tieïe ,cor!'raclen ef- Daarnaast
p Ti treedt zij veelvuldig in overleg met de re-
jaren. als verplicht examenvak- gering over algemene loonpolitieke aange-
99 1 j 1 i legenheden, of adviseert zij hierover de
„cuma VCCi aandacht geschon- regering, b.v. over vraagstukken van
ken aan de kennis van het '00nc™nPensatie in verband met een even-
tuele huurverhoging.
De taak en de werkzaamheden van de
Stichting van de Arbeid brengen met
zich, dat de in deze Stichting samenwer
kende werkgevers- en werknemersorgani-
grote verantwoordelijkheid er
naar streven, om zoveel mogelijk tot een
gemeenschappelijk aanvaardbare oplos-
de actuele sociaal-economische
de maatschappelijke
Nederlandse culturele en maat
schappelijke leven.
In zijn boek „Maatschappijleer"*) wijst
Van Lieshout erop, dat maatschappijleer
„een onderdeel dient te zijn van sociale
opvoeding, waarbij deze laatste wordt ge-
- J»mg vau uc at-iucie sutiaai-economiscne
tien als een deels gerichte beinvloe- probiemen te komen, zonder deze te door-
dmg van het gedrags- en belevenispatroon knIisen door conf|ictsituaties. Het is wel-
de naar volwassenheid njpende mens licht juist deze functie, gericht op "en
fc"',!?" maa'sch°PP'i In duurzame arbeidsvrede. die vooral de
dat verband zou het dan vooral moeten Iaatste jare„ een belangstelling van
gaan om het aankweken van inzicht m het buiten|and bIij(e hebbe„K g
en de ontwikkeling van belangstelling voor jn het ka(jer
maatschappelijke organen, instellingen en organeni welke cen centra|e
andere sociale verschijnselen, hun werk- sociaal-economische leven innemen dient
wijze, doelstelling en onderlinge samen- Mk de Sociaal-Economische Raad ver-
j *jj me'd te worden. In tegenstelling tot de
de middelbare stichting van de Arbeid is deze raad. zo-
Ir H re^S V wel wat zijn taak. functie en samenstel-
uitreikender euiddiploma s vaak genoem- betreft gebaseerd een
de, „intrede m de maatschappij" (al of 1950) Deze ^ad leden (en
-erken darT.^dplv. leden) en is tripartiet opgebouwd: 15
merken, dat ons land overdekt is met een leden benoemd d00r d eerdergenoemde
netwerk van „maatschappelijke organen, 3 werknemersvakcentrales 15 tedênSm?
instellingen en andere sociale verschijnse- u,orboo„onr^nt
te." en dat juist in deze sector een Wijd- t
rertakt arbeidsveld voorkomt. m is landb?uw>
langrijksm1 organfsabes^welke^ooral „a ea„ Kelan/v* N^T" d'*
1945 hun stempel hebben gedrukt op de an Nederlandse
lociaal-economische verhoudingen te ons k f'enande werkzaamheid van het be-
ind. En dit te meer, omdat deze „nieu- ?J'Afs'even.^™rdfe,ren' aIsmadebet be"
re organen" vrijwel dagelijks te de pers va" bet bedrijfsleven «de daartoe
lorden genoemd en zij min of meer een beh,°rende P<:rs.°nen te behartigen". Deze
voor ieder die.
hang".
Na het verlaten
school zal i
genoemd
lanrakingsvlak
op welke wijze ook, zijn of haar plaats
taak is tweeledig: enerzijds met betrek
king tot het voorbereiden en tot stand
vu weme wij«r uuik, icijii 01 tiaar piaais 111 li- i »-*z
let arbeidsleven heeft gevonden. Daarbij b2e?Pn vaf Piekrechte ijke schap-
- - - pen en anderzijds van adviserende aard
de regering.
H 9 pra*
is het uitgangspunt, of zo men wil de al
gemene doelstelling, de positie van het
individu in de collectiviteit, resp. de ver
betering van het sociaal-economische kli
maat, waarin het individu tot verdere ont
plooiing dient te komen. Met betrekking tot de sociaal-economi-
Dit uitgangspunt is niet uitsluitend ge- sche situatie van ons land is deze advise-
richt op de industrie, doch op het totale rende taak van grote betekenis, daarbij
maatschappelijke leven: industrie, han- in aanmerking nemende, dat ingevolge de
del, landbouw, middenstand, dienstenver- Wet op de Bedrijfsorganisatie, de betrok-
lenende bedrijven, overheidsorganen enz. ken ministers verplicht zijn advies aan de
In zijn relatie tot zijn werkgever komt raad te vragen over „alle belangrijke
ten via verschillende verbindingslijnen maatregelen op sociaal of economisch ge-
- hetzij werkgevers of werknemers bied, welke zij voornemens zijn te tref-
ftrganisaties tot meer centrale institu- fen". Veel meer dan vroeger steunt de
|ten, als de Stichting van de Arbeid en de Sinds 1950 heeft de SER over talrijke scheepvaart op de onzichtbare verbindin-
1-Economische Raad, resp. de over- zeer uiteenlopende vraagstukken geadvi- gen tussen wal en schip, die door de ra-
seerd, b.v. over een algemene ouderdoms-, dio-telegrafist worden onderhouden. Het
Sleutelkoelies" geëvoleerd tot specialisten in elektronica
Vooral de jongeren zullen ook bij het weduwen- en wezenverzekering, arbeids- beroep is geëvolueerd, het woord „telegra- v»n
begin van hun „loopbaan" ervaren, hoe- verkorting, gelijke beloning van mannen Hst" heeft enige tijd geleden dan ook n,sche uitrastbig.
land in tegenstelling tot de en vrouwen, huurverhogingen, vraagstuk- plaats gemaakt voor de passender bena- Het rijks-certificaat radio-officier eerste
meeste, ook andere democratische landen ken van arbeidsrechtelijke aard, loonsys- mtng radio-officier, terwijl een begrip als ot tweede klasse vormt de toegang tot ff""
"j- gekenmerkt wordt door een intensief teem, enz. Vooral zijn van belang de rap-
„sleutelkoelie" vanzelfsprekend helemaal het beroep, dat een aantrekkelijk compro-
uit de tijd is. De radio-officier is vandaag mis kan zijn tussen de techniek en het
een goed gesalarieerde, administratief zeemansleven. Dat certificaat wordt uitge-
geschoolde elektronica-specialist, die zijn reikt na een met goed gevolg afgelegd
taak aan boord van een zeeschip verricht rijksexamen, dat moet worden voorbereid
voortreffelijke tech- door een radio-opleiding van 2ft jaar
aan een van de zeevaartscholen in Rot
terdam, Amsterdam, Vlissingen, Gronin-
941
organisatorisch overleg in het bedrijfsle- porten over de mogelijke loonkos-tenstij-
on en tussen dat georganiseerde bedrijfs- gingen, in verband met de economische
iven en de overheid. situatie en de verwachtingen hieromtrent
Reeds bij het eerst ontvangen salaris voor de naaste toekomst. Immers, op ba-
ïou men zich kunnen realiseren, dat bij sis van deze rapporten worden in de Stich
tte vaststelling van dat salaris (door mid- ting van de Arbeid en in overleg tussen
«iel van collectieve arbeidsovereenkom- de Stichting en de regering, de actuele
d.) en van het algemeen toelaat- loonpolitieke mogelijkheden vastgesteld,
bare loonpeil, vele werkgevers- en werk- waarmede in het georganiseerde bedrijfs-
nemersorganisaties, alsmede de Stichting leven rekening dient te worden gehouden
de Arbeid en de Sociaal-Economische bij het afsluiten, resp. vernieuwen der col-
d, in samenspel met de overheid, ten lectieve arbeidsovereenkomsten e.d.
nauwste betrokken zijn geweest. Uiteraard kan in deze beknopte be-
Hetzelfde geldt ten aanzien van de te schouwing niet op de details van de werk
zaamheden van de SER nader worden in
gegaan. Wel kan worden vastgesteld, dat
deze raad en de Stichting van de Arbeid,
als centrale instituten van het georgani
seerde bedrijfsleven, met hun verbindin
gen naar de in de bedrijfstakken werk
zame organisaties van werkgevers en
- werknemers, en hun samenspel met de
teid een centrale plaats in. Deze stichting overheid, voor het tot stand brengen en
een vrijwillig m mei 1945 tot stand ge- continueren van goede sociaal-economi-
tomen instituut van samenwerking der sche verhoudingen van grote betekenis
tentrale werkgevers- en werknemersorga- zijn.
betalen sociale verzekeringspremies.
Op het terrein van de dagelijkse loon
politiek, in het bijzonder bij de goedkeu
ring van collectieve arbeidsovereenkom-
neemt de Stichting van de Ar-
De taakstelling van deze Stichting is
gericht geweest op het verzekeren
ran duurzame goede sociale verhoudin-
het Nederlandse bedrijfsleven,
'aarbij veel waarde wordt gehecht aan
len zij vroeg of laat bemerken, hetzij di-
ities.
Indien de eindexaminandi over enkele
weken op welke wijze ook hun weg
bestaan gaan zoeken in deze zich
door een gelijke invloed van gelijkbe-
*chtigde werkgevers- en werknemersor-
ïnisaties.
Uitgangspunt
in werkgevers en werknemers bij
Aderlijke organisaties, welke op hun
«urt weer deel uitmaken van centrale or-
inisaties. De centrale werkgeversorga-
isaties, i.e. het Centraal Sociaal Werk-
Kvers Verbond.de Nederlandse Katho-
uriof vorm geven aan de zeer uiteenlopende,
reet of indirect, dat vrijwel ieder terrein
het aangesloten zijn bestreken wordt door talrijke maatschap
werknemers bii af- P^lijke organisaties,
werknemers bij af voorzover het betreft de werkgevers-
en werknemersorganisaties moge uit het
bovenstaande duidelijk zijn geworden, dat
zij via bepaalde banden met hun centrale
teke Werkgevers Vereniging, het Verbond
,Jn Protestants-Christelijke Werkgevers, ^L-iïn
'Ismede de landbouw- en middenstands
organisaties zijn in het bestuur van de
'lichting van de Arbeid vertegenwoordigd.
Het werknemersgedeelte van deze
fóchting bestaat uit vertegenwoordigers
de 3 grote vakcentrales: Nederlands 00 ,e
terbond van Vakverenigingen (NW), Ne-
'f.1:
geven
doch op een concreet doel gerichte werk-
de toporganen van het
bedrijfsleven, i.e. de SER en de Stichting
van de Arbeid.
Daarbij gaat het er m wezen om, dat al
le krachten moeten worden gericht
de jeugdige werknemers
op een verdere vergroting van onze natio
nale welvaart, een zo groot mogelijke
werkgelegenheid en werkelijk sociaal
rechtvaardige verhoudingen in een sa
menleving, die door velerlei krachten
worden beïnvloed en geleid.
maar Nederland telt nog altijd
ongeveer 2,3 miljoen arbeiders
met alleen „lagere school"'
Het overgrote deel van de Neder- school. Ruim vierhonderdduizend van
landse jeugd valgt na de lagere school hen gaan naar het beroepsonderwijs:
nog een voortgezette opleiding. Onver- lagere technische scholen, nijverheids-
mijdelijk vrijwel in deze tijd met zijn scholen, scholen voor detailhandel, ge-
veelheid van beroepen, gelukkig niet- zinsverzorgster era. Middelbare scho-
temin dat het gebeurt. Tachtig pro- len worden, bevolkt door slechts 1SS.000
cent dan volgt na ^tet einde van de leerlingen.
leerplichtige leeftijd" nog een oplei- Lagere technische scholen bij jon-
ding. De overige twintig procent van gens en nijverheidsoitderwijs voor
de kinderen, die 'eertien of vijftien meisjes blijken de grootste trekpleis-
w er den. \*oegt zich bij het enorme ge- ters. Zij slokken ruim de helft van het
tal van hen, die zonder ooit meer dan aantal leerlingen bij het beroepsonder-
lagere school te hebben gehad, hun wijs op: bijna 250.000. UTS-en, HTS-en,
brood moeten zien te verdienen. landbouwonderwijs en tuinbouwonder-
Van de ruim vier miljoen arbeiden- wijs dragen ieder nog eens vijf pro-
den die Nederland telt, zijn dat er 2,3 cent van dat aantal bij. Aantallen leer-
miljoen. Uitgebreid lagere school heb- lirtgen dus van tien. tot vijftienduizend,
ben 1.4 miljoen dagelijkse werkers. Ruim 7600 jongens blijken leraar bij
Slechts 300.000 beschikken over een het nijverheidsonderwijs te willen wor-
voltooide middelbare schoolopleiding, den. Eenzelfde aantal is van plan de
Daarbij dient nog te worden bedacht, zee op te gaan. Scholen voor maat-
dat in de laatste tientallen jaren de schappelijk werk trefefeen slechts 3400
verhouding van deze cijfers belangrijk leerlingen.
is verbeterd. Nog in 1930 stapte maar Cijfers die bij etfeaar een zij het
vijfentwintig procent van de veertien- grof beeld geven van wat de jeugd
en vijftienjarigen naar een voortgezet- na de lagere school doet. Van de groep
te opleiding. Drie procent van de jon- die is gaan werken blijkt bovendien
gelui die twintig jaar was geworden nog een zeer groot percentage avond-
volgde toen nog een of andere dagop- cursussen te volgen. Honderdduizen-
leiding, nu is dat al bijna tien procent, den jongeren halen op die manier bin-
In totaal 573.000 kinderen boven de nen, waarvan zij door uiteenlopende
veertien gaan nog dagelijks naar omstandigheden verstoken bleven.
Verreweg het grootste van die instituten
Is de school van Radio-Holland, de fir
ma die een monopoliepositie op het ge
bied van de radio in de scheepvaart in
neemt.
Radio Holland verhuurt niet alleen vrij
wel alle radio-apparatuur, die aan boord
van Nederlandse schepen Is geplaatst,
maar in de tweede plaats „leent" de fir
ma ook de radio-officieren aan de rede
rijen.
Radio Holland neemt In «dit opzicht een
unieke positie in: de meeste telegrafisten
worden op de eigen school opgeleid, de
geslaagden van andere opleidingen melden
zich ook bij dit bedrijf en Radio Holland
zorgt voor een plaats op een schip. Het
dienstverband met Radio Holland blijft
bestaan. De arbeidsverhouding is zelfs
zodanig, dat de radio-officier door Radio
Holland wordt betaald, terwijl de rederij
dit weer buiten de werknemer om met
Radio Holland verrekent.
Het diploma Mulo-B, Mulo-A met wis
kunde of drie jaar HBS wordt als mi
nimum-toelatingseis voor het volgen
BOVEN: Het
laatste examenon
derdeel: de techniek.
Op plankjes zijn
elektronische princi
pe-schakelingen op
gebouwd. De exami
nandus moet ze tot
een logisch en goed
functionerend geheet
samenvoegen. HIER
NAAST: Twee exa
minatoren beluiste
ren kritisch het
„selnschrift" van de
kandidaat. Het gaat
niet alleen om snel
heid en accuratesse;
ook de duidelijkheid
speelt een grote rot.
In tegenstelling tot bepaaMe paaiek-f*-
ruchten voornamelijk ontstaan na hot
massale ontslag van de KLM-telegraftotea
is het vak nog steeds zeer io trek. Er
de opleiding gesteld. Tijdens die opleiding heerst zeker geen malaise In het
wordt de aandacht voornamelijk gericht integendeel, er is een flink tekort am ra-
op de examenvakken, die verdeeld zijn In dio-officieren, ontstaan door de met do
drie groepen: conjunctuur samenhangende „trek naar
seinen en opnemen (zówet normale de wal". Velen prefereren de huiselijkheid,
tekst als code) ook al moet die dan ook worden gekocht
voorschriften, wettelijke bepalingen, En- mind« aantrekkelijk .»la-
gets en aardrijkskunde "S' Maar "Pf Plaatsen moeten wor-
tten opgevuld, zodat do perspectieven voor
techniek. een jongeman-met-het-certlBeut zeer gun.
Deze volgorde wordt ook tijdens het stig zijn. Ook of vooral in ftnjmcie*!
examen aangehouden, waarbij als bijzon- opzicht.
dere bepaling geldt, dat een kandidaat Nog zeker vijltig tot honderd jaar zal
voor een onderdeel moet zijn geslaagd aks er behoefte blijven bestaan aan radio—f-
hij voor de volgende „groep" wordt ge- ficieren, ook al neemt de techniek veel
etamineerd. Zo kan een slechte seiner werk uit handen. Maar juist de kemds van
bij voorbeeld nooit door zijn examen ko- die techniek, de bediening van de gecom-
men, ook a] blinkt hij uit op alle andere pliceerde apparaten, berust bij de radio-
onderdelen. Dit systeem wijst een groot officier. Dit is de man, die weet hoe Hj
aantal examinandi onverbiddelijk af. zijn technische hulpmiddelen moet gebmi-
Maar de strenge selectie geeft de garan- ken, zowel voor het gewone verkeer als in
tie dat de geslaagde ook inderdaad voor de ernstigste noodsituaties. Ook de gezag-
zijn taak berekend zal zijn. voerder en zijn nautische officieren ver-
Driemaal per jaar organiseert de exa- trouwen op elektronische hulpmiddelen,
mencommissie van de centrale directie Maar dat betekent niet dat ze door die
van de PTT een examen voor radiotele- hulpmiddelen zouden kunnen worden ver-
grafisten, zodat de minder goed voorberei- vangen.
den ruimschoots gelegenheid krijgen om Er zit nog steeds muziek in het radio-
rich te revancheren. En dat doen ze dan vak. Juist in deze tijd, waarin de specialist
ook vaak voortreffelijk, ook al komt het steeds meer op de voorgrond komt, be-
aantal geslaagden per examen niet ver wijst de radio-officier zijn bestaansr- -bi
bovon de 30 procent. te het bijzonder door die technielu